| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
6. කුහසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Kuhasuttavaṇṇanā
26. ඡට්‌ඨෙ කුහකාති සාමන්‌තජප්‌පනාදිනා කුහනවත්‌ථුනා කුහකා, අසන්‌තගුණසම්‌භාවනිච්‌ඡාය කොහඤ්‌ඤං කත්‌වා පරෙසං විද්‌ධංසකාති අත්‌ථො. ථද්‌ධාති ‘‘කොධනො හොති උපායාසබහුලො, අප්‌පම්‌පි වුත්‌තො සමානො අභිසජ්‌ජති කුප්‌පති බ්‍යාපජ්‌ජති පතිත්‌ථීයතී’’ති (අ. නි. 3.25, 27) එවං වුත්‌තෙන කොධෙන ච, ‘‘දුබ්‌බචො හොති දොවචස්‌සකරණෙහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො අක්‌ඛමො අප්‌පදක්‌ඛිණග්‌ගාහී අනුසාසනි’’න්‌ති (ම. නි. 1.181; පාරා. 426). එවං වුත්‌තෙන දොවචස්‌සෙන ච, ‘‘ජාතිමදො, ගොත්‌තමදො, ලාභමදො, ආරොග්‍යමදො, යොබ්‌බනමදො, ජීවිතමදො’’ති (විභ. 832) එවං වුත්‌තජාතිමදාදිභෙදෙන මානෙන ච ගරුකාතබ්‌බෙසු ගරූසුපි නිපච්‌චකාරං අකත්‌වා අයොසලාකං ගිලිත්‌වා ඨිතා විය අනොනතා හුත්‌වා විචරණකා. තෙනාහ ‘‘කොධෙන චා’’තිආදි.
26. Chaṭṭhe kuhakāti sāmantajappanādinā kuhanavatthunā kuhakā, asantaguṇasambhāvanicchāya kohaññaṃ katvā paresaṃ viddhaṃsakāti attho. Thaddhāti ‘‘kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyatī’’ti (a. ni. 3.25, 27) evaṃ vuttena kodhena ca, ‘‘dubbaco hoti dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato akkhamo appadakkhiṇaggāhī anusāsani’’nti (ma. ni. 1.181; pārā. 426). Evaṃ vuttena dovacassena ca, ‘‘jātimado, gottamado, lābhamado, ārogyamado, yobbanamado, jīvitamado’’ti (vibha. 832) evaṃ vuttajātimadādibhedena mānena ca garukātabbesu garūsupi nipaccakāraṃ akatvā ayosalākaṃ gilitvā ṭhitā viya anonatā hutvā vicaraṇakā. Tenāha ‘‘kodhena cā’’tiādi.
උපලාපකාති මිච්‌ඡාජීවවසෙන කුලසඞ්‌ගණ්‌හකා. ලපාති පච්‌චයත්‌ථං පයුත්‌තවාචාවසෙන නිප්‌පෙසිකතාවසෙන ලපකාති අත්‌ථො. සිඞ්‌ගන්‌ති සිඞ්‌ගාරං. තඤ්‌හි කුසලස්‌ස විජ්‌ඣනතො සුට්‌ඨු ආසෙවිතතාය සීසෙ පරික්‌ඛිත්‌තං සුනිබ්‌බත්‌තං විසාණං විය ථිරත්‌තා ච සිඞ්‌ගං වියාති සිඞ්‌ගං, නාගරිකභාවසඞ්‌ඛාතස්‌ස කිලෙසසිඞ්‌ගස්‌සෙතං නාමං. සිඞ්‌ගාරභාවො සිඞ්‌ගාරතා, සිඞ්‌ගාරකරණකආකාරො වා. චාතුරභාවො චාතුරතා. තථා චාතුරියං. පරික්‌ඛතභාවො පරික්‌ඛතතා, පරිඛණිත්‌වා ඨපිතස්‌සෙව දළ්‌හසිඞ්‌ගාරස්‌සෙතං නාමං. ඉතරං තස්‌සෙව වෙවචනං. එවං සබ්‌බෙහි වාරෙහි කිලෙසසිඞ්‌ගාරතාව කථිතා.
