Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
కోట్ఠాసవారకథావణ్ణనా
Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā
౫౮-౧౨౦. తేతి ఫస్సపఞ్చమకాదయో. సఙ్గహగమనేనేవాతి సాధారణతాదినా కేనచి సదిసతాలేసేన, న ఫస్సాదయో వియ విసుం ధమ్మభావేనేవాతి అత్థో. తథా అవిప్పకిణ్ణత్తాతి ఫస్సాదయో వియ సరూపేన విసుం విసుం అవుత్తత్తా. యదిపి ఛన్దాదయో సఙ్గహసుఞ్ఞతవారేసుపి సరూపేన న వుత్తా, ఖన్ధాయతనధాతురాసీసు పన సఙ్గహితాయేవాతి దస్సేతుం ‘‘యస్మా పనా’’తిఆదిమాహ. తంనిద్దేసేతి సఙ్ఖారక్ఖన్ధనిద్దేసే. ఖన్ధానం ధాతాయతనభావే బ్యభిచారాభావతో అఖన్ధభావనివారణేన అనాయతనాధాతుభావనివారణమ్పి దట్ఠబ్బం. న యేవాపనకా ఠపేతబ్బాతి ఖన్ధాదిరాసిఅన్తోగధతం సన్ధాయ వుత్తం. ఉద్దేసాదీసు పన ‘‘యేవాపనాత్వేవ వుత్తానం తేసం తథాయేవ సఙ్గహో యుత్తో’’తి అట్ఠకథాయం ‘‘ఠపేత్వా యేవాపనకే’’తి వుత్తం. సరూపేన అవుత్తానమ్పి చిత్తుప్పాదపరియాపన్నానం ఖన్ధాదిభావో న వారేతబ్బోతి న యేవాపనకా ఠపేతబ్బాతి వుత్తన్తి ఉభయేసమ్పి అధిప్పాయో వేదితబ్బో.
58-120. Teti phassapañcamakādayo. Saṅgahagamanenevāti sādhāraṇatādinā kenaci sadisatālesena, na phassādayo viya visuṃ dhammabhāvenevāti attho. Tathā avippakiṇṇattāti phassādayo viya sarūpena visuṃ visuṃ avuttattā. Yadipi chandādayo saṅgahasuññatavāresupi sarūpena na vuttā, khandhāyatanadhāturāsīsu pana saṅgahitāyevāti dassetuṃ ‘‘yasmā panā’’tiādimāha. Taṃniddeseti saṅkhārakkhandhaniddese. Khandhānaṃ dhātāyatanabhāve byabhicārābhāvato akhandhabhāvanivāraṇena anāyatanādhātubhāvanivāraṇampi daṭṭhabbaṃ. Na yevāpanakā ṭhapetabbāti khandhādirāsiantogadhataṃ sandhāya vuttaṃ. Uddesādīsu pana ‘‘yevāpanātveva vuttānaṃ tesaṃ tathāyeva saṅgaho yutto’’ti aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ṭhapetvā yevāpanake’’ti vuttaṃ. Sarūpena avuttānampi cittuppādapariyāpannānaṃ khandhādibhāvo na vāretabboti na yevāpanakā ṭhapetabbāti vuttanti ubhayesampi adhippāyo veditabbo.
ఆహారపచ్చయసఙ్ఖాతేనాతి ఉపత్థమ్భకపచ్చయసఙ్ఖాతేన. సో చ ఆహారానం ఉపత్థమ్భకభావో పాకటోతి కత్వా వుత్తో, న జనకత్తాభావతో. ఓజట్ఠమకరూపస్స హి వేదనాదీనఞ్చ ఆహారణతో తేసం జనకత్తం లబ్భతీతి. యది ఉపత్థమ్భకో ఇధ పచ్చయోతి అధిప్పేతో, కబళీకారాహారస్స తావ హోతు, ఇతరేసం కథన్తి ఆహ ‘‘యథా హీ’’తిఆది . సహజాతాదిపచ్చయేతి సహజాతఅఞ్ఞమఞ్ఞనిస్సయసమ్పయుత్తఅత్థిఅవిగతపచ్చయే వదతి, మహాచతుక్కం వా, ఏకేనాకారేనాతి రూపారూపానం ఉపత్థమ్భకత్తేన ఉపకారకభావమాహ. సో ఏవ చ నేసం ఆహరణకిచ్చం. ‘‘సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణ’’న్తి వచనతో చేతనాయ విఞ్ఞాణస్స పచ్చయభావో సాతిసయోతి ఆహ ‘‘విఞ్ఞాణం విసేసేనా’’తి.
