| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
೧೩. ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
೪೩೧. ತೇರಸಮೇ ಕೀಟಾಗಿರೀತಿ ತಸ್ಸ ನಿಗಮಸ್ಸ ನಾಮಂ। ತಞ್ಹಿ ಸನ್ಧಾಯ ಪರತೋ ‘‘ನ ಅಸ್ಸಜಿಪುನಬ್ಬಸುಕೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಕೀಟಾಗಿರಿಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಗಾಮನಿಗಮತೋ ಚ ಪಬ್ಬಾಜನಂ, ನ ಜನಪದತೋ। ತೇನ ಪನ ಯೋಗತೋ ಜನಪದೋಪಿ ‘‘ಕೀಟಾಗಿರಿ’’ಇಚ್ಚೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಂನಾಮಕೇ ಜನಪದೇ’’ತಿ।
431. Terasame kīṭāgirīti tassa nigamassa nāmaṃ. Tañhi sandhāya parato ‘‘na assajipunabbasukehi bhikkhūhi kīṭāgirismiṃ vatthabba’’nti vuttaṃ, gāmanigamato ca pabbājanaṃ, na janapadato. Tena pana yogato janapadopi ‘‘kīṭāgiri’’icceva saṅkhyaṃ gatoti āha ‘‘evaṃnāmake janapade’’ti.
ತತ್ರಾತಿ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ। ಧುರಟ್ಠಾನೇತಿ ಅಭಿಮುಖಟ್ಠಾನೇ, ಜೇತವನದ್ವಾರಸಮೀಪೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ದ್ವೀಹಿ ಮೇಘೇಹೀತಿ ವಸ್ಸಿಕೇನ, ಹೇಮನ್ತಿಕೇನ ಚಾತಿ ದ್ವೀಹಿ ಮೇಘೇಹಿ। ಗಣಾಚರಿಯೇಹಿ ಛಹಿ ಅಧಿಕತಾಯ ‘‘ಸಮಧಿಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
Tatrāti sāvatthiyaṃ. Dhuraṭṭhāneti abhimukhaṭṭhāne, jetavanadvārasamīpeti attho. Dvīhi meghehīti vassikena, hemantikena cāti dvīhi meghehi. Gaṇācariyehi chahi adhikatāya ‘‘samadhika’’nti vuttaṃ.
ಉದಕಸ್ಸಾತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಉದಕಸ್ಸ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಉದಕಸಿಞ್ಚನ’’ನ್ತಿ ವಿಸುಂ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ, ತಞ್ಚ ‘‘ಆರಾಮಾದಿಅತ್ಥಾಯ ರುಕ್ಖರೋಪನೇ ಅಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇಸುಪಿ ಕಪ್ಪಿಯಉದಕಸಿಞ್ಚನಾದಿ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ಇಧಾಪಿ ವಿಭಾಗಂ ಕತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಉದಕಸಿಞ್ಚನಾದಿ ವಿಸುಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ಯಥಾ ಕೋಟ್ಟನಖಣನಾದಿಕಾಯಿಕಕಿರಿಯಾಪಿ ಅಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇ ಸಙ್ಗಹಿತಾ, ಏವಂ ಮಾತಿಕಾಉಜುಕರಣಾದಿಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇಪೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸುಕ್ಖಮಾತಿಕಾಯ ಉಜುಕರಣ’’ನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಪುರಾಣಪಣ್ಣಾದಿಹರಣಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ। ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯವಾದೋವ ಪಮಾಣತ್ತಾ ಪಚ್ಛಾ ವುತ್ತೋ। ಅಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇಪಿ ಏಕಚ್ಚಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಸೇಸ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಮಾತಿಕನ್ತಿ ಸುಕ್ಖಂ ವಾ ಅಸುಕ್ಖಂ ವಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಆರಾಮಾದಿಅತ್ಥಾಯ ರುಕ್ಖರೋಪನೇ। ತಥಾತಿ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರಪರಿಯಾಯಾದೀಹಿ ಗನ್ಥಾಪನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಇಮಿನಾ ಚ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಗನ್ಥಾಪನಾದಿಪಿ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Udakassāti akappiyaudakassa ‘‘kappiyaudakasiñcana’’nti visuṃ vakkhamānattā, tañca ‘‘ārāmādiatthāya rukkharopane akappiyavohāresupi kappiyaudakasiñcanādi vaṭṭatī’’ti vakkhamānattā idhāpi vibhāgaṃ katvā kappiyaudakasiñcanādi visuṃ dassitaṃ. Yathā koṭṭanakhaṇanādikāyikakiriyāpi akappiyavohāre saṅgahitā, evaṃ mātikāujukaraṇādikappiyavohārepīti āha ‘‘sukkhamātikāya ujukaraṇa’’nti. Ettha purāṇapaṇṇādiharaṇampi saṅgayhati. Mahāpaccariyavādova pamāṇattā pacchā vutto. Akappiyavohārepi ekaccaṃ vaṭṭatīti dassetuṃ ‘‘na kevalañca sesa’’ntiādimāha. Yaṃkiñci mātikanti sukkhaṃ vā asukkhaṃ vā. Tatthāti ārāmādiatthāya rukkharopane. Tathāti kappiyavohārapariyāyādīhi ganthāpanaṃ sandhāya vuttaṃ. Iminā ca kulasaṅgahatthāya ganthāpanādipi na vaṭṭatīti dasseti.
ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯ ಸಯಂ ಗನ್ಥನಂ ಕಸ್ಮಾ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಚೋದೇನ್ತೋ ‘‘ನನು ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಯಥಾ ಆರಾಮಾದಿಅತ್ಥಂ ಕಪ್ಪಿಯಪಥವಿಯಂ ಸಯಂ ರೋಪೇತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ತಥಾ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯ ಸಯಂ ಗನ್ಥನಮ್ಪಿ ಕಸ್ಮಾ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಚೋದಕಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ವುತ್ತನ್ತಿಆದಿ ಪರಿಹಾರೋ। ಅಥ ‘‘ನ ಪನ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯ’’ನ್ತಿ ಕಸ್ಮಾ ವದತಿ? ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಆದೀಸು ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹಿ ಪಮಾಣಮೇವಾತಿ ನಾಯಂ ವಿರೋಧೋ, ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಅವುತ್ತಸ್ಸ ಸಯಂ ರೋಪನಸ್ಸ ತತ್ಥೇವ ವುತ್ತೇನ ಉದಕಸಿಞ್ಚನೇನ ಸಹ ಸಂಸನ್ದನನಯದಸ್ಸನಮುಖೇನ ಪಮಾಣಮೇವಾತಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತುಂ ವುತ್ತತ್ತಾ। ‘‘ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ಪದಂ ‘‘ತಂ ಕಥ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥಾಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಸಯಂ ರೋಪನಂ ನ ವುತ್ತಂ, ಕಪ್ಪಿಯಉದಕಸ್ಸ ಸಯಂ ಆಸಿಞ್ಚನಂ ವುತ್ತಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ಆರಾಮಾದಿಅತ್ಥಾಯ ಕಪ್ಪಿಯಉದಕಂ ಸಯಂ ಸಿಞ್ಚಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ತಥಾ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯ ಗನ್ಥನಮ್ಪಿ ಕಸ್ಮಾ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ। ತಮ್ಪಿ ನ ವಿರುಜ್ಝತೀತಿ ಯದೇತಂ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯಪಿ ಗನ್ಥನಾದಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಆರಾಮಾದಿಅತ್ಥಾಯ ಸಯಂ ರೋಪನಸಿಞ್ಚನಂ ವುತ್ತಂ, ತಮ್ಪಿ ಪಾಳಿಯಾ ಸಂಸನ್ದನತೋ ಪುಬ್ಬಾಪರಂ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ।
Vatthupūjanatthāya sayaṃ ganthanaṃ kasmā na vaṭṭatīti codento ‘‘nanu cā’’tiādimāha. Yathā ārāmādiatthaṃ kappiyapathaviyaṃ sayaṃ ropetumpi vaṭṭati, tathā vatthupūjanatthāya sayaṃ ganthanampi kasmā na vaṭṭatīti codakassa adhippāyo. Vuttantiādi parihāro. Atha ‘‘na pana mahāaṭṭhakathāya’’nti kasmā vadati? Mahāpaccariādīsu vuttampi hi pamāṇamevāti nāyaṃ virodho, mahāaṭṭhakathāyaṃ avuttassa sayaṃ ropanassa tattheva vuttena udakasiñcanena saha saṃsandananayadassanamukhena pamāṇamevāti patiṭṭhāpetuṃ vuttattā. ‘‘Maññeyyāsī’’ti padaṃ ‘‘taṃ katha’’nti iminā sambandhitabbaṃ. Tatthāyaṃ adhippāyo – kiñcāpi mahāaṭṭhakathāyaṃ sayaṃ ropanaṃ na vuttaṃ, kappiyaudakassa sayaṃ āsiñcanaṃ vuttameva, tasmā yathā ārāmādiatthāya kappiyaudakaṃ sayaṃ siñcitumpi vaṭṭati, tathā vatthupūjanatthāya ganthanampi kasmā na vaṭṭatīti. Tampi na virujjhatīti yadetaṃ vatthupūjanatthāyapi ganthanādiṃ paṭikkhipitvā ārāmādiatthāya sayaṃ ropanasiñcanaṃ vuttaṃ, tampi pāḷiyā saṃsandanato pubbāparaṃ na virujjhati.
ತಂ ಕಥಂ ನ ವಿರುಜ್ಝತೀತಿ ಆಹ ‘‘ತತ್ರ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ರಾತಿ ರೋಪನಸಿಞ್ಚನವಿಸಯೇ। ಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಕುಲಸಙ್ಗಹಪ್ಪಸಙ್ಗೇ ‘‘ಮಾಲಾವಚ್ಛ’’ನ್ತಿ ವಿಸೇಸಿತತ್ತಾ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಮೇವ ರೋಪನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಾಲಾವಚ್ಛನ್ತಿ ವದನ್ತೋ’’ತಿಆದಿ। ಏತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಮಾಲಾವಚ್ಛಂ ರೋಪೇನ್ತಿಪಿ ರೋಪಾಪೇನ್ತಿಪಿ, ಸಿಞ್ಚನ್ತಿಪಿ ಸಿಞ್ಚಾಪೇನ್ತಿಪೀ’’ತಿ ಏತಂ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞತ್ರ ಪನಾತಿ ಆರಾಮಾದಿಅತ್ಥಾಯ ಮಾಲಾವಚ್ಛಾದೀನಂ ರೋಪನೇ ಪನ। ಪರಿಯಾಯೋತಿ ಸಯಂಕರಣಕಾರಾಪನಸಙ್ಖಾತೋ ಪರಿಯಾಯೋ ವೋಹಾರೋ ಅತ್ಥವಿಸೇಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ಥಿ ಉಪಲಬ್ಭತಿ , ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥತ್ತಾಭಾವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏವಮೇತ್ಥ ಪರಿಯಾಯಸದ್ದಸ್ಸ ಕರಣಕಾರಾಪನವಸೇನ ಅತ್ಥೇ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ‘‘ಗನ್ಥೇನ್ತಿಪಿ ಗನ್ಥಾಪೇನ್ತಿಪೀ’’ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಗನ್ಥನಗನ್ಥಾಪನಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಯಂ ಪರತೋ ‘‘ಏವಂ ಜಾನ, ಏವಂ ಕತೇ ಸೋಭೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿಕಪ್ಪಿಯವಚನೇಹಿ ಗನ್ಥಾಪನಂ ವುತ್ತಂ, ತತ್ಥ ದೋಸಾಭಾವೋ ಸಮತ್ಥಿತೋ ಹೋತಿ, ‘‘ಗನ್ಥೇಹೀ’’ತಿ ಆಣತ್ತಿಯಾ ಕಾರಾಪನಸ್ಸೇವ ಗನ್ಥಾಪನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಪರಿಯಾಯಂ ಇಧ ಚ ಪರಿಯಾಯಾಭಾವಂ ಞತ್ವಾತಿ ತತ್ಥ ‘‘ಮಾಲಾವಚ್ಛಂ ರೋಪೇನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು ‘‘ಮಾಲಾವಚ್ಛ’’ನ್ತಿ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥತಾಸೂಚನಕಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಸ್ಸ ಸಬ್ಭಾವತೋ ಕರಣಕಾರಾಪನಸಙ್ಖಾತಪರಿಯಾಯಸಬ್ಭಾವಂ। ಇಧ ‘‘ಗನ್ಥೇನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು ತಥಾವಿಧವಿಸೇಸವಚನಾಭಾವತೋ ತಸ್ಸ ಪರಿಯಾಯಸ್ಸ ಅಭಾವಞ್ಚ ಞತ್ವಾ। ತಂ ಸುವುತ್ತಮೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Taṃ kathaṃ na virujjhatīti āha ‘‘tatra hī’’tiādi. Tatrāti ropanasiñcanavisaye. Pupphādīhi kulasaṅgahappasaṅge ‘‘mālāvaccha’’nti visesitattā kulasaṅgahatthameva ropanaṃ adhippetanti viññāyatīti āha ‘‘mālāvacchanti vadanto’’tiādi. Etaṃ vuttanti ‘‘mālāvacchaṃ ropentipi ropāpentipi, siñcantipi siñcāpentipī’’ti etaṃ vuttaṃ. Aññatra panāti ārāmādiatthāya mālāvacchādīnaṃ ropane pana. Pariyāyoti sayaṃkaraṇakārāpanasaṅkhāto pariyāyo vohāro atthavisesoti attho atthi upalabbhati , kulasaṅgahatthattābhāvāti adhippāyo. Evamettha pariyāyasaddassa karaṇakārāpanavasena atthe gayhamāne ‘‘ganthentipi ganthāpentipī’’ti pāḷiyaṃ paṭikkhittaganthanaganthāpanaṃ ṭhapetvā yaṃ parato ‘‘evaṃ jāna, evaṃ kate sobheyyā’’tiādikappiyavacanehi ganthāpanaṃ vuttaṃ, tattha dosābhāvo samatthito hoti, ‘‘ganthehī’’ti āṇattiyā kārāpanasseva ganthāpananti adhippetattā. Tattha pariyāyaṃ idha ca pariyāyābhāvaṃ ñatvāti tattha ‘‘mālāvacchaṃ ropentī’’tiādīsu ‘‘mālāvaccha’’nti kulasaṅgahatthatāsūcanakassa visesanassa sabbhāvato karaṇakārāpanasaṅkhātapariyāyasabbhāvaṃ. Idha ‘‘ganthentī’’tiādīsu tathāvidhavisesavacanābhāvato tassa pariyāyassa abhāvañca ñatvā. Taṃ suvuttamevāti veditabbanti yojanā.
ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಆಗತನಯೇನೇವ ರೋಪನಾದಿ, ಗನ್ಥಾಪನಾದಿ ಚ ಸಬ್ಬಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನ ಹೇತ್ಥ ಸನ್ದೇಹೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ನಿಗಮೇತಿ।
Sabbaṃ vuttanayeneva veditabbanti aṭṭhakathāsu āgatanayeneva ropanādi, ganthāpanādi ca sabbaṃ veditabbaṃ. Na hettha sandeho kātabboti nigameti.
ಹರಣಾದೀಸೂತಿ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯ ಹರಣಾದೀಸು। ಕುಲಿತ್ಥಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಹರಣತೋತಿ ಕುಲಿತ್ಥಿಆದೀನಂ ಹರಣಸ್ಸೇವ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಹರಣಾಧಿಕಾರೇ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಮಞ್ಜರೀತಿ ಪುಪ್ಫಗೋಚ್ಛಂ। ವಟಂಸಕೋತಿ ಕಣ್ಣಸ್ಸ ಉಪರಿ ಪಿಳನ್ಧನತ್ಥಂ ಕತಪುಪ್ಫವಿಕತಿ , ಸೋ ಚ ‘‘ವಟಂಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕಣ್ಣಿಕಾತಿ ಬಹೂನಂ ಪುಪ್ಫಾನಂ ವಾ ಮಾಲಾನಂ ವಾ ಏಕತೋ ಬನ್ಧಿತಸ್ಸ ನಾಮಂ, ‘‘ಕಣ್ಣಾಭರಣ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಹಾರಸದಿಸನ್ತಿ ಮುತ್ತಾಹಾರಸದಿಸಂ।
Haraṇādīsūti vatthupūjanatthāya haraṇādīsu. Kulitthiādīnaṃ atthāya haraṇatoti kulitthiādīnaṃ haraṇasseva visesetvā paṭikkhittattāti adhippāyo. Tenāha ‘‘haraṇādhikāre hī’’tiādi. Mañjarīti pupphagocchaṃ. Vaṭaṃsakoti kaṇṇassa upari piḷandhanatthaṃ katapupphavikati , so ca ‘‘vaṭaṃso’’ti vuccati. Kaṇṇikāti bahūnaṃ pupphānaṃ vā mālānaṃ vā ekato bandhitassa nāmaṃ, ‘‘kaṇṇābharaṇa’’ntipi vadanti. Hārasadisanti muttāhārasadisaṃ.
