Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൧൨. കോസിയത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    12. Kosiyattheragāthāvaṇṇanā

    യോ ഏവ ഗരൂനന്തിആദികാ ആയസ്മതോ കോസിയത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം കുസലം ഉപചിനന്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം സത്ഥാരം ദിസ്വാ പസന്നചിത്തോ ഉച്ഛുഖണ്ഡികം അദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ മഗധരട്ഠേ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തി, കോസിയോതിസ്സ ഗോത്തവസേന നാമം അകാസി. സോ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ആയസ്മന്തം ധമ്മസേനാപതിം അഭിണ്ഹം ഉപസങ്കമതി, തസ്സ സന്തികേ ധമ്മം സുണാതി. സോ തേന സാസനേ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ കമ്മട്ഠാനം അനുയുഞ്ജന്തോ നചിരസ്സേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൪൪.൪൪-൪൯) –

    Yoeva garūnantiādikā āyasmato kosiyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannacitto ucchukhaṇḍikaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule nibbatti, kosiyotissa gottavasena nāmaṃ akāsi. So viññutaṃ patto āyasmantaṃ dhammasenāpatiṃ abhiṇhaṃ upasaṅkamati, tassa santike dhammaṃ suṇāti. So tena sāsane paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.44-49) –

    ‘‘നഗരേ ബന്ധുമതിയാ, ദ്വാരപാലോ അഹോസഹം;

    ‘‘Nagare bandhumatiyā, dvārapālo ahosahaṃ;

    അദ്ദസം വിരജം ബുദ്ധം, സബ്ബധമ്മാന പാരഗും.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, sabbadhammāna pāraguṃ.

    ‘‘ഉച്ഛുഖണ്ഡികമാദായ ബുദ്ധസേട്ഠസ്സദാസഹം;

    ‘‘Ucchukhaṇḍikamādāya buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;

    പസന്നചിത്തോ സുമനോ, വിപസ്സിസ്സ മഹേസിനോ.

    Pasannacitto sumano, vipassissa mahesino.

    ‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, യം ഉച്ഛുമദദിം തദാ;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ ucchumadadiṃ tadā;

    ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ഉച്ഛുഖണ്ഡസ്സിദം ഫലം.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, ucchukhaṇḍassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തം പന പത്വാ അത്തനോ പടിപത്തിം പച്ചവേക്ഖിത്വാ ഗരുവാസം സപ്പുരിസൂപനിസ്സയഞ്ച പസംസന്തോ –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā garuvāsaṃ sappurisūpanissayañca pasaṃsanto –

    ൩൭൦.

    370.

    ‘‘യോ വേ ഗരൂനം വചനഞ്ഞു ധീരോ, വസേ ച തമ്ഹി ജനയേഥ പേമം;

    ‘‘Yo ve garūnaṃ vacanaññu dhīro, vase ca tamhi janayetha pemaṃ;

    സോ ഭത്തിമാ നാമ ച ഹോതി പണ്ഡിതോ, ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സ.

    So bhattimā nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ൩൭൧.

    371.

    ‘‘യം ആപദാ ഉപ്പതിതാ ഉളാരാ, നക്ഖമ്ഭയന്തേ പടിസങ്ഖയന്തം;

    ‘‘Yaṃ āpadā uppatitā uḷārā, nakkhambhayante paṭisaṅkhayantaṃ;

    സോ ഥാമവാ നാമ ച ഹോതി പണ്ഡിതോ, ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സ.

    So thāmavā nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ൩൭൨.

    372.

    ‘‘യോ വേ സമുദ്ദോവ ഠിതോ അനേജോ, ഗമ്ഭീരപഞ്ഞോ നിപുണത്ഥദസ്സീ;

    ‘‘Yo ve samuddova ṭhito anejo, gambhīrapañño nipuṇatthadassī;

    അസംഹാരിയോ നാമ ച ഹോതി പണ്ഡിതോ, ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സ.

    Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ൩൭൩.

    373.

