Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā

    ४. कुलावकवग्गो

    4. Kulāvakavaggo

    [३१] १. कुलावकजातकवण्णना

    [31] 1. Kulāvakajātakavaṇṇanā

    कुलावकाति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो अपरिस्सावेत्वा पानीयं पीतं भिक्खुं आरब्भ कथेसि। सावत्थितो किर द्वे सहायका दहरभिक्खू जनपदं गन्त्वा एकस्मिं फासुकट्ठाने यथाज्झासयं वसित्वा ‘‘सम्मासम्बुद्धं पस्सिस्सामा’’ति पुन ततो निक्खमित्वा जेतवनाभिमुखा पायिंसु। एकस्स हत्थे परिस्सावनं अत्थि, एकस्स नत्थि। द्वेपि एकतो पानीयं परिस्सावेत्वा पिवन्ति। ते एकदिवसं विवादं अकंसु। परिस्सावनसामिको इतरस्स परिस्सावनं अदत्वा सयमेव पानीयं परिस्सावेत्वा पिवि, इतरो पन परिस्सावनं अलभित्वा पिपासं सन्धारेतुं असक्‍कोन्तो अपरिस्सावेत्वा पानीयं पिवि। ते उभोपि अनुपुब्बेन जेतवनं पत्वा सत्थारं वन्दित्वा निसीदिंसु। सत्था सम्मोदनीयं कथं कथेत्वा ‘‘कुतो आगतत्था’’ति पुच्छि। ‘‘भन्ते, मयं कोसलजनपदे एकस्मिं गामके वसित्वा ततो निक्खमित्वा तुम्हाकं दस्सनत्थाय आगता’’ति। ‘‘कच्‍चि पन वो समग्गा आगतत्था’’ति? अपरिस्सावनको आह ‘‘अयं, भन्ते, अन्तरामग्गे मया सद्धिं विवादं कत्वा परिस्सावनं नादासी’’ति। इतरोपि आह ‘‘अयं, भन्ते, अपरिस्सावेत्वाव जानं सपाणकं उदकं पिवी’’ति। ‘‘सच्‍चं किर त्वं भिक्खु जानं सपाणकं उदकं पिवी’’ति? ‘‘आम, भन्ते, अपरिस्सावितं उदकं पिविन्ति । सत्था ‘‘भिक्खु पुब्बे पण्डिता देवनगरे रज्‍जं कारेन्ता युद्धपराजिता समुद्दपिट्ठेन पलायन्ता ‘इस्सरियं निस्साय पाणवधं न करिस्सामा’ति ताव महन्तं यसं परिच्‍चजित्वा सुपण्णपोतकानं जीवितं दत्वा रथं निवत्तयिंसू’’ति वत्वा अतीतं आहरि।

    Kulāvakāti idaṃ satthā jetavane viharanto aparissāvetvā pānīyaṃ pītaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Sāvatthito kira dve sahāyakā daharabhikkhū janapadaṃ gantvā ekasmiṃ phāsukaṭṭhāne yathājjhāsayaṃ vasitvā ‘‘sammāsambuddhaṃ passissāmā’’ti puna tato nikkhamitvā jetavanābhimukhā pāyiṃsu. Ekassa hatthe parissāvanaṃ atthi, ekassa natthi. Dvepi ekato pānīyaṃ parissāvetvā pivanti. Te ekadivasaṃ vivādaṃ akaṃsu. Parissāvanasāmiko itarassa parissāvanaṃ adatvā sayameva pānīyaṃ parissāvetvā pivi, itaro pana parissāvanaṃ alabhitvā pipāsaṃ sandhāretuṃ asakkonto aparissāvetvā pānīyaṃ pivi. Te ubhopi anupubbena jetavanaṃ patvā satthāraṃ vanditvā nisīdiṃsu. Satthā sammodanīyaṃ kathaṃ kathetvā ‘‘kuto āgatatthā’’ti pucchi. ‘‘Bhante, mayaṃ kosalajanapade ekasmiṃ gāmake vasitvā tato nikkhamitvā tumhākaṃ dassanatthāya āgatā’’ti. ‘‘Kacci pana vo samaggā āgatatthā’’ti? Aparissāvanako āha ‘‘ayaṃ, bhante, antarāmagge mayā saddhiṃ vivādaṃ katvā parissāvanaṃ nādāsī’’ti. Itaropi āha ‘‘ayaṃ, bhante, aparissāvetvāva jānaṃ sapāṇakaṃ udakaṃ pivī’’ti. ‘‘Saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu jānaṃ sapāṇakaṃ udakaṃ pivī’’ti? ‘‘Āma, bhante, aparissāvitaṃ udakaṃ pivinti . Satthā ‘‘bhikkhu pubbe paṇḍitā devanagare rajjaṃ kārentā yuddhaparājitā samuddapiṭṭhena palāyantā ‘issariyaṃ nissāya pāṇavadhaṃ na karissāmā’ti tāva mahantaṃ yasaṃ pariccajitvā supaṇṇapotakānaṃ jīvitaṃ datvā rathaṃ nivattayiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    अतीते मगधरट्ठे राजगहे एको मागधराजा रज्‍जं कारेसि। तदा बोधिसत्तो यथा एतरहि सक्‍को पुरिमत्तभावे मगधरट्ठे मचलगामके निब्बत्ति, एवं तस्मिंयेव मचलगामके महाकुलस्स पुत्तो हुत्वा निब्बत्ति। नामग्गहणदिवसे चस्स ‘‘मघकुमारो’’त्वेव नामं अकंसु। सो वयप्पत्तो ‘‘मघमाणवो’’ति पञ्‍ञायित्थ। अथस्स मातापितरो समानजातिककुलतो दारिकं आनयिंसु। सो पुत्तधीताहि वड्ढमानो दानपति अहोसि, पञ्‍च सीलानि रक्खति। तस्मिञ्‍च गामे तेत्तिंसेव कुलानि होन्ति, तेपि तेत्तिंस कुला मनुस्सा एकदिवसं गाममज्झे ठत्वा गामकम्मं करोन्ति। बोधिसत्तो ठितट्ठाने पादेहि पंसुं वियूहित्वा तं पदेसं रमणीयं कत्वा अट्ठासि, अथञ्‍ञो एको आगन्त्वा तस्मिं ठाने ठितो। बोधिसत्तो अपरं ठानं रमणीयं कत्वा अट्ठासि, तत्रापि अञ्‍ञो ठितो। बोधिसत्तो अपरम्पि अपरम्पीति सब्बेसम्पि ठितट्ठानं रमणीयं कत्वा अपरेन समयेन तस्मिं ठाने मण्डपं कारेसि, मण्डपम्पि अपनेत्वा सालं कारेसि, तत्थ फलकासनानि सन्थरित्वा पानीयचाटिं ठपेसि।

    Atīte magadharaṭṭhe rājagahe eko māgadharājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto yathā etarahi sakko purimattabhāve magadharaṭṭhe macalagāmake nibbatti, evaṃ tasmiṃyeva macalagāmake mahākulassa putto hutvā nibbatti. Nāmaggahaṇadivase cassa ‘‘maghakumāro’’tveva nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto ‘‘maghamāṇavo’’ti paññāyittha. Athassa mātāpitaro samānajātikakulato dārikaṃ ānayiṃsu. So puttadhītāhi vaḍḍhamāno dānapati ahosi, pañca sīlāni rakkhati. Tasmiñca gāme tettiṃseva kulāni honti, tepi tettiṃsa kulā manussā ekadivasaṃ gāmamajjhe ṭhatvā gāmakammaṃ karonti. Bodhisatto ṭhitaṭṭhāne pādehi paṃsuṃ viyūhitvā taṃ padesaṃ ramaṇīyaṃ katvā aṭṭhāsi, athañño eko āgantvā tasmiṃ ṭhāne ṭhito. Bodhisatto aparaṃ ṭhānaṃ ramaṇīyaṃ katvā aṭṭhāsi, tatrāpi añño ṭhito. Bodhisatto aparampi aparampīti sabbesampi ṭhitaṭṭhānaṃ ramaṇīyaṃ katvā aparena samayena tasmiṃ ṭhāne maṇḍapaṃ kāresi, maṇḍapampi apanetvā sālaṃ kāresi, tattha phalakāsanāni santharitvā pānīyacāṭiṃ ṭhapesi.

    अपरेन समयेन तेपि तेत्तिंसजना बोधिसत्तेन समानच्छन्दा अहेसुं। ते बोधिसत्तो पञ्‍चसु सीलेसु पतिट्ठापेत्वा ततो पट्ठाय तेहि सद्धिं पुञ्‍ञानि करोन्तो विचरति। तेपि तेनेव सद्धिं पुञ्‍ञानि करोन्ता कालस्सेव वुट्ठाय वासिफरसुमुसलहत्था चतुमहापथादीसु मुसलेन पासाणे उब्बत्तेत्वा पवट्टेन्ति, यानानं अक्खपटिघातरुक्खे हरन्ति, विसमं समं करोन्ति, सेतुं अत्थरन्ति, पोक्खरणियो खणन्ति, सालं करोन्ति, दानानि देन्ति, सीलानि रक्खन्ति। एवं येभुय्येन सकलगामवासिनो बोधिसत्तस्स ओवादे ठत्वा सीलानि रक्खिंसु।

    Aparena samayena tepi tettiṃsajanā bodhisattena samānacchandā ahesuṃ. Te bodhisatto pañcasu sīlesu patiṭṭhāpetvā tato paṭṭhāya tehi saddhiṃ puññāni karonto vicarati. Tepi teneva saddhiṃ puññāni karontā kālasseva vuṭṭhāya vāsipharasumusalahatthā catumahāpathādīsu musalena pāsāṇe ubbattetvā pavaṭṭenti, yānānaṃ akkhapaṭighātarukkhe haranti, visamaṃ samaṃ karonti, setuṃ attharanti, pokkharaṇiyo khaṇanti, sālaṃ karonti, dānāni denti, sīlāni rakkhanti. Evaṃ yebhuyyena sakalagāmavāsino bodhisattassa ovāde ṭhatvā sīlāni rakkhiṃsu.

    अथ नेसं गामभोजको चिन्तेसि ‘‘अहं पुब्बे एतेसु सुरं पिवन्तेसु पाणातिपातादीनि करोन्तेसु चाटिकहापणादिवसेन चेव दण्डबलिवसेन च धनं लभामि, इदानि पन मघो माणवो सीलं रक्खापेति, तेसं पाणातिपातादीनि कातुं न देति, इदानि पन ते पञ्‍च सीलानि न रक्खापेस्सामी’’ति कुद्धो राजानं उपसङ्कमित्वा ‘‘देव, बहू चोरा गामघातादीनि करोन्ता विचरन्ती’’ति आह। राजा तस्स वचनं सुत्वा ‘‘गच्छ, ते आनेही’’ति आह। सो गन्त्वा सब्बेपि ते बन्धित्वा आनेत्वा ‘‘आनीता, देव, चोरा’’ति रञ्‍ञो आरोचेसि। राजा तेसं कम्मं असोधेत्वाव ‘‘हत्थिना ने मद्दापेथा’’ति आह। ततो सब्बेपि ते राजङ्गणे निपज्‍जापेत्वा हत्थिं आनयिंसु। बोधिसत्तो तेसं ओवादं अदासि ‘‘तुम्हे सीलानि आवज्‍जेथ, पेसुञ्‍ञकारके च रञ्‍ञे च हत्थिम्हि च अत्तनो सरीरे च एकसदिसमेव मेत्तं भावेथा’’ति। ते तथा अकंसु। अथ नेसं मद्दनत्थाय हत्थिं उपनेसुं। सो उपनीयमानोपि न उपगच्छति, महाविरवं विरवित्वा पलायति। अञ्‍ञं अञ्‍ञं हत्थिं आनयिंसु, तेपि तथेव पलायिंसु।

    Atha nesaṃ gāmabhojako cintesi ‘‘ahaṃ pubbe etesu suraṃ pivantesu pāṇātipātādīni karontesu cāṭikahāpaṇādivasena ceva daṇḍabalivasena ca dhanaṃ labhāmi, idāni pana magho māṇavo sīlaṃ rakkhāpeti, tesaṃ pāṇātipātādīni kātuṃ na deti, idāni pana te pañca sīlāni na rakkhāpessāmī’’ti kuddho rājānaṃ upasaṅkamitvā ‘‘deva, bahū corā gāmaghātādīni karontā vicarantī’’ti āha. Rājā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘gaccha, te ānehī’’ti āha. So gantvā sabbepi te bandhitvā ānetvā ‘‘ānītā, deva, corā’’ti rañño ārocesi. Rājā tesaṃ kammaṃ asodhetvāva ‘‘hatthinā ne maddāpethā’’ti āha. Tato sabbepi te rājaṅgaṇe nipajjāpetvā hatthiṃ ānayiṃsu. Bodhisatto tesaṃ ovādaṃ adāsi ‘‘tumhe sīlāni āvajjetha, pesuññakārake ca raññe ca hatthimhi ca attano sarīre ca ekasadisameva mettaṃ bhāvethā’’ti. Te tathā akaṃsu. Atha nesaṃ maddanatthāya hatthiṃ upanesuṃ. So upanīyamānopi na upagacchati, mahāviravaṃ viravitvā palāyati. Aññaṃ aññaṃ hatthiṃ ānayiṃsu, tepi tatheva palāyiṃsu.

    राजा ‘‘एतेसं हत्थे किञ्‍चि ओसधं भविस्सती’’ति चिन्तेत्वा ‘‘विचिनथा’’ति आह। विचिनन्ता अदिस्वा ‘‘नत्थि, देवा’’ति आहंसु। तेन हि किञ्‍चि मन्तं परिवत्तेस्सन्ति, पुच्छथ ने ‘‘अत्थि वो परिवत्तनमन्तो’’ति? राजपुरिसा पुच्छिंसु, बोधिसत्तो ‘‘अत्थी’’ति आह। राजपुरिसा ‘‘अत्थि किर, देवा’’ति आरोचयिंसु, राजा सब्बेपि ते पक्‍कोसापेत्वा ‘‘तुम्हाकं जाननमन्तं कथेथा’’ति आह। बोधिसत्तो अवोच ‘‘देव, अञ्‍ञो अम्हाकं मन्तो नाम नत्थि, अम्हे पन तेत्तिंसमत्ता जना पाणं न हनाम, अदिन्‍नं नादियाम, मिच्छाचारं न चराम, मुसावादं न भणाम, मज्‍जं न पिवाम, मेत्तं भावेम, दानं देम, मग्गं समं करोम, पोक्खरणियो खणाम, सालं करोम, अयं अम्हाकं मन्तो च परित्तञ्‍च वुड्ढि चा’’ति। राजा तेसं पसन्‍नो पेसुञ्‍ञकारकस्स सब्बं गेहविभवं तञ्‍च तेसंयेव दासं कत्वा अदासि, तं हत्थिञ्‍च गामञ्‍च तेसंयेव अदासि।

    Rājā ‘‘etesaṃ hatthe kiñci osadhaṃ bhavissatī’’ti cintetvā ‘‘vicinathā’’ti āha. Vicinantā adisvā ‘‘natthi, devā’’ti āhaṃsu. Tena hi kiñci mantaṃ parivattessanti, pucchatha ne ‘‘atthi vo parivattanamanto’’ti? Rājapurisā pucchiṃsu, bodhisatto ‘‘atthī’’ti āha. Rājapurisā ‘‘atthi kira, devā’’ti ārocayiṃsu, rājā sabbepi te pakkosāpetvā ‘‘tumhākaṃ jānanamantaṃ kathethā’’ti āha. Bodhisatto avoca ‘‘deva, añño amhākaṃ manto nāma natthi, amhe pana tettiṃsamattā janā pāṇaṃ na hanāma, adinnaṃ nādiyāma, micchācāraṃ na carāma, musāvādaṃ na bhaṇāma, majjaṃ na pivāma, mettaṃ bhāvema, dānaṃ dema, maggaṃ samaṃ karoma, pokkharaṇiyo khaṇāma, sālaṃ karoma, ayaṃ amhākaṃ manto ca parittañca vuḍḍhi cā’’ti. Rājā tesaṃ pasanno pesuññakārakassa sabbaṃ gehavibhavaṃ tañca tesaṃyeva dāsaṃ katvā adāsi, taṃ hatthiñca gāmañca tesaṃyeva adāsi.

    ते ततो पट्ठाय यथारुचिया पुञ्‍ञानि करोन्ता ‘‘चतुमहापथे महन्तं सालं कारेस्सामा’’ति वड्ढकिं पक्‍कोसापेत्वा सालं पट्ठपेसुं। मातुगामेसु पन विगतच्छन्दताय तस्सा सालाय मातुगामानं पत्तिं नादंसु। तेन च समयेन बोधिसत्तस्स गेहे सुधम्मा, चित्ता, नन्दा, सुजाति चतस्सो इत्थियो होन्ति। तासु सुधम्मा वड्ढकिना सद्धिं एकतो हुत्वा ‘‘भातिक, इमिस्सा सालाय मं जेट्ठिकं करोही’’ति वत्वा लञ्‍जं अदासि। सो ‘‘साधू’’ति सम्पटिच्छित्वा पठममेव कण्णिकारुक्खं सुक्खापेत्वा तच्छेत्वा विज्झित्वा कण्णिकं निट्ठापेत्वा वत्थेन पलिवेठेत्वा ठपेसि। अथ सालं निट्ठापेत्वा कण्णिकारोपनकाले ‘‘अहो, अय्या, एकं न सरिम्हा’’ति आह। ‘‘किं नाम, भो’’ति। ‘‘कण्णिका लद्धुं वट्टती’’ति। ‘‘होतु आहरिस्सामा’’ति? ‘‘इदानि छिन्‍नरुक्खेन कातुं न सक्‍का, पुब्बेयेव छिन्दित्वा तच्छेत्वा विज्झित्वा ठपितकण्णिका लद्धुं वट्टती’’ति। ‘‘इदानि किं कातब्ब’’न्ति? ‘‘सचे कस्सचि गेहे निट्ठापेत्वा ठपिता विक्‍कायिककण्णिका अत्थि, सा परियेसितब्बा’’ति। ते परियेसन्ता सुधम्माय गेहे दिस्वा मूलेन न लभिंसु। ‘‘सचे मं सालाय पत्तिकं करोथ, दस्सामी’’ति वुत्ते ‘‘न मयं मातुगामानं पत्तिं दम्हा’’ति आहंसु।

