| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೮. ಕೋಸಮ್ಬಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Kosambiyasuttavaṇṇanā
೪೯೧. ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಕೋಸಮ್ಬರುಕ್ಖವತೀ, ತಸ್ಮಾ ನಗರಂ ಕೋಸಮ್ಬೀತಿಸಙ್ಖಮಗಮಾಸಿ। ಕುಸಮ್ಬಸ್ಸ ವಾ ಇಸಿನೋ ನಿವಾಸಭೂಮಿ ಕೋಸಮ್ಬೀ, ತಸ್ಸಾವಿದೂರೇ ಭವತ್ತಾ ನಗರಂ ಕೋಸಮ್ಬೀ।
491.Tasmāti yasmā kosambarukkhavatī, tasmā nagaraṃ kosambītisaṅkhamagamāsi. Kusambassa vā isino nivāsabhūmi kosambī, tassāvidūre bhavattā nagaraṃ kosambī.
ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿನಾ ಕಾರಿತೇ ಆರಾಮೇತಿ ಏತ್ಥ ಕೋ ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿ, ಕಥಞ್ಚಾನೇನ ಆರಾಮೋ ಕಾರಿತೋತಿ ಅನ್ತೋಲೀನಾಯ ಚೋದನಾಯ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಸಮುದಾಗಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅದ್ದಿಲರಟ್ಠಂ ನಾಮ ಅಹೋಸೀ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಕೇದಾರಪರಿಚ್ಛಿನ್ನನ್ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಕೇದಾರಭೂಮಿಯಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ। ಗಚ್ಛನ್ತೋತಿ ಕೇದಾರಪಾಳಿಯಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ। ಪಹೂತಪಾಯಸನ್ತಿ ಪಹೂತತರಂ ಪಾಯಸಂ, ತಂ ಪನ ಗರು ಸಿನಿದ್ಧಂ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಅಪ್ಪಾಹಾರತಾಯ ಮನ್ದಗಹಣಿಕೋ ಸಮಾನೋ ಜೀರಾಪೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಜೀರಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ’’ತಿಆದಿ। ಯಸವತಿ ರೂಪವತಿ ಕುಲಘರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ಜಾತೋತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿವತ್ಥುಂ ಕಥೇತಿ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಧಮ್ಮಪದವತ್ಥುಮ್ಹಿ (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ಸಾಮಾವತೀವತ್ಥು) ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Ghositaseṭṭhinākārite ārāmeti ettha ko ghositaseṭṭhi, kathañcānena ārāmo kāritoti antolīnāya codanāya vissajjane samudāgamato paṭṭhāya ghositaseṭṭhiṃ dassetuṃ ‘‘addilaraṭṭhaṃ nāma ahosī’’tiādi āraddhaṃ. Kedāraparicchinnanti tattha tattha kedārabhūmiyā paricchinnaṃ. Gacchantoti kedārapāḷiyā gacchanto. Pahūtapāyasanti pahūtataraṃ pāyasaṃ, taṃ pana garu siniddhaṃ antarāmagge appāhāratāya mandagahaṇiko samāno jīrāpetuṃ nāsakkhi. Tenāha ‘‘jīrāpetuṃ asakkonto’’tiādi. Yasavati rūpavati kulaghare nibbatti. Ghositaseṭṭhi nāma jātoti evamettha saṅkhepeneva ghositaseṭṭhivatthuṃ katheti, vitthāro pana dhammapadavatthumhi (dha. pa. aṭṭha. 1.sāmāvatīvatthu) vuttanayeneva veditabbo.
ಉಪಸಂಕಪ್ಪನವಸೇನಾತಿ ಉಪಸಙ್ಕಪ್ಪನನಿಯಾಮೇನ। ಆಹಾರಪರಿಕ್ಖೀಣಕಾಯಸ್ಸಾತಿ ಆಹಾರನಿಮಿತ್ತಪರಿಕ್ಖೀಣಕಾಯಸ್ಸ, ಆಹಾರಕ್ಖಯೇನ ಪರಿಕ್ಖೀಣಕಾಯಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇತಿ ಜನವಿವಿತ್ತೇ ಫಾಸುಕಟ್ಠಾನೇ।
Upasaṃkappanavasenāti upasaṅkappananiyāmena. Āhāraparikkhīṇakāyassāti āhāranimittaparikkhīṇakāyassa, āhārakkhayena parikkhīṇakāyassāti attho. Suññāgāreti janavivitte phāsukaṭṭhāne.
ಕಲಹಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ಭಣ್ಡನಂ ನಾಮಾತಿ ಕಲಹಸ್ಸ ಹೇತುಭೂತಾ ಪರಿಭಾಸಾ ತಂಸದಿಸೀ ಚ ಅನಿಟ್ಠಕಿರಿಯಾ ಭಣ್ಡನಂ ನಾಮ। ಹತ್ಥಪರಾಮಾಸಾದಿವಸೇನಾತಿ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಾಮಸನಅಚ್ಚನ್ತಬನ್ಧನಾದಿವಸೇನ। ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿರುದ್ಧವಾದಭೂತಂ ಆಪನ್ನಾತಿ ವಿವಾದಾಪನ್ನಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿರುದ್ಧಭೂತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಮುಖಸನ್ನಿಸ್ಸಿತತಾಯ ವಾಚಾ ಇಧ ‘‘ಮುಖ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮುಖಸತ್ತೀಹೀತಿ ವಾಚಾಸತ್ತೀಹೀ’’ತಿ। ಸಞ್ಞತ್ತಿನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಪನಂ ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ, ಅಯಂ ವಿನಯೋ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬತಂ। ನಿಜ್ಝತ್ತಿನ್ತಿ ಯಾಥಾವತೋ ತಸ್ಸ ನಿಜ್ಝಾನಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಸಞ್ಞತ್ತಿವೇವಚನಮೇವೇತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
Kalahassa pubbabhāgo bhaṇḍanaṃ nāmāti kalahassa hetubhūtā paribhāsā taṃsadisī ca aniṭṭhakiriyā bhaṇḍanaṃ nāma. Hatthaparāmāsādivasenāti kujjhitvā aññamaññassa hatthe gahetvā parāmasanaaccantabandhanādivasena. ‘‘Ayaṃ dhammo’’tiādinā viruddhavādabhūtaṃ āpannāti vivādāpannā. Tenāha ‘‘viruddhabhūta’’ntiādi. Mukhasannissitatāya vācā idha ‘‘mukha’’nti adhippetāti āha ‘‘mukhasattīhīti vācāsattīhī’’ti. Saññattinti saññāpanaṃ ‘‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo’’ti saññāpetabbataṃ. Nijjhattinti yāthāvato tassa nijjhānaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘saññattivevacanameveta’’nti vuttaṃ.