    ‘‘ബഹുസ്സുതോ ധമ്മധരോ ച ഹോതി, ധമ്മസ്സ ഹോതി അനുധമ്മചാരീ;

    ‘‘Bahussuto dhammadharo ca hoti, dhammassa hoti anudhammacārī;

    സോ താദിസോ നാമ ച ഹോതി പണ്ഡിതോ, ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സ.

    So tādiso nāma ca hoti paṇḍito, ñatvā ca dhammesu visesi assa.

    ൩൭൪.

    374.

    ‘‘അത്ഥഞ്ച യോ ജാനാതി ഭാസിതസ്സ,

    ‘‘Atthañca yo jānāti bhāsitassa,

    അത്ഥഞ്ച ഞത്വാന തഥാ കരോതി;

    Atthañca ñatvāna tathā karoti;

    അത്ഥന്തരോ നാമ സ ഹോതി പണ്ഡിതോ,

    Atthantaro nāma sa hoti paṇḍito,

    ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സാ’’തി. –

    Ñatvā ca dhammesu visesi assā’’ti. –

    ഇമാ പഞ്ച ഗാഥാ അഭാസി.

    Imā pañca gāthā abhāsi.

    തത്ഥ യോതി ഖത്തിയാദീസു ചതൂസു പരിസാസു യോ കോചി. വേതി ബ്യത്തം. ഗരൂനന്തി സീലാദിഗരുഗുണയുത്താനം പണ്ഡിതാനം. വചനഞ്ഞൂതി തേസം അനുസാസനീവചനം ജാനന്തോ, യഥാനുസിട്ഠം പടിപജ്ജമാനോ പടിപജ്ജിത്വാ ച തസ്സ ഫലം ജാനന്തോതി അത്ഥോ. ധീരോതി ധിതിസമ്പന്നോ. വസേ ച തമ്ഹി ജനയേഥ പേമന്തി തസ്മിം ഗരൂനം വചനേ ഓവാദേ വസേയ്യ യഥാനുസിട്ഠം പടിപജ്ജേയ്യ, പടിപജ്ജിത്വാ ‘‘ഇമിനാ വതാഹം ഓവാദേന ഇമം ജാതിആദിദുക്ഖം വീതിവത്തോ’’തി തത്ഥ ജനയേഥ പേമം ഗാരവം ഉപ്പാദേയ്യ. ഇദഞ്ഹി ദ്വയം ‘‘ഗരൂനം വചനഞ്ഞു ധീരോ’’തി പദദ്വയേന വുത്തസ്സേവത്ഥസ്സ പാകടകരണം. സോതി യോ ഗരൂനം വചനഞ്ഞൂ ധീരോ, സോ യഥാനുസിട്ഠം പടിപത്തിയാ തത്ഥ ഭത്തിമാ ച നാമ ഹോതി, ജീവിതഹേതുപി തസ്സ അനതിക്കമനതോ പണ്ഡിതോ ച നാമ ഹോതി. ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സാതി തഥാ പടിപജ്ജന്തോ ച തായ ഏവ പടിപത്തിയാ ചതുന്നം അരിയസച്ചാനം ജാനനഹേതു ലോകിയലോകുത്തരധമ്മേസു വിജ്ജാത്തയാദിവസേന ‘‘തേവിജ്ജോ, ഛളഭിഞ്ഞോ, പടിസമ്ഭിദാപത്തോ’’തി വിസേസി വിസേസവാ സിയാതി അത്ഥോ.

