| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
३. कोटिपञ्ञायनपञ्हो
3. Koṭipaññāyanapañho
३. राजा आह ‘‘भन्ते नागसेन, यं पनेतं ब्रूसि ‘पुरिमा कोटि न पञ्ञायती’ति, कतमा च सा पुरिमा कोटी’’ति? ‘‘यो खो, महाराज, अतीतो अद्धा, एसा पुरिमा कोटी’’ति। ‘‘भन्ते नागसेन, यं पनेतं ब्रूसि ‘पुरिमा कोटि न पञ्ञायती’ति, किं पन, भन्ते , सब्बापि पुरिमा कोटि न पञ्ञायती’’ति? ‘‘काचि, महाराज, पञ्ञायति, काचि न पञ्ञायती’’ति। ‘‘कतमा, भन्ते, पञ्ञायति, कतमा न पञ्ञायती’’ति? ‘‘इतो पुब्बे, महाराज, सब्बेन सब्बं सब्बथा सब्बं अविज्जा नाहोसीति एसा पुरिमा कोटि न पञ्ञायति, यं अहुत्वा सम्भोति, हुत्वा पटिविगच्छति, एसप पुरिमा कोटि पञ्ञायती’’ति ।
3. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘purimā koṭi na paññāyatī’ti, katamā ca sā purimā koṭī’’ti? ‘‘Yo kho, mahārāja, atīto addhā, esā purimā koṭī’’ti. ‘‘Bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘purimā koṭi na paññāyatī’ti, kiṃ pana, bhante , sabbāpi purimā koṭi na paññāyatī’’ti? ‘‘Kāci, mahārāja, paññāyati, kāci na paññāyatī’’ti. ‘‘Katamā, bhante, paññāyati, katamā na paññāyatī’’ti? ‘‘Ito pubbe, mahārāja, sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ avijjā nāhosīti esā purimā koṭi na paññāyati, yaṃ ahutvā sambhoti, hutvā paṭivigacchati, esapa purimā koṭi paññāyatī’’ti .
‘‘भन्ते नागसेन, यं अहुत्वा सम्भोति, हुत्वा पटिविगच्छति, ननु तं उभतो छिन्नं अत्थं गच्छती’’ति? ‘‘यदि, महाराज, उभतो छिन्नं अत्थं गच्छति, उभतो छिन्ना सक्का वड्ढेतु’’न्ति? ‘‘आम, सापि सक्का वड्ढेतु’’न्ति।’’नाहं, भन्ते, एतं पुच्छामि कोटितो सक्का वड्ढेतु’’न्ति? ‘‘आम सक्का वड्ढेतु’’न्ति।
‘‘Bhante nāgasena, yaṃ ahutvā sambhoti, hutvā paṭivigacchati, nanu taṃ ubhato chinnaṃ atthaṃ gacchatī’’ti? ‘‘Yadi, mahārāja, ubhato chinnaṃ atthaṃ gacchati, ubhato chinnā sakkā vaḍḍhetu’’nti? ‘‘Āma, sāpi sakkā vaḍḍhetu’’nti.’’Nāhaṃ, bhante, etaṃ pucchāmi koṭito sakkā vaḍḍhetu’’nti? ‘‘Āma sakkā vaḍḍhetu’’nti.
‘‘ओपम्मं करोही’’ति। थेरो तस्स रुक्खूपमं अकासि, खन्धा च केवलस्स दुक्खक्खन्धस्स बीजानी’’ति।
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. Thero tassa rukkhūpamaṃ akāsi, khandhā ca kevalassa dukkhakkhandhassa bījānī’’ti.
‘‘कल्लोसि, भन्ते नागसेना’’ति।
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
कोटिपञ्ञायनपञ्हो ततियो।
Koṭipaññāyanapañho tatiyo.