ಕಪ್ಪಿಯೇನಾತಿ ಕಪ್ಪಿಯಉದಕೇನ। ತೇಸಂಯೇವ ದ್ವಿನ್ನನ್ತಿ ಕುಲದೂಸನಪರಿಭೋಗಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ। ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಸಯಂ ಸಿಞ್ಚನೇ, ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ವಾ ಅಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ವಾ ಸಿಞ್ಚಾಪನೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಂ, ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಪನ ಸಯಂ ಸಿಞ್ಚನೇ, ಅಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ಸಿಞ್ಚಾಪನೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಂ। ಪಯೋಗಬಹುಲತಾಯಾತಿ ಸಯಂ ಕರಣೇ, ಕಾಯಪಯೋಗಸ್ಸ ಕಾರಾಪನೇ ಚ ವಚೀಪಯೋಗಸ್ಸ ಚ ಬಹುತ್ತೇನ।
Kappiyenāti kappiyaudakena. Tesaṃyeva dvinnanti kuladūsanaparibhogānaṃ dvinnaṃ. Dukkaṭanti kulasaṅgahatthāya sayaṃ siñcane, kappiyavohārena vā akappiyavohārena vā siñcāpane ca dukkaṭaṃ, paribhogatthāya pana sayaṃ siñcane, akappiyavohārena siñcāpane ca dukkaṭaṃ. Payogabahulatāyāti sayaṃ karaṇe, kāyapayogassa kārāpane ca vacīpayogassa ca bahuttena.
ಗನ್ಥೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ದಾಮಂ ಗನ್ಥಿಮಂ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ, ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಟ್ಟತೀತಿ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯ ವಟ್ಟತಿ, ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಪನ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ಕಾರಾಪೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ।
Ganthena nibbattaṃ dāmaṃ ganthimaṃ. Eseva nayo sesesupi. Na vaṭṭatīti vatthupūjanatthāyapi na vaṭṭati, dukkaṭanti attho. Vaṭṭatīti vatthupūjanatthāya vaṭṭati, kulasaṅgahatthāya pana kappiyavohārena kārāpentassāpi dukkaṭameva.
ನೀಪಪುಪ್ಫಂ ನಾಮ ಕದಮ್ಬಪುಪ್ಫಂ। ಪುರಿಮನಯೇನೇವಾತಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತನಯೇನ।
Nīpapupphaṃ nāma kadambapupphaṃ. Purimanayenevāti ‘‘bhikkhussa vā’’tiādinā vuttanayena.
ಕದಲಿಕ್ಖನ್ಧಮ್ಹೀತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಂ ಸಬ್ಬಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ತಂ ಅತಿಓಳಾರಿಕಮೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಕರಣೇ, ಅಕಪ್ಪಿಯವಚನೇನ ಕಾರಾಪನೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಪುಪ್ಫವಿಜ್ಝನತ್ಥಂ ಕಣ್ಟಕಂ ಬನ್ಧಿತುಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಉಪಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಪುಪ್ಫದಾಮೋಲಮ್ಬನಾದಿಅತ್ಥಾಯ ರಜ್ಜುಬನ್ಧನಾದಿಪಿ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಪನ ‘‘ಪುಪ್ಫವಿಜ್ಝನತ್ಥಂ ಕಣ್ಟಕನ್ತಿ ವಿಸೇಸಿತತ್ತಾ ತದತ್ಥಂ ಕಣ್ಟಕಮೇವ ಬನ್ಧಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತಞ್ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾಪಮಾಣೇನಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪುಪ್ಫಪಟಿಚ್ಛಕಂ ನಾಮ ದಣ್ಡಾದೀಹಿ ಕತಂ ಪುಪ್ಫಾಧಾನಂ, ಏತಮ್ಪಿ ನಾಗದನ್ತಕಮ್ಪಿ ಸಛಿದ್ದಕಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅಸೋಕಪಿಣ್ಡಿಯಾತಿ ಅಸೋಕಸಾಖಾನಂ, ಪುಪ್ಫಾನಂ ವಾ ಸಮೂಹೇ। ಧಮ್ಮರಜ್ಜು ನಾಮ ಚೇತಿಯಾದೀನಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತೇಸಞ್ಚ ರಜ್ಜುಯಾ ಚ ಅನ್ತರಾ ಪುಪ್ಫಪ್ಪವೇಸನತ್ಥಾಯ ಬನ್ಧರಜ್ಜು। ‘‘ಸಿಥಿಲವಟ್ಟಿತಾ ವಾ ರಜ್ಜುವಟ್ಟಿಅನ್ತರೇ ಪುಪ್ಫಪ್ಪವೇಸನತ್ಥಾಯ ಏವಂ ಬನ್ಧಾ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
Kadalikkhandhamhītiādinā vuttaṃ sabbameva sandhāya ‘‘taṃ atioḷārikamevā’’ti vuttaṃ, sabbattha karaṇe, akappiyavacanena kārāpane ca dukkaṭamevāti attho. ‘‘Pupphavijjhanatthaṃ kaṇṭakaṃ bandhitumpi na vaṭṭatī’’ti imassa upalakkhaṇattā pupphadāmolambanādiatthāya rajjubandhanādipi na vaṭṭatīti keci vadanti, aññe pana ‘‘pupphavijjhanatthaṃ kaṇṭakanti visesitattā tadatthaṃ kaṇṭakameva bandhituṃ na vaṭṭati, tañca aṭṭhakathāpamāṇenā’’ti vadanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Pupphapaṭicchakaṃ nāma daṇḍādīhi kataṃ pupphādhānaṃ, etampi nāgadantakampi sachiddakameva gahetabbaṃ. Asokapiṇḍiyāti asokasākhānaṃ, pupphānaṃ vā samūhe. Dhammarajju nāma cetiyādīni parikkhipitvā tesañca rajjuyā ca antarā pupphappavesanatthāya bandharajju. ‘‘Sithilavaṭṭitā vā rajjuvaṭṭiantare pupphappavesanatthāya evaṃ bandhā’’tipi vadanti.