    Tattha yoti khattiyādīsu catūsu parisāsu yo koci. Veti byattaṃ. Garūnanti sīlādigaruguṇayuttānaṃ paṇḍitānaṃ. Vacanaññūti tesaṃ anusāsanīvacanaṃ jānanto, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno paṭipajjitvā ca tassa phalaṃ jānantoti attho. Dhīroti dhitisampanno. Vase ca tamhi janayetha pemanti tasmiṃ garūnaṃ vacane ovāde vaseyya yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjeyya, paṭipajjitvā ‘‘iminā vatāhaṃ ovādena imaṃ jātiādidukkhaṃ vītivatto’’ti tattha janayetha pemaṃ gāravaṃ uppādeyya. Idañhi dvayaṃ ‘‘garūnaṃ vacanaññu dhīro’’ti padadvayena vuttassevatthassa pākaṭakaraṇaṃ. Soti yo garūnaṃ vacanaññū dhīro, so yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā tattha bhattimā ca nāma hoti, jīvitahetupi tassa anatikkamanato paṇḍito ca nāma hoti. Ñatvā ca dhammesu visesi assāti tathā paṭipajjanto ca tāya eva paṭipattiyā catunnaṃ ariyasaccānaṃ jānanahetu lokiyalokuttaradhammesu vijjāttayādivasena ‘‘tevijjo, chaḷabhiñño, paṭisambhidāpatto’’ti visesi visesavā siyāti attho.

    ന്തി യം പുഗ്ഗലം പടിപത്തിയാ അന്തരായകരണതോ ‘‘ആപദാ’’തി ലദ്ധവോഹാരാ സോതുണ്ഹഖുപ്പിപാസാദിപാകടപരിസ്സയാ ചേവ രാഗാദിപടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ ച ഉപ്പതിതാ ഉപ്പന്നാ, ഉളാരാ ബലവന്തോപി നക്ഖമ്ഭയന്തേ ന കിഞ്ചി ചാലേന്തി. കസ്മാ? പടിസങ്ഖയന്തന്തി പടിസങ്ഖായമാനം പടിസങ്ഖാനബലേ ഠിതന്തി അത്ഥോ. സോതി യോ ദള്ഹതരാഹി ആപദാഹിപി അക്ഖമ്ഭനീയോ, സോ ഥാമവാ ധിതിമാ ദള്ഹപരക്കമോ നാമ ഹോതി. അനവസേസസംകിലേസപക്ഖസ്സ അഭിഭവനകപഞ്ഞാബലസമങ്ഗിതായ പണ്ഡിതോ ച നാമ ഹോതി. തഥാഭൂതോ ച ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സാതി തം വുത്തത്ഥമേവ.

    Yanti yaṃ puggalaṃ paṭipattiyā antarāyakaraṇato ‘‘āpadā’’ti laddhavohārā sotuṇhakhuppipāsādipākaṭaparissayā ceva rāgādipaṭicchannaparissayā ca uppatitā uppannā, uḷārā balavantopi nakkhambhayante na kiñci cālenti. Kasmā? Paṭisaṅkhayantanti paṭisaṅkhāyamānaṃ paṭisaṅkhānabale ṭhitanti attho. Soti yo daḷhatarāhi āpadāhipi akkhambhanīyo, so thāmavā dhitimā daḷhaparakkamo nāma hoti. Anavasesasaṃkilesapakkhassa abhibhavanakapaññābalasamaṅgitāya paṇḍito ca nāma hoti. Tathābhūto ca ñatvā ca dhammesu visesi assāti taṃ vuttatthameva.

    സമുദ്ദോവ ഠിതോതി സമുദ്ദോ വിയ ഠിതസഭാവോ. യഥാ ഹി ചതുരാസീതിയോജനസഹസ്സഗമ്ഭീരേ സിനേരുപാദസമീപേ മഹാസമുദ്ദോ അട്ഠഹിപി ദിസാഹി ഉട്ഠിതേഹി പകതിവാതേഹി അനിഞ്ജനതോ ഠിതോ അനേജോ ഗമ്ഭീരോ ച, ഏവം കിലേസവാതേഹി തിത്ഥിയവാദവാതേഹി ച അകമ്പനീയതോ ഠിതോ അനേജോ. ഗമ്ഭീരസ്സ അനുപചിതഞാണസമ്ഭാരേഹി അലദ്ധഗാധസ്സ നിപുണസ്സ സുഖുമസ്സ പടിച്ചസമുപ്പാദാദിഅത്ഥസ്സ പടിവിജ്ഝനേന ഗമ്ഭീരപഞ്ഞോ നിപുണത്ഥദസ്സീ. അസംഹാരിയോ നാമ ച ഹോതി പണ്ഡിതോ സോ താദിസോ പുഗ്ഗലോ കിലേസേഹി ദേവപുത്തമാരാദീസു വാ കേനചി അസംഹാരിയതായ അസംഹാരിയോ നാമ ഹോതി, യഥാവുത്തേന അത്ഥേന പണ്ഡിതോ ച നാമ ഹോതി. സേസം വുത്തനയമേവ.