Āhārapaccayasaṅkhātenāti upatthambhakapaccayasaṅkhātena. So ca āhārānaṃ upatthambhakabhāvo pākaṭoti katvā vutto, na janakattābhāvato. Ojaṭṭhamakarūpassa hi vedanādīnañca āhāraṇato tesaṃ janakattaṃ labbhatīti. Yadi upatthambhako idha paccayoti adhippeto, kabaḷīkārāhārassa tāva hotu, itaresaṃ kathanti āha ‘‘yathā hī’’tiādi . Sahajātādipaccayeti sahajātaaññamaññanissayasampayuttaatthiavigatapaccaye vadati, mahācatukkaṃ vā, ekenākārenāti rūpārūpānaṃ upatthambhakattena upakārakabhāvamāha. So eva ca nesaṃ āharaṇakiccaṃ. ‘‘Saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti vacanato cetanāya viññāṇassa paccayabhāvo sātisayoti āha ‘‘viññāṇaṃ visesenā’’ti.
యథాగతమగ్గోతి వుత్తో కారణఫలానం అభేదూపచారేనాతి దట్ఠబ్బం, నానాక్ఖణికో అట్ఠఙ్గికమగ్గో ఉపనిస్సయో ఏతస్సాతి అట్ఠఙ్గికమగ్గూపనిస్సయో. అరియమగ్గస్స యథాగతమగ్గపరియాయో వుచ్చమానో తస్స యా పురిమకాలభూతా అభేదోపచారసిద్ధా ఆగమనావత్థా తతో నాతివిలక్ఖణాతి ఇమమత్థం విభావేతీతి ఆహ ‘‘పుబ్బభాగ…పే॰… దీపితా’’తి. విఞ్ఞాణస్స చిత్తవిచిత్తతా విజాననభావవిసేసా ఏవాతి ఆహ ‘‘విజాననమేవ చిత్తవిచిత్తతా’’తి. వేదనాక్ఖన్ధాదీనన్తి ఆది-సద్దేన ‘‘ద్వాయతనాని హోన్తీ’’తిఆదీసు వుత్తమనాయతనాదయోపి సఙ్గణ్హాతి. తప్పటిక్ఖేపోతి తస్స జాతినిద్దేసభావస్స పటిక్ఖేపో. కతో హోతీతి ఏతేన ఆహారిన్ద్రియఝానమగ్గఫలహేతుయో యత్తకా ఇమస్మిం చిత్తే లబ్భన్తి, తే సబ్బేపి ‘‘ఏకో విఞ్ఞాణాహారో హోతీ’’తిఆదినా అవుత్తాపి అత్థతో వుత్తాయేవాతి దస్సేతి. ఏస నయో అఞ్ఞత్థాపి.
Yathāgatamaggoti vutto kāraṇaphalānaṃ abhedūpacārenāti daṭṭhabbaṃ, nānākkhaṇiko aṭṭhaṅgikamaggo upanissayo etassāti aṭṭhaṅgikamaggūpanissayo. Ariyamaggassa yathāgatamaggapariyāyo vuccamāno tassa yā purimakālabhūtā abhedopacārasiddhā āgamanāvatthā tato nātivilakkhaṇāti imamatthaṃ vibhāvetīti āha ‘‘pubbabhāga…pe… dīpitā’’ti. Viññāṇassa cittavicittatā vijānanabhāvavisesā evāti āha ‘‘vijānanameva cittavicittatā’’ti. Vedanākkhandhādīnanti ādi-saddena ‘‘dvāyatanāni hontī’’tiādīsu vuttamanāyatanādayopi saṅgaṇhāti. Tappaṭikkhepoti tassa jātiniddesabhāvassa paṭikkhepo. Kato hotīti etena āhārindriyajhānamaggaphalahetuyo yattakā imasmiṃ citte labbhanti, te sabbepi ‘‘eko viññāṇāhāro hotī’’tiādinā avuttāpi atthato vuttāyevāti dasseti. Esa nayo aññatthāpi.
కోట్ఠాసవారకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / కామావచరకుసలం • Kāmāvacarakusalaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / కోట్ఠాసవారో • Koṭṭhāsavāro
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / కోట్ఠాసవారవణ్ణనా • Koṭṭhāsavāravaṇṇanā