| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೭. ಕುಮಾಪುತ್ತಸಹಾಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
7. Kumāputtasahāyattheragāthāvaṇṇanā
ನಾನಾಜನಪದಂ ಯನ್ತೀತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಕುಮಾಪುತ್ತಸಹಾಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಇತೋ ಚತುನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಬಹುಂ ರುಕ್ಖದಣ್ಡಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕತ್ತರಯಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅದಾಸಿ। ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಯಥಾವಿಭವಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ದೇವೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ವೇಳುಕಣ್ಟಕನಗರೇ ಇದ್ಧೇ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸುದನ್ತೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ‘‘ವಾಸುಲೋ’’ತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ। ಸೋ ಕುಮಾಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಿಯಸಹಾಯೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತೋ ‘‘ಕುಮಾಪುತ್ತೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನ ಹಿ ನೂನ ಸೋ ಓರಕೋ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ, ಯತ್ಥ ಕುಮಾಪುತ್ತೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ ತದನುಬನ್ಧೇನ ಸಯಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ತಸ್ಸ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಸೋ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಸಞ್ಜಾತಛನ್ದೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕುಮಾಪುತ್ತೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಯನ್ತಪಬ್ಬತೇ ಭಾವನಾನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ನಾನಾಜನಪದೇಸು ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಾಪಿ ಗಚ್ಛನ್ತಾಪಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾಪಿ ತಂ ಠಾನಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇನ ತತ್ಥ ಕೋಲಾಹಲಂ ಹೋತಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸುದನ್ತತ್ಥೇರೋ ‘‘ಇಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಜನಪದವಿತಕ್ಕಂ ಅನುವತ್ತೇನ್ತಾ ಚಿತ್ತಸಮಾಧಿಂ ವಿರಾಧೇನ್ತೀ’’ತಿ ಸಂವೇಗಜಾತೋ ತಮೇವ ಸಂವೇಗಂ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತದಮನಸ್ಸ ಅಙ್ಕುಸಂ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ನಾನಾಜನಪದಂ ಯನ್ತೀ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Nānājanapadaṃyantīti āyasmato kumāputtasahāyattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto ito catunavute kappe siddhatthassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto araññaṃ pavisitvā bahuṃ rukkhadaṇḍaṃ chinditvā kattarayaṭṭhiṃ katvā saṅghassa adāsi. Aññañca yathāvibhavaṃ puññaṃ katvā devesu nibbattitvā tato paṭṭhāya sugatīsuyeva parivattento imasmiṃ buddhuppāde veḷukaṇṭakanagare iddhe kule nibbatti. Sudantotissa nāmaṃ ahosi. ‘‘Vāsulo’’ti keci vadanti. So kumāputtassa piyasahāyo hutvā vicaranto ‘‘kumāputto pabbajito’’ti sutvā ‘‘na hi nūna so orako dhammavinayo, yattha kumāputto pabbajito’’ti tadanubandhena sayampi pabbajitukāmo hutvā satthu santikaṃ upasaṅkami. Tassa satthā dhammaṃ desesi. So bhiyyosomattāya pabbajjāya sañjātachando pabbajitvā kumāputteneva saddhiṃ pariyantapabbate bhāvanānuyutto viharati. Tena ca samayena sambahulā bhikkhū nānājanapadesu janapadacārikaṃ carantāpi gacchantāpi āgacchantāpi taṃ ṭhānaṃ upagacchanti. Tena tattha kolāhalaṃ hoti. Taṃ disvā sudantatthero ‘‘ime bhikkhū niyyānikasāsane pabbajitvā janapadavitakkaṃ anuvattentā cittasamādhiṃ virādhentī’’ti saṃvegajāto tameva saṃvegaṃ attano cittadamanassa aṅkusaṃ karonto ‘‘nānājanapadaṃ yantī’’ti gāthaṃ abhāsi.
೩೭. ತತ್ಥ ನಾನಾಜನಪದನ್ತಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ನಾನಾವಿಧಂ ಜನಪದಂ, ಕಾಸಿಕೋಸಲಾದಿಅನೇಕರಟ್ಠನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯನ್ತೀತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ವಿಚರನ್ತಾತಿ ‘‘ಅಸುಕೋ ಜನಪದೋ ಸುಭಿಕ್ಖೋ ಸುಲಭಪಿಣ್ಡೋ, ಅಸುಕೋ ಖೇಮೋ ಅರೋಗೋ’’ತಿಆದಿವಿತಕ್ಕವಸೇನ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಾ। ಅಸಞ್ಞತಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ಜನಪದವಿತಕ್ಕಸ್ಸ ಅಪ್ಪಹೀನತಾಯ ಚಿತ್ತೇನ ಅಸಂಯತಾ। ಸಮಾಧಿಞ್ಚ ವಿರಾಧೇನ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಮೂಲಭೂತಂ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಭೇದಂ ಸಮಾಧಿಞ್ಚ ನಾಮ ವಿರಾಧೇನ್ತಿ । ಚ-ಸದ್ದೋ ಸಮ್ಭಾವನೇ। ದೇಸನ್ತರಚರಣೇನ ಝಾಯಿತುಂ ಓಕಾಸಾಭಾವೇನ ಅನಧಿಗತಂ ಸಮಾಧಿಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛನ್ತಾ, ಅಧಿಗತಞ್ಚ ವಸೀಭಾವಾನಾಪಾದನೇನ ಜೀರನ್ತಾ ವೀರಾಧೇನ್ತಿ ನಾಮ। ಕಿಂಸು ರಟ್ಠಚರಿಯಾ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ‘‘ಏವಂಭೂತಾನಂ ರಟ್ಠಚರಿಯಾ ಜನಪದಚಾರಿಕಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಕಿಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಂ ಸಾಧೇಸ್ಸತಿ, ನಿರತ್ಥಕಾವಾ’’ತಿ ಗರಹನ್ತೋ ವದತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಈದಿಸೀ ದೇಸನ್ತರಚರಿಯಾ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ನ ಅತ್ಥಾವಹಾ, ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಅನತ್ಥಾವಹಾ ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ವಿರಾಧನತೋ, ತಸ್ಮಾ। ವಿನೇಯ್ಯ ಸಾರಮ್ಭನ್ತಿ ವಸನಪದೇಸೇ ಅರತಿವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸಾರಮ್ಭಂ ಚಿತ್ತಸಂಕಿಲೇಸಂ ತದನುರೂಪೇನ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನೇನ ವಿನೇತ್ವಾ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ। ಝಾಯೇಯ್ಯಾತಿ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಜ್ಝಾನೇನ ಲಕ್ಖಣೂಪನಿಜ್ಝಾನೇನ ಚಾತಿ ದುವಿಧೇನಪಿ ಝಾನೇನ ಝಾಯೇಯ್ಯ। ಅಪುರಕ್ಖತೋತಿ ಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕೇಹಿ ತಣ್ಹಾದೀಹಿ ವಾ ನ ಪುರಕ್ಖತೋತಿ ತೇಸಂ ವಸಂ ಅನುಪಗಚ್ಛನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮೇವ ಮನಸಿ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಪನ ವತ್ವಾ ಥೇರೋ ತಮೇವ ಸಂವೇಗಂ ಅಙ್ಕುಸಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೩.೩೬-೪೧) –
37. Tattha nānājanapadanti visuṃ visuṃ nānāvidhaṃ janapadaṃ, kāsikosalādianekaraṭṭhanti attho. Yantīti gacchanti. Vicarantāti ‘‘asuko janapado subhikkho sulabhapiṇḍo, asuko khemo arogo’’tiādivitakkavasena janapadacārikaṃ carantā. Asaññatāti tasseva janapadavitakkassa appahīnatāya cittena asaṃyatā. Samādhiñca virādhentīti sabbassapi uttarimanussadhammassa mūlabhūtaṃ upacārappanābhedaṃ samādhiñca nāma virādhenti . Ca-saddo sambhāvane. Desantaracaraṇena jhāyituṃ okāsābhāvena anadhigataṃ samādhiṃ nādhigacchantā, adhigatañca vasībhāvānāpādanena jīrantā vīrādhenti nāma. Kiṃsu raṭṭhacariyā karissatīti sūti nipātamattaṃ. ‘‘Evaṃbhūtānaṃ raṭṭhacariyā janapadacārikā kiṃ karissati, kiṃ nāma atthaṃ sādhessati, niratthakāvā’’ti garahanto vadati. Tasmāti yasmā īdisī desantaracariyā bhikkhussa na atthāvahā, api ca kho anatthāvahā sampattīnaṃ virādhanato, tasmā. Vineyya sārambhanti vasanapadese arativasena uppannaṃ sārambhaṃ cittasaṃkilesaṃ tadanurūpena paṭisaṅkhānena vinetvā vūpasametvā. Jhāyeyyāti ārammaṇūpanijjhānena lakkhaṇūpanijjhānena cāti duvidhenapi jhānena jhāyeyya. Apurakkhatoti micchāvitakkehi taṇhādīhi vā na purakkhatoti tesaṃ vasaṃ anupagacchanto kammaṭṭhānameva manasi kareyyāti attho. Evaṃ pana vatvā thero tameva saṃvegaṃ aṅkusaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.53.36-41) –
‘‘ಕಾನನಂ ವನಮೋಗ್ಗಯ್ಹ, ವೇಳುಂ ಛೇತ್ವಾನಹಂ ತದಾ।
‘‘Kānanaṃ vanamoggayha, veḷuṃ chetvānahaṃ tadā;
ಆಲಮ್ಬನಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅದದಿಂ ಬಹುಂ॥
Ālambanaṃ karitvāna, saṅghassa adadiṃ bahuṃ.
‘‘ತೇನ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದೇನ, ಸುಬ್ಬತೇ ಅಭಿವಾದಿಯ।
‘‘Tena cittappasādena, subbate abhivādiya;
ಆಲಮ್ಬದಣ್ಡಂ ದತ್ವಾನ, ಪಕ್ಕಾಮಿಂ ಉತ್ತರಾಮುಖೋ॥
Ālambadaṇḍaṃ datvāna, pakkāmiṃ uttarāmukho.
‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ದಣ್ಡಮದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ daṇḍamadadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ದಣ್ಡದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, daṇḍadānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಯಂ ಪನತ್ಥಂ ಅಙ್ಕುಸಂ ಕತ್ವಾ ಅಯಂ ಥೇರೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ, ತಮೇವತ್ಥಂ ಹದಯೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋಪಿ ‘‘ನಾನಾಜನಪದಂ ಯನ್ತಿ’’ತಿ ಇದಮೇವ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ। ತಸ್ಮಾ ತದೇವಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
Yaṃ panatthaṃ aṅkusaṃ katvā ayaṃ thero arahattaṃ patto, tamevatthaṃ hadaye ṭhapetvā arahattaṃ pattopi ‘‘nānājanapadaṃ yanti’’ti idameva gāthaṃ abhāsi. Tasmā tadevassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
ಕುಮಾಪುತ್ತಸಹಾಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kumāputtasahāyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೭. ಕುಮಾಪುತ್ತಸಹಾಯಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 7. Kumāputtasahāyakattheragāthā