    Samuddovaṭhitoti samuddo viya ṭhitasabhāvo. Yathā hi caturāsītiyojanasahassagambhīre sinerupādasamīpe mahāsamuddo aṭṭhahipi disāhi uṭṭhitehi pakativātehi aniñjanato ṭhito anejo gambhīro ca, evaṃ kilesavātehi titthiyavādavātehi ca akampanīyato ṭhito anejo. Gambhīrassa anupacitañāṇasambhārehi aladdhagādhassa nipuṇassa sukhumassa paṭiccasamuppādādiatthassa paṭivijjhanena gambhīrapañño nipuṇatthadassī. Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito so tādiso puggalo kilesehi devaputtamārādīsu vā kenaci asaṃhāriyatāya asaṃhāriyo nāma hoti, yathāvuttena atthena paṇḍito ca nāma hoti. Sesaṃ vuttanayameva.

    ബഹുസ്സുതോതി പരിയത്തിബാഹുസച്ചവസേന ബഹുസ്സുതോ, സുത്തഗേയ്യാദി ബഹും സുതം ഏതസ്സാതി ബഹുസ്സുതോ. തമേവ ധമ്മം സുവണ്ണഭാജനേ പക്ഖിത്തസീഹവസം വിയ അവിനസ്സന്തമേവ ധാരേതീതി ധമ്മധരോ ച ഹോതി. ധമ്മസ്സ ഹോതി അനുധമ്മചാരീതി യഥാസുതസ്സ യഥാപരിയത്തസ്സ ധമ്മസ്സ അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ നവലോകുത്തരധമ്മസ്സ അനുരൂപം ധമ്മം പുബ്ബഭാഗപടിപദാസങ്ഖാതം ചതുപാരിസുദ്ധിസീലധുതങ്ഗഅസുഭകമ്മട്ഠാനാദിഭേദം ചരതി പടിപജ്ജതീതി അനുധമ്മചാരീ ഹോതി, ‘‘അജ്ജ അജ്ജേവാ’’തി പടിവേധം ആകങ്ഖന്തോ വിചരതി. സോ താദിസോ നാമ ച ഹോതി പണ്ഡിതോതി യോ പുഗ്ഗലോ യം ഗരും നിസ്സായ ബഹുസ്സുതോ ധമ്മധരോ ധമ്മസ്സ ച അനുധമ്മചാരീ ഹോതി. സോ ച താദിസോ തേന ഗരുനാ സദിസോ പണ്ഡിതോ നാമ ഹോതി പടിപത്തിയാ സദിസഭാവതോ. തഥാഭൂതോ പന സോ ഞത്വാ ച ധമ്മേസു വിസേസി അസ്സ, തം വുത്തത്ഥംവ.

    Bahussutoti pariyattibāhusaccavasena bahussuto, suttageyyādi bahuṃ sutaṃ etassāti bahussuto. Tameva dhammaṃ suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasaṃ viya avinassantameva dhāretīti dhammadharo ca hoti. Dhammassa hoti anudhammacārīti yathāsutassa yathāpariyattassa dhammassa atthamaññāya dhammamaññāya navalokuttaradhammassa anurūpaṃ dhammaṃ pubbabhāgapaṭipadāsaṅkhātaṃ catupārisuddhisīladhutaṅgaasubhakammaṭṭhānādibhedaṃ carati paṭipajjatīti anudhammacārī hoti, ‘‘ajja ajjevā’’ti paṭivedhaṃ ākaṅkhanto vicarati. So tādiso nāma ca hoti paṇḍitoti yo puggalo yaṃ garuṃ nissāya bahussuto dhammadharo dhammassa ca anudhammacārī hoti. So ca tādiso tena garunā sadiso paṇḍito nāma hoti paṭipattiyā sadisabhāvato. Tathābhūto pana so ñatvā ca dhammesu visesi assa, taṃ vuttatthaṃva.

    അത്ഥഞ്ച യോ ജാനാതി ഭാസിതസ്സാതി യോ പുഗ്ഗലോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഭാസിതസ്സ പരിയത്തിധമ്മസ്സ അത്ഥം ജാനാതി. ജാനന്തോ പന ‘‘ഇധ സീലം വുത്തം, ഇധ സമാധി, ഇധ പഞ്ഞാ’’തി തത്ഥ തത്ഥ യഥാവുത്തം അത്ഥഞ്ച ഞത്വാന തഥാ കരോതി യഥാ സത്ഥാരാ അനുസിട്ഠം, തഥാ പടിപജ്ജതി. അത്ഥന്തരോ നാമ സ ഹോതി പണ്ഡിതോതി സോ ഏവരൂപോ പുഗ്ഗലോ അത്ഥന്തരോ അത്ഥകാരണാ സീലാദിഅത്ഥജാനനമത്തമേവ ഉപനിസ്സയം കത്വാ പണ്ഡിതോ ഹോതി. സേസം വുത്തനയമേവ.

    Atthañca yo jānāti bhāsitassāti yo puggalo sammāsambuddhena bhāsitassa pariyattidhammassa atthaṃ jānāti. Jānanto pana ‘‘idha sīlaṃ vuttaṃ, idha samādhi, idha paññā’’ti tattha tattha yathāvuttaṃ atthañca ñatvāna tathā karoti yathā satthārā anusiṭṭhaṃ, tathā paṭipajjati. Atthantaro nāma sa hoti paṇḍitoti so evarūpo puggalo atthantaro atthakāraṇā sīlādiatthajānanamattameva upanissayaṃ katvā paṇḍito hoti. Sesaṃ vuttanayameva.

    ഏത്ഥ ച പഠമഗാഥായ ‘‘യോ വേ ഗരൂന’’ന്തിആദിനാ സദ്ധൂപനിസ്സയോ വിസേസഭാവോ വുത്തോ, ദുതിയഗാഥായ ‘‘യം ആപദാ’’തി ആദിനാ വീരിയൂപനിസ്സയോ, തതിയഗാഥായ ‘‘യോ വേ സമുദ്ദോവ ഠിതോ’’തിആദിനാ സമാധൂപനിസ്സയോ, ചതുത്ഥഗാഥായ ‘‘ബഹുസ്സുതോ’’തിആദിനാ സതൂപനിസ്സയോ, പഞ്ചമഗാഥായ ‘‘അത്ഥഞ്ച യോ ജാനാതീ’’തിആദിനാ പഞ്ഞൂപനിസ്സയോ വിസേസഭാവോ വുത്തോതി വേദിതബ്ബോ.

    Ettha ca paṭhamagāthāya ‘‘yo ve garūna’’ntiādinā saddhūpanissayo visesabhāvo vutto, dutiyagāthāya ‘‘yaṃ āpadā’’ti ādinā vīriyūpanissayo, tatiyagāthāya ‘‘yo ve samuddova ṭhito’’tiādinā samādhūpanissayo, catutthagāthāya ‘‘bahussuto’’tiādinā satūpanissayo, pañcamagāthāya ‘‘atthañca yo jānātī’’tiādinā paññūpanissayo visesabhāvo vuttoti veditabbo.

    കോസിയത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Kosiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    പഞ്ചകനിപാതവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Pañcakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൨. കോസിയത്ഥേരഗാഥാ • 12. Kosiyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact