Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౧౨. కోసియత్థేరగాథావణ్ణనా

    12. Kosiyattheragāthāvaṇṇanā

    యో ఏవ గరూనన్తిఆదికా ఆయస్మతో కోసియత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలం ఉపచినన్తో విపస్సిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో ఏకదివసం సత్థారం దిస్వా పసన్నచిత్తో ఉచ్ఛుఖణ్డికం అదాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే మగధరట్ఠే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తి, కోసియోతిస్స గోత్తవసేన నామం అకాసి. సో విఞ్ఞుతం పత్తో ఆయస్మన్తం ధమ్మసేనాపతిం అభిణ్హం ఉపసఙ్కమతి, తస్స సన్తికే ధమ్మం సుణాతి. సో తేన సాసనే పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా కమ్మట్ఠానం అనుయుఞ్జన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౪.౪౪-౪౯) –

    Yoeva garūnantiādikā āyasmato kosiyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannacitto ucchukhaṇḍikaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule nibbatti, kosiyotissa gottavasena nāmaṃ akāsi. So viññutaṃ patto āyasmantaṃ dhammasenāpatiṃ abhiṇhaṃ upasaṅkamati, tassa santike dhammaṃ suṇāti. So tena sāsane paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.44-49) –

    ‘‘నగరే బన్ధుమతియా, ద్వారపాలో అహోసహం;

    ‘‘Nagare bandhumatiyā, dvārapālo ahosahaṃ;

    అద్దసం విరజం బుద్ధం, సబ్బధమ్మాన పారగుం.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, sabbadhammāna pāraguṃ.

    ‘‘ఉచ్ఛుఖణ్డికమాదాయ బుద్ధసేట్ఠస్సదాసహం;

    ‘‘Ucchukhaṇḍikamādāya buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;

    పసన్నచిత్తో సుమనో, విపస్సిస్స మహేసినో.

    Pasannacitto sumano, vipassissa mahesino.

    ‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, యం ఉచ్ఛుమదదిం తదా;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ ucchumadadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఉచ్ఛుఖణ్డస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, ucchukhaṇḍassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా గరువాసం సప్పురిసూపనిస్సయఞ్చ పసంసన్తో –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā garuvāsaṃ sappurisūpanissayañca pasaṃsanto –

    ౩౭౦.

    370.

    ‘‘యో వే గరూనం వచనఞ్ఞు ధీరో, వసే చ తమ్హి జనయేథ పేమం;

    ‘‘Yo ve garūnaṃ vacanaññu dhīro, vase ca tamhi janayetha pemaṃ;

    సో భత్తిమా నామ చ హోతి పణ్డితో, ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్స.

    So bhattimā nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ౩౭౧.

    371.

    ‘‘యం ఆపదా ఉప్పతితా ఉళారా, నక్ఖమ్భయన్తే పటిసఙ్ఖయన్తం;

    ‘‘Yaṃ āpadā uppatitā uḷārā, nakkhambhayante paṭisaṅkhayantaṃ;

    సో థామవా నామ చ హోతి పణ్డితో, ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్స.

    So thāmavā nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ౩౭౨.

    372.

    ‘‘యో వే సముద్దోవ ఠితో అనేజో, గమ్భీరపఞ్ఞో నిపుణత్థదస్సీ;

    ‘‘Yo ve samuddova ṭhito anejo, gambhīrapañño nipuṇatthadassī;

    అసంహారియో నామ చ హోతి పణ్డితో, ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్స.

    Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ౩౭౩.

    373.

    ‘‘బహుస్సుతో ధమ్మధరో చ హోతి, ధమ్మస్స హోతి అనుధమ్మచారీ;

    ‘‘Bahussuto dhammadharo ca hoti, dhammassa hoti anudhammacārī;

    సో తాదిసో నామ చ హోతి పణ్డితో, ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్స.

    So tādiso nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ౩౭౪.

    374.

    ‘‘అత్థఞ్చ యో జానాతి భాసితస్స,

    ‘‘Atthañca yo jānāti bhāsitassa,

    అత్థఞ్చ ఞత్వాన తథా కరోతి;

    Atthañca ñatvāna tathā karoti;

    అత్థన్తరో నామ స హోతి పణ్డితో,

    Atthantaro nāma sa hoti paṇḍito,

    ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్సా’’తి. –

    Ñatvā ca dhammesu visesi assā’’ti. –

    ఇమా పఞ్చ గాథా అభాసి.

    Imā pañca gāthā abhāsi.

    తత్థ యోతి ఖత్తియాదీసు చతూసు పరిసాసు యో కోచి. వేతి బ్యత్తం. గరూనన్తి సీలాదిగరుగుణయుత్తానం పణ్డితానం. వచనఞ్ఞూతి తేసం అనుసాసనీవచనం జానన్తో, యథానుసిట్ఠం పటిపజ్జమానో పటిపజ్జిత్వా చ తస్స ఫలం జానన్తోతి అత్థో. ధీరోతి ధితిసమ్పన్నో. వసే చ తమ్హి జనయేథ పేమన్తి తస్మిం గరూనం వచనే ఓవాదే వసేయ్య యథానుసిట్ఠం పటిపజ్జేయ్య, పటిపజ్జిత్వా ‘‘ఇమినా వతాహం ఓవాదేన ఇమం జాతిఆదిదుక్ఖం వీతివత్తో’’తి తత్థ జనయేథ పేమం గారవం ఉప్పాదేయ్య. ఇదఞ్హి ద్వయం ‘‘గరూనం వచనఞ్ఞు ధీరో’’తి పదద్వయేన వుత్తస్సేవత్థస్స పాకటకరణం. సోతి యో గరూనం వచనఞ్ఞూ ధీరో, సో యథానుసిట్ఠం పటిపత్తియా తత్థ భత్తిమా చ నామ హోతి, జీవితహేతుపి తస్స అనతిక్కమనతో పణ్డితో చ నామ హోతి. ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్సాతి తథా పటిపజ్జన్తో చ తాయ ఏవ పటిపత్తియా చతున్నం అరియసచ్చానం జాననహేతు లోకియలోకుత్తరధమ్మేసు విజ్జాత్తయాదివసేన ‘‘తేవిజ్జో, ఛళభిఞ్ఞో, పటిసమ్భిదాపత్తో’’తి విసేసి విసేసవా సియాతి అత్థో.

    Tattha yoti khattiyādīsu catūsu parisāsu yo koci. Veti byattaṃ. Garūnanti sīlādigaruguṇayuttānaṃ paṇḍitānaṃ. Vacanaññūti tesaṃ anusāsanīvacanaṃ jānanto, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno paṭipajjitvā ca tassa phalaṃ jānantoti attho. Dhīroti dhitisampanno. Vase ca tamhi janayetha pemanti tasmiṃ garūnaṃ vacane ovāde vaseyya yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjeyya, paṭipajjitvā ‘‘iminā vatāhaṃ ovādena imaṃ jātiādidukkhaṃ vītivatto’’ti tattha janayetha pemaṃ gāravaṃ uppādeyya. Idañhi dvayaṃ ‘‘garūnaṃ vacanaññu dhīro’’ti padadvayena vuttassevatthassa pākaṭakaraṇaṃ. Soti yo garūnaṃ vacanaññū dhīro, so yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā tattha bhattimā ca nāma hoti, jīvitahetupi tassa anatikkamanato paṇḍito ca nāma hoti. Ñatvā ca dhammesu visesi assāti tathā paṭipajjanto ca tāya eva paṭipattiyā catunnaṃ ariyasaccānaṃ jānanahetu lokiyalokuttaradhammesu vijjāttayādivasena ‘‘tevijjo, chaḷabhiñño, paṭisambhidāpatto’’ti visesi visesavā siyāti attho.

    న్తి యం పుగ్గలం పటిపత్తియా అన్తరాయకరణతో ‘‘ఆపదా’’తి లద్ధవోహారా సోతుణ్హఖుప్పిపాసాదిపాకటపరిస్సయా చేవ రాగాదిపటిచ్ఛన్నపరిస్సయా చ ఉప్పతితా ఉప్పన్నా, ఉళారా బలవన్తోపి నక్ఖమ్భయన్తే న కిఞ్చి చాలేన్తి. కస్మా? పటిసఙ్ఖయన్తన్తి పటిసఙ్ఖాయమానం పటిసఙ్ఖానబలే ఠితన్తి అత్థో. సోతి యో దళ్హతరాహి ఆపదాహిపి అక్ఖమ్భనీయో, సో థామవా ధితిమా దళ్హపరక్కమో నామ హోతి. అనవసేససంకిలేసపక్ఖస్స అభిభవనకపఞ్ఞాబలసమఙ్గితాయ పణ్డితో చ నామ హోతి. తథాభూతో చ ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్సాతి తం వుత్తత్థమేవ.

    Yanti yaṃ puggalaṃ paṭipattiyā antarāyakaraṇato ‘‘āpadā’’ti laddhavohārā sotuṇhakhuppipāsādipākaṭaparissayā ceva rāgādipaṭicchannaparissayā ca uppatitā uppannā, uḷārā balavantopi nakkhambhayante na kiñci cālenti. Kasmā? Paṭisaṅkhayantanti paṭisaṅkhāyamānaṃ paṭisaṅkhānabale ṭhitanti attho. Soti yo daḷhatarāhi āpadāhipi akkhambhanīyo, so thāmavā dhitimā daḷhaparakkamo nāma hoti. Anavasesasaṃkilesapakkhassa abhibhavanakapaññābalasamaṅgitāya paṇḍito ca nāma hoti. Tathābhūto ca ñatvā ca dhammesu visesi assāti taṃ vuttatthameva.

    సముద్దోవ ఠితోతి సముద్దో వియ ఠితసభావో. యథా హి చతురాసీతియోజనసహస్సగమ్భీరే సినేరుపాదసమీపే మహాసముద్దో అట్ఠహిపి దిసాహి ఉట్ఠితేహి పకతివాతేహి అనిఞ్జనతో ఠితో అనేజో గమ్భీరో చ, ఏవం కిలేసవాతేహి తిత్థియవాదవాతేహి చ అకమ్పనీయతో ఠితో అనేజో. గమ్భీరస్స అనుపచితఞాణసమ్భారేహి అలద్ధగాధస్స నిపుణస్స సుఖుమస్స పటిచ్చసముప్పాదాదిఅత్థస్స పటివిజ్ఝనేన గమ్భీరపఞ్ఞో నిపుణత్థదస్సీ. అసంహారియో నామ చ హోతి పణ్డితో సో తాదిసో పుగ్గలో కిలేసేహి దేవపుత్తమారాదీసు వా కేనచి అసంహారియతాయ అసంహారియో నామ హోతి, యథావుత్తేన అత్థేన పణ్డితో చ నామ హోతి. సేసం వుత్తనయమేవ.

    Samuddovaṭhitoti samuddo viya ṭhitasabhāvo. Yathā hi caturāsītiyojanasahassagambhīre sinerupādasamīpe mahāsamuddo aṭṭhahipi disāhi uṭṭhitehi pakativātehi aniñjanato ṭhito anejo gambhīro ca, evaṃ kilesavātehi titthiyavādavātehi ca akampanīyato ṭhito anejo. Gambhīrassa anupacitañāṇasambhārehi aladdhagādhassa nipuṇassa sukhumassa paṭiccasamuppādādiatthassa paṭivijjhanena gambhīrapañño nipuṇatthadassī. Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito so tādiso puggalo kilesehi devaputtamārādīsu vā kenaci asaṃhāriyatāya asaṃhāriyo nāma hoti, yathāvuttena atthena paṇḍito ca nāma hoti. Sesaṃ vuttanayameva.

    బహుస్సుతోతి పరియత్తిబాహుసచ్చవసేన బహుస్సుతో, సుత్తగేయ్యాది బహుం సుతం ఏతస్సాతి బహుస్సుతో. తమేవ ధమ్మం సువణ్ణభాజనే పక్ఖిత్తసీహవసం వియ అవినస్సన్తమేవ ధారేతీతి ధమ్మధరో చ హోతి. ధమ్మస్స హోతి అనుధమ్మచారీతి యథాసుతస్స యథాపరియత్తస్స ధమ్మస్స అత్థమఞ్ఞాయ ధమ్మమఞ్ఞాయ నవలోకుత్తరధమ్మస్స అనురూపం ధమ్మం పుబ్బభాగపటిపదాసఙ్ఖాతం చతుపారిసుద్ధిసీలధుతఙ్గఅసుభకమ్మట్ఠానాదిభేదం చరతి పటిపజ్జతీతి అనుధమ్మచారీ హోతి, ‘‘అజ్జ అజ్జేవా’’తి పటివేధం ఆకఙ్ఖన్తో విచరతి. సో తాదిసో నామ చ హోతి పణ్డితోతి యో పుగ్గలో యం గరుం నిస్సాయ బహుస్సుతో ధమ్మధరో ధమ్మస్స చ అనుధమ్మచారీ హోతి. సో చ తాదిసో తేన గరునా సదిసో పణ్డితో నామ హోతి పటిపత్తియా సదిసభావతో. తథాభూతో పన సో ఞత్వా చ ధమ్మేసు విసేసి అస్స, తం వుత్తత్థంవ.

    Bahussutoti pariyattibāhusaccavasena bahussuto, suttageyyādi bahuṃ sutaṃ etassāti bahussuto. Tameva dhammaṃ suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasaṃ viya avinassantameva dhāretīti dhammadharo ca hoti. Dhammassa hoti anudhammacārīti yathāsutassa yathāpariyattassa dhammassa atthamaññāya dhammamaññāya navalokuttaradhammassa anurūpaṃ dhammaṃ pubbabhāgapaṭipadāsaṅkhātaṃ catupārisuddhisīladhutaṅgaasubhakammaṭṭhānādibhedaṃ carati paṭipajjatīti anudhammacārī hoti, ‘‘ajja ajjevā’’ti paṭivedhaṃ ākaṅkhanto vicarati. So tādiso nāma ca hoti paṇḍitoti yo puggalo yaṃ garuṃ nissāya bahussuto dhammadharo dhammassa ca anudhammacārī hoti. So ca tādiso tena garunā sadiso paṇḍito nāma hoti paṭipattiyā sadisabhāvato. Tathābhūto pana so ñatvā ca dhammesu visesi assa, taṃ vuttatthaṃva.

    అత్థఞ్చ యో జానాతి భాసితస్సాతి యో పుగ్గలో సమ్మాసమ్బుద్ధేన భాసితస్స పరియత్తిధమ్మస్స అత్థం జానాతి. జానన్తో పన ‘‘ఇధ సీలం వుత్తం, ఇధ సమాధి, ఇధ పఞ్ఞా’’తి తత్థ తత్థ యథావుత్తం అత్థఞ్చ ఞత్వాన తథా కరోతి యథా సత్థారా అనుసిట్ఠం, తథా పటిపజ్జతి. అత్థన్తరో నామ స హోతి పణ్డితోతి సో ఏవరూపో పుగ్గలో అత్థన్తరో అత్థకారణా సీలాదిఅత్థజాననమత్తమేవ ఉపనిస్సయం కత్వా పణ్డితో హోతి. సేసం వుత్తనయమేవ.

    Atthañca yo jānāti bhāsitassāti yo puggalo sammāsambuddhena bhāsitassa pariyattidhammassa atthaṃ jānāti. Jānanto pana ‘‘idha sīlaṃ vuttaṃ, idha samādhi, idha paññā’’ti tattha tattha yathāvuttaṃ atthañca ñatvāna tathā karoti yathā satthārā anusiṭṭhaṃ, tathā paṭipajjati. Atthantaro nāma sa hoti paṇḍitoti so evarūpo puggalo atthantaro atthakāraṇā sīlādiatthajānanamattameva upanissayaṃ katvā paṇḍito hoti. Sesaṃ vuttanayameva.

    ఏత్థ చ పఠమగాథాయ ‘‘యో వే గరూన’’న్తిఆదినా సద్ధూపనిస్సయో విసేసభావో వుత్తో, దుతియగాథాయ ‘‘యం ఆపదా’’తి ఆదినా వీరియూపనిస్సయో, తతియగాథాయ ‘‘యో వే సముద్దోవ ఠితో’’తిఆదినా సమాధూపనిస్సయో, చతుత్థగాథాయ ‘‘బహుస్సుతో’’తిఆదినా సతూపనిస్సయో, పఞ్చమగాథాయ ‘‘అత్థఞ్చ యో జానాతీ’’తిఆదినా పఞ్ఞూపనిస్సయో విసేసభావో వుత్తోతి వేదితబ్బో.

    Ettha ca paṭhamagāthāya ‘‘yo ve garūna’’ntiādinā saddhūpanissayo visesabhāvo vutto, dutiyagāthāya ‘‘yaṃ āpadā’’ti ādinā vīriyūpanissayo, tatiyagāthāya ‘‘yo ve samuddova ṭhito’’tiādinā samādhūpanissayo, catutthagāthāya ‘‘bahussuto’’tiādinā satūpanissayo, pañcamagāthāya ‘‘atthañca yo jānātī’’tiādinā paññūpanissayo visesabhāvo vuttoti veditabbo.

    కోసియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Kosiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    పఞ్చకనిపాతవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Pañcakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧౨. కోసియత్థేరగాథా • 12. Kosiyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact