| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៩. កុហសុត្តវណ្ណនា
9. Kuhasuttavaṇṇanā
១០៨. នវមេ កុហាតិ សាមន្តជប្បនាទិនា កុហនវត្ថុនា កុហកា, អសន្តគុណសម្ភាវនិច្ឆាយ កោហញ្ញំ កត្វា បរេសំ វិម្ហាបកាតិ អត្ថោ។ ថទ្ធាតិ កោធេន ច មានេន ច ថទ្ធមានសា។ ‘‘កោធនោ ហោតិ ឧបាយាសពហុលោ, អប្បម្បិ វុត្តោ សមានោ អភិសជ្ជតិ កុប្បតិ ព្យាបជ្ជតិ បតិត្ថីយតី’’តិ (អ. និ. ៣.២៥; បុ. ប. ១០១) ឯវំ វុត្តេន កោធេន ច, ‘‘ទុព្ពចោ ហោតិ ទោវចស្សករណេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ អក្ខមោ អប្បទក្ខិណគ្គាហី អនុសាសនិ’’ន្តិ (ម. និ. ១.១៨១) ឯវំ វុត្តេន ទោវចស្សេន ច, ‘‘ជាតិមទោ, គោត្តមទោ, សិប្បមទោ, អារោគ្យមទោ, យោព្ពនមទោ, ជីវិតមទោ’’តិ (វិភ. ៨៣២) ឯវំ វុត្តេន ជាតិមទាទិភេទេន មទេន ច គរុកាតព្ពេសុ គរូសុ បរមនិបច្ចការំ អកត្វា អយោសលាកំ គិលិត្វា ឋិតា វិយ អនោនតា ហុត្វា វិចរណកា។ លបាតិ ឧបលាបកា មិច្ឆាជីវវសេន កុលសង្គាហកា បច្ចយត្ថំ បយុត្តវាចាវសេន និប្បេសិកតាវសេន ច លបកាតិ វា អត្ថោ។
108. Navame kuhāti sāmantajappanādinā kuhanavatthunā kuhakā, asantaguṇasambhāvanicchāya kohaññaṃ katvā paresaṃ vimhāpakāti attho. Thaddhāti kodhena ca mānena ca thaddhamānasā. ‘‘Kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyatī’’ti (a. ni. 3.25; pu. pa. 101) evaṃ vuttena kodhena ca, ‘‘dubbaco hoti dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato akkhamo appadakkhiṇaggāhī anusāsani’’nti (ma. ni. 1.181) evaṃ vuttena dovacassena ca, ‘‘jātimado, gottamado, sippamado, ārogyamado, yobbanamado, jīvitamado’’ti (vibha. 832) evaṃ vuttena jātimadādibhedena madena ca garukātabbesu garūsu paramanipaccakāraṃ akatvā ayosalākaṃ gilitvā ṭhitā viya anonatā hutvā vicaraṇakā. Lapāti upalāpakā micchājīvavasena kulasaṅgāhakā paccayatthaṃ payuttavācāvasena nippesikatāvasena ca lapakāti vā attho.
សិង្គីតិ ‘‘តត្ថ កតមំ សិង្គំ? យំ សិង្គំ សិង្គារតា ចាតុរតា ចាតុរិយំ បរិក្ខត្តតា បារិក្ខត្តិយ’’ន្តិ (វិភ. ៨៥២) ឯវំ វុត្តេហិ សិង្គសទិសេហិ បាកដកិលេសេហិ សមន្នាគតា។ ឧន្នឡាតិ ឧគ្គតនឡា, នឡសទិសំ តុច្ឆមានំ ឧក្ខិបិត្វា វិចរណកា។ អសមាហិតាតិ ចិត្តេកគ្គតាមត្តស្សាបិ អលាភិនោ។ ន មេ តេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ មាមកាតិ តេ មយ្ហំ ភិក្ខូ មម សន្តកា ន ហោន្តិ។ មេតិ ឥទំ បទំ អត្តានំ ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតត្តា ភគវតា វុត្តំ។ យស្មា បន តេ កុហនាទិយោគតោ ន សម្មា បដិបន្នា, តស្មា ‘‘ន មាមកា’’តិ វុត្តា។ អបគតាតិ យទិបិ តេ មម សាសនេ បព្ពជិតា, យថានុសិដ្ឋំ បន អប្បដិបជ្ជនតោ អបគតា ឯវ ឥមស្មា ធម្មវិនយា, ឥតោ តេ សុវិទូរវិទូរេ ឋិតាតិ ទស្សេតិ។ វុត្តញ្ហេតំ –
Siṅgīti ‘‘tattha katamaṃ siṅgaṃ? Yaṃ siṅgaṃ siṅgāratā cāturatā cāturiyaṃ parikkhattatā pārikkhattiya’’nti (vibha. 852) evaṃ vuttehi siṅgasadisehi pākaṭakilesehi samannāgatā. Unnaḷāti uggatanaḷā, naḷasadisaṃ tucchamānaṃ ukkhipitvā vicaraṇakā. Asamāhitāti cittekaggatāmattassāpi alābhino. Na me te, bhikkhave, bhikkhū māmakāti te mayhaṃ bhikkhū mama santakā na honti. Meti idaṃ padaṃ attānaṃ uddissa pabbajitattā bhagavatā vuttaṃ. Yasmā pana te kuhanādiyogato na sammā paṭipannā, tasmā ‘‘na māmakā’’ti vuttā. Apagatāti yadipi te mama sāsane pabbajitā, yathānusiṭṭhaṃ pana appaṭipajjanato apagatā eva imasmā dhammavinayā, ito te suvidūravidūre ṭhitāti dasseti. Vuttañhetaṃ –
‘‘នភញ្ច ទូរេ បថវី ច ទូរេ,
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
បារំ សមុទ្ទស្ស តទាហុ ទូរេ;
Pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
តតោ ហវេ ទូរតរំ វទន្តិ,
Tato have dūrataraṃ vadanti,
សតញ្ច ធម្មំ អសតញ្ច រាជា’’តិ។ (អ. និ. ៤.៤៧; ជា. ២.២១.៤១៤);
Satañca dhammaṃ asatañca rājā’’ti. (a. ni. 4.47; jā. 2.21.414);
វុទ្ធិំ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជន្តីតិ សីលាទិគុណេហិ វឌ្ឍនវសេន វុទ្ធិំ, តត្ថ និច្ចលភាវេន វិរូឡ្ហិំ, សព្ពត្ថ បត្ថដភាវេន សីលាទិធម្មក្ខន្ធបារិបូរិយា វេបុល្លំ។ ន ច តេ កុហាទិសភាវា ភិក្ខូ អាបជ្ជន្តិ, ន ច បាបុណន្តីតិ អត្ថោ។ តេ ខោ មេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ មាមកាតិ ឥធាបិ មេតិ អត្តានំ ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិតត្តា វទតិ, សម្មា បដិបន្នត្តា បន ‘‘មាមកា’’តិ អាហ។ វុត្តវិបរិយាយេន សុក្កបក្ខោ វេទិតព្ពោ។ តត្ថ យាវ អរហត្តមគ្គា វិរូហន្តិ នាម, អរហត្តផលេ បន សម្បត្តេ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបន្នា នាម។ គាថា សុវិញ្ញេយ្យា ឯវ។
Vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjantīti sīlādiguṇehi vaḍḍhanavasena vuddhiṃ, tattha niccalabhāvena virūḷhiṃ, sabbattha patthaṭabhāvena sīlādidhammakkhandhapāripūriyā vepullaṃ. Na ca te kuhādisabhāvā bhikkhū āpajjanti, na ca pāpuṇantīti attho. Te kho me, bhikkhave, bhikkhū māmakāti idhāpi meti attānaṃ uddissa pabbajitattā vadati, sammā paṭipannattā pana ‘‘māmakā’’ti āha. Vuttavipariyāyena sukkapakkho veditabbo. Tattha yāva arahattamaggā virūhanti nāma, arahattaphale pana sampatte virūḷhiṃ vepullaṃ āpannā nāma. Gāthā suviññeyyā eva.
នវមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៩. កុហសុត្តំ • 9. Kuhasuttaṃ
