| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
9. කුලසුත්‌තං
9. Kulasuttaṃ
361. එකං සමයං භගවා කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං යෙන නාළන්‌දා තදවසරි . තත්‍ර සුදං භගවා නාළන්‌දායං විහරති පාවාරිකම්‌බවනෙ.
361. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena nāḷandā tadavasari . Tatra sudaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane.
තෙන ඛො පන සමයෙන නාළන්‌දා දුබ්‌භික්‌ඛා හොති ද්‌වීහිතිකා සෙතට්‌ඨිකා සලාකාවුත්‌තා. තෙන ඛො පන සමයෙන නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො නාළන්‌දායං පටිවසති මහතියා නිගණ්‌ඨපරිසාය සද්‌ධිං. අථ ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි නිගණ්‌ඨසාවකො යෙන නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තං ගාමණිං නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො එතදවොච – ‘‘එහි ත්‌වං, ගාමණි, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස වාදං ආරොපෙහි. එවං තෙ කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගච්‌ඡිස්‌සති – ‘අසිබන්‌ධකපුත්‌තෙන ගාමණිනා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවංමහිද්‌ධිකස්‌ස එවංමහානුභාවස්‌ස වාදො ආරොපිතො’’’ති.
Tena kho pana samayena nāḷandā dubbhikkhā hoti dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto nāḷandāyaṃ paṭivasati mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Atha kho asibandhakaputto gāmaṇi nigaṇṭhasāvako yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho asibandhakaputtaṃ gāmaṇiṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘ehi tvaṃ, gāmaṇi, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehi. Evaṃ te kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati – ‘asibandhakaputtena gāmaṇinā samaṇassa gotamassa evaṃmahiddhikassa evaṃmahānubhāvassa vādo āropito’’’ti.
‘‘කථං පනාහං, භන්‌තෙ, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවංමහිද්‌ධිකස්‌ස එවංමහානුභාවස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සාමී’’ති ? ‘‘එහි ත්‌වං, ගාමණි, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා සමණං ගොතමං එවං වදෙහි – ‘නනු, භන්‌තෙ, භගවා අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං 1 වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’ති? සචෙ ඛො, ගාමණි, සමණො ගොතමො එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරොති – ‘එවං, ගාමණි, තථාගතො අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’ති, තමෙනං ත්‌වං එවං වදෙය්‍යාසි – ‘අථ කිඤ්‌චරහි, භන්‌තෙ, භගවා දුබ්‌භික්‌ඛෙ ද්‌වීහිතිකෙ සෙතට්‌ඨිකෙ සලාකාවුත්‌තෙ මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං චාරිකං චරති? උච්‌ඡෙදාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, අනයාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, උපඝාතාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො’ති! ඉමං ඛො තෙ, ගාමණි, සමණො ගොතමො උභතොකොටිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො නෙව සක්‌ඛති 2 උග්‌ගිලිතුං, නෙව සක්‌ඛති ඔගිලිතු’’න්‌ති. ‘‘එවං , භන්‌තෙ’’ති ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා උට්‌ඨායාසනා නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච –
‘‘Kathaṃ panāhaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa evaṃmahiddhikassa evaṃmahānubhāvassa vādaṃ āropessāmī’’ti ? ‘‘Ehi tvaṃ, gāmaṇi, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ evaṃ vadehi – ‘nanu, bhante, bhagavā anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ 3 vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’ti? Sace kho, gāmaṇi, samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – ‘evaṃ, gāmaṇi, tathāgato anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’ti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘atha kiñcarahi, bhante, bhagavā dubbhikkhe dvīhitike setaṭṭhike salākāvutte mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ cārikaṃ carati? Ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno’ti! Imaṃ kho te, gāmaṇi, samaṇo gotamo ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho neva sakkhati 4 uggilituṃ, neva sakkhati ogilitu’’nti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho asibandhakaputto gāmaṇi nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho asibandhakaputto gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘නනු, භන්‌තෙ, භගවා අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’’ති? ‘‘එවං, ගාමණි, තථාගතො අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’’ති. ‘‘අථ කිඤ්‌චරහි, භන්‌තෙ, භගවා දුබ්‌භික්‌ඛෙ ද්‌වීහිතිකෙ සෙතට්‌ඨිකෙ සලාකාවුත්‌තෙ මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං චාරිකං චරති? උච්‌ඡෙදාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, අනයාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, උපඝාතාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො’’ති. ‘‘ඉතො සො, ගාමණි, එකනවුතිකප්‌පෙ 5 යමහං අනුස්‌සරාමි, නාභිජානාමි කිඤ්‌චි කුලං පක්‌කභික්‌ඛානුප්‌පදානමත්‌තෙන උපහතපුබ්‌බං. අථ ඛො යානි තානි කුලානි අඩ්‌ඪානි මහද්‌ධනානි මහාභොගානි පහූතජාතරූපරජතානි පහූතවිත්‌තූපකරණානි පහූතධනධඤ්‌ඤානි, සබ්‌බානි තානි දානසම්‌භූතානි චෙව සච්‌චසම්‌භූතානි ච සාමඤ්‌ඤසම්‌භූතානි ච. අට්‌ඨ ඛො, ගාමණි, හෙතූ, අට්‌ඨ පච්‌චයා කුලානං උපඝාතාය. රාජතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති, චොරතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති, අග්‌ගිතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති , උදකතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති, නිහිතං වා ඨානා විගච්‌ඡති 6, දුප්‌පයුත්‌තා වා කම්‌මන්‌තා විපජ්‌ජන්‌ති, කුලෙ වා කුලඞ්‌ගාරොති 7 උප්‌පජ්‌ජති, යො තෙ භොගෙ විකිරති විධමති විද්‌ධංසෙති, අනිච්‌චතායෙ අට්‌ඨමීති. ඉමෙ ඛො, ගාමණි, අට්‌ඨ හෙතූ, අට්‌ඨ පච්‌චයා කුලානං උපඝාතාය . ඉමෙසු ඛො, ගාමණි, අට්‌ඨසු හෙතූසු, අට්‌ඨසු පච්‌චයෙසු සංවිජ්‌ජමානෙසු යො මං එවං වදෙය්‍ය – ‘උච්‌ඡෙදාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, අනයාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, උපඝාතාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො’ති, තං, ගාමණි, වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙ’’ති. එවං වුත්‌තෙ, අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. නවමං.
‘‘Nanu, bhante, bhagavā anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’’ti? ‘‘Evaṃ, gāmaṇi, tathāgato anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī’’ti. ‘‘Atha kiñcarahi, bhante, bhagavā dubbhikkhe dvīhitike setaṭṭhike salākāvutte mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ cārikaṃ carati? Ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno’’ti. ‘‘Ito so, gāmaṇi, ekanavutikappe 8 yamahaṃ anussarāmi, nābhijānāmi kiñci kulaṃ pakkabhikkhānuppadānamattena upahatapubbaṃ. Atha kho yāni tāni kulāni aḍḍhāni mahaddhanāni mahābhogāni pahūtajātarūparajatāni pahūtavittūpakaraṇāni pahūtadhanadhaññāni, sabbāni tāni dānasambhūtāni ceva saccasambhūtāni ca sāmaññasambhūtāni ca. Aṭṭha kho, gāmaṇi, hetū, aṭṭha paccayā kulānaṃ upaghātāya. Rājato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, corato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, aggito vā kulāni upaghātaṃ gacchanti , udakato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, nihitaṃ vā ṭhānā vigacchati 9, duppayuttā vā kammantā vipajjanti, kule vā kulaṅgāroti 10 uppajjati, yo te bhoge vikirati vidhamati viddhaṃseti, aniccatāye aṭṭhamīti. Ime kho, gāmaṇi, aṭṭha hetū, aṭṭha paccayā kulānaṃ upaghātāya . Imesu kho, gāmaṇi, aṭṭhasu hetūsu, aṭṭhasu paccayesu saṃvijjamānesu yo maṃ evaṃ vadeyya – ‘ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno’ti, taṃ, gāmaṇi, vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye’’ti. Evaṃ vutte, asibandhakaputto gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 9. කුලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Kulasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 9. කුලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Kulasuttavaṇṇanā
