Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౩౮౩] ౮. కుక్కుటజాతకవణ్ణనా
[383] 8. Kukkuṭajātakavaṇṇanā
సుచిత్తపత్తఛదనాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఏకం ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. తఞ్హి భిక్ఖుం సత్థా ‘‘కస్మా ఉక్కణ్ఠితోసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఏకం అలఙ్కతపటియత్తం ఇత్థిం దిస్వా కిలేసవసేన, భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘భిక్ఖు ఇత్థియో నామ వఞ్చేత్వా ఉపలాపేత్వా అత్తనో వసం గతకాలే వినాసం పాపేన్తి, లోలబిళారీ వియ హోన్తీ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Sucittapattachadanāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi bhikkhuṃ satthā ‘‘kasmā ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘ekaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ itthiṃ disvā kilesavasena, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu itthiyo nāma vañcetvā upalāpetvā attano vasaṃ gatakāle vināsaṃ pāpenti, lolabiḷārī viya hontī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో అరఞ్ఞే కుక్కుటయోనియం నిబ్బత్తిత్వా అనేకసతకుక్కుటపరివారో అరఞ్ఞే వసతి. తస్స అవిదూరే ఏకా బిళారికాపి వసతి. సా ఠపేత్వా బోధిసత్తం అవసేసే కుక్కుటే ఉపాయేన వఞ్చేత్వా ఖాది. బోధిసత్తో తస్సా గహణం న గచ్ఛతి. సా చిన్తేసి ‘‘అయం కుక్కుటో అతివియ సఠో అమ్హాకఞ్చ సఠభావం ఉపాయకుసలభావఞ్చ న జానాతి, ఇమం మయా ‘అహం భరియా తే భవిస్సామీ’తి ఉపలాపేత్వా అత్తనో వసం ఆగతకాలే ఖాదితుం వట్టతీ’’తి. సా తేన నిసిన్నరుక్ఖస్స మూలం గన్త్వా వణ్ణసమ్భాసనపుబ్బఙ్గమాయ వాచాయ తం యాచమానా పఠమం గాథమాహ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto araññe kukkuṭayoniyaṃ nibbattitvā anekasatakukkuṭaparivāro araññe vasati. Tassa avidūre ekā biḷārikāpi vasati. Sā ṭhapetvā bodhisattaṃ avasese kukkuṭe upāyena vañcetvā khādi. Bodhisatto tassā gahaṇaṃ na gacchati. Sā cintesi ‘‘ayaṃ kukkuṭo ativiya saṭho amhākañca saṭhabhāvaṃ upāyakusalabhāvañca na jānāti, imaṃ mayā ‘ahaṃ bhariyā te bhavissāmī’ti upalāpetvā attano vasaṃ āgatakāle khādituṃ vaṭṭatī’’ti. Sā tena nisinnarukkhassa mūlaṃ gantvā vaṇṇasambhāsanapubbaṅgamāya vācāya taṃ yācamānā paṭhamaṃ gāthamāha –
౫౮.
58.
‘‘సుచిత్తపత్తఛదన, తమ్బచూళ విహఙ్గమ;
‘‘Sucittapattachadana, tambacūḷa vihaṅgama;
ఓరోహ దుమసాఖాయ, ముధా భరియా భవామి తే’’తి.
Oroha dumasākhāya, mudhā bhariyā bhavāmi te’’ti.
తత్థ సుచిత్తపత్తఛదనాతి సుచిత్తేహి పత్తేహి కతచ్ఛదన. ముధాతి వినా మూలేన న కిఞ్చి గహేత్వా అహం భరియా తే భవామి.
Tattha sucittapattachadanāti sucittehi pattehi katacchadana. Mudhāti vinā mūlena na kiñci gahetvā ahaṃ bhariyā te bhavāmi.
తం సుత్వా బోధిసత్తో ‘‘ఇమాయ మమ సబ్బే ఞాతకా ఖాదితా, ఇదాని మం ఉపలాపేత్వా ఖాదితుకామా అహోసి, ఉయ్యోజేస్సామి న’’న్తి చిన్తేత్వా దుతియం గాథమాహ –
Taṃ sutvā bodhisatto ‘‘imāya mama sabbe ñātakā khāditā, idāni maṃ upalāpetvā khāditukāmā ahosi, uyyojessāmi na’’nti cintetvā dutiyaṃ gāthamāha –
౫౯.
