| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā
೫೮-೧೨೦. ತೇತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕಾದಯೋ। ಸಙ್ಗಹಗಮನೇನೇವಾತಿ ಸಾಧಾರಣತಾದಿನಾ ಕೇನಚಿ ಸದಿಸತಾಲೇಸೇನ, ನ ಫಸ್ಸಾದಯೋ ವಿಯ ವಿಸುಂ ಧಮ್ಮಭಾವೇನೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಾ ಅವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣತ್ತಾತಿ ಫಸ್ಸಾದಯೋ ವಿಯ ಸರೂಪೇನ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಅವುತ್ತತ್ತಾ। ಯದಿಪಿ ಛನ್ದಾದಯೋ ಸಙ್ಗಹಸುಞ್ಞತವಾರೇಸುಪಿ ಸರೂಪೇನ ನ ವುತ್ತಾ, ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುರಾಸೀಸು ಪನ ಸಙ್ಗಹಿತಾಯೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂನಿದ್ದೇಸೇತಿ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೇ। ಖನ್ಧಾನಂ ಧಾತಾಯತನಭಾವೇ ಬ್ಯಭಿಚಾರಾಭಾವತೋ ಅಖನ್ಧಭಾವನಿವಾರಣೇನ ಅನಾಯತನಾಧಾತುಭಾವನಿವಾರಣಮ್ಪಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನ ಯೇವಾಪನಕಾ ಠಪೇತಬ್ಬಾತಿ ಖನ್ಧಾದಿರಾಸಿಅನ್ತೋಗಧತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಉದ್ದೇಸಾದೀಸು ಪನ ‘‘ಯೇವಾಪನಾತ್ವೇವ ವುತ್ತಾನಂ ತೇಸಂ ತಥಾಯೇವ ಸಙ್ಗಹೋ ಯುತ್ತೋ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಯೇವಾಪನಕೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸರೂಪೇನ ಅವುತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಪರಿಯಾಪನ್ನಾನಂ ಖನ್ಧಾದಿಭಾವೋ ನ ವಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ನ ಯೇವಾಪನಕಾ ಠಪೇತಬ್ಬಾತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಉಭಯೇಸಮ್ಪಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
58-120. Teti phassapañcamakādayo. Saṅgahagamanenevāti sādhāraṇatādinā kenaci sadisatālesena, na phassādayo viya visuṃ dhammabhāvenevāti attho. Tathā avippakiṇṇattāti phassādayo viya sarūpena visuṃ visuṃ avuttattā. Yadipi chandādayo saṅgahasuññatavāresupi sarūpena na vuttā, khandhāyatanadhāturāsīsu pana saṅgahitāyevāti dassetuṃ ‘‘yasmā panā’’tiādimāha. Taṃniddeseti saṅkhārakkhandhaniddese. Khandhānaṃ dhātāyatanabhāve byabhicārābhāvato akhandhabhāvanivāraṇena anāyatanādhātubhāvanivāraṇampi daṭṭhabbaṃ. Na yevāpanakā ṭhapetabbāti khandhādirāsiantogadhataṃ sandhāya vuttaṃ. Uddesādīsu pana ‘‘yevāpanātveva vuttānaṃ tesaṃ tathāyeva saṅgaho yutto’’ti aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ṭhapetvā yevāpanake’’ti vuttaṃ. Sarūpena avuttānampi cittuppādapariyāpannānaṃ khandhādibhāvo na vāretabboti na yevāpanakā ṭhapetabbāti vuttanti ubhayesampi adhippāyo veditabbo.
ಆಹಾರಪಚ್ಚಯಸಙ್ಖಾತೇನಾತಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಪಚ್ಚಯಸಙ್ಖಾತೇನ। ಸೋ ಚ ಆಹಾರಾನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಭಾವೋ ಪಾಕಟೋತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತೋ, ನ ಜನಕತ್ತಾಭಾವತೋ। ಓಜಟ್ಠಮಕರೂಪಸ್ಸ ಹಿ ವೇದನಾದೀನಞ್ಚ ಆಹಾರಣತೋ ತೇಸಂ ಜನಕತ್ತಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ। ಯದಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕೋ ಇಧ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಸ್ಸ ತಾವ ಹೋತು, ಇತರೇಸಂ ಕಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ । ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯೇತಿ ಸಹಜಾತಅಞ್ಞಮಞ್ಞನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪಯುತ್ತಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯೇ ವದತಿ, ಮಹಾಚತುಕ್ಕಂ ವಾ, ಏಕೇನಾಕಾರೇನಾತಿ ರೂಪಾರೂಪಾನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕತ್ತೇನ ಉಪಕಾರಕಭಾವಮಾಹ। ಸೋ ಏವ ಚ ನೇಸಂ ಆಹರಣಕಿಚ್ಚಂ। ‘‘ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ಚೇತನಾಯ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ಸಾತಿಸಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಸೇಸೇನಾ’’ತಿ।
Āhārapaccayasaṅkhātenāti upatthambhakapaccayasaṅkhātena. So ca āhārānaṃ upatthambhakabhāvo pākaṭoti katvā vutto, na janakattābhāvato. Ojaṭṭhamakarūpassa hi vedanādīnañca āhāraṇato tesaṃ janakattaṃ labbhatīti. Yadi upatthambhako idha paccayoti adhippeto, kabaḷīkārāhārassa tāva hotu, itaresaṃ kathanti āha ‘‘yathā hī’’tiādi . Sahajātādipaccayeti sahajātaaññamaññanissayasampayuttaatthiavigatapaccaye vadati, mahācatukkaṃ vā, ekenākārenāti rūpārūpānaṃ upatthambhakattena upakārakabhāvamāha. So eva ca nesaṃ āharaṇakiccaṃ. ‘‘Saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti vacanato cetanāya viññāṇassa paccayabhāvo sātisayoti āha ‘‘viññāṇaṃ visesenā’’ti.
ಯಥಾಗತಮಗ್ಗೋತಿ ವುತ್ತೋ ಕಾರಣಫಲಾನಂ ಅಭೇದೂಪಚಾರೇನಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಗ್ಗೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಗ್ಗೂಪನಿಸ್ಸಯೋ। ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ಯಥಾಗತಮಗ್ಗಪರಿಯಾಯೋ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಕಾಲಭೂತಾ ಅಭೇದೋಪಚಾರಸಿದ್ಧಾ ಆಗಮನಾವತ್ಥಾ ತತೋ ನಾತಿವಿಲಕ್ಖಣಾತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ವಿಭಾವೇತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪುಬ್ಬಭಾಗ…ಪೇ॰… ದೀಪಿತಾ’’ತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತತಾ ವಿಜಾನನಭಾವವಿಸೇಸಾ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಜಾನನಮೇವ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತತಾ’’ತಿ। ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಾದೀನನ್ತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ದ್ವಾಯತನಾನಿ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು ವುತ್ತಮನಾಯತನಾದಯೋಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋತಿ ತಸ್ಸ ಜಾತಿನಿದ್ದೇಸಭಾವಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಕತೋ ಹೋತೀತಿ ಏತೇನ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಝಾನಮಗ್ಗಫಲಹೇತುಯೋ ಯತ್ತಕಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಚಿತ್ತೇ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ‘‘ಏಕೋ ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಅವುತ್ತಾಪಿ ಅತ್ಥತೋ ವುತ್ತಾಯೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಅಞ್ಞತ್ಥಾಪಿ।
Yathāgatamaggoti vutto kāraṇaphalānaṃ abhedūpacārenāti daṭṭhabbaṃ, nānākkhaṇiko aṭṭhaṅgikamaggo upanissayo etassāti aṭṭhaṅgikamaggūpanissayo. Ariyamaggassa yathāgatamaggapariyāyo vuccamāno tassa yā purimakālabhūtā abhedopacārasiddhā āgamanāvatthā tato nātivilakkhaṇāti imamatthaṃ vibhāvetīti āha ‘‘pubbabhāga…pe… dīpitā’’ti. Viññāṇassa cittavicittatā vijānanabhāvavisesā evāti āha ‘‘vijānanameva cittavicittatā’’ti. Vedanākkhandhādīnanti ādi-saddena ‘‘dvāyatanāni hontī’’tiādīsu vuttamanāyatanādayopi saṅgaṇhāti. Tappaṭikkhepoti tassa jātiniddesabhāvassa paṭikkhepo. Kato hotīti etena āhārindriyajhānamaggaphalahetuyo yattakā imasmiṃ citte labbhanti, te sabbepi ‘‘eko viññāṇāhāro hotī’’tiādinā avuttāpi atthato vuttāyevāti dasseti. Esa nayo aññatthāpi.
ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಂ • Kāmāvacarakusalaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರೋ • Koṭṭhāsavāro
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರವಣ್ಣನಾ • Koṭṭhāsavāravaṇṇanā
