| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
កោដ្ឋាសវារកថាវណ្ណនា
Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā
៥៨-១២០. តេតិ ផស្សបញ្ចមកាទយោ។ សង្គហគមនេនេវាតិ សាធារណតាទិនា កេនចិ សទិសតាលេសេន, ន ផស្សាទយោ វិយ វិសុំ ធម្មភាវេនេវាតិ អត្ថោ។ តថា អវិប្បកិណ្ណត្តាតិ ផស្សាទយោ វិយ សរូបេន វិសុំ វិសុំ អវុត្តត្តា។ យទិបិ ឆន្ទាទយោ សង្គហសុញ្ញតវារេសុបិ សរូបេន ន វុត្តា, ខន្ធាយតនធាតុរាសីសុ បន សង្គហិតាយេវាតិ ទស្សេតុំ ‘‘យស្មា បនា’’តិអាទិមាហ។ តំនិទ្ទេសេតិ សង្ខារក្ខន្ធនិទ្ទេសេ។ ខន្ធានំ ធាតាយតនភាវេ ព្យភិចារាភាវតោ អខន្ធភាវនិវារណេន អនាយតនាធាតុភាវនិវារណម្បិ ទដ្ឋព្ពំ។ ន យេវាបនកា ឋបេតព្ពាតិ ខន្ធាទិរាសិអន្តោគធតំ សន្ធាយ វុត្តំ។ ឧទ្ទេសាទីសុ បន ‘‘យេវាបនាត្វេវ វុត្តានំ តេសំ តថាយេវ សង្គហោ យុត្តោ’’តិ អដ្ឋកថាយំ ‘‘ឋបេត្វា យេវាបនកេ’’តិ វុត្តំ។ សរូបេន អវុត្តានម្បិ ចិត្តុប្បាទបរិយាបន្នានំ ខន្ធាទិភាវោ ន វារេតព្ពោតិ ន យេវាបនកា ឋបេតព្ពាតិ វុត្តន្តិ ឧភយេសម្បិ អធិប្បាយោ វេទិតព្ពោ។
58-120. Teti phassapañcamakādayo. Saṅgahagamanenevāti sādhāraṇatādinā kenaci sadisatālesena, na phassādayo viya visuṃ dhammabhāvenevāti attho. Tathā avippakiṇṇattāti phassādayo viya sarūpena visuṃ visuṃ avuttattā. Yadipi chandādayo saṅgahasuññatavāresupi sarūpena na vuttā, khandhāyatanadhāturāsīsu pana saṅgahitāyevāti dassetuṃ ‘‘yasmā panā’’tiādimāha. Taṃniddeseti saṅkhārakkhandhaniddese. Khandhānaṃ dhātāyatanabhāve byabhicārābhāvato akhandhabhāvanivāraṇena anāyatanādhātubhāvanivāraṇampi daṭṭhabbaṃ. Na yevāpanakā ṭhapetabbāti khandhādirāsiantogadhataṃ sandhāya vuttaṃ. Uddesādīsu pana ‘‘yevāpanātveva vuttānaṃ tesaṃ tathāyeva saṅgaho yutto’’ti aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ṭhapetvā yevāpanake’’ti vuttaṃ. Sarūpena avuttānampi cittuppādapariyāpannānaṃ khandhādibhāvo na vāretabboti na yevāpanakā ṭhapetabbāti vuttanti ubhayesampi adhippāyo veditabbo.
អាហារបច្ចយសង្ខាតេនាតិ ឧបត្ថម្ភកបច្ចយសង្ខាតេន។ សោ ច អាហារានំ ឧបត្ថម្ភកភាវោ បាកដោតិ កត្វា វុត្តោ, ន ជនកត្តាភាវតោ។ ឱជដ្ឋមករូបស្ស ហិ វេទនាទីនញ្ច អាហារណតោ តេសំ ជនកត្តំ លព្ភតីតិ។ យទិ ឧបត្ថម្ភកោ ឥធ បច្ចយោតិ អធិប្បេតោ, កពឡីការាហារស្ស តាវ ហោតុ, ឥតរេសំ កថន្តិ អាហ ‘‘យថា ហី’’តិអាទិ ។ សហជាតាទិបច្ចយេតិ សហជាតអញ្ញមញ្ញនិស្សយសម្បយុត្តអត្ថិអវិគតបច្ចយេ វទតិ, មហាចតុក្កំ វា, ឯកេនាការេនាតិ រូបារូបានំ ឧបត្ថម្ភកត្តេន ឧបការកភាវមាហ។ សោ ឯវ ច នេសំ អាហរណកិច្ចំ។ ‘‘សង្ខារបច្ចយា វិញ្ញាណ’’ន្តិ វចនតោ ចេតនាយ វិញ្ញាណស្ស បច្ចយភាវោ សាតិសយោតិ អាហ ‘‘វិញ្ញាណំ វិសេសេនា’’តិ។
Āhārapaccayasaṅkhātenāti upatthambhakapaccayasaṅkhātena. So ca āhārānaṃ upatthambhakabhāvo pākaṭoti katvā vutto, na janakattābhāvato. Ojaṭṭhamakarūpassa hi vedanādīnañca āhāraṇato tesaṃ janakattaṃ labbhatīti. Yadi upatthambhako idha paccayoti adhippeto, kabaḷīkārāhārassa tāva hotu, itaresaṃ kathanti āha ‘‘yathā hī’’tiādi . Sahajātādipaccayeti sahajātaaññamaññanissayasampayuttaatthiavigatapaccaye vadati, mahācatukkaṃ vā, ekenākārenāti rūpārūpānaṃ upatthambhakattena upakārakabhāvamāha. So eva ca nesaṃ āharaṇakiccaṃ. ‘‘Saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti vacanato cetanāya viññāṇassa paccayabhāvo sātisayoti āha ‘‘viññāṇaṃ visesenā’’ti.
