| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
9. කුහසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Kuhasuttavaṇṇanā
108. නවමෙ කුහාති සාමන්‌තජප්‌පනාදිනා කුහනවත්‌ථුනා කුහකා, අසන්‌තගුණසම්‌භාවනිච්‌ඡාය කොහඤ්‌ඤං කත්‌වා පරෙසං විම්‌හාපකාති අත්‌ථො. ථද්‌ධාති කොධෙන ච මානෙන ච ථද්‌ධමානසා. ‘‘කොධනො හොති උපායාසබහුලො, අප්‌පම්‌පි වුත්‌තො සමානො අභිසජ්‌ජති කුප්‌පති බ්‍යාපජ්‌ජති පතිත්‌ථීයතී’’ති (අ. නි. 3.25; පු. ප. 101) එවං වුත්‌තෙන කොධෙන ච, ‘‘දුබ්‌බචො හොති දොවචස්‌සකරණෙහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො අක්‌ඛමො අප්‌පදක්‌ඛිණග්‌ගාහී අනුසාසනි’’න්‌ති (ම. නි. 1.181) එවං වුත්‌තෙන දොවචස්‌සෙන ච, ‘‘ජාතිමදො, ගොත්‌තමදො, සිප්‌පමදො, ආරොග්‍යමදො, යොබ්‌බනමදො, ජීවිතමදො’’ති (විභ. 832) එවං වුත්‌තෙන ජාතිමදාදිභෙදෙන මදෙන ච ගරුකාතබ්‌බෙසු ගරූසු පරමනිපච්‌චකාරං අකත්‌වා අයොසලාකං ගිලිත්‌වා ඨිතා විය අනොනතා හුත්‌වා විචරණකා. ලපාති උපලාපකා මිච්‌ඡාජීවවසෙන කුලසඞ්‌ගාහකා පච්‌චයත්‌ථං පයුත්‌තවාචාවසෙන නිප්‌පෙසිකතාවසෙන ච ලපකාති වා අත්‌ථො.
108. Navame kuhāti sāmantajappanādinā kuhanavatthunā kuhakā, asantaguṇasambhāvanicchāya kohaññaṃ katvā paresaṃ vimhāpakāti attho. Thaddhāti kodhena ca mānena ca thaddhamānasā. ‘‘Kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyatī’’ti (a. ni. 3.25; pu. pa. 101) evaṃ vuttena kodhena ca, ‘‘dubbaco hoti dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato akkhamo appadakkhiṇaggāhī anusāsani’’nti (ma. ni. 1.181) evaṃ vuttena dovacassena ca, ‘‘jātimado, gottamado, sippamado, ārogyamado, yobbanamado, jīvitamado’’ti (vibha. 832) evaṃ vuttena jātimadādibhedena madena ca garukātabbesu garūsu paramanipaccakāraṃ akatvā ayosalākaṃ gilitvā ṭhitā viya anonatā hutvā vicaraṇakā. Lapāti upalāpakā micchājīvavasena kulasaṅgāhakā paccayatthaṃ payuttavācāvasena nippesikatāvasena ca lapakāti vā attho.