59.
‘‘చతుప్పదీ త్వం కల్యాణి, ద్విపదాహం మనోరమే;
‘‘Catuppadī tvaṃ kalyāṇi, dvipadāhaṃ manorame;
మిగీ పక్ఖీ అసఞ్ఞుత్తా, అఞ్ఞం పరియేస సామిక’’న్తి.
Migī pakkhī asaññuttā, aññaṃ pariyesa sāmika’’nti.
తత్థ మిగీతి బిళారిం సన్ధాయాహ. అసఞ్ఞుత్తాతి జయమ్పతికా భవితుం అయుత్తా అసమ్బన్ధా, నత్థి తేసం ఈదిసో సమ్బన్ధోతి దీపేతి.
Tattha migīti biḷāriṃ sandhāyāha. Asaññuttāti jayampatikā bhavituṃ ayuttā asambandhā, natthi tesaṃ īdiso sambandhoti dīpeti.
తం సుత్వా తతో సా ‘‘అయం అతివియ సఠో, యేన కేనచి ఉపాయేన వఞ్చేత్వా నం ఖాదిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా తతియం గాథమాహ –
Taṃ sutvā tato sā ‘‘ayaṃ ativiya saṭho, yena kenaci upāyena vañcetvā naṃ khādissāmī’’ti cintetvā tatiyaṃ gāthamāha –
౬౦.
60.
‘‘కోమారికా తే హేస్సామి, మఞ్జుకా పియభాణినీ;
‘‘Komārikā te hessāmi, mañjukā piyabhāṇinī;
విన్ద మం అరియేన వేదేన, సావయ మం యదిచ్ఛసీ’’తి.
Vinda maṃ ariyena vedena, sāvaya maṃ yadicchasī’’ti.
తత్థ కోమారికాతి అహం ఏత్తకం కాలం అఞ్ఞం పురిసం న జానామి, తవ కోమారికా భరియా భవిస్సామీతి వదతి. మఞ్జుకా పియభాణినీతి తవ మధురకథా పియభాణినీయేవ భవిస్సామి. విన్ద మన్తి పటిలభ మం. అరియేన వేదేనాతి సున్దరేన పటిలాభేన. అహమ్పి హి ఇతో పుబ్బే పురిససమ్ఫస్సం న జానామి, త్వమ్పి ఇత్థిసమ్ఫస్సం న జానాసి, ఇతి పకతియా బ్రహ్మచారీ బ్రహ్మచారినిం మం నిద్దోసేన లాభేన లభ. యది మం ఇచ్ఛసి, అథ మే వచనం న సద్దహసి, ద్వాదసయోజనాయ బారాణసియా భేరిం చరాపేత్వా ‘‘అయం మే దాసీ’’తి సావయ, మం అత్తనో దాసం కత్వా గణ్హాహీతి వదతి.
Tattha komārikāti ahaṃ ettakaṃ kālaṃ aññaṃ purisaṃ na jānāmi, tava komārikā bhariyā bhavissāmīti vadati. Mañjukā piyabhāṇinīti tava madhurakathā piyabhāṇinīyeva bhavissāmi. Vinda manti paṭilabha maṃ. Ariyena vedenāti sundarena paṭilābhena. Ahampi hi ito pubbe purisasamphassaṃ na jānāmi, tvampi itthisamphassaṃ na jānāsi, iti pakatiyā brahmacārī brahmacāriniṃ maṃ niddosena lābhena labha. Yadi maṃ icchasi, atha me vacanaṃ na saddahasi, dvādasayojanāya bārāṇasiyā bheriṃ carāpetvā ‘‘ayaṃ me dāsī’’ti sāvaya, maṃ attano dāsaṃ katvā gaṇhāhīti vadati.
తతో బోధిసత్తో ‘‘ఇమం తజ్జేత్వా పలాపేతుం వట్టతీ’’తి చిన్తేత్వా చతుత్థం గాథమాహ –
Tato bodhisatto ‘‘imaṃ tajjetvā palāpetuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā catutthaṃ gāthamāha –
౬౧.
61.
‘‘కుణపాదిని లోహితపే, చోరి కుక్కుటపోథిని;
‘‘Kuṇapādini lohitape, cori kukkuṭapothini;
న త్వం అరియేన వేదేన, మమం భత్తారమిచ్ఛసీ’’తి.
Na tvaṃ ariyena vedena, mamaṃ bhattāramicchasī’’ti.
తత్థ న త్వం అరియేనాతి త్వం అరియేన బ్రహ్మచరియవాసలాభేన మం భత్తారం న ఇచ్ఛసి, వఞ్చేత్వా పన మం ఖాదితుకామాసి, నస్స పాపేతి తం పలాపేసి. సా పన పలాయిత్వావ గతా, న పున ఓలోకేతుమ్పి విసహి.
Tattha na tvaṃ ariyenāti tvaṃ ariyena brahmacariyavāsalābhena maṃ bhattāraṃ na icchasi, vañcetvā pana maṃ khāditukāmāsi, nassa pāpeti taṃ palāpesi. Sā pana palāyitvāva gatā, na puna oloketumpi visahi.
౬౨.
62.
‘‘ఏవమ్పి చతురా నారీ, దిస్వాన సధనం నరం;
‘‘Evampi caturā nārī, disvāna sadhanaṃ naraṃ;
నేన్తి సణ్హాహి వాచాహి, బిళారీ వియ కుక్కుటం.
Nenti saṇhāhi vācāhi, biḷārī viya kukkuṭaṃ.
౬౩.
63.
‘‘యో చ ఉప్పతితం అత్థం, న ఖిప్పమనుబుజ్ఝతి;
‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, na khippamanubujjhati;
అమిత్తవసమన్వేతి, పచ్ఛా చ అనుతప్పతి.
Amittavasamanveti, pacchā ca anutappati.
౬౪.
64.
‘‘యో చ ఉప్పతితం అత్థం, ఖిప్పమేవ నిబోధతి;
‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, khippameva nibodhati;
ముచ్చతే సత్తుసమ్బాధా, కుక్కుటోవ బిళారియా’’తి. – ఇమా అభిసమ్బుద్ధగాథా;
Muccate sattusambādhā, kukkuṭova biḷāriyā’’ti. – imā abhisambuddhagāthā;
తత్థ చతురాతి చాతురియేన సమన్నాగతా. నారీతి ఇత్థియో. నేన్తీతి అత్తనో వసం ఉపనేన్తి. బిళారీ వియాతి యథా సా బిళారీ తం కుక్కుటం నేతుం వాయమతి, ఏవం అఞ్ఞాపి నారియో నేన్తియేవ. ఉప్పతితం అత్థన్తి ఉప్పన్నం కిఞ్చిదేవ అత్థం. న అనుబుజ్ఝతీతి యథాసభావేన న జానాతి, పచ్ఛా చ అనుతప్పతి. కుక్కుటోవాతి యథా సో ఞాణసమ్పన్నో కుక్కుటో బిళారితో ముత్తో, ఏవం సత్తుసమ్బాధతో ముచ్చతీతి అత్థో.
Tattha caturāti cāturiyena samannāgatā. Nārīti itthiyo. Nentīti attano vasaṃ upanenti. Biḷārī viyāti yathā sā biḷārī taṃ kukkuṭaṃ netuṃ vāyamati, evaṃ aññāpi nāriyo nentiyeva. Uppatitaṃ atthanti uppannaṃ kiñcideva atthaṃ. Na anubujjhatīti yathāsabhāvena na jānāti, pacchā ca anutappati. Kukkuṭovāti yathā so ñāṇasampanno kukkuṭo biḷārito mutto, evaṃ sattusambādhato muccatīti attho.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖు సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి. తదా కుక్కుటరాజా అహమేవ అహోసిన్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā kukkuṭarājā ahameva ahosinti.
కుక్కుటజాతకవణ్ణనా అట్ఠమా.
Kukkuṭajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౮౩. కుక్కుటజాతకం • 383. Kukkuṭajātakaṃ