យថាគតមគ្គោតិ វុត្តោ ការណផលានំ អភេទូបចារេនាតិ ទដ្ឋព្ពំ, នានាក្ខណិកោ អដ្ឋង្គិកមគ្គោ ឧបនិស្សយោ ឯតស្សាតិ អដ្ឋង្គិកមគ្គូបនិស្សយោ។ អរិយមគ្គស្ស យថាគតមគ្គបរិយាយោ វុច្ចមានោ តស្ស យា បុរិមកាលភូតា អភេទោបចារសិទ្ធា អាគមនាវត្ថា តតោ នាតិវិលក្ខណាតិ ឥមមត្ថំ វិភាវេតីតិ អាហ ‘‘បុព្ពភាគ…បេ.… ទីបិតា’’តិ។ វិញ្ញាណស្ស ចិត្តវិចិត្តតា វិជាននភាវវិសេសា ឯវាតិ អាហ ‘‘វិជាននមេវ ចិត្តវិចិត្តតា’’តិ។ វេទនាក្ខន្ធាទីនន្តិ អាទិ-សទ្ទេន ‘‘ទ្វាយតនានិ ហោន្តី’’តិអាទីសុ វុត្តមនាយតនាទយោបិ សង្គណ្ហាតិ។ តប្បដិក្ខេបោតិ តស្ស ជាតិនិទ្ទេសភាវស្ស បដិក្ខេបោ។ កតោ ហោតីតិ ឯតេន អាហារិន្ទ្រិយឈានមគ្គផលហេតុយោ យត្តកា ឥមស្មិំ ចិត្តេ លព្ភន្តិ, តេ សព្ពេបិ ‘‘ឯកោ វិញ្ញាណាហារោ ហោតី’’តិអាទិនា អវុត្តាបិ អត្ថតោ វុត្តាយេវាតិ ទស្សេតិ។ ឯស នយោ អញ្ញត្ថាបិ។
Yathāgatamaggoti vutto kāraṇaphalānaṃ abhedūpacārenāti daṭṭhabbaṃ, nānākkhaṇiko aṭṭhaṅgikamaggo upanissayo etassāti aṭṭhaṅgikamaggūpanissayo. Ariyamaggassa yathāgatamaggapariyāyo vuccamāno tassa yā purimakālabhūtā abhedopacārasiddhā āgamanāvatthā tato nātivilakkhaṇāti imamatthaṃ vibhāvetīti āha ‘‘pubbabhāga…pe… dīpitā’’ti. Viññāṇassa cittavicittatā vijānanabhāvavisesā evāti āha ‘‘vijānanameva cittavicittatā’’ti. Vedanākkhandhādīnanti ādi-saddena ‘‘dvāyatanāni hontī’’tiādīsu vuttamanāyatanādayopi saṅgaṇhāti. Tappaṭikkhepoti tassa jātiniddesabhāvassa paṭikkhepo. Kato hotīti etena āhārindriyajhānamaggaphalahetuyo yattakā imasmiṃ citte labbhanti, te sabbepi ‘‘eko viññāṇāhāro hotī’’tiādinā avuttāpi atthato vuttāyevāti dasseti. Esa nayo aññatthāpi.
កោដ្ឋាសវារកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / កាមាវចរកុសលំ • Kāmāvacarakusalaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / កោដ្ឋាសវារោ • Koṭṭhāsavāro
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / កោដ្ឋាសវារវណ្ណនា • Koṭṭhāsavāravaṇṇanā