සිඞ්‌ගීති ‘‘තත්‌ථ කතමං සිඞ්‌ගං? යං සිඞ්‌ගං සිඞ්‌ගාරතා චාතුරතා චාතුරියං පරික්‌ඛත්‌තතා පාරික්‌ඛත්‌තිය’’න්‌ති (විභ. 852) එවං වුත්‌තෙහි සිඞ්‌ගසදිසෙහි පාකටකිලෙසෙහි සමන්‌නාගතා. උන්‌නළාති උග්‌ගතනළා, නළසදිසං තුච්‌ඡමානං උක්‌ඛිපිත්‌වා විචරණකා. අසමාහිතාති චිත්‌තෙකග්‌ගතාමත්‌තස්‌සාපි අලාභිනො. න මෙ තෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ මාමකාති තෙ මය්‌හං භික්‌ඛූ මම සන්‌තකා න හොන්‌ති. මෙති ඉදං පදං අත්‌තානං උද්‌දිස්‌ස පබ්‌බජිතත්‌තා භගවතා වුත්‌තං. යස්‌මා පන තෙ කුහනාදියොගතො න සම්‌මා පටිපන්‌නා, තස්‌මා ‘‘න මාමකා’’ති වුත්‌තා. අපගතාති යදිපි තෙ මම සාසනෙ පබ්‌බජිතා, යථානුසිට්‌ඨං පන අප්‌පටිපජ්‌ජනතො අපගතා එව ඉමස්‌මා ධම්‌මවිනයා, ඉතො තෙ සුවිදූරවිදූරෙ ඨිතාති දස්‌සෙති. වුත්‌තඤ්‌හෙතං –
Siṅgīti ‘‘tattha katamaṃ siṅgaṃ? Yaṃ siṅgaṃ siṅgāratā cāturatā cāturiyaṃ parikkhattatā pārikkhattiya’’nti (vibha. 852) evaṃ vuttehi siṅgasadisehi pākaṭakilesehi samannāgatā. Unnaḷāti uggatanaḷā, naḷasadisaṃ tucchamānaṃ ukkhipitvā vicaraṇakā. Asamāhitāti cittekaggatāmattassāpi alābhino. Na me te, bhikkhave, bhikkhū māmakāti te mayhaṃ bhikkhū mama santakā na honti. Meti idaṃ padaṃ attānaṃ uddissa pabbajitattā bhagavatā vuttaṃ. Yasmā pana te kuhanādiyogato na sammā paṭipannā, tasmā ‘‘na māmakā’’ti vuttā. Apagatāti yadipi te mama sāsane pabbajitā, yathānusiṭṭhaṃ pana appaṭipajjanato apagatā eva imasmā dhammavinayā, ito te suvidūravidūre ṭhitāti dasseti. Vuttañhetaṃ –
‘‘නභඤ්‌ච දූරෙ පථවී ච දූරෙ,
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
පාරං සමුද්‌දස්‌ස තදාහු දූරෙ;
Pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
තතො හවෙ දූරතරං වදන්‌ති,
Tato have dūrataraṃ vadanti,
සතඤ්‌ච ධම්‌මං අසතඤ්‌ච රාජා’’ති. (අ. නි. 4.47; ජා. 2.21.414);
Satañca dhammaṃ asatañca rājā’’ti. (a. ni. 4.47; jā. 2.21.414);
වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජන්‌තීති සීලාදිගුණෙහි වඩ්‌ඪනවසෙන වුද්‌ධිං, තත්‌ථ නිච්‌චලභාවෙන විරූළ්‌හිං, සබ්‌බත්‌ථ පත්‌ථටභාවෙන සීලාදිධම්‌මක්‌ඛන්‌ධපාරිපූරියා වෙපුල්‌ලං. න ච තෙ කුහාදිසභාවා භික්‌ඛූ ආපජ්‌ජන්‌ති, න ච පාපුණන්‌තීති අත්‌ථො. තෙ ඛො මෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ මාමකාති ඉධාපි මෙති අත්‌තානං උද්‌දිස්‌ස පබ්‌බජිතත්‌තා වදති, සම්‌මා පටිපන්‌නත්‌තා පන ‘‘මාමකා’’ති ආහ. වුත්‌තවිපරියායෙන සුක්‌කපක්‌ඛො වෙදිතබ්‌බො. තත්‌ථ යාව අරහත්‌තමග්‌ගා විරූහන්‌ති නාම, අරහත්‌තඵලෙ පන සම්‌පත්‌තෙ විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපන්‌නා නාම. ගාථා සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යා එව.
Vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjantīti sīlādiguṇehi vaḍḍhanavasena vuddhiṃ, tattha niccalabhāvena virūḷhiṃ, sabbattha patthaṭabhāvena sīlādidhammakkhandhapāripūriyā vepullaṃ. Na ca te kuhādisabhāvā bhikkhū āpajjanti, na ca pāpuṇantīti attho. Te kho me, bhikkhave, bhikkhū māmakāti idhāpi meti attānaṃ uddissa pabbajitattā vadati, sammā paṭipannattā pana ‘‘māmakā’’ti āha. Vuttavipariyāyena sukkapakkho veditabbo. Tattha yāva arahattamaggā virūhanti nāma, arahattaphale pana sampatte virūḷhiṃ vepullaṃ āpannā nāma. Gāthā suviññeyyā eva.
නවමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 9. කුහසුත්‌තං • 9. Kuhasuttaṃ