    Te tato paṭṭhāya yathāruciyā puññāni karontā ‘‘catumahāpathe mahantaṃ sālaṃ kāressāmā’’ti vaḍḍhakiṃ pakkosāpetvā sālaṃ paṭṭhapesuṃ. Mātugāmesu pana vigatacchandatāya tassā sālāya mātugāmānaṃ pattiṃ nādaṃsu. Tena ca samayena bodhisattassa gehe sudhammā, cittā, nandā, sujāti catasso itthiyo honti. Tāsu sudhammā vaḍḍhakinā saddhiṃ ekato hutvā ‘‘bhātika, imissā sālāya maṃ jeṭṭhikaṃ karohī’’ti vatvā lañjaṃ adāsi. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā paṭhamameva kaṇṇikārukkhaṃ sukkhāpetvā tacchetvā vijjhitvā kaṇṇikaṃ niṭṭhāpetvā vatthena paliveṭhetvā ṭhapesi. Atha sālaṃ niṭṭhāpetvā kaṇṇikāropanakāle ‘‘aho, ayyā, ekaṃ na sarimhā’’ti āha. ‘‘Kiṃ nāma, bho’’ti. ‘‘Kaṇṇikā laddhuṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Hotu āharissāmā’’ti? ‘‘Idāni chinnarukkhena kātuṃ na sakkā, pubbeyeva chinditvā tacchetvā vijjhitvā ṭhapitakaṇṇikā laddhuṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Idāni kiṃ kātabba’’nti? ‘‘Sace kassaci gehe niṭṭhāpetvā ṭhapitā vikkāyikakaṇṇikā atthi, sā pariyesitabbā’’ti. Te pariyesantā sudhammāya gehe disvā mūlena na labhiṃsu. ‘‘Sace maṃ sālāya pattikaṃ karotha, dassāmī’’ti vutte ‘‘na mayaṃ mātugāmānaṃ pattiṃ damhā’’ti āhaṃsu.

    अथ ने वड्ढकी आह ‘‘अय्या, तुम्हे किं कथेथ, ठपेत्वा ब्रह्मलोकं अञ्‍ञं मातुगामरहितट्ठानं नाम नत्थि, गण्हथ कण्णिकं, एवं सन्ते अम्हाकं कम्मं निट्ठं गमिस्सती’’ति। ते ‘‘साधू’’ति कण्णिकं गहेत्वा सालं निट्ठापेत्वा आसनफलकानि सन्थरित्वा पानीयचाटियो ठपेत्वा यागुभत्तं निबन्धिंसु। सालं पाकारेन परिक्खिपित्वा द्वारं योजेत्वा अन्तोपाकारे वालुकं आकिरित्वा बहिपाकारे तालपन्तियो रोपेसुं। चित्तापि तस्मिं ठाने उय्यानं कारेसि, ‘‘पुप्फूपगफलूपगरुक्खो असुको नाम तस्मिं नत्थी’’ति नाहोसि। नन्दापि तस्मिंयेव ठाने पोक्खरणिं कारेसि पञ्‍चवण्णेहि पदुमेहि सञ्छन्‍नं रमणीयं। सुजा न किञ्‍चि अकासि।

    Atha ne vaḍḍhakī āha ‘‘ayyā, tumhe kiṃ kathetha, ṭhapetvā brahmalokaṃ aññaṃ mātugāmarahitaṭṭhānaṃ nāma natthi, gaṇhatha kaṇṇikaṃ, evaṃ sante amhākaṃ kammaṃ niṭṭhaṃ gamissatī’’ti. Te ‘‘sādhū’’ti kaṇṇikaṃ gahetvā sālaṃ niṭṭhāpetvā āsanaphalakāni santharitvā pānīyacāṭiyo ṭhapetvā yāgubhattaṃ nibandhiṃsu. Sālaṃ pākārena parikkhipitvā dvāraṃ yojetvā antopākāre vālukaṃ ākiritvā bahipākāre tālapantiyo ropesuṃ. Cittāpi tasmiṃ ṭhāne uyyānaṃ kāresi, ‘‘pupphūpagaphalūpagarukkho asuko nāma tasmiṃ natthī’’ti nāhosi. Nandāpi tasmiṃyeva ṭhāne pokkharaṇiṃ kāresi pañcavaṇṇehi padumehi sañchannaṃ ramaṇīyaṃ. Sujā na kiñci akāsi.

    बोधिसत्तो मातु उपट्ठानं पितु उपट्ठानं कुले जेट्ठापचायिककम्मं सच्‍चवाचं अफरुसवाचं अपिसुणवाचं मच्छेरविनयन्ति इमानि सत्त वतपदानि पूरेत्वा –

    Bodhisatto mātu upaṭṭhānaṃ pitu upaṭṭhānaṃ kule jeṭṭhāpacāyikakammaṃ saccavācaṃ apharusavācaṃ apisuṇavācaṃ maccheravinayanti imāni satta vatapadāni pūretvā –

    ‘‘मातापेत्तिभरं जन्तुं, कुले जेट्ठापचायिनं।

    ‘‘Mātāpettibharaṃ jantuṃ, kule jeṭṭhāpacāyinaṃ;

    सण्हं सखिलसम्भासं, पेसुणेय्यप्पहायिनं॥

    Saṇhaṃ sakhilasambhāsaṃ, pesuṇeyyappahāyinaṃ.

    ‘‘मच्छेरविनये युत्तं, सच्‍चं कोधाभिभुं नरं।

    ‘‘Maccheravinaye yuttaṃ, saccaṃ kodhābhibhuṃ naraṃ;

    तं वे देवा तावतिंसा, आहु सप्पुरिसो इती’’ति॥ (सं॰ नि॰ १.२५७) –

    Taṃ ve devā tāvatiṃsā, āhu sappuriso itī’’ti. (saṃ. ni. 1.257) –

    एवं पसंसियभावं आपज्‍जित्वा जीवितपरियोसाने तावतिंसभवने सक्‍को देवराजा हुत्वा निब्बत्ति, तेपिस्स सहाया तत्थेव निब्बत्तिंसु। तस्मिं काले तावतिंसभवने असुरा पटिवसन्ति। सक्‍को देवराजा ‘‘किं नो साधारणेन रज्‍जेना’’ति असुरे दिब्बपानं पायेत्वा मत्ते समाने पादेसु गाहापेत्वा सिनेरुपब्बतपादे खिपापेसि। ते असुरभवनमेव सम्पापुणिंसु।

    Evaṃ pasaṃsiyabhāvaṃ āpajjitvā jīvitapariyosāne tāvatiṃsabhavane sakko devarājā hutvā nibbatti, tepissa sahāyā tattheva nibbattiṃsu. Tasmiṃ kāle tāvatiṃsabhavane asurā paṭivasanti. Sakko devarājā ‘‘kiṃ no sādhāraṇena rajjenā’’ti asure dibbapānaṃ pāyetvā matte samāne pādesu gāhāpetvā sinerupabbatapāde khipāpesi. Te asurabhavanameva sampāpuṇiṃsu.

