| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៦. កុហសុត្តវណ្ណនា
6. Kuhasuttavaṇṇanā
២៦. ឆដ្ឋេ កុហកាតិ សាមន្តជប្បនាទិនា កុហនវត្ថុនា កុហកា, អសន្តគុណសម្ភាវនិច្ឆាយ កោហញ្ញំ កត្វា បរេសំ វិទ្ធំសកាតិ អត្ថោ។ ថទ្ធាតិ ‘‘កោធនោ ហោតិ ឧបាយាសពហុលោ, អប្បម្បិ វុត្តោ សមានោ អភិសជ្ជតិ កុប្បតិ ព្យាបជ្ជតិ បតិត្ថីយតី’’តិ (អ. និ. ៣.២៥, ២៧) ឯវំ វុត្តេន កោធេន ច, ‘‘ទុព្ពចោ ហោតិ ទោវចស្សករណេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ អក្ខមោ អប្បទក្ខិណគ្គាហី អនុសាសនិ’’ន្តិ (ម. និ. ១.១៨១; បារា. ៤២៦)។ ឯវំ វុត្តេន ទោវចស្សេន ច, ‘‘ជាតិមទោ, គោត្តមទោ, លាភមទោ, អារោគ្យមទោ, យោព្ពនមទោ, ជីវិតមទោ’’តិ (វិភ. ៨៣២) ឯវំ វុត្តជាតិមទាទិភេទេន មានេន ច គរុកាតព្ពេសុ គរូសុបិ និបច្ចការំ អកត្វា អយោសលាកំ គិលិត្វា ឋិតា វិយ អនោនតា ហុត្វា វិចរណកា។ តេនាហ ‘‘កោធេន ចា’’តិអាទិ។
26. Chaṭṭhe kuhakāti sāmantajappanādinā kuhanavatthunā kuhakā, asantaguṇasambhāvanicchāya kohaññaṃ katvā paresaṃ viddhaṃsakāti attho. Thaddhāti ‘‘kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyatī’’ti (a. ni. 3.25, 27) evaṃ vuttena kodhena ca, ‘‘dubbaco hoti dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato akkhamo appadakkhiṇaggāhī anusāsani’’nti (ma. ni. 1.181; pārā. 426). Evaṃ vuttena dovacassena ca, ‘‘jātimado, gottamado, lābhamado, ārogyamado, yobbanamado, jīvitamado’’ti (vibha. 832) evaṃ vuttajātimadādibhedena mānena ca garukātabbesu garūsupi nipaccakāraṃ akatvā ayosalākaṃ gilitvā ṭhitā viya anonatā hutvā vicaraṇakā. Tenāha ‘‘kodhena cā’’tiādi.
ឧបលាបកាតិ មិច្ឆាជីវវសេន កុលសង្គណ្ហកា។ លបាតិ បច្ចយត្ថំ បយុត្តវាចាវសេន និប្បេសិកតាវសេន លបកាតិ អត្ថោ។ សិង្គន្តិ សិង្គារំ។ តញ្ហិ កុសលស្ស វិជ្ឈនតោ សុដ្ឋុ អាសេវិតតាយ សីសេ បរិក្ខិត្តំ សុនិព្ពត្តំ វិសាណំ វិយ ថិរត្តា ច សិង្គំ វិយាតិ សិង្គំ, នាគរិកភាវសង្ខាតស្ស កិលេសសិង្គស្សេតំ នាមំ។ សិង្គារភាវោ សិង្គារតា, សិង្គារករណកអាការោ វា។ ចាតុរភាវោ ចាតុរតា។ តថា ចាតុរិយំ។ បរិក្ខតភាវោ បរិក្ខតតា, បរិខណិត្វា ឋបិតស្សេវ ទឡ្ហសិង្គារស្សេតំ នាមំ។ ឥតរំ តស្សេវ វេវចនំ។ ឯវំ សព្ពេហិ វារេហិ កិលេសសិង្គារតាវ កថិតា។
Upalāpakāti micchājīvavasena kulasaṅgaṇhakā. Lapāti paccayatthaṃ payuttavācāvasena nippesikatāvasena lapakāti attho. Siṅganti siṅgāraṃ. Tañhi kusalassa vijjhanato suṭṭhu āsevitatāya sīse parikkhittaṃ sunibbattaṃ visāṇaṃ viya thirattā ca siṅgaṃ viyāti siṅgaṃ, nāgarikabhāvasaṅkhātassa kilesasiṅgassetaṃ nāmaṃ. Siṅgārabhāvo siṅgāratā, siṅgārakaraṇakaākāro vā. Cāturabhāvo cāturatā. Tathā cāturiyaṃ. Parikkhatabhāvo parikkhatatā, parikhaṇitvā ṭhapitasseva daḷhasiṅgārassetaṃ nāmaṃ. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Evaṃ sabbehi vārehi kilesasiṅgāratāva kathitā.
ឧគ្គតនឡាតិ នឡសទិសំ តុច្ឆមានំ ឧក្ខិបិត្វា វិចរណកា។ តេនាហ ‘‘តុច្ឆមានំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតា’’តិ។ យស្មា តេ កុហនាទិយោគតោ ន សម្មាបដិបន្នា, តស្មា ‘‘មម សន្តកា ន ហោន្តី’’តិ វុត្តំ។ អបគតាតិ យទិបិ តេ មម សាសនេ បព្ពជិតា, យថានុសិដ្ឋំ បន អប្បដិបជ្ជនតោ អបគតា ឯវ ឥមស្មា ធម្មវិនយា, ឥតោ តេ សុវិទូរេ ឋិតាតិ ទស្សេតិ។ វុត្តញ្ហេតំ –
Uggatanaḷāti naḷasadisaṃ tucchamānaṃ ukkhipitvā vicaraṇakā. Tenāha ‘‘tucchamānaṃ ukkhipitvā ṭhitā’’ti. Yasmā te kuhanādiyogato na sammāpaṭipannā, tasmā ‘‘mama santakā na hontī’’ti vuttaṃ. Apagatāti yadipi te mama sāsane pabbajitā, yathānusiṭṭhaṃ pana appaṭipajjanato apagatā eva imasmā dhammavinayā, ito te suvidūre ṭhitāti dasseti. Vuttañhetaṃ –
‘‘នភញ្ច ទូរេ បថវី ច ទូរេ,
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
បារំ សមុទ្ទស្ស តទាហុ ទូរេ;
Pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
តតោ ហវេ ទូរតរំ វទន្តិ,
Tato have dūrataraṃ vadanti,
សតញ្ច ធម្មោ អសតញ្ច រាជា’’តិ។ (ជា. ២.២១.៤១៤);
Satañca dhammo asatañca rājā’’ti. (jā. 2.21.414);
សព្ពត្ថ បត្ថដតាយ វេបុល្លំ បាបុណន្តីតិ សព្ពត្ថ បត្ថដភាវេន សីលាទិធម្មក្ខន្ធបារិបូរិយា វេបុល្លំ បាបុណន្តិ។
Sabbatthapatthaṭatāya vepullaṃ pāpuṇantīti sabbattha patthaṭabhāvena sīlādidhammakkhandhapāripūriyā vepullaṃ pāpuṇanti.
កុហសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kuhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៦. កុហសុត្តំ • 6. Kuhasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៦. កុហសុត្តវណ្ណនា • 6. Kuhasuttavaṇṇanā
