| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
८. कुलघरणीसुत्तवण्णना
8. Kulagharaṇīsuttavaṇṇanā
२२८. अट्ठमे अज्झोगाळ्हप्पत्तोति ओगाहप्पत्तो। सो किर सत्थु सन्तिके कम्मट्ठानं गहेत्वा तं वनसण्डं पविसित्वा दुतियदिवसे गामं पिण्डाय पाविसि पासादिकेहि अभिक्कन्तादीहि। अञ्ञतरं कुलं तस्स इरियापथे पसीदित्वा पञ्चपतिट्ठितेन वन्दित्वा पिण्डपातं अदासि। भत्तानुमोदनं पुन सुत्वा अतिरेकतरं पसीदित्वा, ‘‘भन्ते, निच्चकालं इधेव भिक्खं गण्हथा’’ति निमन्तेसि। थेरो अधिवासेत्वा तेसं आहारं परिभुञ्जमानो वीरियं पग्गय्ह घटेन्तो अरहत्तं पत्वा चिन्तेसि – ‘‘बहूपकारं मे एतं कुलं, अञ्ञत्थ गन्त्वा किं करिस्सामी’’ति? फलसमापत्तिसुखं अनुभवन्तो तत्थेव वसि। अज्झभासीति सा किर थेरस्स खीणासवभावं अजानन्ती चिन्तेसि – ‘‘अयं थेरो नेव अञ्ञं गामं गच्छति, न अञ्ञं घरं, न रुक्खमूलआसनसालादीसु निसीदति, निच्चकालं घरं पविसित्वाव निसीदति, उभोपेते ओगाधप्पत्ता पटिगाधप्पत्ता, कदाचि एस इमं कुलं दूसेय्य, चोदेस्सामि न’’न्ति। तस्मा अभासि।
228. Aṭṭhame ajjhogāḷhappattoti ogāhappatto. So kira satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā taṃ vanasaṇḍaṃ pavisitvā dutiyadivase gāmaṃ piṇḍāya pāvisi pāsādikehi abhikkantādīhi. Aññataraṃ kulaṃ tassa iriyāpathe pasīditvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā piṇḍapātaṃ adāsi. Bhattānumodanaṃ puna sutvā atirekataraṃ pasīditvā, ‘‘bhante, niccakālaṃ idheva bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti nimantesi. Thero adhivāsetvā tesaṃ āhāraṃ paribhuñjamāno vīriyaṃ paggayha ghaṭento arahattaṃ patvā cintesi – ‘‘bahūpakāraṃ me etaṃ kulaṃ, aññattha gantvā kiṃ karissāmī’’ti? Phalasamāpattisukhaṃ anubhavanto tattheva vasi. Ajjhabhāsīti sā kira therassa khīṇāsavabhāvaṃ ajānantī cintesi – ‘‘ayaṃ thero neva aññaṃ gāmaṃ gacchati, na aññaṃ gharaṃ, na rukkhamūlaāsanasālādīsu nisīdati, niccakālaṃ gharaṃ pavisitvāva nisīdati, ubhopete ogādhappattā paṭigādhappattā, kadāci esa imaṃ kulaṃ dūseyya, codessāmi na’’nti. Tasmā abhāsi.
सण्ठानेति नगरद्वारस्स आसन्ने मनुस्सानं भण्डकं ओतारेत्वा विस्समनट्ठाने। सङ्गम्माति समागन्त्वा। मन्तेन्तीति कथेन्ति। मञ्च तञ्चाति मञ्च कथेन्ति तञ्च कथेन्ति। किमन्तरन्ति किं कारणं? बहू हि सद्दा पच्चूहाति बहुका एते लोकस्मिं पटिलोमसद्दा। न तेनाति तेन कारणेन, तेन वा तपस्सिना न मङ्कु होतब्बं। न हि तेनाति न हि तेन परेहि वुत्तवचनेन सत्तो किलिस्सति, अत्तना कतेन पन पापकम्मेनेव किलिस्सतीति दस्सेति। वातमिगो यथाति यथा वने वातमिगो वातेरितानं पण्णादीनं सद्देन परितस्सति, एवं यो सद्दपरित्तासी होतीति अत्थो। नास्स सम्पज्जते वतन्ति तस्स लहुचित्तस्स वतं न सम्पज्जति। थेरो पन खीणासवत्ता सम्पन्नवतोति वेदितब्बो। अट्ठमं।
Saṇṭhāneti nagaradvārassa āsanne manussānaṃ bhaṇḍakaṃ otāretvā vissamanaṭṭhāne. Saṅgammāti samāgantvā. Mantentīti kathenti. Mañca tañcāti mañca kathenti tañca kathenti. Kimantaranti kiṃ kāraṇaṃ? Bahū hi saddā paccūhāti bahukā ete lokasmiṃ paṭilomasaddā. Na tenāti tena kāraṇena, tena vā tapassinā na maṅku hotabbaṃ. Na hi tenāti na hi tena parehi vuttavacanena satto kilissati, attanā katena pana pāpakammeneva kilissatīti dasseti. Vātamigo yathāti yathā vane vātamigo vāteritānaṃ paṇṇādīnaṃ saddena paritassati, evaṃ yo saddaparittāsī hotīti attho. Nāssa sampajjate vatanti tassa lahucittassa vataṃ na sampajjati. Thero pana khīṇāsavattā sampannavatoti veditabbo. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ८. कुलघरणीसुत्तं • 8. Kulagharaṇīsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८. कुलघरणीसुत्तवण्णना • 8. Kulagharaṇīsuttavaṇṇanā
