| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੧੩. ਕੁਲਦੂਸਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
ਨਗਰਸ੍ਸਾਪਿ ਗਾਮવਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ਇਧ ਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਮੇવਾ’’ਤਿ, વਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ વਾ ਅਨੁਤ੍ਤવਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੇਨ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸਾਪਣੋ ਨਿਗਮੋ, ਸਪਾਕਾਰਾਪਣਂ ਨਗਰਂ, ਤਂਤਂવਿਪਰੀਤੋ ਗਾਮੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ વਿਸੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਕੁਲਾਨਿ ਦੂਸੇਤੀਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવੇਸ੍ਸਸੁਦ੍ਦવਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ વਿਕਾਰਂ ਆਪਾਦੇਤਿ। ਦੂਸੇਨ੍ਤੋ ਚ ਨ ਅਸੁਚਿਕਦ੍ਦਮਾਦੀਹਿ ਦੂਸੇਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤੇਸਂ ਪਸਾਦਂ વਿਨਾਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਾਦੀਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਰਿਤ੍વਾ વਾ ਹਰਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਸਯਂ વਾ ਉਪਗਤਾਨਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੩੬-੪੩੭) ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਦਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਂ, ਤਂ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤੇ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਾਦਯੋ, ਤੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਾਦੀਹਿ। ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ (ਪਾਰਾ॰ ੪੩੭) ਫਲਦਾਨਚੁਣ੍ਣਮਤ੍ਤਿਕਾਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠવੇਲ਼ੁવੇਜ੍ਜਿਕਾਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਕਾਨਂ ਗਹਣਂ। ਸਦ੍ਧਂ વਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਤਥਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪੇਸਲੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਪ੍ਪਸਾਦਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮੇਨ੍ਤੋ। ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਾਦੀਹਿ ਚ ਤੇਹਿ ਕਤਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਪੇਸਲੇ ਤਥਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤੇ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸੋ ਤੇਸਂ ਪਸਾਦਂ વਿਨਾਸੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਾਪਕਾ ਸਮਾਚਾਰਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਟਿਕੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਲਾਮਕਾ ਸਮਾਚਾਰਾ । ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਮਾਲਾવਚ੍ਛਰੋਪਨਾਦਯੋ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮਾਲਾવਚ੍ਛਰੋਪਨਾਦਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਰਾਮਾਦੀਨਮਤ੍ਥਾਯ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰਾਦੀਹਿ ਰੋਪਾਪਨਾਦਿਕਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਮਾਲਾવਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤਰੁਣਪੁਪ੍ਫਰੁਕ੍ਖਂ। ਤਰੁਣਕਾ ਹਿ ਪੁਪ੍ਫਰੁਕ੍ਖਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਗਚ੍ਛਾਪਿ ‘‘ਮਾਲਾવਚ੍ਛਾ’’ਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਰੋਪਨਂ ਮਾਲਾવਚ੍ਛਰੋਪਨਂ, ਤਂ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤੇ ਮਾਲਾવਚ੍ਛਰੋਪਨਾਦਯੋ। ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਰੋਪਾਪਨਸਿਞ੍ਚਨਸਿਞ੍ਚਾਪਨਓਚਿਨਨਓਚਿਨਾਪਨਗਨ੍ਥਨਗਨ੍ਥਾਪਨਾਨਂ ਗਹਣਂ।
Nagarassāpi gāmavisesattā idha gāmaggahaṇeneva nagarampi gahitanti āha ‘‘nagarampi gāme antogadhamevā’’ti, vā-saddena vā anuttavikappatthena gahaṇanti evaṃ vuttaṃ. Ettha ca apākāraparikkhepo sāpaṇo nigamo, sapākārāpaṇaṃ nagaraṃ, taṃtaṃviparīto gāmoti imesaṃ tiṇṇaṃ viseso daṭṭhabbo. Kulāni dūsetīti khattiyabrāhmaṇavessasuddavasena cattāri kulāni vikāraṃ āpādeti. Dūsento ca na asucikaddamādīhi dūseti, atha kho attano duppaṭipattiyā tesaṃ pasādaṃ vināseti. Tenāha ‘‘pupphadānādīhī’’tiādi. Tattha haritvā vā harāpetvā vā pakkositvā vā pakkosāpetvā vā sayaṃ vā upagatānaṃ (pārā. aṭṭha. 2.436-437) yassa kassaci attano santakassa pupphassa kulasaṅgahatthāya dānaṃ pupphadānaṃ, taṃ ādi yesaṃ te pupphadānādayo, tehi pupphadānādīhi. Ādisaddena (pārā. 437) phaladānacuṇṇamattikādantakaṭṭhaveḷuvejjikājaṅghapesanikānaṃ gahaṇaṃ. Saddhaṃ vināsentoti tathā akarontesu aññesu pesalesu bhikkhūsu appasādaṃ adassanaṃ gamento. Pupphadānādīhi ca tehi katasaṅgahehi aññe pesale tathā akaronte te manussā issanti na allīyantīti so tesaṃ pasādaṃ vināseti nāmāti daṭṭhabbaṃ. Pāpakā samācārāti buddhappaṭikuṭṭhattā lāmakā samācārā . Te pana yasmā kulasaṅgahatthaṃ mālāvaccharopanādayo idha adhippetā, tasmā ‘‘mālāvaccharopanādayo’’ti vuttaṃ. Ārāmādīnamatthāya pana kappiyavohārādīhi ropāpanādikaṃ vaṭṭati. Tattha mālāvacchanti taruṇapuppharukkhaṃ. Taruṇakā hi puppharukkhāpi pupphagacchāpi ‘‘mālāvacchā’’tveva vuccanti, tassa ropanaṃ mālāvaccharopanaṃ, taṃ ādi yesaṃ te mālāvaccharopanādayo. Ādisaddena cettha ropāpanasiñcanasiñcāpanaocinanaocināpanaganthanaganthāpanānaṃ gahaṇaṃ.
ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੁਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਪਰਤੋ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਸੋਤਦ੍વਾਰੇਨ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪਧਾਰੀਯਨ੍ਤਿ। ਦੁਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਦੂਸਿਤਾਨਿ। ਅਲਂ ਤੇ ਇਧ વਾਸੇਨਾਤਿ ਤવ ਇਧ વਾਸੇਨ ਅਲਂ, ਮਾ ਇਧ ਤવ વਾਸੋ ਹੋਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਾਰਣਤ੍ਥੋ ਹਿ ਇਧ ਅਲਂ-ਸਦ੍ਦੋ। ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਤੋਤਿ ਚੋਦੇਤ੍વਾ ਸਾਰੇਤ੍વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਇਮੇ ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੪੩੪) ਪਦਭਾਜਨੇ વੁਤ੍ਤਾਯ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਕਤਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਕਮ੍ਮੋ। ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ વਿਹਾਰੇ વਸਤੀਤਿ ਗਾਮਤੋ ਬਹਿવਿਹਾਰਮਾਹ। ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ…ਪੇ॰… ਚਰਿਤੁਂ ਲਭਤੀਤਿ ਸਚੇਪਿ ਗਾਮੋ વਾ ਨਿਗਮੋ વਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਪਰਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਿਯੋਜਨਪਰਮੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ વਾ ਨਿਗਮੇ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਨ વਿਹਾਰੇ વਸਿਤੁਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਸਾਮਨ੍ਤਗਾਮੇਪਿ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਨ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਾਮਨ੍ਤવਿਹਾਰੇਪਿ વਸਨ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਨ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਾਮਨ੍ਤવਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਸਾਮਨ੍ਤਗਾਮੇ ਚਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਦਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਦਾਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਪਸਯ੍ਹ ਦਾਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਇਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਮਾਤਿਕਾਯਂ ‘‘ਪਕ੍ਕਮਤਾ ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਤਸ੍ਸ વਤ੍ਤવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੇਤਿ ਅਸ੍ਸਜਿਞ੍ਚੇવ ਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਞ੍ਚ।
Mātikāyaṃ dissantīti ye paccakkhato passanti, tehi dissanti. Suyyantīti ye parato suṇanti, tehi sotadvārena sutvā upadhārīyanti. Duṭṭhānīti dūsitāni. Alaṃ te idha vāsenāti tava idha vāsena alaṃ, mā idha tava vāso hotūti attho. Vāraṇattho hi idha alaṃ-saddo. Pabbājanīyakammakatoti codetvā sāretvā āpattiṃ āropetvā ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ime assajipunabbasukā’’tiādinā (pārā. 434) padabhājane vuttāya ñatticatutthakammavācāya katapabbājanīyakammo. Yasmiñca vihāre vasatīti gāmato bahivihāramāha. Neva tasmiṃ gāme…pe… carituṃ labhatīti sacepi gāmo vā nigamo vā dvādasayojanaparamo hoti, tiyojanaparamo ca vihāro hoti, neva tasmiṃ gāme vā nigame vā piṇḍāya carituṃ labhati, na vihāre vasituṃ. Tasmiṃ vihāre vasantena sāmantagāmepi piṇḍāya na caritabbaṃ, sāmantavihārepi vasantena tasmiṃ gāme piṇḍāya na caritabbaṃ. Sāmantavihāre vasantena pana sāmantagāme carituṃ vaṭṭati. Āpajjitabbā āpattiyoti kulasaṅgahatthaṃ attano santakadāne dukkaṭaṃ, issaravatāya saṅghasantakadāne thullaccayaṃ, pasayha dāne pārājikanti imā āpattiyo. Mātikāyaṃ ‘‘pakkamatā yasmā’’ti pabbājanīyakammakatassa vattavasena vuttaṃ. Ādimhi pana pabbājanīyakammavasena daṭṭhabbaṃ. Assajipunabbasuketi assajiñceva punabbasukañca.
ਕੁਲਦੂਸਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