ಸಚೇ ಹೋತಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸುಬ್ಬಚತಾಯ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮತಾಯ ಚ ಆಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸಿ। ನತ್ಥಿ ತೇ ಆಪತ್ತೀತಿ ಅನಾಪತ್ತಿಪಕ್ಖೋಪಿ ಏತ್ಥ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನಾಹ। ಸಾ ಪನಾಪತ್ತಿ ಏವ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತಿದಿಟ್ಠಿ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
Sace hoti desessāmīti subbacatāya sikkhākāmatāya ca āpattiṃ passi. Natthi te āpattīti anāpattipakkhopi ettha sambhavatīti adhippāyenāha. Sā panāpatti eva. Tenāha – ‘‘tassā āpattiyā anāpattidiṭṭhi ahosī’’ti.
೪೯೨. ಕಲಹಭಣ್ಡನವಸೇನಾತಿ ಕಲಹಭಣ್ಡನಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತವಸೇನ। ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾವ ಗತನ್ತಿ ಕಲಹಭಣ್ಡನಾನಂ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪಟಿಪಕ್ಖತ್ತಾ ತದುಪಸಮಾವಹಾ ಹೇಟ್ಠಾದೇಸನಾಯ ಅನುರೂಪಾವ ಉಪರಿದೇಸನಾತಿ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾವ ಉಪರಿಸುತ್ತದೇಸನಾ ಪವತ್ತಾ। ಸರಿತಬ್ಬಯುತ್ತಾತಿ ಅನುಸ್ಸರಣಾರಹಾ। ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನನ್ತಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕಾನಂ। ಪಿಯಂ ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಪಿಯಕರಣಾ। ಗರುಂ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಗರುಕರಣಾ। ಸಙ್ಗಹಣತ್ಥಾಯಾತಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥುವಿಸೇಸಭಾವತೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅವಿವಾದನತ್ಥಾಯಾತಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥುಭಾವತೋ ಏವ ನ ವಿವಾದನಾಯ। ಸತಿ ಚ ಅವಿವಾದನಹೇತುಭೂತಸಙ್ಗಾಹಣತ್ತೇ ತೇಸಂ ವಸೇನ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಸಮಗ್ಗಭಾವೋ ಭೇದಾಭಾವೋ ಸಿದ್ಧೋಯೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಮಿಜ್ಜತಿ ಸಿನಿಯ್ಹತಿ ಏತಾಯಾತಿ ಮೇತ್ತಾ, ಮಿತ್ತಭಾವೋ, ಮೇತ್ತಾ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಮೇತ್ತಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ। ತಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ। ಇಮಾನಿ ಮೇತ್ತಕಾಯಕಮ್ಮಾದೀನಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಸೇನ ಆಗತಾನಿ ಪಾಠೇ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತಬ್ಬತಾವಚನತೋ। ಭಿಕ್ಖುಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಚೇತ್ಥ ಸೇಸಸಹಧಮ್ಮಿಕಾನಮ್ಪಿ ಗಹಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅನವಜ್ಜಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಆಭಿಸಮಾಚಾರಿಕಕಮ್ಮನ್ತೋಗಧಮೇವಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ…ಪೇ॰… ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮಾ’’ತಿ। ವತ್ತವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಮಾನಾ ಚೇತಿಯಬೋಧೀನಂ ವನ್ದನಾ ಮೇತ್ತಾಸದಿಸೀತಿ ಕತ್ವಾ ತದತ್ಥಾಯ ಗಮನಂ ಮೇತ್ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಚೇತಿಯಬೋಧಿಭಿಕ್ಖೂಸು ವುತ್ತಾವಸೇಸಅಪಚಾಯನಾದಿಂ ಮೇತ್ತಾವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಕಾಯಿಕಂ ಕಿರಿಯಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
492.Kalahabhaṇḍanavasenāti kalahabhaṇḍanassa nimittavasena. Yathānusandhināva gatanti kalahabhaṇḍanānaṃ sāraṇīyadhammapaṭipakkhattā tadupasamāvahā heṭṭhādesanāya anurūpāva uparidesanāti yathānusandhināva uparisuttadesanā pavattā. Saritabbayuttāti anussaraṇārahā. Sabrahmacārīnanti sahadhammikānaṃ. Piyaṃ piyāyitabbaṃ karontīti piyakaraṇā. Garuṃ garuṭṭhāniyaṃ karontīti garukaraṇā. Saṅgahaṇatthāyāti saṅgahavatthuvisesabhāvato sabrahmacārīnaṃ saṅgaṇhanāya saṃvattantīti sambandho. Avivādanatthāyāti saṅgahavatthubhāvato eva na vivādanāya. Sati ca avivādanahetubhūtasaṅgāhaṇatte tesaṃ vasena sabrahmacārīnaṃ samaggabhāvo bhedābhāvo siddhoyevāti āha ‘‘sāmaggiyā’’tiādi. Mijjati siniyhati etāyāti mettā, mittabhāvo, mettā etassa atthīti mettaṃ, kāyakammaṃ. Taṃ pana yasmā mettāsahagatacittasamuṭṭhānaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘mettacittena kattabbaṃ kāyakamma’’nti. Imāni mettakāyakammādīni bhikkhūnaṃ vasena āgatāni pāṭhe bhikkhūhi paccupaṭṭhapetabbatāvacanato. Bhikkhuggahaṇeneva cettha sesasahadhammikānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Bhikkhuno sabbampi anavajjakāyakammaṃ ābhisamācārikakammantogadhamevāti āha – ‘‘mettacittena…pe… kāyakammaṃ nāmā’’ti. Vattavasena pavattiyamānā cetiyabodhīnaṃ vandanā mettāsadisīti katvā tadatthāya gamanaṃ mettaṃ kāyakammanti vuttaṃ. Ādi-saddena cetiyabodhibhikkhūsu vuttāvasesaapacāyanādiṃ mettāvasena pavattaṃ kāyikaṃ kiriyaṃ saṅgaṇhāti.
ತೇಪಿಟಕಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಕಥಿಯಮಾನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೀಣಿ ಸುಚರಿತಾನಿ ಕಾಯವಚೀಮನೋಸುಚರಿತಾನಿ। ಚಿನ್ತನನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಏವಂ ಚಿನ್ತನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮೇತ್ತಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ, ಪಗೇವ ವಿಧಿಪಟಿಪನ್ನಾ ಭಾವನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Tepiṭakampi buddhavacanaṃ kathiyamānanti adhippāyo. Tīṇi sucaritāni kāyavacīmanosucaritāni. Cintananti iminā evaṃ cintanamattampi mettaṃ manokammaṃ, pageva vidhipaṭipannā bhāvanāti dasseti.
ಸಹಾಯಭಾವೂಪಗಮನಂ ತೇಸಂ ಪುರತೋ। ತೇಸು ಕರೋನ್ತೇಸುಯೇವ ಹಿ ಸಹಾಯಭಾವೂಪಗಮನಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಕೇವಲಂ ‘‘ದೇವೋ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ಗುಣೇಹಿ ಥಿರಭಾವಜೋತನಂ ದೇವತ್ಥೇರೋತಿ ವಚನಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ವಚನಂ। ಮಮತ್ತಬೋಧನಂ ವಚನಂ ಮಮಾಯನವಚನಂ। ಏಕನ್ತತಿರೋಕ್ಖಕಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖತಾ ನಾಮ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾಪನವಸೇನೇವ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಲೋಕೇ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪಾಕಟಂ ಪಞ್ಞಾತಂ ಹತ್ಥವಿಕಾರಾದಿಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಏವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನಯನಾನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ’’ತಿ ಆಹ। ತಥಾ ಹಿ ವಚೀಭೇದವಸೇನ ಪವತ್ತಿ ನ ಗಹಿತಾ।
Sahāyabhāvūpagamanaṃ tesaṃ purato. Tesu karontesuyeva hi sahāyabhāvūpagamanaṃ sammukhā kāyakammaṃ nāma hoti. Kevalaṃ ‘‘devo’’ti avatvā guṇehi thirabhāvajotanaṃ devattheroti vacanaṃ paggayha vacanaṃ. Mamattabodhanaṃ vacanaṃ mamāyanavacanaṃ. Ekantatirokkhakassa manokammassa sammukhatā nāma viññattisamuṭṭhāpanavaseneva hoti, tañca kho loke kāyakammanti pākaṭaṃ paññātaṃ hatthavikārādiṃ anāmasitvā eva dassento ‘‘nayanāni ummīletvā’’ti āha. Tathā hi vacībhedavasena pavatti na gahitā.
ಲದ್ಧಪಚ್ಚಯಾ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ಲಾಭಾ, ಪರಿಸುದ್ಧಾಗಮನಾ ಪಚ್ಚಯಾ। ನ ಸಮ್ಮಾ ಗಯ್ಹಮಾನಾಪಿ ನ ಧಮ್ಮಲದ್ಧಾ ನಾಮ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಪ್ಪಟಿಸೇಧನತ್ಥಂ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಧಮ್ಮಲದ್ಧಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ದೇಯ್ಯಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಞ್ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತೀತಿ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಭೋಗೀ। ತೇನಾಹ ‘‘ದ್ವೇ ಪಟಿವಿಭತ್ತಾನಿ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ। ಚಿತ್ತೇನ ವಿಭಜನನ್ತಿ ಏತೇನ – ‘‘ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತೇನಪಿ ವಿಭಜನಂ ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ ನಾಮ, ಪಗೇವ ಪಯೋಗತೋ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Laddhapaccayā labbhantīti lābhā, parisuddhāgamanā paccayā. Na sammā gayhamānāpi na dhammaladdhā nāma na hontīti tappaṭisedhanatthaṃ pāḷiyaṃ ‘‘dhammaladdhā’’ti vuttaṃ. Deyyaṃ dakkhiṇeyyañca appaṭivibhattaṃ katvā bhuñjatīti appaṭivibhattabhogī. Tenāha ‘‘dve paṭivibhattāni nāmā’’tiādi. Cittena vibhajananti etena – ‘‘cittuppādamattenapi vibhajanaṃ paṭivibhattaṃ nāma, pageva payogato’’ti dasseti.
ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋವ…ಪೇ॰… ಪಸ್ಸತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಆಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಾಧಾರಣಬುದ್ಧಿಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಹಿಸ್ಸ ಸಾಧಾರಣಭೋಗಿತಾ ಸುಕರಾ, ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೋ ಚಸ್ಸ ಸುಪೂರೋ ಹೋತಿ। ವತ್ತನ್ತಿ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಣವತ್ತಂ।
Paṭiggaṇhantova…pe… passatīti iminā āgamanato paṭṭhāya sādhāraṇabuddhiṃ upaṭṭhāpeti. Evaṃ hissa sādhāraṇabhogitā sukarā, sāraṇīyadhammo cassa supūro hoti. Vattanti sāraṇīyadhammapūraṇavattaṃ.
ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಅವಸ್ಸಂ ದಾತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋ ಪಲಿಬೋಧವಸೇನ ಸಪಲಿಬೋಧಸ್ಸೇವ ಪೂರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ ಓದಿಸ್ಸಕದಾನಮ್ಪಿಸ್ಸ ನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಾರಿತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತೇನ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅದಾತುಮ್ಪೀತಿ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸಪಿ ಅತ್ಥಿಕಸ್ಸ ಸತಿ ಸಮ್ಭವೇ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ದಾನಞ್ಹಿ ನಾಮ ಕಸ್ಸಚಿ ನ ನಿವಾರಿತಂ।
Dātabbanti avassaṃ dātabbaṃ. Attano palibodhavasena sapalibodhasseva pūretuṃ asakkuṇeyyattā odissakadānampissa na sabbattha vāritanti dassetuṃ ‘‘tena panā’’tiādi vuttaṃ. Adātumpīti pi-saddena dussīlassapi atthikassa sati sambhave dātabbanti dasseti. Dānañhi nāma kassaci na nivāritaṃ.
ಮಹಾಗಿರಿಗಾಮೋ ನಾಮ ನಾಗದೀಪಪಸ್ಸೇ ಏಕೋ ಗಾಮೋ। ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪೂರಿತೋ…ಪೇ॰… ಪತ್ತಗತಂ ನ ಖೀಯತೀತಿ ಆಹ ತೇಸಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚವಿನೋದನತ್ಥಂ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ತೇಪಿ ಥೇರಾ ‘‘ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಕೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು। ದಹರಕಾಲೇ ಏವ ಕಿರೇಸ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಕೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅವಞ್ಝಭಾವವಿಭಾವನತ್ಥಂ ‘‘ಏತೇ ಮಯ್ಹಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಆಹ।
Mahāgirigāmo nāma nāgadīpapasse eko gāmo. Sāraṇīyadhammo me, bhante, pūrito…pe… pattagataṃ na khīyatīti āha tesaṃ kukkuccavinodanatthaṃ. Taṃ sutvā tepi therā ‘‘sāraṇīyadhammapūrako aya’’nti abbhaññaṃsu. Daharakāle eva kiresa sāraṇīyadhammapūrako ahosi, tassā ca paṭipattiyā avañjhabhāvavibhāvanatthaṃ ‘‘ete mayhaṃ pāpuṇissantī’’ti āha.
ಅಹಂ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಿಕಾ, ಮಮ ಪತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನೇನಪಿ ಸಬ್ಬಾಪಿಮಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಯಾಪೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಾ ತುಮ್ಹೇ ತೇಸಂ ಗತಭಾವಂ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ।
Ahaṃ sāraṇīyadhammapūrikā, mama pattapariyāpannenapi sabbāpimā bhikkhuniyo yāpessantīti āha ‘‘mā tumhe tesaṃ gatabhāvaṃ cintayitthā’’ti.
ಸತ್ತಸು ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಆದಿಮ್ಹಿ ವಾ ಅನ್ತೇ ವಾ, ವೇಮಜ್ಝೇತಿ ಚ ಇದಂ ಉದ್ದೇಸಾಗತಪಾಳಿವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಅನುಕ್ಕಮೋ ಅತ್ಥಿ। ಪರಿಯನ್ತೇ ಛಿನ್ನಸಾಟಕೋ ವಿಯಾತಿ ವತ್ಥನ್ತೇ, ದಸನ್ತೇ ವಾ ಛಿನ್ನವತ್ಥಂ ವಿಯ। ಖಣ್ಡನ್ತಿ ಖಣ್ಡವನ್ತಂ, ಖಣ್ಡಿತಂ ವಾ। ಛಿದ್ದನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ । ವಿಸಭಾಗವಣ್ಣೇನ ಉಪಡ್ಢಂ, ತತಿಯಭಾಗಂ ವಾ ಸಮ್ಭಿನ್ನವಣ್ಣಂ ಸಬಲಂ, ವಿಸಭಾಗವಣ್ಣೇಹೇವ ಪನ ಬಿನ್ದೂಹಿ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ವಿಮಿಸ್ಸಂ ಕಮ್ಮಾಸಂ, ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ। ತಣ್ಹಾದಾಸಬ್ಯತೋ ಮೋಚನವಚನೇನೇವ ತೇಸಂ ಸೀಲಾನಂ ವಿವಟ್ಟುಪನಿಸ್ಸಯತಮಾಹ। ಭುಜಿಸ್ಸಭಾವಕರಣತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಭುಜಿಸ್ಸಕರಾನಿ ಭುಜಿಸ್ಸಾನೀತಿ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನಾಯಂ ನಿದ್ದೇಸೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅವಿಞ್ಞೂನಂ ಅಪ್ಪಮಾಣತಾಯ ‘‘ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀಹಿ ಅಪರಾಮಟ್ಠತ್ತಾತಿ – ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’’ತಿ ತಣ್ಹಾಪರಾಮಾಸೇನ – ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ದೇವೋ ಹುತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೇನ ಚ ಅಪರಾಮಟ್ಠತ್ತಾ। ಪರಾಮಟ್ಠುನ್ತಿ ಚೋದೇತುಂ। ಸೀಲಂ ನಾಮ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾದಿಪಾರಮ್ಪರಿಯೇನ ಯಾವದೇವ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪಾದನತ್ಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತಕಾನೀ’’ತಿ। ಸಮಾನಭಾವೋ ಸಾಮಞ್ಞಂ, ಪರಿಪುಣ್ಣಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಭಾವೇನ ಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ನಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ವಿಯ ಭೇದಾಭಾವತೋ ಸೀಲೇನ ಸಾಮಞ್ಞಂ ಸೀಲಸಾಮಞ್ಞಂ, ತಂ ಗತೋ ಉಪಗತೋತಿ ಸೀಲಸಾಮಞ್ಞಗತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಮಾನಭಾವೂಪಗತಸೀಲೋ’’ತಿ।
Sattasu āpattikkhandhesu ādimhi vā ante vā, vemajjheti ca idaṃ uddesāgatapāḷivasena vuttaṃ. Na hi añño koci āpattikkhandhānaṃ anukkamo atthi. Pariyante chinnasāṭako viyāti vatthante, dasante vā chinnavatthaṃ viya. Khaṇḍanti khaṇḍavantaṃ, khaṇḍitaṃ vā. Chiddanti etthāpi eseva nayo . Visabhāgavaṇṇena upaḍḍhaṃ, tatiyabhāgaṃ vā sambhinnavaṇṇaṃ sabalaṃ, visabhāgavaṇṇeheva pana bindūhi antarantarā vimissaṃ kammāsaṃ, ayaṃ imesaṃ viseso. Taṇhādāsabyato mocanavacaneneva tesaṃ sīlānaṃ vivaṭṭupanissayatamāha. Bhujissabhāvakaraṇatoti iminā bhujissakarāni bhujissānīti uttarapadalopenāyaṃ niddesoti dasseti. Aviññūnaṃ appamāṇatāya ‘‘viññuppasatthānī’’ti vuttaṃ. Taṇhādiṭṭhīhi aparāmaṭṭhattāti – ‘‘imināhaṃ sīlena devo vā bhavissāmi devaññataro vā’’ti taṇhāparāmāsena – ‘‘imināhaṃ sīlena devo hutvā tattha nicco dhuvo sassato bhavissāmī’’ti diṭṭhiparāmāsena ca aparāmaṭṭhattā. Parāmaṭṭhunti codetuṃ. Sīlaṃ nāma avippaṭisārādipārampariyena yāvadeva samādhisampādanatthanti āha ‘‘samādhisaṃvattakānī’’ti. Samānabhāvo sāmaññaṃ, paripuṇṇacatupārisuddhibhāvena majjhe bhinnasuvaṇṇassa viya bhedābhāvato sīlena sāmaññaṃ sīlasāmaññaṃ, taṃ gato upagatoti sīlasāmaññagato. Tenāha ‘‘samānabhāvūpagatasīlo’’ti.
ಯಾಯಂ ದಿಟ್ಠೀತಿ ಯಾ ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿ ಮಯ್ಹಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಭೂತಾ। ಚತುಸಚ್ಚದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ದಿಟ್ಠಿ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ, ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ, ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ಚ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಾಮಞ್ಞಂ ಸಮಾನದಿಟ್ಠಿಭಾವಂ। ಅಗ್ಗಂ ಇತರೇಸಂ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಾನಂ ಪಧಾನಭಾವತೋ। ಏತಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸುಖಸಿದ್ಧಿತೋ ತೇಸಂ ಸಙ್ಗಾಹಿಕಂ, ತತೋ ಏವ ತೇಸಂ ಸಙ್ಘಾಟನಿಕಂ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಅಪರಿಪತನ್ತೇ ಕತ್ವಾ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಧಾರೇತೀತಿ ಸಙ್ಗಾಹಿಕಂ। ಸಙ್ಘಾಟನ್ತಿ ಅಗ್ಗಭಾವೇನ ಸಙ್ಘಾಟಭಾವಂ। ಸಙ್ಘಾಟನಂ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಙ್ಘಾಟನಿಕಂ, ಸಙ್ಘಾಟನಿಯನ್ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಸಙ್ಘಾಟನೇ ನಿಯುತ್ತನ್ತಿ ವಾ ಸಙ್ಘಾಟನಿಕಂ, ಕ-ಕಾರಸ್ಸ ಯ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಸಙ್ಘಾಟನಿಯಂ। ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಏವ ಗಹಿತತ್ತಾ ನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ।
Yāyaṃ diṭṭhīti yā ayaṃ diṭṭhi mayhañceva tumhākañca paccakkhabhūtā. Catusaccadassanaṭṭhena diṭṭhi, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā’’ti, ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti ca diṭṭhiyā sāmaññaṃ samānadiṭṭhibhāvaṃ. Aggaṃ itaresaṃ sāraṇīyadhammānaṃ padhānabhāvato. Etasmiṃ sati sukhasiddhito tesaṃ saṅgāhikaṃ, tato eva tesaṃ saṅghāṭanikaṃ gopānasiyo aparipatante katvā saṅgaṇhāti dhāretīti saṅgāhikaṃ. Saṅghāṭanti aggabhāvena saṅghāṭabhāvaṃ. Saṅghāṭanaṃ etesaṃ atthīti saṅghāṭanikaṃ, saṅghāṭaniyanti vā pāṭho, saṅghāṭane niyuttanti vā saṅghāṭanikaṃ, ka-kārassa ya-kāraṃ katvā saṅghāṭaniyaṃ. Sāmaññato eva gahitattā napuṃsakaniddeso.
೪೯೩. ಪಠಮಮಗ್ಗಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪಿ ಏವಂಸಭಾವಾ, ಅಞ್ಞಮಗ್ಗಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀಸು ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥೀತಿ ಆಹ ‘‘ಯಾಯಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ। ಏತ್ತಾವತಾಪೀತಿ ಏತ್ತಕೇನಪಿ ರಾಗಾದೀಸು ಏಕೇಕೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತತಾಯಪಿ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋಯೇವ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಪಗೇವ ದ್ವೀಹಿ, ಬಹೂಹಿ ವಾ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತತಾಯ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಅಟ್ಠಸುಪಿ ವಾರೇಸು। ಸುಟ್ಠು ಠಪಿತನ್ತಿ ಯಥಾ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಉಪರಿ ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮ್ಬೋಧೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸಮ್ಮಾ ಠಪಿತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಚ್ಚಾನಂ ಬೋಧಾಯಾ’’ತಿ। ತಂ ಞಾಣನ್ತಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ಖೋ ಮೇ ತಂ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪವತ್ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಂ। ಅರಿಯಾನಂ ಹೋತೀತಿ ಅರಿಯಾನಮೇವ ಹೋತಿ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಏಕದೇಸತೋಪಿ ಪಹೀನಂ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಪುಥುಜ್ಜನಾನ’’ನ್ತಿ। ಅರಿಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅರಿಯೇಸು ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ಲೋಕುತ್ತರಹೇತುಕತಾಯ ಲೋಕುತ್ತರನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಯೇಸಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ತಥಾ ಹಿಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಪನ ಅಭಾವತೋ’’ತಿ। ಸಬ್ಬವಾರೇಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಇತರೇಸು ಛಸು ವಾರೇಸು।
493. Paṭhamamaggasammādiṭṭhipi evaṃsabhāvā, aññamaggasammādiṭṭhīsu vattabbameva natthīti āha ‘‘yāyaṃ sotāpattimaggadiṭṭhī’’ti. Ettāvatāpīti ettakenapi rāgādīsu ekekena pariyuṭṭhitacittatāyapi pariyuṭṭhitacittoyeva nāma hoti, pageva dvīhi, bahūhi vā pariyuṭṭhitacittatāya. Sabbatthāti sabbesu aṭṭhasupi vāresu. Suṭṭhu ṭhapitanti yathā maggabhāvanā upari saccābhisambodho hoti, evaṃ sammā ṭhapitaṃ. Tenāha ‘‘saccānaṃ bodhāyā’’ti. Taṃ ñāṇanti ‘‘natthi kho me taṃ pariyuṭṭhāna’’ntiādinā pavattaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ. Ariyānaṃ hotīti ariyānameva hoti. Tesañhi ekadesatopi pahīnaṃ vattabbataṃ arahati. Tenāha ‘‘na puthujjanāna’’nti. Ariyanti vuttaṃ ‘‘ariyesu jāta’’nti katvā. Lokuttarahetukatāya lokuttaranti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘yesaṃ panā’’tiādi. Tathā hissa puthujjanehi asādhāraṇatā. Tenāha ‘‘puthujjanānaṃ pana abhāvato’’ti. Sabbavāresūti sabbesu itaresu chasu vāresu.
೪೯೪. ಪಚ್ಚತ್ತನ್ತಿ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಅತ್ತನಿ ಮಮ ಚಿತ್ತೇಯೇವ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತೇ’’ತಿ। ‘‘ಪಚ್ಚತ್ತಂ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತೇ ನಿಬ್ಬುತಿಂ ಕಿಲೇಸವೂಪಸಮಂ ಲಭಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ‘‘ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅತಿದಿಸತಿ।
494.Paccattanti pāṭiyekkaṃ attani mama citteyeva. Tenāha ‘‘attano citte’’ti. ‘‘Paccattaṃ attano citte nibbutiṃ kilesavūpasamaṃ labhāmī’’ti imamatthaṃ ‘‘eseva nayo’’ti iminā atidisati.
೪೯೫. ತಥಾರೂಪಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾತಿ ಇದಂ ‘‘ಯಥಾರೂಪಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾಮಸನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತಥಾರೂಪಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾತಿ ಏವರೂಪಾಯ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗದಿಟ್ಠಿಯಾ’’ತಿ।
495.Tathārūpāya diṭṭhiyāti idaṃ ‘‘yathārūpāya diṭṭhiyā samannāgato’’ti imassa atthassa paccāmasananti āha ‘‘tathārūpāya diṭṭhiyāti evarūpāya sotāpattimaggadiṭṭhiyā’’ti.
೪೯೬. ಸಭಾವೇನಾತಿ ನಿಯತಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದತಾದಿಸಭಾವೇನ। ಸಙ್ಘಕಮ್ಮವಸೇನಾತಿ ಮಾನತ್ತಚರಿಯಾದಿಸಙ್ಘಕಮ್ಮವಸೇನ। ದಹರೋತಿ ಬಾಲೋ। ಕುಮಾರೋತಿ ದಾರಕೋ। ಯಸ್ಮಾ ದಹರೋ ‘‘ಕುಮಾರೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಯುವಾ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮನ್ದೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಮನ್ದಿನ್ದ್ರಿಯತಾಯ ಹಿ ಮನ್ದೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚಕ್ಖುಸೋತಾದೀನಂ ಮನ್ದತಾಯಾ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಯುವಾವತ್ಥಾಪಿ ಕೇಚಿ ಮನ್ದಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ತನ್ನಿವತ್ತನತ್ಥಂ ‘‘ಉತ್ತಾನಸೇಯ್ಯಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯದಿ ಉತ್ತಾನಸೇಯ್ಯಕೋ, ಕಥಮಸ್ಸ ಅಙ್ಗಾರಕ್ಕಮನನ್ತಿ? ಯಥಾ ತಥಾ ಅಙ್ಗಾರಸ್ಸ ಫುಸನಂ ಇಧ ‘‘ಅಕ್ಕಮನ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಇತೋ ಚಿತೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿ। ಮನುಸ್ಸಾನನ್ತಿ ಮಹಲ್ಲಕಮನುಸ್ಸಾನಂ। ನ ಸೀಘಂ ಹತ್ಥೋ ಝಾಯತಿ ಕಥಿನಹತ್ಥತಾಯ। ಖಿಪ್ಪಂ ಪಟಿಸಂಹರತಿ ಮುದುತಲುಣಸರೀರತಾಯ। ಅಧಿವಾಸೇತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಯೋಜನಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ।
496.Sabhāvenāti niyatapañcasikkhāpadatādisabhāvena. Saṅghakammavasenāti mānattacariyādisaṅghakammavasena. Daharoti bālo. Kumāroti dārako. Yasmā daharo ‘‘kumāro’’ti ca ‘‘yuvā’’ti ca vuccati, tasmā mandoti vuttaṃ. Mandindriyatāya hi mando. Tenāha ‘‘cakkhusotādīnaṃ mandatāyā’’ti. Evampi yuvāvatthāpi keci mandindriyā hontīti tannivattanatthaṃ ‘‘uttānaseyyako’’ti vuttaṃ. Yadi uttānaseyyako, kathamassa aṅgārakkamananti? Yathā tathā aṅgārassa phusanaṃ idha ‘‘akkamana’’nti adhippetanti āha ‘‘ito cito cā’’tiādi. Manussānanti mahallakamanussānaṃ. Na sīghaṃ hattho jhāyati kathinahatthatāya. Khippaṃ paṭisaṃharati mudutaluṇasarīratāya. Adhivāseti kiñci payojanaṃ apekkhitvā.
೪೯೭. ಉಚ್ಚಾವಚಾನೀತಿ ಮಹನ್ತಾನಿ ಚೇವ ಖುದ್ದಕಾನಿ ಚ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಸುಧಾಕಮ್ಮಾದಿಮ್ಹಿಯೇವ। ಕಸಾವಪಚನಂ ಸುಧಾದಿಸಙ್ಖರಣತ್ಥಂ, ಉದಕಾನಯನಂ ಧೋವನಾದಿಅತ್ಥಂ, ಹಲಿದ್ದಿವಣ್ಣಧಾತುಲೇಪನತ್ಥಂ ಕುಚ್ಛಕರಣಂ। ಬಹಲಪತ್ಥನೋತಿ ದಳ್ಹಛನ್ದೋ। ವಚ್ಛಕನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಧೇನುಪಗವಚ್ಛಂ। ಅಪಚಿನಾತೀತಿ ಅಪವಿನ್ದತಿ, ಆಲೋಕೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪಲೋಕೇತೀ’’ತಿ। ತನ್ನಿನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾದಿನಿನ್ನೋವ ಹೋತಿ ಉಚ್ಚಾವಚಾನಮ್ಪಿ ಕಿಂಕರಣೀಯಾನಂ ಚಾರಿತ್ತಸೀಲಸ್ಸ ಪೂರಣವಸೇನೇವ ಕರಣತೋ, ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರವಸೇನೇವ ಚ ತೇಸಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನತೋ। ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಾಭಾವತೋ ‘‘ತಂ ತಂ ಸಮುಲ್ಲಪಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
497.Uccāvacānīti mahantāni ceva khuddakāni ca. Tatthevāti sudhākammādimhiyeva. Kasāvapacanaṃ sudhādisaṅkharaṇatthaṃ, udakānayanaṃ dhovanādiatthaṃ, haliddivaṇṇadhātulepanatthaṃ kucchakaraṇaṃ. Bahalapatthanoti daḷhachando. Vacchakanti nibbattadhenupagavacchaṃ. Apacinātīti apavindati, āloketīti attho. Tenāha ‘‘apaloketī’’ti. Tanninno hotīti adhisīlasikkhādininnova hoti uccāvacānampi kiṃkaraṇīyānaṃ cārittasīlassa pūraṇavaseneva karaṇato, yonisomanasikāravaseneva ca tesaṃ paṭipajjanato. Therassa santike aṭṭhāsi yonisomanasikārābhāvato ‘‘taṃ taṃ samullapissāmī’’ti.
೪೯೮. ಬಲಂ ಏವ ಬಲತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಬಲೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ। ಅತ್ಥಿಕಭಾವಂ ಕತ್ವಾತಿ ತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸವಿಸೇಸಂ ಅತ್ಥಿಕಭಾವಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ಸಕಲಚಿತ್ತೇನಾತಿ ದೇಸನಾಯಆದಿಮ್ಹಿ ಮಜ್ಝೇ ಪರಿಯೋಸಾನೇತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥೇವ ಪವತ್ತತಾಯ ಸಕಲೇನ ಅನವಸೇಸೇನ ಚಿತ್ತೇನ।
498. Balaṃ eva balatāti āha ‘‘balena samannāgato’’ti. Atthikabhāvaṃ katvāti tena dhammena savisesaṃ atthikabhāvaṃ uppādetvā. Sakalacittenāti desanāyaādimhi majjhe pariyosāneti sabbattheva pavattatāya sakalena anavasesena cittena.
೫೦೦. ಸಭಾವೋತಿ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣತಾಯ ಆವೇಣಿಕೋ ಸಭಾವೋ। ಸುಟ್ಠು ಸಮನ್ನೇಸಿತೋತಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತೋ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಾತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕರಣೇನ, ಸಚ್ಛಿಕತಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕತಞಾಣೇನಾ’’ತಿ। ಪಠಮಮಗ್ಗಫಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣವಿಸೇಸಾ ಹೇತೇ ಪವತ್ತಿಆಕಾರಭಿನ್ನಾ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಸತ್ತಹಿ ಮಹಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣೇಹೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ತಾವ ಆಚರಿಯಾನಂ ಸಮಾನಕಥಾತಿ ‘‘ಇದಮಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಞಾಣ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಾನಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಾನಿ, ನ ಮಗ್ಗಞಾಣಾನೀತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಾ ಪರಮ್ಪರಾಗತಾ ಪುಬ್ಬಾಚರಿಯಾನಂ ಸಮಾನಾ ಸಾಧಾರಣಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಪಾಳಿಯಾ ಅಟ್ಠಕಥಾ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ। ತತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಬಹುಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ಯದಿ ಸೋ ಬಹುಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕೋ ಸಿಯಾ ನಾನಾಭಿಸಮಯೋ, ತಥಾ ಸತಿ ಸಂಯೋಜನತ್ತಯಾದೀನಂ ಏಕದೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಪಾಪುಣಾತೀತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನನ್ತರಫಲತ್ತಾ ಏಕದೇಸಸೋತಾಪನ್ನತಾದಿಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಫಲಾನಂ ವಾ ಅನೇಕಭಾವೋ, ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಅಯುತ್ತನ್ತಿ ತಸ್ಮಾ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕೋವ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ।
500.Sabhāvoti ariyasāvakassa puthujjanehi asādhāraṇatāya āveṇiko sabhāvo. Suṭṭhu samannesitoti sammadeva upaparikkhito. Sotāpattiphalasacchikiriyāyāti sotāpattiphalassa sacchikaraṇena, sacchikatabhāvenāti attho. Tenāha ‘‘sotāpattiphalasacchikatañāṇenā’’ti. Paṭhamamaggaphalassa paccavekkhaṇañāṇavisesā hete pavattiākārabhinnā. Tenevāha ‘‘sattahi mahāpaccavekkhaṇañāṇehī’’ti. Ayaṃ tāva ācariyānaṃ samānakathāti ‘‘idamassa paṭhamaṃ ñāṇa’’ntiādinā vuttāni paccavekkhaṇañāṇāni, na maggañāṇānīti evaṃ pavattā paramparāgatā pubbācariyānaṃ samānā sādhāraṇā imissā pāḷiyā aṭṭhakathā atthavaṇṇanā. Tattha kāraṇamāha ‘‘lokuttaramaggo hi bahucittakkhaṇiko nāma natthī’’ti. Yadi so bahucittakkhaṇiko siyā nānābhisamayo, tathā sati saṃyojanattayādīnaṃ ekadesappahānaṃ pāpuṇātīti ariyamaggassa anantaraphalattā ekadesasotāpannatādibhāvo āpajjati, phalānaṃ vā anekabhāvo, sabbametaṃ ayuttanti tasmā ekacittakkhaṇikova ariyamaggo.
ಯಂ ಪನ ಸುತ್ತಪದಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನೀತಿ ಹಿ ವಚನತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಕಿಲೇಸಾ ಪನ ಲಹು…ಪೇ॰… ಛಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವದನ್ತೇನ ಹಿ ಖಿಪ್ಪಂ ತಾವ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ, ದನ್ಧಪವತ್ತಿಕಾ ಮಗ್ಗಭಾವನಾತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸಚೇ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಆರದ್ಧಮತ್ತಾಯ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಸೇಸಾ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ನಿರತ್ಥಕಾ ಸಿಯಾ, ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ, ಕಿಲೇಸಾ ಪನ ಲಹು ಛಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಇದಂ ಮಿಚ್ಛಾ, ‘‘ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಾ’’ತಿ ವಕ್ಖತೀತಿ। ತತೋ ಸುತ್ತಪಟಿಜಾನನತೋ। ಮಗ್ಗಂ ಅಭಾವೇತ್ವಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ಅಭಾವೇತ್ವಾ। ಅತ್ಥರಸಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅವಿಪರೀತೋ ಅತ್ಥೋ ಏವ ಅತ್ಥರಸೋ, ತಂ ಯಾಥಾವತೋ ಞತ್ವಾ। ಏವಂ ವಿತಣ್ಡವಾದಿವಾದಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ನಿಗಮೇತುಂ ‘‘ಇಮಾನಿ ಸತ್ತ ಞಾಣಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Yaṃ pana suttapadaṃ nissāya vitaṇḍavādī ariyamaggassa ekacittakkhaṇikataṃ paṭikkhipati, taṃ dassento ‘‘satta vassānīti hi vacanato’’ti āha. Kilesā pana lahu…pe… chijjantīti vadantena hi khippaṃ tāva kilesappahānaṃ, dandhapavattikā maggabhāvanāti paṭiññātaṃ hoti. Tattha sace maggassa bhāvanāya āraddhamattāya kilesā pahīyanti, sesā maggabhāvanā niratthakā siyā, atha pacchā kilesappahānaṃ, kilesā pana lahu chijjantīti idaṃ micchā, ‘‘sotāpattiphalasacchikiriyāyā’’ti vakkhatīti. Tato suttapaṭijānanato. Maggaṃ abhāvetvāti ariyamaggaṃ paripuṇṇaṃ katvā abhāvetvā. Attharasaṃ viditvāti suttassa aviparīto attho eva attharaso, taṃ yāthāvato ñatvā. Evaṃ vitaṇḍavādivādaṃ bhinditvā vuttamevatthaṃ nigametuṃ ‘‘imāni satta ñāṇānī’’tiādi vuttaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಕೋಸಮ್ಬಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Kosambiyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೮. ಕೋಸಮ್ಬಿಯಸುತ್ತಂ • 8. Kosambiyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ಕೋಸಮ್ಬಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Kosambiyasuttavaṇṇanā