    असुरभवनं नाम सिनेरुस्स हेट्ठिमतले तावतिंसदेवलोकप्पमाणमेव, तत्थ देवानं पारिच्छत्तको विय चित्तपाटलि नाम कप्पट्ठियरुक्खो होति। ते चित्तपाटलिया पुप्फिताय जानन्ति ‘‘नायं अम्हाकं देवलोको, देवलोकस्मिञ्हि पारिच्छत्तको पुप्फती’’ति। अथ ते ‘‘जरसक्‍को अम्हे मत्ते कत्वा महासमुद्दपिट्ठे खिपित्वा अम्हाकं देवनगरं गण्हि, ते मयं तेन सद्धिं युज्झित्वा अम्हाकं देवनगरमेव गण्हिस्सामा’’ति किपिल्‍लिका विय थम्भं सिनेरुं अनुसञ्‍चरमाना उट्ठहिंसु। सक्‍को ‘‘असुरा किर उट्ठिता’’ति सुत्वा समुद्दपिट्ठेयेव अब्भुग्गन्त्वा युज्झमानो तेहि पराजितो दियड्ढयोजनसतिकेन वेजयन्तरथेन दक्खिणसमुद्दस्स मत्थकेन पलायितुं आरद्धो। अथस्स रथो समुद्दपिट्ठेन वेगेन गच्छन्तो सिम्बलिवनं पक्खन्तो, तस्स गमनमग्गे सिम्बलिवनं नळवनं विय छिज्‍जित्वा छिज्‍जित्वा समुद्दपिट्ठे पतति। सुपण्णपोतका समुद्दपिट्ठे परिपतन्ता महाविरवं रविंसु। सक्‍को मातलिं पुच्छि ‘‘सम्म मातलि, किं सद्दो नामेस, अतिकारुञ्‍ञरवो वत्तती’’ति? ‘‘देव, तुम्हाकं रथवेगेन विचुण्णिते सिम्बलिवने पतन्ते सुपण्णपोतका मरणभयतज्‍जिता एकविरवं विरवन्ती’’ति।

    Asurabhavanaṃ nāma sinerussa heṭṭhimatale tāvatiṃsadevalokappamāṇameva, tattha devānaṃ pāricchattako viya cittapāṭali nāma kappaṭṭhiyarukkho hoti. Te cittapāṭaliyā pupphitāya jānanti ‘‘nāyaṃ amhākaṃ devaloko, devalokasmiñhi pāricchattako pupphatī’’ti. Atha te ‘‘jarasakko amhe matte katvā mahāsamuddapiṭṭhe khipitvā amhākaṃ devanagaraṃ gaṇhi, te mayaṃ tena saddhiṃ yujjhitvā amhākaṃ devanagarameva gaṇhissāmā’’ti kipillikā viya thambhaṃ sineruṃ anusañcaramānā uṭṭhahiṃsu. Sakko ‘‘asurā kira uṭṭhitā’’ti sutvā samuddapiṭṭheyeva abbhuggantvā yujjhamāno tehi parājito diyaḍḍhayojanasatikena vejayantarathena dakkhiṇasamuddassa matthakena palāyituṃ āraddho. Athassa ratho samuddapiṭṭhena vegena gacchanto simbalivanaṃ pakkhanto, tassa gamanamagge simbalivanaṃ naḷavanaṃ viya chijjitvā chijjitvā samuddapiṭṭhe patati. Supaṇṇapotakā samuddapiṭṭhe paripatantā mahāviravaṃ raviṃsu. Sakko mātaliṃ pucchi ‘‘samma mātali, kiṃ saddo nāmesa, atikāruññaravo vattatī’’ti? ‘‘Deva, tumhākaṃ rathavegena vicuṇṇite simbalivane patante supaṇṇapotakā maraṇabhayatajjitā ekaviravaṃ viravantī’’ti.

    महासत्तो ‘‘सम्म मातलि, मा अम्हे निस्साय एते किलमन्तु, न मयं इस्सरियं निस्साय पाणवधकम्मं करोम, एतेसं पन अत्थाय मयं जीवितं परिच्‍चजित्वा असुरानं दस्साम, निवत्तयेतं रथ’’न्ति वत्वा इमं गाथमाह –

    Mahāsatto ‘‘samma mātali, mā amhe nissāya ete kilamantu, na mayaṃ issariyaṃ nissāya pāṇavadhakammaṃ karoma, etesaṃ pana atthāya mayaṃ jīvitaṃ pariccajitvā asurānaṃ dassāma, nivattayetaṃ ratha’’nti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ३१.

    31.

    ‘‘कुलावका मातलि सिम्बलिस्मिं, ईसामुखेन परिवज्‍जयस्सु।

    ‘‘Kulāvakā mātali simbalismiṃ, īsāmukhena parivajjayassu;

    कामं चजाम असुरेसु पाणं, मामे दिजा विकुलावा अहेसु’’न्ति॥

    Kāmaṃ cajāma asuresu pāṇaṃ, māme dijā vikulāvā ahesu’’nti.

    तत्थ कुलावकाति सुपण्णपोतका। मातलीति सारथिं आमन्तेसि। सिम्बलिस्मिन्ति पस्स एते सिम्बलिरुक्खे ओलम्बन्ता ठिताति दस्सेति। ईसामुखेन परिवज्‍जयस्सूति एते एतस्स रथस्स ईसामुखेन यथा न हञ्‍ञन्ति, एवं ते परिवज्‍जयस्सु। कामं चजाम असुरेसु पाणन्ति यदि अम्हेसु असुरानं पाणं चजन्तेसु एतेसं सोत्थि होति, कामं चजाम एकंसेनेव मयं असुरेसु अम्हाकं पाणं चजाम। मामे दिजा विकुलावा अहेसुन्ति इमे पन दिजा इमे गरुळपोतका विद्धस्तविचुण्णितकुलावकताय विकुलावा मा अहेसुं, मा अम्हाकं दुक्खं एतेसं उपरि खिप, निवत्तय निवत्तय रथन्ति। मातलिसङ्गाहको तस्स वचनं सुत्वा रथं निवत्तेत्वा अञ्‍ञेन मग्गेन देवलोकाभिमुखं अकासि। असुरा पन तं निवत्तयमानमेव दिस्वा ‘‘अद्धा अञ्‍ञेहिपि चक्‍कवाळेहि सक्‍का आगच्छन्ति, बलं लभित्वा रथो निवत्तो भविस्सती’’ति मरणभयभीता पलायित्वा असुरभवनमेव पविसिंसु।

    Tattha kulāvakāti supaṇṇapotakā. Mātalīti sārathiṃ āmantesi. Simbalisminti passa ete simbalirukkhe olambantā ṭhitāti dasseti. Īsāmukhena parivajjayassūti ete etassa rathassa īsāmukhena yathā na haññanti, evaṃ te parivajjayassu. Kāmaṃ cajāma asuresu pāṇanti yadi amhesu asurānaṃ pāṇaṃ cajantesu etesaṃ sotthi hoti, kāmaṃ cajāma ekaṃseneva mayaṃ asuresu amhākaṃ pāṇaṃ cajāma. Māme dijā vikulāvā ahesunti ime pana dijā ime garuḷapotakā viddhastavicuṇṇitakulāvakatāya vikulāvā mā ahesuṃ, mā amhākaṃ dukkhaṃ etesaṃ upari khipa, nivattaya nivattaya rathanti. Mātalisaṅgāhako tassa vacanaṃ sutvā rathaṃ nivattetvā aññena maggena devalokābhimukhaṃ akāsi. Asurā pana taṃ nivattayamānameva disvā ‘‘addhā aññehipi cakkavāḷehi sakkā āgacchanti, balaṃ labhitvā ratho nivatto bhavissatī’’ti maraṇabhayabhītā palāyitvā asurabhavanameva pavisiṃsu.

    सक्‍कोपि देवनगरं पविसित्वा द्वीसु देवलोकेसु देवगणेन परिवुतो नगरमज्झे अट्ठासि। तस्मिं खणे पथविं भिन्दित्वा योजनसहस्सुब्बेधो वेजयन्तपासादो उट्ठहि। विजयन्ते उट्ठितत्ता ‘‘वेजयन्तो’’ त्वेव नामं अकंसु। अथ सक्‍को पुन असुरानं अनागमनत्थाय पञ्‍चसु ठानेसु आरक्खं ठपेसि। यं सन्धाय वुत्तं –

    Sakkopi devanagaraṃ pavisitvā dvīsu devalokesu devagaṇena parivuto nagaramajjhe aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe pathaviṃ bhinditvā yojanasahassubbedho vejayantapāsādo uṭṭhahi. Vijayante uṭṭhitattā ‘‘vejayanto’’ tveva nāmaṃ akaṃsu. Atha sakko puna asurānaṃ anāgamanatthāya pañcasu ṭhānesu ārakkhaṃ ṭhapesi. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –

    ‘‘अन्तरा द्विन्‍नं अयुज्झपुरानं, पञ्‍चविधा ठपिता अभिरक्खा।

    ‘‘Antarā dvinnaṃ ayujjhapurānaṃ, pañcavidhā ṭhapitā abhirakkhā;

    उरगकरोटिपयस्स च हारी, मदनयुता चतुरो च महन्ता’’ति॥ (सं॰ नि॰ अट्ठ॰ १.१.२४७)।

    Uragakaroṭipayassa ca hārī, madanayutā caturo ca mahantā’’ti. (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.247);

    द्वे नगरानिपि युद्धेन गहेतुं असक्‍कुणेय्यताय अयुज्झपुरानि नाम जातानि देवनगरञ्‍च असुरनगरञ्‍च। यदा हि असुरा बलवन्ता होन्ति, अथ देवेहि पलायित्वा देवनगरं पविसित्वा द्वारे पिहिते असुरानं सतसहस्सम्पि किञ्‍चि कातुं न सक्‍कोति। यदा देवा बलवन्ता होन्ति, अथ असुरेहि पलायित्वा असुरनगरं पविसित्वा द्वारे पिहिते सक्‍कानं सतसहस्सम्पि किञ्‍चि कातुं न सक्‍कोति। इति इमानि द्वे नगरानि अयुज्झपुरानि नाम। तेसं अन्तरा एतेसु उरगादीसु पञ्‍चसु ठानेसु सक्‍केन आरक्खा ठपिता। तत्थ उरग-सद्देन नागा गहिता। ते उदके बलवन्ता होन्ति, तस्मा सिनेरुस्स पठमालिन्दे तेसं आरक्खा। करोटि-सद्देन सुपण्णा गहिता। तेसं किर करोटि नाम पानभोजनं, तेन तं नामं लभिंसु, दुतियालिन्दे तेसं आरक्खा। पयस्सहारि-सद्देन कुम्भण्डा गहिता। दानवरक्खसा किरेते, ततियालिन्दे तेसं आरक्खा। मदनयुत-सद्देन यक्खा गहिता। विसमचारिनो किर ते युद्धसोण्डा, चतुत्थालिन्दे तेसं आरक्खा। चतुरो च महन्ताति चत्तारो महाराजानो वुत्ता, पञ्‍चमालिन्दे तेसं आरक्खा। तस्मा यदि असुरा कुपिता आविलचित्ता देवपुरं उपयन्ति, पञ्‍चविधेसु यं गिरिनो पठमं परिभण्डं, तं उरगा परिबाहिय तिट्ठन्ति। एवं सेसेसु सेसा।

    Dve nagarānipi yuddhena gahetuṃ asakkuṇeyyatāya ayujjhapurāni nāma jātāni devanagarañca asuranagarañca. Yadā hi asurā balavantā honti, atha devehi palāyitvā devanagaraṃ pavisitvā dvāre pihite asurānaṃ satasahassampi kiñci kātuṃ na sakkoti. Yadā devā balavantā honti, atha asurehi palāyitvā asuranagaraṃ pavisitvā dvāre pihite sakkānaṃ satasahassampi kiñci kātuṃ na sakkoti. Iti imāni dve nagarāni ayujjhapurāni nāma. Tesaṃ antarā etesu uragādīsu pañcasu ṭhānesu sakkena ārakkhā ṭhapitā. Tattha uraga-saddena nāgā gahitā. Te udake balavantā honti, tasmā sinerussa paṭhamālinde tesaṃ ārakkhā. Karoṭi-saddena supaṇṇā gahitā. Tesaṃ kira karoṭi nāma pānabhojanaṃ, tena taṃ nāmaṃ labhiṃsu, dutiyālinde tesaṃ ārakkhā. Payassahāri-saddena kumbhaṇḍā gahitā. Dānavarakkhasā kirete, tatiyālinde tesaṃ ārakkhā. Madanayuta-saddena yakkhā gahitā. Visamacārino kira te yuddhasoṇḍā, catutthālinde tesaṃ ārakkhā. Caturo ca mahantāti cattāro mahārājāno vuttā, pañcamālinde tesaṃ ārakkhā. Tasmā yadi asurā kupitā āvilacittā devapuraṃ upayanti, pañcavidhesu yaṃ girino paṭhamaṃ paribhaṇḍaṃ, taṃ uragā paribāhiya tiṭṭhanti. Evaṃ sesesu sesā.

    इमेसु पन पञ्‍चसु ठानेसु आरक्खं ठपेत्वा सक्‍के देवानमिन्दे दिब्बसम्पत्तिं अनुभवमाने सुधम्मा चवित्वा तस्सेव पादपरिचारिका हुत्वा निब्बत्ति, कण्णिकाय दिन्‍ननिस्सन्देन चस्सा पञ्‍चयोजनसतिका सुधम्मा नाम देवसभा उदपादि, यत्थ दिब्बसेतच्छत्तस्स हेट्ठा योजनप्पमाणे कञ्‍चनपल्‍लङ्के निसिन्‍नो सक्‍को देवानमिन्दो देवमनुस्सानं कत्तब्बकिच्‍चानि करोति। चित्तापि चवित्वा तस्सेव पादपरिचारिका हुत्वा निब्बत्ति, उय्यानस्स करणनिस्सन्देन चस्सा चित्तलतावनं नाम उय्यानं उदपादि। नन्दापि चवित्वा तस्सेव पादपरिचारिका हुत्वा निब्बत्ति, पोक्खरणिया निस्सन्देन चस्सा नन्दा नाम पोक्खरणी उदपादि।

    Imesu pana pañcasu ṭhānesu ārakkhaṃ ṭhapetvā sakke devānaminde dibbasampattiṃ anubhavamāne sudhammā cavitvā tasseva pādaparicārikā hutvā nibbatti, kaṇṇikāya dinnanissandena cassā pañcayojanasatikā sudhammā nāma devasabhā udapādi, yattha dibbasetacchattassa heṭṭhā yojanappamāṇe kañcanapallaṅke nisinno sakko devānamindo devamanussānaṃ kattabbakiccāni karoti. Cittāpi cavitvā tasseva pādaparicārikā hutvā nibbatti, uyyānassa karaṇanissandena cassā cittalatāvanaṃ nāma uyyānaṃ udapādi. Nandāpi cavitvā tasseva pādaparicārikā hutvā nibbatti, pokkharaṇiyā nissandena cassā nandā nāma pokkharaṇī udapādi.

    सुजा पन कुसलकम्मस्स अकतत्ता एकस्मिं अरञ्‍ञे कन्दराय बकसकुणिका हुत्वा निब्बत्ता। सक्‍को ‘‘सुजा न पञ्‍ञायति, कत्थ नु खो निब्बत्ता’’ति आवज्‍जेन्तो तं दिस्वा तत्थ गन्त्वा तं आदाय देवलोकं आगन्त्वा तस्सा रमणीयं देवनगरं सुधम्मं देवसभं चित्तलतावनं नन्दापोक्खरणिञ्‍च दस्सेत्वा ‘‘एता कुसलं कत्वा मय्हं पादपरिचारिका हुत्वा निब्बत्ता, त्वं पन कुसलं अकत्वा तिरच्छानयोनियं निब्बत्ता , इतो पट्ठाय सीलं रक्खाही’’ति तं ओवदित्वा पञ्‍चसु सीलेसु पतिट्ठापेत्वा तत्थेव नेत्वा विस्सज्‍जेसि। सापि ततो पट्ठाय सीलं रक्खति। सक्‍को कतिपाहच्‍चयेन ‘‘सक्‍का नु खो सीलं रक्खितु’’न्ति गन्त्वा मच्छरूपेन उत्तानो हुत्वा पुरतो निपज्‍जि, सा ‘‘मतमच्छको’’ति सञ्‍ञाय सीसे अग्गहेसि, मच्छो नङ्गुट्ठं चालेसि, अथ नं ‘‘जीवति मञ्‍ञे’’ति विस्सज्‍जेसि। सक्‍को ‘‘साधु साधु, सक्खिस्ससि सीलं रक्खितु’’न्ति अगमासि। सा ततो चुता बाराणसियं कुम्भकारगेहे निब्बत्ति।

    Sujā pana kusalakammassa akatattā ekasmiṃ araññe kandarāya bakasakuṇikā hutvā nibbattā. Sakko ‘‘sujā na paññāyati, kattha nu kho nibbattā’’ti āvajjento taṃ disvā tattha gantvā taṃ ādāya devalokaṃ āgantvā tassā ramaṇīyaṃ devanagaraṃ sudhammaṃ devasabhaṃ cittalatāvanaṃ nandāpokkharaṇiñca dassetvā ‘‘etā kusalaṃ katvā mayhaṃ pādaparicārikā hutvā nibbattā, tvaṃ pana kusalaṃ akatvā tiracchānayoniyaṃ nibbattā , ito paṭṭhāya sīlaṃ rakkhāhī’’ti taṃ ovaditvā pañcasu sīlesu patiṭṭhāpetvā tattheva netvā vissajjesi. Sāpi tato paṭṭhāya sīlaṃ rakkhati. Sakko katipāhaccayena ‘‘sakkā nu kho sīlaṃ rakkhitu’’nti gantvā maccharūpena uttāno hutvā purato nipajji, sā ‘‘matamacchako’’ti saññāya sīse aggahesi, maccho naṅguṭṭhaṃ cālesi, atha naṃ ‘‘jīvati maññe’’ti vissajjesi. Sakko ‘‘sādhu sādhu, sakkhissasi sīlaṃ rakkhitu’’nti agamāsi. Sā tato cutā bārāṇasiyaṃ kumbhakāragehe nibbatti.

