| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มิลินฺทปญฺหปาฬิ • Milindapañhapāḷi |
๓. โกฎิปญฺญายนปโญฺห
3. Koṭipaññāyanapañho
๓. ราชา อาห ‘‘ภเนฺต นาคเสน, ยํ ปเนตํ พฺรูสิ ‘ปุริมา โกฎิ น ปญฺญายตี’ติ, กตมา จ สา ปุริมา โกฎี’’ติ? ‘‘โย โข, มหาราช, อตีโต อทฺธา, เอสา ปุริมา โกฎี’’ติฯ ‘‘ภเนฺต นาคเสน, ยํ ปเนตํ พฺรูสิ ‘ปุริมา โกฎิ น ปญฺญายตี’ติ, กิํ ปน, ภเนฺต , สพฺพาปิ ปุริมา โกฎิ น ปญฺญายตี’’ติ? ‘‘กาจิ, มหาราช, ปญฺญายติ, กาจิ น ปญฺญายตี’’ติฯ ‘‘กตมา, ภเนฺต, ปญฺญายติ, กตมา น ปญฺญายตี’’ติ? ‘‘อิโต ปุเพฺพ, มหาราช, สเพฺพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ อวิชฺชา นาโหสีติ เอสา ปุริมา โกฎิ น ปญฺญายติ, ยํ อหุตฺวา สโมฺภติ, หุตฺวา ปฎิวิคจฺฉติ, เอสป ปุริมา โกฎิ ปญฺญายตี’’ติ ฯ
3. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘purimā koṭi na paññāyatī’ti, katamā ca sā purimā koṭī’’ti? ‘‘Yo kho, mahārāja, atīto addhā, esā purimā koṭī’’ti. ‘‘Bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘purimā koṭi na paññāyatī’ti, kiṃ pana, bhante , sabbāpi purimā koṭi na paññāyatī’’ti? ‘‘Kāci, mahārāja, paññāyati, kāci na paññāyatī’’ti. ‘‘Katamā, bhante, paññāyati, katamā na paññāyatī’’ti? ‘‘Ito pubbe, mahārāja, sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ avijjā nāhosīti esā purimā koṭi na paññāyati, yaṃ ahutvā sambhoti, hutvā paṭivigacchati, esapa purimā koṭi paññāyatī’’ti .
‘‘ภเนฺต นาคเสน, ยํ อหุตฺวา สโมฺภติ, หุตฺวา ปฎิวิคจฺฉติ, นนุ ตํ อุภโต ฉินฺนํ อตฺถํ คจฺฉตี’’ติ? ‘‘ยทิ, มหาราช, อุภโต ฉินฺนํ อตฺถํ คจฺฉติ, อุภโต ฉินฺนา สกฺกา วเฑฺฒตุ’’นฺติ? ‘‘อาม, สาปิ สกฺกา วเฑฺฒตุ’’นฺติฯ’’นาหํ, ภเนฺต, เอตํ ปุจฺฉามิ โกฎิโต สกฺกา วเฑฺฒตุ’’นฺติ? ‘‘อาม สกฺกา วเฑฺฒตุ’’นฺติฯ
‘‘Bhante nāgasena, yaṃ ahutvā sambhoti, hutvā paṭivigacchati, nanu taṃ ubhato chinnaṃ atthaṃ gacchatī’’ti? ‘‘Yadi, mahārāja, ubhato chinnaṃ atthaṃ gacchati, ubhato chinnā sakkā vaḍḍhetu’’nti? ‘‘Āma, sāpi sakkā vaḍḍhetu’’nti.’’Nāhaṃ, bhante, etaṃ pucchāmi koṭito sakkā vaḍḍhetu’’nti? ‘‘Āma sakkā vaḍḍhetu’’nti.
‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ เถโร ตสฺส รุกฺขูปมํ อกาสิ, ขนฺธา จ เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส พีชานี’’ติฯ
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. Thero tassa rukkhūpamaṃ akāsi, khandhā ca kevalassa dukkhakkhandhassa bījānī’’ti.
‘‘กโลฺลสิ, ภเนฺต นาคเสนา’’ติฯ
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
โกฎิปญฺญายนปโญฺห ตติโยฯ
Koṭipaññāyanapañho tatiyo.
