| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
೧೩. ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
ನಗರಸ್ಸಾಪಿ ಗಾಮವಿಸೇಸತ್ತಾ ಇಧ ಗಾಮಗ್ಗಹಣೇನೇವ ನಗರಮ್ಪಿ ಗಹಿತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನಗರಮ್ಪಿ ಗಾಮೇ ಅನ್ತೋಗಧಮೇವಾ’’ತಿ, ವಾ-ಸದ್ದೇನ ವಾ ಅನುತ್ತವಿಕಪ್ಪತ್ಥೇನ ಗಹಣನ್ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಅಪಾಕಾರಪರಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಾಪಣೋ ನಿಗಮೋ, ಸಪಾಕಾರಾಪಣಂ ನಗರಂ, ತಂತಂವಿಪರೀತೋ ಗಾಮೋತಿ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ವಿಸೇಸೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಕುಲಾನಿ ದೂಸೇತೀತಿ ಖತ್ತಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣವೇಸ್ಸಸುದ್ದವಸೇನ ಚತ್ತಾರಿ ಕುಲಾನಿ ವಿಕಾರಂ ಆಪಾದೇತಿ। ದೂಸೇನ್ತೋ ಚ ನ ಅಸುಚಿಕದ್ದಮಾದೀಹಿ ದೂಸೇತಿ, ಅಥ ಖೋ ಅತ್ತನೋ ದುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ತೇಸಂ ಪಸಾದಂ ವಿನಾಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಪ್ಫದಾನಾದೀಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಹರಿತ್ವಾ ವಾ ಹರಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ವಾ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಸಯಂ ವಾ ಉಪಗತಾನಂ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೩೬-೪೩೭) ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಸ್ಸ ಪುಪ್ಫಸ್ಸ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ದಾನಂ ಪುಪ್ಫದಾನಂ, ತಂ ಆದಿ ಯೇಸಂ ತೇ ಪುಪ್ಫದಾನಾದಯೋ, ತೇಹಿ ಪುಪ್ಫದಾನಾದೀಹಿ। ಆದಿಸದ್ದೇನ (ಪಾರಾ॰ ೪೩೭) ಫಲದಾನಚುಣ್ಣಮತ್ತಿಕಾದನ್ತಕಟ್ಠವೇಳುವೇಜ್ಜಿಕಾಜಙ್ಘಪೇಸನಿಕಾನಂ ಗಹಣಂ। ಸದ್ಧಂ ವಿನಾಸೇನ್ತೋತಿ ತಥಾ ಅಕರೋನ್ತೇಸು ಅಞ್ಞೇಸು ಪೇಸಲೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಅಪ್ಪಸಾದಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಗಮೇನ್ತೋ। ಪುಪ್ಫದಾನಾದೀಹಿ ಚ ತೇಹಿ ಕತಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಞ್ಞೇ ಪೇಸಲೇ ತಥಾ ಅಕರೋನ್ತೇ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಇಸ್ಸನ್ತಿ ನ ಅಲ್ಲೀಯನ್ತೀತಿ ಸೋ ತೇಸಂ ಪಸಾದಂ ವಿನಾಸೇತಿ ನಾಮಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪಾಪಕಾ ಸಮಾಚಾರಾತಿ ಬುದ್ಧಪ್ಪಟಿಕುಟ್ಠತ್ತಾ ಲಾಮಕಾ ಸಮಾಚಾರಾ । ತೇ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಂ ಮಾಲಾವಚ್ಛರೋಪನಾದಯೋ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಮಾಲಾವಚ್ಛರೋಪನಾದಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಆರಾಮಾದೀನಮತ್ಥಾಯ ಪನ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರಾದೀಹಿ ರೋಪಾಪನಾದಿಕಂ ವಟ್ಟತಿ। ತತ್ಥ ಮಾಲಾವಚ್ಛನ್ತಿ ತರುಣಪುಪ್ಫರುಕ್ಖಂ। ತರುಣಕಾ ಹಿ ಪುಪ್ಫರುಕ್ಖಾಪಿ ಪುಪ್ಫಗಚ್ಛಾಪಿ ‘‘ಮಾಲಾವಚ್ಛಾ’’ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ರೋಪನಂ ಮಾಲಾವಚ್ಛರೋಪನಂ, ತಂ ಆದಿ ಯೇಸಂ ತೇ ಮಾಲಾವಚ್ಛರೋಪನಾದಯೋ। ಆದಿಸದ್ದೇನ ಚೇತ್ಥ ರೋಪಾಪನಸಿಞ್ಚನಸಿಞ್ಚಾಪನಓಚಿನನಓಚಿನಾಪನಗನ್ಥನಗನ್ಥಾಪನಾನಂ ಗಹಣಂ।
Nagarassāpi gāmavisesattā idha gāmaggahaṇeneva nagarampi gahitanti āha ‘‘nagarampi gāme antogadhamevā’’ti, vā-saddena vā anuttavikappatthena gahaṇanti evaṃ vuttaṃ. Ettha ca apākāraparikkhepo sāpaṇo nigamo, sapākārāpaṇaṃ nagaraṃ, taṃtaṃviparīto gāmoti imesaṃ tiṇṇaṃ viseso daṭṭhabbo. Kulāni dūsetīti khattiyabrāhmaṇavessasuddavasena cattāri kulāni vikāraṃ āpādeti. Dūsento ca na asucikaddamādīhi dūseti, atha kho attano duppaṭipattiyā tesaṃ pasādaṃ vināseti. Tenāha ‘‘pupphadānādīhī’’tiādi. Tattha haritvā vā harāpetvā vā pakkositvā vā pakkosāpetvā vā sayaṃ vā upagatānaṃ (pārā. aṭṭha. 2.436-437) yassa kassaci attano santakassa pupphassa kulasaṅgahatthāya dānaṃ pupphadānaṃ, taṃ ādi yesaṃ te pupphadānādayo, tehi pupphadānādīhi. Ādisaddena (pārā. 437) phaladānacuṇṇamattikādantakaṭṭhaveḷuvejjikājaṅghapesanikānaṃ gahaṇaṃ. Saddhaṃ vināsentoti tathā akarontesu aññesu pesalesu bhikkhūsu appasādaṃ adassanaṃ gamento. Pupphadānādīhi ca tehi katasaṅgahehi aññe pesale tathā akaronte te manussā issanti na allīyantīti so tesaṃ pasādaṃ vināseti nāmāti daṭṭhabbaṃ. Pāpakā samācārāti buddhappaṭikuṭṭhattā lāmakā samācārā . Te pana yasmā kulasaṅgahatthaṃ mālāvaccharopanādayo idha adhippetā, tasmā ‘‘mālāvaccharopanādayo’’ti vuttaṃ. Ārāmādīnamatthāya pana kappiyavohārādīhi ropāpanādikaṃ vaṭṭati. Tattha mālāvacchanti taruṇapuppharukkhaṃ. Taruṇakā hi puppharukkhāpi pupphagacchāpi ‘‘mālāvacchā’’tveva vuccanti, tassa ropanaṃ mālāvaccharopanaṃ, taṃ ādi yesaṃ te mālāvaccharopanādayo. Ādisaddena cettha ropāpanasiñcanasiñcāpanaocinanaocināpanaganthanaganthāpanānaṃ gahaṇaṃ.