ಮತ್ಥಕದಾಮನ್ತಿ ಧಮ್ಮಾಸನಾದಿಮತ್ಥಕಲಮ್ಬಕದಾಮಂ। ತೇಸಂಯೇವಾತಿ ಉಪ್ಪಲಾದೀನಂ ಏವ। ವಾಕೇನ ವಾ ದಣ್ಡಕೇನ ವಾತಿ ಪುಪ್ಫನಾಳಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಪುಪ್ಫೇನ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಠಿತವಾಕೇನ, ದಣ್ಡಕೇನ ಚ ಏಕಬನ್ಧನೇನೇವ, ಏತೇನ ಪುಪ್ಫಂ ಬೀಜಗಾಮೇ ಸಙ್ಗಹಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಪಞ್ಚಸು ಬೀಜೇಸು ಅಪ್ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಪಣ್ಣಂ ವಿಯ, ತಸ್ಮಾ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಅಕಾರಾಪೇತ್ವಾಪಿ ಕೋಪನೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ। ಯಞ್ಚ ಛಿನ್ನಸ್ಸಾಪಿ ಮಕುಳಸ್ಸ ವಿಕಸನಂ, ತಮ್ಪಿ ಅತಿತರುಣಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ವುಡ್ಢಿಲಕ್ಖಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಪರಿಣತಸ್ಸ ಪನ ಮಕುಳಸ್ಸ ಪತ್ತಾನಂ ಸಿನೇಹೇ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗತೇ ವಿಸುಂಭಾವೋ ಏವ ವಿಕಾಸೋ, ತೇನೇವ ಛಿನ್ನಮಕುಳವಿಕಾಸೋ ಅಚ್ಛಿನ್ನಮಕುಳವಿಕಾಸತೋ ಪರಿಹೀನೋ , ಮಿಲಾತಯುತ್ತೋ ವಾ ದಿಸ್ಸತಿ। ಯಞ್ಚ ಮಿಲಾತಸ್ಸ ಉದಕಸಞ್ಞೋಗೇ ಅಮಿಲಾನತಾಪಜ್ಜನಂ, ತಮ್ಪಿ ತಮ್ಬುಲಪಣ್ಣಾದೀಸು ಸಮಾನನ್ತಿ ವುಡ್ಢಿಲಕ್ಖಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಪಾಳಿಅಟ್ಠಕಥಾದೀಸು ಚ ನ ಕತ್ಥಚಿ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಕಪ್ಪಿಯಕರಣಂ ಆಗತಂ, ತಸ್ಮಾ ಪುಪ್ಫಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಅಬೀಜಮೇವಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ, ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ‘‘ಪಸಿಬ್ಬಕೇ ವಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪುಪ್ಫಪಸಿಬ್ಬಕೇ ವಾ ಪಸಿಬ್ಬಕಸದಿಸಬನ್ಧೇ ವಾ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಚೀವರೇ ವಾ ಪಕ್ಖಿಪಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ। ಬನ್ಧಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ರಜ್ಜುಆದೀಹಿ ಬನ್ಧನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಪುಪ್ಫಸ್ಸೇವ ಪನ ಅಚ್ಛಿನ್ನದಣ್ಡವಾಕೇಹಿ ಬನ್ಧಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಏವ।
Matthakadāmanti dhammāsanādimatthakalambakadāmaṃ. Tesaṃyevāti uppalādīnaṃ eva. Vākena vā daṇḍakena vāti pupphanāḷaṃ phāletvā pupphena ekābaddhaṃ ṭhitavākena, daṇḍakena ca ekabandhaneneva, etena pupphaṃ bījagāme saṅgahaṃ na gacchati pañcasu bījesu appaviṭṭhattā paṇṇaṃ viya, tasmā kappiyaṃ akārāpetvāpi kopane doso natthi. Yañca chinnassāpi makuḷassa vikasanaṃ, tampi atitaruṇassa abhāvā vuḍḍhilakkhaṇaṃ na hoti, pariṇatassa pana makuḷassa pattānaṃ sinehe pariyādānaṃ gate visuṃbhāvo eva vikāso, teneva chinnamakuḷavikāso acchinnamakuḷavikāsato parihīno , milātayutto vā dissati. Yañca milātassa udakasaññoge amilānatāpajjanaṃ, tampi tambulapaṇṇādīsu samānanti vuḍḍhilakkhaṇaṃ na hoti, pāḷiaṭṭhakathādīsu ca na katthaci pupphānaṃ kappiyakaraṇaṃ āgataṃ, tasmā pupphaṃ sabbathā abījamevāti viññāyati, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. ‘‘Pasibbake viyā’’ti vuttattā pupphapasibbake vā pasibbakasadisabandhe vā yattha katthaci cīvare vā pakkhipituṃ vaṭṭatīti siddhaṃ. Bandhituṃ na vaṭṭatīti rajjuādīhi bandhanaṃ sandhāya vuttaṃ, pupphasseva pana acchinnadaṇḍavākehi bandhituṃ vaṭṭati eva.
ಪುಪ್ಫಪಟೇ ಚ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ ಪುಪ್ಫಪಟಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದೀಘತೋ ಪುಪ್ಫದಾಮಸ್ಸ ಹರಣಪಚ್ಚಾಹರಣವಸೇನ ಪೂರಣಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ತಿರಿಯತೋ ಹರಣಂ ಪನ ವಾಯಿಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ನ ಪೂರಿಮಂ। ‘‘ಪುರಿಮಟ್ಠಾನಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತೀ’’ತಿ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪುರಿಮಂ ಪುಪ್ಫಕೋಟಿಂ ಫುಸಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಅಫುಸಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪನವಸೇನ ಪನ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಯೇವ। ಬನ್ಧಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಪುಪ್ಫರಹಿತಾಯ ಸುತ್ತವಾಕಕೋಟಿಯಾ ಬನ್ಧಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಏಕವಾರಂ ಹರಿತ್ವಾ ವಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಚೇತಿಯಾದಿಪರಿಕ್ಖೇಪಂ, ಪುಪ್ಫಪಟಕರಣಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
Pupphapaṭeca daṭṭhabbanti pupphapaṭaṃ karontassa dīghato pupphadāmassa haraṇapaccāharaṇavasena pūraṇaṃ sandhāya vuttaṃ, tiriyato haraṇaṃ pana vāyimaṃ nāma hoti, na pūrimaṃ. ‘‘Purimaṭṭhānaṃ atikkāmetī’’ti sāmaññato vuttattā purimaṃ pupphakoṭiṃ phusāpetvā vā aphusāpetvā vā parikkhipanavasena pana atikkamantassa āpattiyeva. Bandhituṃ vaṭṭatīti puppharahitāya suttavākakoṭiyā bandhituṃ vaṭṭati. ‘‘Ekavāraṃ haritvā vā parikkhipitvā vā’’ti idaṃ pubbe vuttacetiyādiparikkhepaṃ, pupphapaṭakaraṇañca sandhāya vuttaṃ.
ಪರೇಹಿ ಪೂರಿತನ್ತಿ ದೀಘತೋ ಪಸಾರಿತಂ। ವಾಯಿತುನ್ತಿ ತಿರಿಯತೋ ಹರಿತುಂ, ತಂ ಪನ ಏಕವಾರಮ್ಪಿ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಪುಪ್ಫಾನಿ ಠಪೇನ್ತೇನಾತಿ ಅಗನ್ಥಿತಪುಪ್ಫಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಫುಸಾಪೇತ್ವಾಪಿ ಠಪೇನ್ತೇನ। ಘಟಿಕದಾಮಓಲಮ್ಬಕೋತಿ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇ ಘಟಿಕಾಕಾರಯುತ್ತೋ, ದಾರುಘಟಿಕಾಕಾರೋ ವಾ ಓಲಮ್ಬಕೋ। ಸುತ್ತಮಯಂ ಗೇಣ್ಡುಕಂ ನಾಮ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಗನ್ಥಿಮಾದೀಸು ಸಬ್ಬತ್ಥ।
Parehi pūritanti dīghato pasāritaṃ. Vāyitunti tiriyato harituṃ, taṃ pana ekavārampi na labbhati. Pupphāni ṭhapentenāti aganthitapupphāni aññamaññaṃ phusāpetvāpi ṭhapentena. Ghaṭikadāmaolambakoti heṭṭhābhāge ghaṭikākārayutto, dārughaṭikākāro vā olambako. Suttamayaṃ geṇḍukaṃ nāma. Sabbatthāti ganthimādīsu sabbattha.
ರೇಚಕನ್ತಿ ಅಭಿನಯಂ, ‘‘ಏವಂ ನಚ್ಚಾಹೀ’’ತಿ ನಟನಾಕಾರದಸ್ಸನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ, ‘‘ಚಕ್ಕಂ ವಿಯ ಅತ್ತಾನಂ ಭಮಾಪನ’’ನ್ತಿಪಿ ಕೇಚಿ। ಆಕಾಸೇಯೇವ ಕೀಳನ್ತೀತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸಾರೀ ಅಸುಕಪದಂ ಮಯಾ ನೀತಾ’’ತಿ ಏವಂ ಮುಖೇನೇವ ಉಭೋಪಿ ವದನ್ತಾ ಕೀಳನ್ತಿ। ಜೂತಫಲಕೇತಿ ಜೂತಮಣ್ಡಲೇ। ಪಾಸಕಕೀಳಾಯಾತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ತಿವಙ್ಗುಲಪ್ಪಮಾಣಾನಂ ದಾರುದನ್ತಾದಿಮಯಾನಂ ಪಾಸಕಾನಂ ಚತೂಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಏಕಕಾದಿವಸೇನ ಬಿನ್ದೂನಿ ಕತ್ವಾ ಫಲಕೇ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಪರಿಭಾಗೇ ದಿಟ್ಠಬಿನ್ದೂನಂ ವಸೇನ ಸಾರಿಯೋ ಅಪನೇತ್ವಾ ಕೀಳನಕಜೂತಕೀಳಾಯ।
Recakanti abhinayaṃ, ‘‘evaṃ naccāhī’’ti naṭanākāradassananti attho, ‘‘cakkaṃ viya attānaṃ bhamāpana’’ntipi keci. Ākāseyeva kīḷantīti ‘‘ayaṃ sārī asukapadaṃ mayā nītā’’ti evaṃ mukheneva ubhopi vadantā kīḷanti. Jūtaphalaketi jūtamaṇḍale. Pāsakakīḷāyāti dvinnaṃ tivaṅgulappamāṇānaṃ dārudantādimayānaṃ pāsakānaṃ catūsu passesu ekakādivasena bindūni katvā phalake khipitvā uparibhāge diṭṭhabindūnaṃ vasena sāriyo apanetvā kīḷanakajūtakīḷāya.
