| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರವಣ್ಣನಾ
Koṭṭhāsavāravaṇṇanā
೫೮-೧೨೦. ನಿದ್ದೇಸವಾರೇ ಪುಚ್ಛಾದೀನಂ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಅನೇಕತ್ತೇಪಿ ಪುಚ್ಛಾದಿಭಾವೇನ ಏಕತ್ತಂ ಉಪನೇತ್ವಾ ಚತುಪರಿಚ್ಛೇದತಾ ವುತ್ತಾ। ಚತ್ತಾರೋ ದ್ವೇತಿ ಏವಮಾದಿಕಂ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಹ ವಾ ಗಹಣಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ಠಪೇತ್ವಾ ಯೇವಾಪನಕೇತಿ ಸಙ್ಗಹೇತಬ್ಬೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಹಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ಚ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಾತಿ ಸಙ್ಗಹೇತಬ್ಬಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಯೇವಾಪನಕಾ ಸಙ್ಗಹಗಮನೇನೇವ ತಥಾ ಅವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣತ್ತಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂನಿದ್ದೇಸೇ ಅಖನ್ಧಭಾವನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಯೇವಾಪನಾತ್ವೇವ ವುತ್ತಾತಿ ನ ಯೇವಾಪನಕಾ ಠಪೇತಬ್ಬಾತಿ। ಪಚ್ಚಯಸಙ್ಖಾತೇನಾತಿ ಆಹಾರಪಚ್ಚಯಸಙ್ಖಾತೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಹೇತು ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಏತೇಸು ದ್ವೀಸು ಜನಕೋ ಹೇತು ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕೋ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಏವಂ ವಿಸೇಸವನ್ತೇಸು ಪಚ್ಚಯಸಙ್ಖಾತೇನ। ಯಥಾ ಹಿ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ಓಜಟ್ಠಮಕರೂಪಾಹರಣೇನ ರೂಪಕಾಯಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತಿ, ಏವಮಿಮೇಪಿ ವೇದನಾದಿಆಹರಣೇನ ನಾಮಕಾಯನ್ತಿ। ತಥಾ ಚ ಹೋನ್ತೀತಿ ಸಾಧಾರಣೇ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯೇ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಅಞ್ಞಥಾ ಚಾತಿ ಅಞ್ಞೇನ ಚ ಏಕೇನಾಕಾರೇನ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವಾತಿ ಆಹಾರಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ಆಹರಣಕಿಚ್ಚರಹಿತಾನಂ ಹೇತುಅಧಿಪತಿಆದೀನಂ ನತ್ಥಿ ಆಹಾರಭಾವಪ್ಪಸಙ್ಗೋ। ತಿಸ್ಸೋ ಚ ವೇದನಾ ಆಹರತೀತಿಆದಿ ಯಥಾಸಮ್ಭವವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ನ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚಿತ್ತೇ ಫಸ್ಸಾದಿವಸೇನ। ತಯೋ ಚ ಭವೇತಿ ಕಾಮಾದಿಭವಭೂತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಸೇಸೇನ, ಅವಿಸೇಸೇನ ಚ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ।
58-120. Niddesavāre pucchādīnaṃ paccekaṃ anekattepi pucchādibhāvena ekattaṃ upanetvā catuparicchedatā vuttā. Cattāro dveti evamādikaṃ saṅkhipitvā saha vā gahaṇaṃ saṅgaho. Ṭhapetvā yevāpanaketi saṅgahetabbe sandhāya vuttaṃ. Te hi visuṃ visuṃ uddiṭṭhattā niddiṭṭhattā ca vippakiṇṇāti saṅgahetabbā honti, na yevāpanakā saṅgahagamaneneva tathā avippakiṇṇattā. Yasmā pana saṅkhārakkhandhapariyāpannā honti, tasmā taṃniddese akhandhabhāvanivāraṇatthaṃ yevāpanātveva vuttāti na yevāpanakā ṭhapetabbāti. Paccayasaṅkhātenāti āhārapaccayasaṅkhātenāti vuttaṃ hoti. Atha vā ‘‘hetu paccayo’’ti etesu dvīsu janako hetu upatthambhako paccayoti evaṃ visesavantesu paccayasaṅkhātena. Yathā hi kabaḷīkārāhāro ojaṭṭhamakarūpāharaṇena rūpakāyaṃ upatthambheti, evamimepi vedanādiāharaṇena nāmakāyanti. Tathā ca hontīti sādhāraṇe sahajātādipaccaye sandhāyāha. Aññathā cāti aññena ca ekenākārena paccayā hontiyevāti āhārāti vuccantīti attho. Tasmā āharaṇakiccarahitānaṃ hetuadhipatiādīnaṃ natthi āhārabhāvappasaṅgo. Tisso ca vedanā āharatītiādi yathāsambhavavasena vuttaṃ, na imasmiṃyeva citte phassādivasena. Tayo ca bhaveti kāmādibhavabhūtaṃ viññāṇaṃ visesena, avisesena ca pañcupādānakkhandhe.
ಆರಮ್ಮಣಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ನಿಜ್ಝಾಯನಂ ಚಿನ್ತನಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನಂ। ಹೇತ್ವಟ್ಠೇನಾತಿ ಉಪಾಯತ್ಥೇನ, ನ ಮೂಲತ್ಥೇನ। ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಗತೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಲೋಕುತ್ತರಕ್ಖಣೇವ ಸಹ ಪವತ್ತೋ ಯಥಾಗತಮಗ್ಗೋತಿ ವುತ್ತೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣತೋ ಪುಬ್ಬೇವ ಕಾಯಕಮ್ಮಾದೀನಂ ಸುಪರಿಸುದ್ಧತಾಯ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಗ್ಗುಪನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ‘‘ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೪೩೧) ಏವಂ ವುತ್ತೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಪುಬ್ಬಭಾಗಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕತಾ ಯಥಾಗತವಚನೇನ ದೀಪಿತಾ, ನ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಸಬ್ಭಾವಾತಿ ಏವಮಸ್ಸಪಿ ಪರಿಯಾಯದೇಸನತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವಿಜಾನನಮೇವ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತತಾತಿ ‘‘ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತಟ್ಠೇನ ಏಕೋವ ಧಮ್ಮೋ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ಆಹ। ಚತ್ತಾರೋ ಖನ್ಧಾ ಹೋನ್ತೀತಿಆದೀಸು ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೇ ಕತೇಪಿ ಪುನ ‘‘ಏಕೋ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ನ ಅನೇಕೇ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಾದಯೋ ಜಾತಿನಿದ್ದೇಸೇನ ಇಧ ವುತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಚ ಏಕಸ್ಸ ಜಾತಿನಿದ್ದೇಸಭಾವೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಆಹಾರಾದೀನಞ್ಚ ತಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಕತೋ ಹೋತೀತಿ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಸ್ಸ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸೇವ ಕತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Ārammaṇaṃ upagantvā nijjhāyanaṃ cintanaṃ upanijjhāyanaṃ. Hetvaṭṭhenāti upāyatthena, na mūlatthena. Pubbabhāge gato paṭipanno nānākkhaṇiko aṭṭhaṅgiko maggo lokuttarakkhaṇeva saha pavatto yathāgatamaggoti vutto. Vipassanākkhaṇato pubbeva kāyakammādīnaṃ suparisuddhatāya aṭṭhaṅgikamaggupanissayassa ‘‘ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchatī’’ti (ma. ni. 3.431) evaṃ vuttena pariyāyena pubbabhāgamaggassa aṭṭhaṅgikatā yathāgatavacanena dīpitā, na ekakkhaṇe aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ sabbhāvāti evamassapi pariyāyadesanatā veditabbā. Vijānanameva cittavicittatāti ‘‘cittavicittaṭṭhena ekova dhammo viññāṇakkhandho’’ti āha. Cattāro khandhā hontītiādīsu vedanākkhandhādīnaṃ saṅgahe katepi puna ‘‘eko vedanākkhandho hotī’’tiādivacanaṃ na aneke vedanākkhandhādayo jātiniddesena idha vuttāti dassanatthaṃ. Indriyesu ca ekassa jātiniddesabhāve paṭikkhitte aññesaṃ indriyānaṃ āhārādīnañca tappaṭikkhepo kato hotīti pubbaṅgamassa manindriyasseva katoti daṭṭhabbo.
ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Koṭṭhāsavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಂ • Kāmāvacarakusalaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರೋ • Koṭṭhāsavāro
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Koṭṭhāsavārakathāvaṇṇanā