ಮಾತಿಕಾಯಂ ದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಯೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇಹಿ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಸುಯ್ಯನ್ತೀತಿ ಯೇ ಪರತೋ ಸುಣನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಸೋತದ್ವಾರೇನ ಸುತ್ವಾ ಉಪಧಾರೀಯನ್ತಿ। ದುಟ್ಠಾನೀತಿ ದೂಸಿತಾನಿ। ಅಲಂ ತೇ ಇಧ ವಾಸೇನಾತಿ ತವ ಇಧ ವಾಸೇನ ಅಲಂ, ಮಾ ಇಧ ತವ ವಾಸೋ ಹೋತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಾರಣತ್ಥೋ ಹಿ ಇಧ ಅಲಂ-ಸದ್ದೋ। ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮಕತೋತಿ ಚೋದೇತ್ವಾ ಸಾರೇತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸುಣಾತು ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘೋ, ಇಮೇ ಅಸ್ಸಜಿಪುನಬ್ಬಸುಕಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೪೩೪) ಪದಭಾಜನೇ ವುತ್ತಾಯ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಕತಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮೋ। ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ವಿಹಾರೇ ವಸತೀತಿ ಗಾಮತೋ ಬಹಿವಿಹಾರಮಾಹ। ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ…ಪೇ॰… ಚರಿತುಂ ಲಭತೀತಿ ಸಚೇಪಿ ಗಾಮೋ ವಾ ನಿಗಮೋ ವಾ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಪರಮೋ ಹೋತಿ, ತಿಯೋಜನಪರಮೋ ಚ ವಿಹಾರೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ವಾ ನಿಗಮೇ ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತುಂ ಲಭತಿ, ನ ವಿಹಾರೇ ವಸಿತುಂ। ತಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ವಸನ್ತೇನ ಸಾಮನ್ತಗಾಮೇಪಿ ಪಿಣ್ಡಾಯ ನ ಚರಿತಬ್ಬಂ, ಸಾಮನ್ತವಿಹಾರೇಪಿ ವಸನ್ತೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ನ ಚರಿತಬ್ಬಂ। ಸಾಮನ್ತವಿಹಾರೇ ವಸನ್ತೇನ ಪನ ಸಾಮನ್ತಗಾಮೇ ಚರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಾ ಆಪತ್ತಿಯೋತಿ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕದಾನೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ಇಸ್ಸರವತಾಯ ಸಙ್ಘಸನ್ತಕದಾನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಪಸಯ್ಹ ದಾನೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಇಮಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಮಾತಿಕಾಯಂ ‘‘ಪಕ್ಕಮತಾ ಯಸ್ಮಾ’’ತಿ ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮಕತಸ್ಸ ವತ್ತವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಆದಿಮ್ಹಿ ಪನ ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮವಸೇನ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಸ್ಸಜಿಪುನಬ್ಬಸುಕೇತಿ ಅಸ್ಸಜಿಞ್ಚೇವ ಪುನಬ್ಬಸುಕಞ್ಚ।
Mātikāyaṃ dissantīti ye paccakkhato passanti, tehi dissanti. Suyyantīti ye parato suṇanti, tehi sotadvārena sutvā upadhārīyanti. Duṭṭhānīti dūsitāni. Alaṃ te idha vāsenāti tava idha vāsena alaṃ, mā idha tava vāso hotūti attho. Vāraṇattho hi idha alaṃ-saddo. Pabbājanīyakammakatoti codetvā sāretvā āpattiṃ āropetvā ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ime assajipunabbasukā’’tiādinā (pārā. 434) padabhājane vuttāya ñatticatutthakammavācāya katapabbājanīyakammo. Yasmiñca vihāre vasatīti gāmato bahivihāramāha. Neva tasmiṃ gāme…pe… carituṃ labhatīti sacepi gāmo vā nigamo vā dvādasayojanaparamo hoti, tiyojanaparamo ca vihāro hoti, neva tasmiṃ gāme vā nigame vā piṇḍāya carituṃ labhati, na vihāre vasituṃ. Tasmiṃ vihāre vasantena sāmantagāmepi piṇḍāya na caritabbaṃ, sāmantavihārepi vasantena tasmiṃ gāme piṇḍāya na caritabbaṃ. Sāmantavihāre vasantena pana sāmantagāme carituṃ vaṭṭati. Āpajjitabbā āpattiyoti kulasaṅgahatthaṃ attano santakadāne dukkaṭaṃ, issaravatāya saṅghasantakadāne thullaccayaṃ, pasayha dāne pārājikanti imā āpattiyo. Mātikāyaṃ ‘‘pakkamatā yasmā’’ti pabbājanīyakammakatassa vattavasena vuttaṃ. Ādimhi pana pabbājanīyakammavasena daṭṭhabbaṃ. Assajipunabbasuketi assajiñceva punabbasukañca.
ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