Upalāpakāti micchājīvavasena kulasaṅgaṇhakā. Lapāti paccayatthaṃ payuttavācāvasena nippesikatāvasena lapakāti attho. Siṅganti siṅgāraṃ. Tañhi kusalassa vijjhanato suṭṭhu āsevitatāya sīse parikkhittaṃ sunibbattaṃ visāṇaṃ viya thirattā ca siṅgaṃ viyāti siṅgaṃ, nāgarikabhāvasaṅkhātassa kilesasiṅgassetaṃ nāmaṃ. Siṅgārabhāvo siṅgāratā, siṅgārakaraṇakaākāro vā. Cāturabhāvo cāturatā. Tathā cāturiyaṃ. Parikkhatabhāvo parikkhatatā, parikhaṇitvā ṭhapitasseva daḷhasiṅgārassetaṃ nāmaṃ. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Evaṃ sabbehi vārehi kilesasiṅgāratāva kathitā.
උග්‌ගතනළාති නළසදිසං තුච්‌ඡමානං උක්‌ඛිපිත්‌වා විචරණකා. තෙනාහ ‘‘තුච්‌ඡමානං උක්‌ඛිපිත්‌වා ඨිතා’’ති. යස්‌මා තෙ කුහනාදියොගතො න සම්‌මාපටිපන්‌නා, තස්‌මා ‘‘මම සන්‌තකා න හොන්‌තී’’ති වුත්‌තං. අපගතාති යදිපි තෙ මම සාසනෙ පබ්‌බජිතා, යථානුසිට්‌ඨං පන අප්‌පටිපජ්‌ජනතො අපගතා එව ඉමස්‌මා ධම්‌මවිනයා, ඉතො තෙ සුවිදූරෙ ඨිතාති දස්‌සෙති. වුත්‌තඤ්‌හෙතං –
Uggatanaḷāti naḷasadisaṃ tucchamānaṃ ukkhipitvā vicaraṇakā. Tenāha ‘‘tucchamānaṃ ukkhipitvā ṭhitā’’ti. Yasmā te kuhanādiyogato na sammāpaṭipannā, tasmā ‘‘mama santakā na hontī’’ti vuttaṃ. Apagatāti yadipi te mama sāsane pabbajitā, yathānusiṭṭhaṃ pana appaṭipajjanato apagatā eva imasmā dhammavinayā, ito te suvidūre ṭhitāti dasseti. Vuttañhetaṃ –
‘‘නභඤ්‌ච දූරෙ පථවී ච දූරෙ,
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
පාරං සමුද්‌දස්‌ස තදාහු දූරෙ;
Pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
තතො හවෙ දූරතරං වදන්‌ති,
Tato have dūrataraṃ vadanti,
සතඤ්‌ච ධම්‌මො අසතඤ්‌ච රාජා’’ති. (ජා. 2.21.414);
Satañca dhammo asatañca rājā’’ti. (jā. 2.21.414);
සබ්‌බත්‌ථ පත්‌ථටතාය වෙපුල්‌ලං පාපුණන්‌තීති සබ්‌බත්‌ථ පත්‌ථටභාවෙන සීලාදිධම්‌මක්‌ඛන්‌ධපාරිපූරියා වෙපුල්‌ලං පාපුණන්‌ති.
Sabbatthapatthaṭatāya vepullaṃ pāpuṇantīti sabbattha patthaṭabhāvena sīlādidhammakkhandhapāripūriyā vepullaṃ pāpuṇanti.
කුහසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kuhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 6. කුහසුත්‌තං • 6. Kuhasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 6. කුහසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Kuhasuttavaṇṇanā
