| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
១៣. កុលទូសកសិក្ខាបទវណ្ណនា
13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
នគរស្សាបិ គាមវិសេសត្តា ឥធ គាមគ្គហណេនេវ នគរម្បិ គហិតន្តិ អាហ ‘‘នគរម្បិ គាមេ អន្តោគធមេវា’’តិ, វា-សទ្ទេន វា អនុត្តវិកប្បត្ថេន គហណន្តិ ឯវំ វុត្តំ។ ឯត្ថ ច អបាការបរិក្ខេបោ សាបណោ និគមោ, សបាការាបណំ នគរំ, តំតំវិបរីតោ គាមោតិ ឥមេសំ តិណ្ណំ វិសេសោ ទដ្ឋព្ពោ។ កុលានិ ទូសេតីតិ ខត្តិយព្រាហ្មណវេស្សសុទ្ទវសេន ចត្តារិ កុលានិ វិការំ អាបាទេតិ។ ទូសេន្តោ ច ន អសុចិកទ្ទមាទីហិ ទូសេតិ, អថ ខោ អត្តនោ ទុប្បដិបត្តិយា តេសំ បសាទំ វិនាសេតិ។ តេនាហ ‘‘បុប្ផទានាទីហី’’តិអាទិ។ តត្ថ ហរិត្វា វា ហរាបេត្វា វា បក្កោសិត្វា វា បក្កោសាបេត្វា វា សយំ វា ឧបគតានំ (បារា. អដ្ឋ. ២.៤៣៦-៤៣៧) យស្ស កស្សចិ អត្តនោ សន្តកស្ស បុប្ផស្ស កុលសង្គហត្ថាយ ទានំ បុប្ផទានំ, តំ អាទិ យេសំ តេ បុប្ផទានាទយោ, តេហិ បុប្ផទានាទីហិ។ អាទិសទ្ទេន (បារា. ៤៣៧) ផលទានចុណ្ណមត្តិកាទន្តកដ្ឋវេឡុវេជ្ជិកាជង្ឃបេសនិកានំ គហណំ។ សទ្ធំ វិនាសេន្តោតិ តថា អករោន្តេសុ អញ្ញេសុ បេសលេសុ ភិក្ខូសុ អប្បសាទំ អទស្សនំ គមេន្តោ។ បុប្ផទានាទីហិ ច តេហិ កតសង្គហេហិ អញ្ញេ បេសលេ តថា អករោន្តេ តេ មនុស្សា ឥស្សន្តិ ន អល្លីយន្តីតិ សោ តេសំ បសាទំ វិនាសេតិ នាមាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ បាបកា សមាចារាតិ ពុទ្ធប្បដិកុដ្ឋត្តា លាមកា សមាចារា ។ តេ បន យស្មា កុលសង្គហត្ថំ មាលាវច្ឆរោបនាទយោ ឥធ អធិប្បេតា, តស្មា ‘‘មាលាវច្ឆរោបនាទយោ’’តិ វុត្តំ។ អារាមាទីនមត្ថាយ បន កប្បិយវោហារាទីហិ រោបាបនាទិកំ វដ្ដតិ។ តត្ថ មាលាវច្ឆន្តិ តរុណបុប្ផរុក្ខំ។ តរុណកា ហិ បុប្ផរុក្ខាបិ បុប្ផគច្ឆាបិ ‘‘មាលាវច្ឆា’’ត្វេវ វុច្ចន្តិ, តស្ស រោបនំ មាលាវច្ឆរោបនំ, តំ អាទិ យេសំ តេ មាលាវច្ឆរោបនាទយោ។ អាទិសទ្ទេន ចេត្ថ រោបាបនសិញ្ចនសិញ្ចាបនឱចិននឱចិនាបនគន្ថនគន្ថាបនានំ គហណំ។
Nagarassāpi gāmavisesattā idha gāmaggahaṇeneva nagarampi gahitanti āha ‘‘nagarampi gāme antogadhamevā’’ti, vā-saddena vā anuttavikappatthena gahaṇanti evaṃ vuttaṃ. Ettha ca apākāraparikkhepo sāpaṇo nigamo, sapākārāpaṇaṃ nagaraṃ, taṃtaṃviparīto gāmoti imesaṃ tiṇṇaṃ viseso daṭṭhabbo. Kulāni dūsetīti khattiyabrāhmaṇavessasuddavasena cattāri kulāni vikāraṃ āpādeti. Dūsento ca na asucikaddamādīhi dūseti, atha kho attano duppaṭipattiyā tesaṃ pasādaṃ vināseti. Tenāha ‘‘pupphadānādīhī’’tiādi. Tattha haritvā vā harāpetvā vā pakkositvā vā pakkosāpetvā vā sayaṃ vā upagatānaṃ (pārā. aṭṭha. 2.436-437) yassa kassaci attano santakassa pupphassa kulasaṅgahatthāya dānaṃ pupphadānaṃ, taṃ ādi yesaṃ te pupphadānādayo, tehi pupphadānādīhi. Ādisaddena (pārā. 437) phaladānacuṇṇamattikādantakaṭṭhaveḷuvejjikājaṅghapesanikānaṃ gahaṇaṃ. Saddhaṃ vināsentoti tathā akarontesu aññesu pesalesu bhikkhūsu appasādaṃ adassanaṃ gamento. Pupphadānādīhi ca tehi katasaṅgahehi aññe pesale tathā akaronte te manussā issanti na allīyantīti so tesaṃ pasādaṃ vināseti nāmāti daṭṭhabbaṃ. Pāpakā samācārāti buddhappaṭikuṭṭhattā lāmakā samācārā . Te pana yasmā kulasaṅgahatthaṃ mālāvaccharopanādayo idha adhippetā, tasmā ‘‘mālāvaccharopanādayo’’ti vuttaṃ. Ārāmādīnamatthāya pana kappiyavohārādīhi ropāpanādikaṃ vaṭṭati. Tattha mālāvacchanti taruṇapuppharukkhaṃ. Taruṇakā hi puppharukkhāpi pupphagacchāpi ‘‘mālāvacchā’’tveva vuccanti, tassa ropanaṃ mālāvaccharopanaṃ, taṃ ādi yesaṃ te mālāvaccharopanādayo. Ādisaddena cettha ropāpanasiñcanasiñcāpanaocinanaocināpanaganthanaganthāpanānaṃ gahaṇaṃ.
មាតិកាយំ ទិស្សន្តីតិ យេ បច្ចក្ខតោ បស្សន្តិ, តេហិ ទិស្សន្តិ។ សុយ្យន្តីតិ យេ បរតោ សុណន្តិ, តេហិ សោតទ្វារេន សុត្វា ឧបធារីយន្តិ។ ទុដ្ឋានីតិ ទូសិតានិ។ អលំ តេ ឥធ វាសេនាតិ តវ ឥធ វាសេន អលំ, មា ឥធ តវ វាសោ ហោតូតិ អត្ថោ។ វារណត្ថោ ហិ ឥធ អលំ-សទ្ទោ។ បព្ពាជនីយកម្មកតោតិ ចោទេត្វា សារេត្វា អាបត្តិំ អារោបេត្វា ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, ឥមេ អស្សជិបុនព្ពសុកា’’តិអាទិនា (បារា. ៤៣៤) បទភាជនេ វុត្តាយ ញត្តិចតុត្ថកម្មវាចាយ កតបព្ពាជនីយកម្មោ។ យស្មិញ្ច វិហារេ វសតីតិ គាមតោ ពហិវិហារមាហ។ នេវ តស្មិំ គាមេ…បេ.… ចរិតុំ លភតីតិ សចេបិ គាមោ វា និគមោ វា ទ្វាទសយោជនបរមោ ហោតិ, តិយោជនបរមោ ច វិហារោ ហោតិ, នេវ តស្មិំ គាមេ វា និគមេ វា បិណ្ឌាយ ចរិតុំ លភតិ, ន វិហារេ វសិតុំ។ តស្មិំ វិហារេ វសន្តេន សាមន្តគាមេបិ បិណ្ឌាយ ន ចរិតព្ពំ, សាមន្តវិហារេបិ វសន្តេន តស្មិំ គាមេ បិណ្ឌាយ ន ចរិតព្ពំ។ សាមន្តវិហារេ វសន្តេន បន សាមន្តគាមេ ចរិតុំ វដ្ដតិ។ អាបជ្ជិតព្ពា អាបត្តិយោតិ កុលសង្គហត្ថំ អត្តនោ សន្តកទានេ ទុក្កដំ, ឥស្សរវតាយ សង្ឃសន្តកទានេ ថុល្លច្ចយំ, បសយ្ហ ទានេ បារាជិកន្តិ ឥមា អាបត្តិយោ។ មាតិកាយំ ‘‘បក្កមតា យស្មា’’តិ បព្ពាជនីយកម្មកតស្ស វត្តវសេន វុត្តំ។ អាទិម្ហិ បន បព្ពាជនីយកម្មវសេន ទដ្ឋព្ពំ។ អស្សជិបុនព្ពសុកេតិ អស្សជិញ្ចេវ បុនព្ពសុកញ្ច។
Mātikāyaṃ dissantīti ye paccakkhato passanti, tehi dissanti. Suyyantīti ye parato suṇanti, tehi sotadvārena sutvā upadhārīyanti. Duṭṭhānīti dūsitāni. Alaṃ te idha vāsenāti tava idha vāsena alaṃ, mā idha tava vāso hotūti attho. Vāraṇattho hi idha alaṃ-saddo. Pabbājanīyakammakatoti codetvā sāretvā āpattiṃ āropetvā ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ime assajipunabbasukā’’tiādinā (pārā. 434) padabhājane vuttāya ñatticatutthakammavācāya katapabbājanīyakammo. Yasmiñca vihāre vasatīti gāmato bahivihāramāha. Neva tasmiṃ gāme…pe… carituṃ labhatīti sacepi gāmo vā nigamo vā dvādasayojanaparamo hoti, tiyojanaparamo ca vihāro hoti, neva tasmiṃ gāme vā nigame vā piṇḍāya carituṃ labhati, na vihāre vasituṃ. Tasmiṃ vihāre vasantena sāmantagāmepi piṇḍāya na caritabbaṃ, sāmantavihārepi vasantena tasmiṃ gāme piṇḍāya na caritabbaṃ. Sāmantavihāre vasantena pana sāmantagāme carituṃ vaṭṭati. Āpajjitabbā āpattiyoti kulasaṅgahatthaṃ attano santakadāne dukkaṭaṃ, issaravatāya saṅghasantakadāne thullaccayaṃ, pasayha dāne pārājikanti imā āpattiyo. Mātikāyaṃ ‘‘pakkamatā yasmā’’ti pabbājanīyakammakatassa vattavasena vuttaṃ. Ādimhi pana pabbājanīyakammavasena daṭṭhabbaṃ. Assajipunabbasuketi assajiñceva punabbasukañca.
កុលទូសកសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