ಮಞ್ಜಟ್ಠಿ ನಾಮ ಮಞ್ಜಟ್ಠರುಕ್ಖಸಾರಕಸಾವಂ। ಸಲಾಕಹತ್ಥನ್ತಿ ನಾಳಿಕೇರಹೀರಾದೀನಂ ಕಲಾಪಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ। ಪಾಳಿಯಂ ಥರುಸ್ಮಿನ್ತಿ ಖಗ್ಗೇ। ಉಸ್ಸೇಳೇನ್ತೀತಿ ಮುಖೇನ ಉಸ್ಸೇಳನಸದ್ದಂ ಪಮುಞ್ಚನ್ತಿ, ಮಹನ್ತಂ ಅಬ್ಯತ್ತಸದ್ದಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪ್ಫೋಟೇನ್ತೀತಿ ದ್ವಿಗುಣಿತವಾಮಹತ್ಥೇ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥೇನ ತಾಳೇತ್ವಾ ಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಮುಖಡಿಣ್ಡಿಮನ್ತಿ ಮುಖಭೇರೀ।
Mañjaṭṭhi nāma mañjaṭṭharukkhasārakasāvaṃ. Salākahatthanti nāḷikerahīrādīnaṃ kalāpassetaṃ nāmaṃ. Pāḷiyaṃ tharusminti khagge. Usseḷentīti mukhena usseḷanasaddaṃ pamuñcanti, mahantaṃ abyattasaddaṃ pavattentīti attho. Apphoṭentīti dviguṇitavāmahatthe dakkhiṇahatthena tāḷetvā saddaṃ karonti. Mukhaḍiṇḍimanti mukhabherī.
೪೩೨. ತೇಸನ್ತಿ ಸಮಾಸೇ ಗುಣೀಭೂತಾನಿ ಪಬ್ಬಾನಿಪಿ ಪರಾಮಸತಿ। ಬೋನ್ದೋತಿ ಲೋಲೋ, ಮನ್ದಧಾತುಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಕುಟಿಂ ಕತ್ವಾತಿ ಭಮುಕಭೇದಂ ಕತ್ವಾ। ನೇಲಾತಿ ನಿದ್ದೋಸಾ।
432.Tesanti samāse guṇībhūtāni pabbānipi parāmasati. Bondoti lolo, mandadhātukoti attho. Bhakuṭiṃ katvāti bhamukabhedaṃ katvā. Nelāti niddosā.
೪೩೩. ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿ ಇದಂ ಏಕಸೇಸನಯೇನ ಸಾರಿಪುತ್ತಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಾನಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಆಲಪನಂ, ತೇನೇವ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋ।
433. Pāḷiyaṃ ‘‘sāriputtā’’ti idaṃ ekasesanayena sāriputtamoggallānānaṃ ubhinnaṃ ālapanaṃ, teneva bahuvacananiddeso kato.
೪೩೫. ಅಟ್ಠಾರಸ ವತ್ತಾನೀತಿ ‘‘ನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ‘‘ನ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಮ್ಪಯೋಜೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪರಿಯೋಸಾನಾನಿ ಕಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೭) ಆಗತಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ವತ್ತಾನಿ। ನ ಪನ್ನಲೋಮಾತಿ ನ ಪತಿತಮಾನಲೋಮಾ, ಅನನುಕೂಲವತ್ತಿನೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
435.Aṭṭhārasa vattānīti ‘‘na upasampādetabba’’ntiādīni ‘‘na bhikkhūhi sampayojetabba’’nti pariyosānāni kammakkhandhake (cūḷava. 7) āgatāni aṭṭhārasa vattāni. Na pannalomāti na patitamānalomā, ananukūlavattinoti attho.
೪೩೭. ಪರಸನ್ತಕಂ ದೇತಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ವಿಸ್ಸಾಸಗಾಹೇನ ದಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ಹೋತಿ ಏವ।
437.Parasantakaṃ deti dukkaṭamevāti vissāsagāhena dānaṃ sandhāya vuttaṃ. Thullaccayanti ettha bhaṇḍadeyyampi hoti eva.
ತಞ್ಚ ಖೋ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯಾತಿ ಮಾತಾಪಿತೂನಮ್ಪಿ ಪುಪ್ಫಂ ದೇನ್ತೇನ ವತ್ಥುಪೂಜನತ್ಥಾಯೇವ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಮಣ್ಡನತ್ಥಾಯ ಪನ ಸಿವಲಿಙ್ಗಾದಿಪೂಜನತ್ಥಾಯಾತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಇಮಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ಜೀವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಸೇಸಞಾತೀನಂ ಪನ ತಾವಕಾಲಿಕಮೇವ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಞಾತಿಸಾಮಣೇರೇಹೇವಾತಿ ತೇಸಂ ಗಿಹಿಕಮ್ಮಪರಿಮೋಚನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಇತರೇತಿ ಅಞ್ಞಾತಕಾ, ತೇಹಿಪಿ ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ ವತ್ತಸೀಸೇನ ಹರಿತಬ್ಬಂ। ಚೂಳಕನ್ತಿ ಉಪಡ್ಢಭಾಗತೋಪಿ ಉಪಡ್ಢಂ।
Tañca kho vatthupūjanatthāyāti mātāpitūnampi pupphaṃ dentena vatthupūjanatthāyeva dātabbanti dasseti. Maṇḍanatthāya pana sivaliṅgādipūjanatthāyāti ettakameva vuttattā ‘‘imaṃ vikkiṇitvā jīvissantī’’ti mātāpitūnaṃ dātuṃ vaṭṭati, sesañātīnaṃ pana tāvakālikameva dātuṃ vaṭṭati. Ñātisāmaṇerehevāti tesaṃ gihikammaparimocanatthaṃ vuttaṃ. Itareti aññātakā, tehipi sāmaṇerehi ācariyupajjhāyānaṃ vattasīsena haritabbaṃ. Cūḷakanti upaḍḍhabhāgatopi upaḍḍhaṃ.