    सक्‍को ‘‘कहं नु खो निब्बत्ता’’ति तत्थ निब्बत्तभावं ञत्वा सुवण्णएळालुकानं यानकं पूरेत्वा मज्झे गामस्स महल्‍लकवेसेन निसीदित्वा ‘‘एळालुकानि गण्हथ, एळालुकानि गण्हथा’’ति उग्घोसेसि। मनुस्सा आगन्त्वा ‘‘देहि, ताता’’ति आहंसु। ‘‘अहं सीलरक्खकानं दम्मि, तुम्हे सीलं रक्खथा’’ति? ‘‘मयं सीलं नाम न जानाम, मूलेन देही’’ति। ‘‘न मय्हं मूलेन अत्थो, सीलरक्खकानञ्‍ञेवाहं दम्मी’’ति। मनुस्सा ‘‘को चायं एळालुको’’ति पक्‍कमिंसु। सुजा तं पवत्तिं सुत्वा ‘‘मय्हं आनीतं भविस्सती’’ति चिन्तेत्वा गन्त्वा तं ‘‘देहि, ताता’’ति आह। ‘‘सीलं रक्खसि, अम्मा’’ति? ‘‘आम, रक्खामी’’ति। ‘‘इदं मया तुय्हमेव अत्थाय आभत’’न्ति सद्धिं यानकेन गेहद्वारे ठपेत्वा पक्‍कामि।

    Sakko ‘‘kahaṃ nu kho nibbattā’’ti tattha nibbattabhāvaṃ ñatvā suvaṇṇaeḷālukānaṃ yānakaṃ pūretvā majjhe gāmassa mahallakavesena nisīditvā ‘‘eḷālukāni gaṇhatha, eḷālukāni gaṇhathā’’ti ugghosesi. Manussā āgantvā ‘‘dehi, tātā’’ti āhaṃsu. ‘‘Ahaṃ sīlarakkhakānaṃ dammi, tumhe sīlaṃ rakkhathā’’ti? ‘‘Mayaṃ sīlaṃ nāma na jānāma, mūlena dehī’’ti. ‘‘Na mayhaṃ mūlena attho, sīlarakkhakānaññevāhaṃ dammī’’ti. Manussā ‘‘ko cāyaṃ eḷāluko’’ti pakkamiṃsu. Sujā taṃ pavattiṃ sutvā ‘‘mayhaṃ ānītaṃ bhavissatī’’ti cintetvā gantvā taṃ ‘‘dehi, tātā’’ti āha. ‘‘Sīlaṃ rakkhasi, ammā’’ti? ‘‘Āma, rakkhāmī’’ti. ‘‘Idaṃ mayā tuyhameva atthāya ābhata’’nti saddhiṃ yānakena gehadvāre ṭhapetvā pakkāmi.

    सापि यावजीवं सीलं रक्खित्वा ततो चुता वेपचित्तिस्स असुरिन्दस्स धीता हुत्वा निब्बत्ति, सीलानिसंसेन अभिरूपा अहोसि। सो तस्सा वयप्पत्तकाले ‘‘मय्हं धीता अत्तनो चित्तरुचितं सामिकं गण्हतू’’ति असुरे सन्‍निपातेसि । सक्‍को ‘‘कहं नु खो सा निब्बत्ता’’ति ओलोकेन्तो तत्थ निब्बत्तभावं ञत्वा ‘‘सुजा चित्तरुचितं सामिकं गण्हन्ती मं गण्हिस्सती’’ति असुरवण्णं मापेत्वा तत्थ अगमासि। सुजं अलङ्करित्वा सन्‍निपातट्ठानं आनेत्वा ‘‘चित्तरुचितं सामिकं गण्हा’’ति आहंसु। सा ओलोकेन्ती सक्‍कं दिस्वा पुब्बेपि सिनेहवसेन उप्पन्‍नपेमेन महोघेन विय अज्झोत्थटहदया हुत्वा ‘‘अयं मे सामिको’’ति वत्वा तस्स उपरि पुप्फदामं खिपित्वा अग्गहेसि। असुरा ‘‘अम्हाकं राजा एत्तकं कालं धीतु अनुच्छविकं अलभित्वा इदानि लभति , अयमेवस्सा धीतु पितामहतो महल्‍लको अनुच्छविको’’ति लज्‍जमाना पक्‍कमिंसु। सो तं देवनगरं आनेत्वा अड्ढतेय्यानं नाटिकाकोटीनं जेट्ठिकं कत्वा यावतायुकं ठत्वा यथाकम्मं गतो।

    Sāpi yāvajīvaṃ sīlaṃ rakkhitvā tato cutā vepacittissa asurindassa dhītā hutvā nibbatti, sīlānisaṃsena abhirūpā ahosi. So tassā vayappattakāle ‘‘mayhaṃ dhītā attano cittarucitaṃ sāmikaṃ gaṇhatū’’ti asure sannipātesi . Sakko ‘‘kahaṃ nu kho sā nibbattā’’ti olokento tattha nibbattabhāvaṃ ñatvā ‘‘sujā cittarucitaṃ sāmikaṃ gaṇhantī maṃ gaṇhissatī’’ti asuravaṇṇaṃ māpetvā tattha agamāsi. Sujaṃ alaṅkaritvā sannipātaṭṭhānaṃ ānetvā ‘‘cittarucitaṃ sāmikaṃ gaṇhā’’ti āhaṃsu. Sā olokentī sakkaṃ disvā pubbepi sinehavasena uppannapemena mahoghena viya ajjhotthaṭahadayā hutvā ‘‘ayaṃ me sāmiko’’ti vatvā tassa upari pupphadāmaṃ khipitvā aggahesi. Asurā ‘‘amhākaṃ rājā ettakaṃ kālaṃ dhītu anucchavikaṃ alabhitvā idāni labhati , ayamevassā dhītu pitāmahato mahallako anucchaviko’’ti lajjamānā pakkamiṃsu. So taṃ devanagaraṃ ānetvā aḍḍhateyyānaṃ nāṭikākoṭīnaṃ jeṭṭhikaṃ katvā yāvatāyukaṃ ṭhatvā yathākammaṃ gato.

    सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा ‘‘एवं भिक्खु पुब्बे पण्डिता देवनगरे रज्‍जं कारयमाना अत्तनो जीवितं परिच्‍चजन्तापि पाणातिपातं न करिंसु, त्वं नाम एवरूपे निय्यानिके सासने पब्बजित्वा अपरिस्सावितं सपाणकं उदकं पिविस्ससी’’ति तं भिक्खुं गरहित्वा अनुसन्धिं घटेत्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा मातलिसङ्गाहको आनन्दो अहोसि, सक्‍को पन अहमेव अहोसि’’न्ति।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘evaṃ bhikkhu pubbe paṇḍitā devanagare rajjaṃ kārayamānā attano jīvitaṃ pariccajantāpi pāṇātipātaṃ na kariṃsu, tvaṃ nāma evarūpe niyyānike sāsane pabbajitvā aparissāvitaṃ sapāṇakaṃ udakaṃ pivissasī’’ti taṃ bhikkhuṃ garahitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mātalisaṅgāhako ānando ahosi, sakko pana ahameva ahosi’’nti.

    कुलावकजातकवण्णना पठमा।

    Kulāvakajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / ३१. कुलावकजातकं • 31. Kulāvakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact