| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā |
၁၃. ကုလဒူသကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
၄၃၁. တေရသမေ ကီဋာဂိရီတိ တသ္သ နိဂမသ္သ နာမံ။ တဉ္ဟိ သန္ဓာယ ပရတော ‘‘န အသ္သဇိပုနဗ္ဗသုကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ကီဋာဂိရိသ္မိံ ဝတ္ထဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ, ဂာမနိဂမတော စ ပဗ္ဗာဇနံ, န ဇနပဒတော။ တေန ပန ယောဂတော ဇနပဒောပိ ‘‘ကီဋာဂိရိ’’ဣစ္စေဝ သင္ခ္ယံ ဂတောတိ အာဟ ‘‘ဧဝံနာမကေ ဇနပဒေ’’တိ။
431. Terasame kīṭāgirīti tassa nigamassa nāmaṃ. Tañhi sandhāya parato ‘‘na assajipunabbasukehi bhikkhūhi kīṭāgirismiṃ vatthabba’’nti vuttaṃ, gāmanigamato ca pabbājanaṃ, na janapadato. Tena pana yogato janapadopi ‘‘kīṭāgiri’’icceva saṅkhyaṃ gatoti āha ‘‘evaṃnāmake janapade’’ti.
တတ္ရာတိ သာဝတ္ထိယံ။ ဓုရဋ္ဌာနေတိ အဘိမုခဋ္ဌာနေ, ဇေတဝနဒ္ဝာရသမီပေတိ အတ္ထော။ ဒ္ဝီဟိ မေဃေဟီတိ ဝသ္သိကေန, ဟေမန္တိကေန စာတိ ဒ္ဝီဟိ မေဃေဟိ။ ဂဏာစရိယေဟိ ဆဟိ အဓိကတာယ ‘‘သမဓိက’’န္တိ ဝုတ္တံ။
Tatrāti sāvatthiyaṃ. Dhuraṭṭhāneti abhimukhaṭṭhāne, jetavanadvārasamīpeti attho. Dvīhi meghehīti vassikena, hemantikena cāti dvīhi meghehi. Gaṇācariyehi chahi adhikatāya ‘‘samadhika’’nti vuttaṃ.
ဥဒကသ္သာတိ အကပ္ပိယဥဒကသ္သ ‘‘ကပ္ပိယဥဒကသိဉ္စန’’န္တိ ဝိသုံ ဝက္ခမာနတ္တာ, တဉ္စ ‘‘အာရာမာဒိအတ္ထာယ ရုက္ခရောပနေ အကပ္ပိယဝောဟာရေသုပိ ကပ္ပိယဥဒကသိဉ္စနာဒိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ ဣဓာပိ ဝိဘာဂံ ကတ္ဝာ ကပ္ပိယဥဒကသိဉ္စနာဒိ ဝိသုံ ဒသ္သိတံ။ ယထာ ကောဋ္ဋနခဏနာဒိကာယိကကိရိယာပိ အကပ္ပိယဝောဟာရေ သင္ဂဟိတာ, ဧဝံ မာတိကာဥဇုကရဏာဒိကပ္ပိယဝောဟာရေပီတိ အာဟ ‘‘သုက္ခမာတိကာယ ဥဇုကရဏ’’န္တိ။ ဧတ္ထ ပုရာဏပဏ္ဏာဒိဟရဏမ္ပိ သင္ဂယ္ဟတိ။ မဟာပစ္စရိယဝာဒောဝ ပမာဏတ္တာ ပစ္ဆာ ဝုတ္တော။ အကပ္ပိယဝောဟာရေပိ ဧကစ္စံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒသ္သေတုံ ‘‘န ကေဝလဉ္စ သေသ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ယံကိဉ္စိ မာတိကန္တိ သုက္ခံ ဝာ အသုက္ခံ ဝာ။ တတ္ထာတိ အာရာမာဒိအတ္ထာယ ရုက္ခရောပနေ။ တထာတိ ကပ္ပိယဝောဟာရပရိယာယာဒီဟိ ဂန္ထာပနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ စ ကုလသင္ဂဟတ္ထာယ ဂန္ထာပနာဒိပိ န ဝဋ္ဋတီတိ ဒသ္သေတိ။
Udakassāti akappiyaudakassa ‘‘kappiyaudakasiñcana’’nti visuṃ vakkhamānattā, tañca ‘‘ārāmādiatthāya rukkharopane akappiyavohāresupi kappiyaudakasiñcanādi vaṭṭatī’’ti vakkhamānattā idhāpi vibhāgaṃ katvā kappiyaudakasiñcanādi visuṃ dassitaṃ. Yathā koṭṭanakhaṇanādikāyikakiriyāpi akappiyavohāre saṅgahitā, evaṃ mātikāujukaraṇādikappiyavohārepīti āha ‘‘sukkhamātikāya ujukaraṇa’’nti. Ettha purāṇapaṇṇādiharaṇampi saṅgayhati. Mahāpaccariyavādova pamāṇattā pacchā vutto. Akappiyavohārepi ekaccaṃ vaṭṭatīti dassetuṃ ‘‘na kevalañca sesa’’ntiādimāha. Yaṃkiñci mātikanti sukkhaṃ vā asukkhaṃ vā. Tatthāti ārāmādiatthāya rukkharopane. Tathāti kappiyavohārapariyāyādīhi ganthāpanaṃ sandhāya vuttaṃ. Iminā ca kulasaṅgahatthāya ganthāpanādipi na vaṭṭatīti dasseti.
ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယ သယံ ဂန္ထနံ ကသ္မာ န ဝဋ္ဋတီတိ စောဒေန္တော ‘‘နနု စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယထာ အာရာမာဒိအတ္ထံ ကပ္ပိယပထဝိယံ သယံ ရောပေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ, တထာ ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယ သယံ ဂန္ထနမ္ပိ ကသ္မာ န ဝဋ္ဋတီတိ စောဒကသ္သ အဓိပ္ပာယော။ ဝုတ္တန္တိအာဒိ ပရိဟာရော။ အထ ‘‘န ပန မဟာအဋ္ဌကထာယ’’န္တိ ကသ္မာ ဝဒတိ? မဟာပစ္စရိအာဒီသု ဝုတ္တမ္ပိ ဟိ ပမာဏမေဝာတိ နာယံ ဝိရောဓော, မဟာအဋ္ဌကထာယံ အဝုတ္တသ္သ သယံ ရောပနသ္သ တတ္ထေဝ ဝုတ္တေန ဥဒကသိဉ္စနေန သဟ သံသန္ဒနနယဒသ္သနမုခေန ပမာဏမေဝာတိ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ဝုတ္တတ္တာ။ ‘‘မညေယ္ယာသီ’’တိ ပဒံ ‘‘တံ ကထ’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ တတ္ထာယံ အဓိပ္ပာယော – ကိဉ္စာပိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ သယံ ရောပနံ န ဝုတ္တံ, ကပ္ပိယဥဒကသ္သ သယံ အာသိဉ္စနံ ဝုတ္တမေဝ, တသ္မာ ယထာ အာရာမာဒိအတ္ထာယ ကပ္ပိယဥဒကံ သယံ သိဉ္စိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ, တထာ ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယ ဂန္ထနမ္ပိ ကသ္မာ န ဝဋ္ဋတီတိ။ တမ္ပိ န ဝိရုဇ္ဈတီတိ ယဒေတံ ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယပိ ဂန္ထနာဒိံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ အာရာမာဒိအတ္ထာယ သယံ ရောပနသိဉ္စနံ ဝုတ္တံ, တမ္ပိ ပာဠိယာ သံသန္ဒနတော ပုဗ္ဗာပရံ န ဝိရုဇ္ဈတိ။
Vatthupūjanatthāya sayaṃ ganthanaṃ kasmā na vaṭṭatīti codento ‘‘nanu cā’’tiādimāha. Yathā ārāmādiatthaṃ kappiyapathaviyaṃ sayaṃ ropetumpi vaṭṭati, tathā vatthupūjanatthāya sayaṃ ganthanampi kasmā na vaṭṭatīti codakassa adhippāyo. Vuttantiādi parihāro. Atha ‘‘na pana mahāaṭṭhakathāya’’nti kasmā vadati? Mahāpaccariādīsu vuttampi hi pamāṇamevāti nāyaṃ virodho, mahāaṭṭhakathāyaṃ avuttassa sayaṃ ropanassa tattheva vuttena udakasiñcanena saha saṃsandananayadassanamukhena pamāṇamevāti patiṭṭhāpetuṃ vuttattā. ‘‘Maññeyyāsī’’ti padaṃ ‘‘taṃ katha’’nti iminā sambandhitabbaṃ. Tatthāyaṃ adhippāyo – kiñcāpi mahāaṭṭhakathāyaṃ sayaṃ ropanaṃ na vuttaṃ, kappiyaudakassa sayaṃ āsiñcanaṃ vuttameva, tasmā yathā ārāmādiatthāya kappiyaudakaṃ sayaṃ siñcitumpi vaṭṭati, tathā vatthupūjanatthāya ganthanampi kasmā na vaṭṭatīti. Tampi na virujjhatīti yadetaṃ vatthupūjanatthāyapi ganthanādiṃ paṭikkhipitvā ārāmādiatthāya sayaṃ ropanasiñcanaṃ vuttaṃ, tampi pāḷiyā saṃsandanato pubbāparaṃ na virujjhati.
တံ ကထံ န ဝိရုဇ္ဈတီတိ အာဟ ‘‘တတ္ရ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ရာတိ ရောပနသိဉ္စနဝိသယေ။ ပုပ္ဖာဒီဟိ ကုလသင္ဂဟပ္ပသင္ဂေ ‘‘မာလာဝစ္ဆ’’န္တိ ဝိသေသိတတ္တာ ကုလသင္ဂဟတ္ထမေဝ ရောပနံ အဓိပ္ပေတန္တိ ဝိညာယတီတိ အာဟ ‘‘မာလာဝစ္ဆန္တိ ဝဒန္တော’’တိအာဒိ။ ဧတံ ဝုတ္တန္တိ ‘‘မာလာဝစ္ဆံ ရောပေန္တိပိ ရောပာပေန္တိပိ, သိဉ္စန္တိပိ သိဉ္စာပေန္တိပီ’’တိ ဧတံ ဝုတ္တံ။ အညတ္ရ ပနာတိ အာရာမာဒိအတ္ထာယ မာလာဝစ္ဆာဒီနံ ရောပနေ ပန။ ပရိယာယောတိ သယံကရဏကာရာပနသင္ခာတော ပရိယာယော ဝောဟာရော အတ္ထဝိသေသောတိ အတ္ထော အတ္ထိ ဥပလဗ္ဘတိ , ကုလသင္ဂဟတ္ထတ္တာဘာဝာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝမေတ္ထ ပရိယာယသဒ္ဒသ္သ ကရဏကာရာပနဝသေန အတ္ထေ ဂယ္ဟမာနေ ‘‘ဂန္ထေန္တိပိ ဂန္ထာပေန္တိပီ’’တိ ပာဠိယံ ပဋိက္ခိတ္တဂန္ထနဂန္ထာပနံ ဌပေတ္ဝာ ယံ ပရတော ‘‘ဧဝံ ဇာန, ဧဝံ ကတေ သောဘေယ္ယာ’’တိအာဒိကပ္ပိယဝစနေဟိ ဂန္ထာပနံ ဝုတ္တံ, တတ္ထ ဒောသာဘာဝော သမတ္ထိတော ဟောတိ, ‘‘ဂန္ထေဟီ’’တိ အာဏတ္တိယာ ကာရာပနသ္သေဝ ဂန္ထာပနန္တိ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ တတ္ထ ပရိယာယံ ဣဓ စ ပရိယာယာဘာဝံ ဉတ္ဝာတိ တတ္ထ ‘‘မာလာဝစ္ဆံ ရောပေန္တီ’’တိအာဒီသု ‘‘မာလာဝစ္ဆ’’န္တိ ကုလသင္ဂဟတ္ထတာသူစနကသ္သ ဝိသေသနသ္သ သဗ္ဘာဝတော ကရဏကာရာပနသင္ခာတပရိယာယသဗ္ဘာဝံ။ ဣဓ ‘‘ဂန္ထေန္တီ’’တိအာဒီသု တထာဝိဓဝိသေသဝစနာဘာဝတော တသ္သ ပရိယာယသ္သ အဘာဝဉ္စ ဉတ္ဝာ။ တံ သုဝုတ္တမေဝာတိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။
Taṃ kathaṃ na virujjhatīti āha ‘‘tatra hī’’tiādi. Tatrāti ropanasiñcanavisaye. Pupphādīhi kulasaṅgahappasaṅge ‘‘mālāvaccha’’nti visesitattā kulasaṅgahatthameva ropanaṃ adhippetanti viññāyatīti āha ‘‘mālāvacchanti vadanto’’tiādi. Etaṃ vuttanti ‘‘mālāvacchaṃ ropentipi ropāpentipi, siñcantipi siñcāpentipī’’ti etaṃ vuttaṃ. Aññatra panāti ārāmādiatthāya mālāvacchādīnaṃ ropane pana. Pariyāyoti sayaṃkaraṇakārāpanasaṅkhāto pariyāyo vohāro atthavisesoti attho atthi upalabbhati , kulasaṅgahatthattābhāvāti adhippāyo. Evamettha pariyāyasaddassa karaṇakārāpanavasena atthe gayhamāne ‘‘ganthentipi ganthāpentipī’’ti pāḷiyaṃ paṭikkhittaganthanaganthāpanaṃ ṭhapetvā yaṃ parato ‘‘evaṃ jāna, evaṃ kate sobheyyā’’tiādikappiyavacanehi ganthāpanaṃ vuttaṃ, tattha dosābhāvo samatthito hoti, ‘‘ganthehī’’ti āṇattiyā kārāpanasseva ganthāpananti adhippetattā. Tattha pariyāyaṃ idha ca pariyāyābhāvaṃ ñatvāti tattha ‘‘mālāvacchaṃ ropentī’’tiādīsu ‘‘mālāvaccha’’nti kulasaṅgahatthatāsūcanakassa visesanassa sabbhāvato karaṇakārāpanasaṅkhātapariyāyasabbhāvaṃ. Idha ‘‘ganthentī’’tiādīsu tathāvidhavisesavacanābhāvato tassa pariyāyassa abhāvañca ñatvā. Taṃ suvuttamevāti veditabbanti yojanā.
သဗ္ဗံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အဋ္ဌကထာသု အာဂတနယေနေဝ ရောပနာဒိ, ဂန္ထာပနာဒိ စ သဗ္ဗံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟေတ္ထ သန္ဒေဟော ကာတဗ္ဗောတိ နိဂမေတိ။
Sabbaṃ vuttanayeneva veditabbanti aṭṭhakathāsu āgatanayeneva ropanādi, ganthāpanādi ca sabbaṃ veditabbaṃ. Na hettha sandeho kātabboti nigameti.
ဟရဏာဒီသူတိ ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယ ဟရဏာဒီသု။ ကုလိတ္ထိအာဒီနံ အတ္ထာယ ဟရဏတောတိ ကုလိတ္ထိအာဒီနံ ဟရဏသ္သေဝ ဝိသေသေတ္ဝာ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘ဟရဏာဓိကာရေ ဟီ’’တိအာဒိ။ မဉ္ဇရီတိ ပုပ္ဖဂောစ္ဆံ။ ဝဋံသကောတိ ကဏ္ဏသ္သ ဥပရိ ပိဠန္ဓနတ္ထံ ကတပုပ္ဖဝိကတိ , သော စ ‘‘ဝဋံသော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကဏ္ဏိကာတိ ဗဟူနံ ပုပ္ဖာနံ ဝာ မာလာနံ ဝာ ဧကတော ဗန္ဓိတသ္သ နာမံ, ‘‘ကဏ္ဏာဘရဏ’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ ဟာရသဒိသန္တိ မုတ္တာဟာရသဒိသံ။
Haraṇādīsūti vatthupūjanatthāya haraṇādīsu. Kulitthiādīnaṃ atthāya haraṇatoti kulitthiādīnaṃ haraṇasseva visesetvā paṭikkhittattāti adhippāyo. Tenāha ‘‘haraṇādhikāre hī’’tiādi. Mañjarīti pupphagocchaṃ. Vaṭaṃsakoti kaṇṇassa upari piḷandhanatthaṃ katapupphavikati , so ca ‘‘vaṭaṃso’’ti vuccati. Kaṇṇikāti bahūnaṃ pupphānaṃ vā mālānaṃ vā ekato bandhitassa nāmaṃ, ‘‘kaṇṇābharaṇa’’ntipi vadanti. Hārasadisanti muttāhārasadisaṃ.
ကပ္ပိယေနာတိ ကပ္ပိယဥဒကေန။ တေသံယေဝ ဒ္ဝိန္နန္တိ ကုလဒူသနပရိဘောဂာနံ ဒ္ဝိန္နံ။ ဒုက္ကဋန္တိ ကုလသင္ဂဟတ္ထာယ သယံ သိဉ္စနေ, ကပ္ပိယဝောဟာရေန ဝာ အကပ္ပိယဝောဟာရေန ဝာ သိဉ္စာပနေ စ ဒုက္ကဋံ, ပရိဘောဂတ္ထာယ ပန သယံ သိဉ္စနေ, အကပ္ပိယဝောဟာရေန သိဉ္စာပနေ စ ဒုက္ကဋံ။ ပယောဂဗဟုလတာယာတိ သယံ ကရဏေ, ကာယပယောဂသ္သ ကာရာပနေ စ ဝစီပယောဂသ္သ စ ဗဟုတ္တေန။
Kappiyenāti kappiyaudakena. Tesaṃyeva dvinnanti kuladūsanaparibhogānaṃ dvinnaṃ. Dukkaṭanti kulasaṅgahatthāya sayaṃ siñcane, kappiyavohārena vā akappiyavohārena vā siñcāpane ca dukkaṭaṃ, paribhogatthāya pana sayaṃ siñcane, akappiyavohārena siñcāpane ca dukkaṭaṃ. Payogabahulatāyāti sayaṃ karaṇe, kāyapayogassa kārāpane ca vacīpayogassa ca bahuttena.
ဂန္ထေန နိဗ္ဗတ္တံ ဒာမံ ဂန္ထိမံ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယပိ န ဝဋ္ဋတိ, ဒုက္ကဋန္တိ အတ္ထော။ ဝဋ္ဋတီတိ ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယ ဝဋ္ဋတိ, ကုလသင္ဂဟတ္ထာယ ပန ကပ္ပိယဝောဟာရေန ကာရာပေန္တသ္သာပိ ဒုက္ကဋမေဝ။
Ganthena nibbattaṃ dāmaṃ ganthimaṃ. Eseva nayo sesesupi. Na vaṭṭatīti vatthupūjanatthāyapi na vaṭṭati, dukkaṭanti attho. Vaṭṭatīti vatthupūjanatthāya vaṭṭati, kulasaṅgahatthāya pana kappiyavohārena kārāpentassāpi dukkaṭameva.
နီပပုပ္ဖံ နာမ ကဒမ္ဗပုပ္ဖံ။ ပုရိမနယေနေဝာတိ ‘‘ဘိက္ခုသ္သ ဝာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။
Nīpapupphaṃ nāma kadambapupphaṃ. Purimanayenevāti ‘‘bhikkhussa vā’’tiādinā vuttanayena.
ကဒလိက္ခန္ဓမ္ဟီတိအာဒိနာ ဝုတ္တံ သဗ္ဗမေဝ သန္ဓာယ ‘‘တံ အတိဩဠာရိကမေဝာ’’တိ ဝုတ္တံ, သဗ္ဗတ္ထ ကရဏေ, အကပ္ပိယဝစနေန ကာရာပနေ စ ဒုက္ကဋမေဝာတိ အတ္ထော။ ‘‘ပုပ္ဖဝိဇ္ဈနတ္ထံ ကဏ္ဋကံ ဗန္ဓိတုမ္ပိ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣမသ္သ ဥပလက္ခဏတ္တာ ပုပ္ဖဒာမောလမ္ဗနာဒိအတ္ထာယ ရဇ္ဇုဗန္ဓနာဒိပိ န ဝဋ္ဋတီတိ ကေစိ ဝဒန္တိ, အညေ ပန ‘‘ပုပ္ဖဝိဇ္ဈနတ္ထံ ကဏ္ဋကန္တိ ဝိသေသိတတ္တာ တဒတ္ထံ ကဏ္ဋကမေဝ ဗန္ဓိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, တဉ္စ အဋ္ဌကထာပမာဏေနာ’’တိ ဝဒန္တိ, ဝီမံသိတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပုပ္ဖပဋိစ္ဆကံ နာမ ဒဏ္ဍာဒီဟိ ကတံ ပုပ္ဖာဓာနံ, ဧတမ္ပိ နာဂဒန္တကမ္ပိ သဆိဒ္ဒကမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အသောကပိဏ္ဍိယာတိ အသောကသာခာနံ, ပုပ္ဖာနံ ဝာ သမူဟေ။ ဓမ္မရဇ္ဇု နာမ စေတိယာဒီနိ ပရိက္ခိပိတ္ဝာ တေသဉ္စ ရဇ္ဇုယာ စ အန္တရာ ပုပ္ဖပ္ပဝေသနတ္ထာယ ဗန္ဓရဇ္ဇု။ ‘‘သိထိလဝဋ္ဋိတာ ဝာ ရဇ္ဇုဝဋ္ဋိအန္တရေ ပုပ္ဖပ္ပဝေသနတ္ထာယ ဧဝံ ဗန္ဓာ’’တိပိ ဝဒန္တိ။
Kadalikkhandhamhītiādinā vuttaṃ sabbameva sandhāya ‘‘taṃ atioḷārikamevā’’ti vuttaṃ, sabbattha karaṇe, akappiyavacanena kārāpane ca dukkaṭamevāti attho. ‘‘Pupphavijjhanatthaṃ kaṇṭakaṃ bandhitumpi na vaṭṭatī’’ti imassa upalakkhaṇattā pupphadāmolambanādiatthāya rajjubandhanādipi na vaṭṭatīti keci vadanti, aññe pana ‘‘pupphavijjhanatthaṃ kaṇṭakanti visesitattā tadatthaṃ kaṇṭakameva bandhituṃ na vaṭṭati, tañca aṭṭhakathāpamāṇenā’’ti vadanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Pupphapaṭicchakaṃ nāma daṇḍādīhi kataṃ pupphādhānaṃ, etampi nāgadantakampi sachiddakameva gahetabbaṃ. Asokapiṇḍiyāti asokasākhānaṃ, pupphānaṃ vā samūhe. Dhammarajju nāma cetiyādīni parikkhipitvā tesañca rajjuyā ca antarā pupphappavesanatthāya bandharajju. ‘‘Sithilavaṭṭitā vā rajjuvaṭṭiantare pupphappavesanatthāya evaṃ bandhā’’tipi vadanti.
မတ္ထကဒာမန္တိ ဓမ္မာသနာဒိမတ္ထကလမ္ဗကဒာမံ။ တေသံယေဝာတိ ဥပ္ပလာဒီနံ ဧဝ။ ဝာကေန ဝာ ဒဏ္ဍကေန ဝာတိ ပုပ္ဖနာဠံ ဖာလေတ္ဝာ ပုပ္ဖေန ဧကာဗဒ္ဓံ ဌိတဝာကေန, ဒဏ္ဍကေန စ ဧကဗန္ဓနေနေဝ, ဧတေန ပုပ္ဖံ ဗီဇဂာမေ သင္ဂဟံ န ဂစ္ဆတိ ပဉ္စသု ဗီဇေသု အပ္ပဝိဋ္ဌတ္တာ ပဏ္ဏံ ဝိယ, တသ္မာ ကပ္ပိယံ အကာရာပေတ္ဝာပိ ကောပနေ ဒောသော နတ္ထိ။ ယဉ္စ ဆိန္နသ္သာပိ မကုဠသ္သ ဝိကသနံ, တမ္ပိ အတိတရုဏသ္သ အဘာဝာ ဝုဍ္ဎိလက္ခဏံ န ဟောတိ, ပရိဏတသ္သ ပန မကုဠသ္သ ပတ္တာနံ သိနေဟေ ပရိယာဒာနံ ဂတေ ဝိသုံဘာဝော ဧဝ ဝိကာသော, တေနေဝ ဆိန္နမကုဠဝိကာသော အစ္ဆိန္နမကုဠဝိကာသတော ပရိဟီနော , မိလာတယုတ္တော ဝာ ဒိသ္သတိ။ ယဉ္စ မိလာတသ္သ ဥဒကသညောဂေ အမိလာနတာပဇ္ဇနံ, တမ္ပိ တမ္ဗုလပဏ္ဏာဒီသု သမာနန္တိ ဝုဍ္ဎိလက္ခဏံ န ဟောတိ, ပာဠိအဋ္ဌကထာဒီသု စ န ကတ္ထစိ ပုပ္ဖာနံ ကပ္ပိယကရဏံ အာဂတံ, တသ္မာ ပုပ္ဖံ သဗ္ဗထာ အဗီဇမေဝာတိ ဝိညာယတိ, ဝီမံသိတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘ပသိဗ္ဗကေ ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ပုပ္ဖပသိဗ္ဗကေ ဝာ ပသိဗ္ဗကသဒိသဗန္ဓေ ဝာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ စီဝရေ ဝာ ပက္ခိပိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သိဒ္ဓံ။ ဗန္ဓိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ရဇ္ဇုအာဒီဟိ ဗန္ဓနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, ပုပ္ဖသ္သေဝ ပန အစ္ဆိန္နဒဏ္ဍဝာကေဟိ ဗန္ဓိတုံ ဝဋ္ဋတိ ဧဝ။
Matthakadāmanti dhammāsanādimatthakalambakadāmaṃ. Tesaṃyevāti uppalādīnaṃ eva. Vākena vā daṇḍakena vāti pupphanāḷaṃ phāletvā pupphena ekābaddhaṃ ṭhitavākena, daṇḍakena ca ekabandhaneneva, etena pupphaṃ bījagāme saṅgahaṃ na gacchati pañcasu bījesu appaviṭṭhattā paṇṇaṃ viya, tasmā kappiyaṃ akārāpetvāpi kopane doso natthi. Yañca chinnassāpi makuḷassa vikasanaṃ, tampi atitaruṇassa abhāvā vuḍḍhilakkhaṇaṃ na hoti, pariṇatassa pana makuḷassa pattānaṃ sinehe pariyādānaṃ gate visuṃbhāvo eva vikāso, teneva chinnamakuḷavikāso acchinnamakuḷavikāsato parihīno , milātayutto vā dissati. Yañca milātassa udakasaññoge amilānatāpajjanaṃ, tampi tambulapaṇṇādīsu samānanti vuḍḍhilakkhaṇaṃ na hoti, pāḷiaṭṭhakathādīsu ca na katthaci pupphānaṃ kappiyakaraṇaṃ āgataṃ, tasmā pupphaṃ sabbathā abījamevāti viññāyati, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. ‘‘Pasibbake viyā’’ti vuttattā pupphapasibbake vā pasibbakasadisabandhe vā yattha katthaci cīvare vā pakkhipituṃ vaṭṭatīti siddhaṃ. Bandhituṃ na vaṭṭatīti rajjuādīhi bandhanaṃ sandhāya vuttaṃ, pupphasseva pana acchinnadaṇḍavākehi bandhituṃ vaṭṭati eva.
ပုပ္ဖပဋေ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ ပုပ္ဖပဋံ ကရောန္တသ္သ ဒီဃတော ပုပ္ဖဒာမသ္သ ဟရဏပစ္စာဟရဏဝသေန ပူရဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, တိရိယတော ဟရဏံ ပန ဝာယိမံ နာမ ဟောတိ, န ပူရိမံ။ ‘‘ပုရိမဋ္ဌာနံ အတိက္ကာမေတီ’’တိ သာမညတော ဝုတ္တတ္တာ ပုရိမံ ပုပ္ဖကောဋိံ ဖုသာပေတ္ဝာ ဝာ အဖုသာပေတ္ဝာ ဝာ ပရိက္ခိပနဝသေန ပန အတိက္ကမန္တသ္သ အာပတ္တိယေဝ။ ဗန္ဓိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ပုပ္ဖရဟိတာယ သုတ္တဝာကကောဋိယာ ဗန္ဓိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ဧကဝာရံ ဟရိတ္ဝာ ဝာ ပရိက္ခိပိတ္ဝာ ဝာ’’တိ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တစေတိယာဒိပရိက္ခေပံ, ပုပ္ဖပဋကရဏဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။
Pupphapaṭeca daṭṭhabbanti pupphapaṭaṃ karontassa dīghato pupphadāmassa haraṇapaccāharaṇavasena pūraṇaṃ sandhāya vuttaṃ, tiriyato haraṇaṃ pana vāyimaṃ nāma hoti, na pūrimaṃ. ‘‘Purimaṭṭhānaṃ atikkāmetī’’ti sāmaññato vuttattā purimaṃ pupphakoṭiṃ phusāpetvā vā aphusāpetvā vā parikkhipanavasena pana atikkamantassa āpattiyeva. Bandhituṃ vaṭṭatīti puppharahitāya suttavākakoṭiyā bandhituṃ vaṭṭati. ‘‘Ekavāraṃ haritvā vā parikkhipitvā vā’’ti idaṃ pubbe vuttacetiyādiparikkhepaṃ, pupphapaṭakaraṇañca sandhāya vuttaṃ.
ပရေဟိ ပူရိတန္တိ ဒီဃတော ပသာရိတံ။ ဝာယိတုန္တိ တိရိယတော ဟရိတုံ, တံ ပန ဧကဝာရမ္ပိ န လဗ္ဘတိ။ ပုပ္ဖာနိ ဌပေန္တေနာတိ အဂန္ထိတပုပ္ဖာနိ အညမညံ ဖုသာပေတ္ဝာပိ ဌပေန္တေန။ ဃဋိကဒာမဩလမ္ဗကောတိ ဟေဋ္ဌာဘာဂေ ဃဋိကာကာရယုတ္တော, ဒာရုဃဋိကာကာရော ဝာ ဩလမ္ဗကော။ သုတ္တမယံ ဂေဏ္ဍုကံ နာမ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ဂန္ထိမာဒီသု သဗ္ဗတ္ထ။
Parehi pūritanti dīghato pasāritaṃ. Vāyitunti tiriyato harituṃ, taṃ pana ekavārampi na labbhati. Pupphāni ṭhapentenāti aganthitapupphāni aññamaññaṃ phusāpetvāpi ṭhapentena. Ghaṭikadāmaolambakoti heṭṭhābhāge ghaṭikākārayutto, dārughaṭikākāro vā olambako. Suttamayaṃ geṇḍukaṃ nāma. Sabbatthāti ganthimādīsu sabbattha.
ရေစကန္တိ အဘိနယံ, ‘‘ဧဝံ နစ္စာဟီ’’တိ နဋနာကာရဒသ္သနန္တိ အတ္ထော, ‘‘စက္ကံ ဝိယ အတ္တာနံ ဘမာပန’’န္တိပိ ကေစိ။ အာကာသေယေဝ ကီဠန္တီတိ ‘‘အယံ သာရီ အသုကပဒံ မယာ နီတာ’’တိ ဧဝံ မုခေနေဝ ဥဘောပိ ဝဒန္တာ ကီဠန္တိ။ ဇူတဖလကေတိ ဇူတမဏ္ဍလေ။ ပာသကကီဠာယာတိ ဒ္ဝိန္နံ တိဝင္ဂုလပ္ပမာဏာနံ ဒာရုဒန္တာဒိမယာနံ ပာသကာနံ စတူသု ပသ္သေသု ဧကကာဒိဝသေန ဗိန္ဒူနိ ကတ္ဝာ ဖလကေ ခိပိတ္ဝာ ဥပရိဘာဂေ ဒိဋ္ဌဗိန္ဒူနံ ဝသေန သာရိယော အပနေတ္ဝာ ကီဠနကဇူတကီဠာယ။
Recakanti abhinayaṃ, ‘‘evaṃ naccāhī’’ti naṭanākāradassananti attho, ‘‘cakkaṃ viya attānaṃ bhamāpana’’ntipi keci. Ākāseyeva kīḷantīti ‘‘ayaṃ sārī asukapadaṃ mayā nītā’’ti evaṃ mukheneva ubhopi vadantā kīḷanti. Jūtaphalaketi jūtamaṇḍale. Pāsakakīḷāyāti dvinnaṃ tivaṅgulappamāṇānaṃ dārudantādimayānaṃ pāsakānaṃ catūsu passesu ekakādivasena bindūni katvā phalake khipitvā uparibhāge diṭṭhabindūnaṃ vasena sāriyo apanetvā kīḷanakajūtakīḷāya.
မဉ္ဇဋ္ဌိ နာမ မဉ္ဇဋ္ဌရုက္ခသာရကသာဝံ။ သလာကဟတ္ထန္တိ နာဠိကေရဟီရာဒီနံ ကလာပသ္သေတံ နာမံ။ ပာဠိယံ ထရုသ္မိန္တိ ခဂ္ဂေ။ ဥသ္သေဠေန္တီတိ မုခေန ဥသ္သေဠနသဒ္ဒံ ပမုဉ္စန္တိ, မဟန္တံ အဗ္ယတ္တသဒ္ဒံ ပဝတ္တေန္တီတိ အတ္ထော။ အပ္ဖောဋေန္တီတိ ဒ္ဝိဂုဏိတဝာမဟတ္ထေ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန တာဠေတ္ဝာ သဒ္ဒံ ကရောန္တိ။ မုခဍိဏ္ဍိမန္တိ မုခဘေရီ။
Mañjaṭṭhi nāma mañjaṭṭharukkhasārakasāvaṃ. Salākahatthanti nāḷikerahīrādīnaṃ kalāpassetaṃ nāmaṃ. Pāḷiyaṃ tharusminti khagge. Usseḷentīti mukhena usseḷanasaddaṃ pamuñcanti, mahantaṃ abyattasaddaṃ pavattentīti attho. Apphoṭentīti dviguṇitavāmahatthe dakkhiṇahatthena tāḷetvā saddaṃ karonti. Mukhaḍiṇḍimanti mukhabherī.
၄၃၂. တေသန္တိ သမာသေ ဂုဏီဘူတာနိ ပဗ္ဗာနိပိ ပရာမသတိ။ ဗောန္ဒောတိ လောလော, မန္ဒဓာတုကောတိ အတ္ထော။ ဘကုဋိံ ကတ္ဝာတိ ဘမုကဘေဒံ ကတ္ဝာ။ နေလာတိ နိဒ္ဒောသာ။
432.Tesanti samāse guṇībhūtāni pabbānipi parāmasati. Bondoti lolo, mandadhātukoti attho. Bhakuṭiṃ katvāti bhamukabhedaṃ katvā. Nelāti niddosā.
၄၃၃. ပာဠိယံ ‘‘သာရိပုတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဧကသေသနယေန သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာနံ ဥဘိန္နံ အာလပနံ, တေနေဝ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတော။
433. Pāḷiyaṃ ‘‘sāriputtā’’ti idaṃ ekasesanayena sāriputtamoggallānānaṃ ubhinnaṃ ālapanaṃ, teneva bahuvacananiddeso kato.
၄၃၅. အဋ္ဌာရသ ဝတ္တာနီတိ ‘‘န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗ’’န္တိအာဒီနိ ‘‘န ဘိက္ခူဟိ သမ္ပယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ ပရိယောသာနာနိ ကမ္မက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ. ၇) အာဂတာနိ အဋ္ဌာရသ ဝတ္တာနိ။ န ပန္နလောမာတိ န ပတိတမာနလောမာ, အနနုကူလဝတ္တိနောတိ အတ္ထော။
435.Aṭṭhārasa vattānīti ‘‘na upasampādetabba’’ntiādīni ‘‘na bhikkhūhi sampayojetabba’’nti pariyosānāni kammakkhandhake (cūḷava. 7) āgatāni aṭṭhārasa vattāni. Na pannalomāti na patitamānalomā, ananukūlavattinoti attho.
၄၃၇. ပရသန္တကံ ဒေတိ ဒုက္ကဋမေဝာတိ ဝိသ္သာသဂာဟေန ဒာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ထုလ္လစ္စယန္တိ ဧတ္ထ ဘဏ္ဍဒေယ္ယမ္ပိ ဟောတိ ဧဝ။
437.Parasantakaṃ deti dukkaṭamevāti vissāsagāhena dānaṃ sandhāya vuttaṃ. Thullaccayanti ettha bhaṇḍadeyyampi hoti eva.
တဉ္စ ခော ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယာတိ မာတာပိတူနမ္ပိ ပုပ္ဖံ ဒေန္တေန ဝတ္ထုပူဇနတ္ထာယေဝ ဒာတဗ္ဗန္တိ ဒသ္သေတိ။ မဏ္ဍနတ္ထာယ ပန သိဝလိင္ဂာဒိပူဇနတ္ထာယာတိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ဣမံ ဝိက္ကိဏိတ္ဝာ ဇီဝိသ္သန္တီ’’တိ မာတာပိတူနံ ဒာတုံ ဝဋ္ဋတိ, သေသဉာတီနံ ပန တာဝကာလိကမေဝ ဒာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဉာတိသာမဏေရေဟေဝာတိ တေသံ ဂိဟိကမ္မပရိမောစနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဣတရေတိ အညာတကာ, တေဟိပိ သာမဏေရေဟိ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ ဝတ္တသီသေန ဟရိတဗ္ဗံ။ စူဠကန္တိ ဥပဍ္ဎဘာဂတောပိ ဥပဍ္ဎံ။
Tañca kho vatthupūjanatthāyāti mātāpitūnampi pupphaṃ dentena vatthupūjanatthāyeva dātabbanti dasseti. Maṇḍanatthāya pana sivaliṅgādipūjanatthāyāti ettakameva vuttattā ‘‘imaṃ vikkiṇitvā jīvissantī’’ti mātāpitūnaṃ dātuṃ vaṭṭati, sesañātīnaṃ pana tāvakālikameva dātuṃ vaṭṭati. Ñātisāmaṇerehevāti tesaṃ gihikammaparimocanatthaṃ vuttaṃ. Itareti aññātakā, tehipi sāmaṇerehi ācariyupajjhāyānaṃ vattasīsena haritabbaṃ. Cūḷakanti upaḍḍhabhāgatopi upaḍḍhaṃ.
သာမဏေရာ။ပေ.။ ဌပေန္တီတိ အရက္ခိတာဂောပိတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ မဂ္ဂေ ဝာ စေတိယင္ဂဏေ ဝာ။ ‘‘သာမဏေရေဟိ ဒာပေတုံ န လဘန္တီ’’တိ ဣဒံ သာမဏေရေဟိ ဂိဟီနံ ကမ္မံ ကာရိတံ ဝိယ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ, န ပန ပုပ္ဖဒာနံ ဟောတီတိ သာမဏေရာနမ္ပိ န ဝဋ္ဋနတော။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘သယမေဝာ’’တိအာဒိ။ ‘‘အဝိသေသေန ဝုတ္တ’’န္တိ ဣမိနာ သဗ္ဗေသမ္ပိ န ဝဋ္ဋတီတိ ဒသ္သေတိ။
Sāmaṇerā…pe… ṭhapentīti arakkhitāgopitaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha tatthāti magge vā cetiyaṅgaṇe vā. ‘‘Sāmaṇerehi dāpetuṃ na labhantī’’ti idaṃ sāmaṇerehi gihīnaṃ kammaṃ kāritaṃ viya hotīti vuttaṃ, na pana pupphadānaṃ hotīti sāmaṇerānampi na vaṭṭanato. Vuttañca ‘‘sayamevā’’tiādi. ‘‘Avisesena vutta’’nti iminā sabbesampi na vaṭṭatīti dasseti.
ခီဏပရိဗ္ဗယာနန္တိ အာဂန္တုကေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပရိစ္ဆိန္နေသုပိ ရုက္ခေသု ‘‘ဣဓ ဖလာနိ သုန္ဒရာနီ’’တိအာဒိံ ဝဒန္တေန ကုလသင္ဂဟော ကတော နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ ပန န ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။
Khīṇaparibbayānanti āgantuke sandhāya vuttaṃ. Paricchinnesupi rukkhesu ‘‘idha phalāni sundarānī’’tiādiṃ vadantena kulasaṅgaho kato nāma hotīti āha ‘‘evaṃ pana na vattabba’’nti.
ရုက္ခစ္ဆလ္လီတိ ရုက္ခတ္တစော။ အဘာဇနီယတ္တာ ဂရုဘဏ္ဍံ ဝုတ္တံ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ပဏ္ဏဒာနမ္ပိ ပုပ္ဖဖလာဒီသု ဝုတ္တနယေန ကုလသင္ဂဟော ဟောတီတိ ဒသ္သေတိ။
Rukkhacchallīti rukkhattaco. Abhājanīyattā garubhaṇḍaṃ vuttaṃ. Vuttanayenāti paṇṇadānampi pupphaphalādīsu vuttanayena kulasaṅgaho hotīti dasseti.
ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရန္တိ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပာဒေ ဝန္ဒထာတိအာဒိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရသိက္ခာပဒေ ပဌမံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပက္ကမတာယသ္မာ’’တိ ဣဒံ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မဝသေန ဝုတ္တံ။ ပုန ‘‘ပက္ကမတာယသ္မာ’’တိ ဣဒမ္ပိ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မကတသ္သ ဝတ္တဝသေန ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ အသ္သဇိပုနဗ္ဗသုကေဟိ အာစရိယေသု အနေကဝိဓေသု အနာစာရေသု ပညပေတဗ္ဗာ အာပတ္တိယော သိက္ခာပဒန္တရေသု ပညတ္တာ ဧဝာတိ တာ ဣဓ အပညပေတ္ဝာ ကုလဒူသကာနံ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မဝသေန နိဂ္ဂဟံ ကာတုံ တတ္ထေဝ သမ္မာ အဝတ္တိတ္ဝာ ကာရကသင္ဃံ ဆန္ဒဂာမိတာဒီဟိ ပာပေန္တာနံ သမနုဘာသနာယ သင္ဃာဒိသေသံ အာရောပိတဉ္စ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပဌမသင္ဃဘေဒသဒိသာနေဝာတိ ဧတ္ထ အင္ဂေသုပိ ယထာ တတ္ထ ပရက္ကမနံ, ဧဝမိဓ ဆန္ဒာဒီဟိ ပာပနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသံ တာဒိသမေဝာတိ။
Pubbevuttappakāranti mama vacanena bhagavato pāde vandathātiādinā vuttappakārasikkhāpade paṭhamaṃ vuttaṃ. ‘‘Pakkamatāyasmā’’ti idaṃ pabbājanīyakammavasena vuttaṃ. Puna ‘‘pakkamatāyasmā’’ti idampi pabbājanīyakammakatassa vattavasena vuttaṃ. Ettha ca assajipunabbasukehi ācariyesu anekavidhesu anācāresu paññapetabbā āpattiyo sikkhāpadantaresu paññattā evāti tā idha apaññapetvā kuladūsakānaṃ pabbājanīyakammavasena niggahaṃ kātuṃ tattheva sammā avattitvā kārakasaṅghaṃ chandagāmitādīhi pāpentānaṃ samanubhāsanāya saṅghādisesaṃ āropitañca idaṃ sikkhāpadaṃ paññattanti veditabbaṃ. Paṭhamasaṅghabhedasadisānevāti ettha aṅgesupi yathā tattha parakkamanaṃ, evamidha chandādīhi pāpanaṃ daṭṭhabbaṃ. Sesaṃ tādisamevāti.
ကုလဒူသကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁၃. ကုလဒူသကသိက္ခာပဒံ • 13. Kuladūsakasikkhāpadaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၁၃. ကုလဒူသကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၁၃. ကုလဒူသကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၁၃. ကုလဒူသကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