ಸಾಮಣೇರಾ…ಪೇ॰… ಠಪೇನ್ತೀತಿ ಅರಕ್ಖಿತಾಗೋಪಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ಮಗ್ಗೇ ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣೇ ವಾ। ‘‘ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ದಾಪೇತುಂ ನ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಗಿಹೀನಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾರಿತಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಪುಪ್ಫದಾನಂ ಹೋತೀತಿ ಸಾಮಣೇರಾನಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟನತೋ। ವುತ್ತಞ್ಚ ‘‘ಸಯಮೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ‘‘ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Sāmaṇerā…pe… ṭhapentīti arakkhitāgopitaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha tatthāti magge vā cetiyaṅgaṇe vā. ‘‘Sāmaṇerehi dāpetuṃ na labhantī’’ti idaṃ sāmaṇerehi gihīnaṃ kammaṃ kāritaṃ viya hotīti vuttaṃ, na pana pupphadānaṃ hotīti sāmaṇerānampi na vaṭṭanato. Vuttañca ‘‘sayamevā’’tiādi. ‘‘Avisesena vutta’’nti iminā sabbesampi na vaṭṭatīti dasseti.
ಖೀಣಪರಿಬ್ಬಯಾನನ್ತಿ ಆಗನ್ತುಕೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇಸುಪಿ ರುಕ್ಖೇಸು ‘‘ಇಧ ಫಲಾನಿ ಸುನ್ದರಾನೀ’’ತಿಆದಿಂ ವದನ್ತೇನ ಕುಲಸಙ್ಗಹೋ ಕತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಂ ಪನ ನ ವತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
Khīṇaparibbayānanti āgantuke sandhāya vuttaṃ. Paricchinnesupi rukkhesu ‘‘idha phalāni sundarānī’’tiādiṃ vadantena kulasaṅgaho kato nāma hotīti āha ‘‘evaṃ pana na vattabba’’nti.
ರುಕ್ಖಚ್ಛಲ್ಲೀತಿ ರುಕ್ಖತ್ತಚೋ। ಅಭಾಜನೀಯತ್ತಾ ಗರುಭಣ್ಡಂ ವುತ್ತಂ। ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ಪಣ್ಣದಾನಮ್ಪಿ ಪುಪ್ಫಫಲಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನ ಕುಲಸಙ್ಗಹೋ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Rukkhacchallīti rukkhattaco. Abhājanīyattā garubhaṇḍaṃ vuttaṃ. Vuttanayenāti paṇṇadānampi pupphaphalādīsu vuttanayena kulasaṅgaho hotīti dasseti.
ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರನ್ತಿ ಮಮ ವಚನೇನ ಭಗವತೋ ಪಾದೇ ವನ್ದಥಾತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಪಠಮಂ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಪಕ್ಕಮತಾಯಸ್ಮಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಪುನ ‘‘ಪಕ್ಕಮತಾಯಸ್ಮಾ’’ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮಕತಸ್ಸ ವತ್ತವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಅಸ್ಸಜಿಪುನಬ್ಬಸುಕೇಹಿ ಆಚರಿಯೇಸು ಅನೇಕವಿಧೇಸು ಅನಾಚಾರೇಸು ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತರೇಸು ಪಞ್ಞತ್ತಾ ಏವಾತಿ ತಾ ಇಧ ಅಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಕುಲದೂಸಕಾನಂ ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮವಸೇನ ನಿಗ್ಗಹಂ ಕಾತುಂ ತತ್ಥೇವ ಸಮ್ಮಾ ಅವತ್ತಿತ್ವಾ ಕಾರಕಸಙ್ಘಂ ಛನ್ದಗಾಮಿತಾದೀಹಿ ಪಾಪೇನ್ತಾನಂ ಸಮನುಭಾಸನಾಯ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ಆರೋಪಿತಞ್ಚ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪಠಮಸಙ್ಘಭೇದಸದಿಸಾನೇವಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಙ್ಗೇಸುಪಿ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಪರಕ್ಕಮನಂ, ಏವಮಿಧ ಛನ್ದಾದೀಹಿ ಪಾಪನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸೇಸಂ ತಾದಿಸಮೇವಾತಿ।
Pubbevuttappakāranti mama vacanena bhagavato pāde vandathātiādinā vuttappakārasikkhāpade paṭhamaṃ vuttaṃ. ‘‘Pakkamatāyasmā’’ti idaṃ pabbājanīyakammavasena vuttaṃ. Puna ‘‘pakkamatāyasmā’’ti idampi pabbājanīyakammakatassa vattavasena vuttaṃ. Ettha ca assajipunabbasukehi ācariyesu anekavidhesu anācāresu paññapetabbā āpattiyo sikkhāpadantaresu paññattā evāti tā idha apaññapetvā kuladūsakānaṃ pabbājanīyakammavasena niggahaṃ kātuṃ tattheva sammā avattitvā kārakasaṅghaṃ chandagāmitādīhi pāpentānaṃ samanubhāsanāya saṅghādisesaṃ āropitañca idaṃ sikkhāpadaṃ paññattanti veditabbaṃ. Paṭhamasaṅghabhedasadisānevāti ettha aṅgesupi yathā tattha parakkamanaṃ, evamidha chandādīhi pāpanaṃ daṭṭhabbaṃ. Sesaṃ tādisamevāti.
ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧೩. ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 13. Kuladūsakasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧೩. ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧೩. ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧೩. ಕುಲದೂಸಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
