Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၆. ကုမာပုတ္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    6. Kumāputtattheragāthāvaṇṇanā

    သာဓု သုတန္တိ အာယသ္မတော ကုမာပုတ္တတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတိ? သော ကိရ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ဣတော ဧကနဝုတေ ကပ္ပေ အဇိနစမ္မဝသနော တာပသော ဟုတ္ဝာ ဗန္ဓုမတီနဂရေ ရာဇုယ္ယာနေ ဝသန္တော ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ ပသ္သိတ္ဝာ ပသန္နမာနသော ပာဒဗ္ဘဉ္ဇနတေလံ အဒာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။ တတော ပဋ္ဌာယ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ အဝန္တိရဋ္ဌေ ဝေဠုကဏ္ဋကနဂရေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ ‘‘နန္ဒော’’တိသ္သ နာမံ အကံသု။ မာတာ ပနသ္သ ကုမာ နာမ, တေန ကုမာပုတ္တောတိ ပညာယိတ္ထ။ သော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ လဒ္ဓပ္ပသာဒော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ကတပုဗ္ဗကိစ္စော ပရိယန္တပဗ္ဗတပသ္သေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ကမ္မဋ္ဌာနံ သောဓေတ္ဝာ သပ္ပာယဋ္ဌာနေ ဝသန္တော ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၅၃.၂၄-၃၀) –

    Sādhusutanti āyasmato kumāputtattherassa gāthā. Kā uppati? So kira purimabuddhesu katādhikāro ito ekanavute kappe ajinacammavasano tāpaso hutvā bandhumatīnagare rājuyyāne vasanto vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso pādabbhañjanatelaṃ adāsi. So tena puññakammena devaloke nibbatto. Tato paṭṭhāya sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde avantiraṭṭhe veḷukaṇṭakanagare gahapatikule nibbatto. ‘‘Nando’’tissa nāmaṃ akaṃsu. Mātā panassa kumā nāma, tena kumāputtoti paññāyittha. So āyasmato sāriputtassa santike dhammaṃ sutvā laddhappasādo pabbajitvā katapubbakicco pariyantapabbatapasse samaṇadhammaṃ karonto visesaṃ nibbattetuṃ asakkonto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā kammaṭṭhānaṃ sodhetvā sappāyaṭṭhāne vasanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.53.24-30) –

    ‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ၊ ရာဇုယ္ယာနေ ဝသာမဟံ။

    ‘‘Nagare bandhumatiyā, rājuyyāne vasāmahaṃ;

    စမ္မဝာသီ တဒာ အာသိံ၊ ကမဏ္ဍလုဓရော အဟံ။

    Cammavāsī tadā āsiṃ, kamaṇḍaludharo ahaṃ.

    ‘‘အဒ္ဒသံ ဝိမလံ ဗုဒ္ဓံ၊ သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ။

    ‘‘Addasaṃ vimalaṃ buddhaṃ, sayambhuṃ aparājitaṃ;

    ပဓာနံ ပဟိတတ္တံ တံ၊ ဈာယိံ ဈာနရတံ ဝသိံ။

    Padhānaṃ pahitattaṃ taṃ, jhāyiṃ jhānarataṃ vasiṃ.

    ‘‘သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓဉ္စ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။

    ‘‘Sabbakāmasamiddhañca, oghatiṇṇamanāsavaṃ;

    ဒိသ္ဝာ ပသန္နသုမနော၊ အဗ္ဘဉ္ဇနမဒာသဟံ။

    Disvā pasannasumano, abbhañjanamadāsahaṃ.

    ‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ အဗ္ဘဉ္ဇနမဒာသဟံ။

    ‘‘Ekanavutito kappe, abbhañjanamadāsahaṃ;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ အဗ္ဘဉ္ဇနသ္သိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, abbhañjanassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ အရညေ ကာယဒဠ္ဟိဗဟုလေ ဘိက္ခူ, ဒိသ္ဝာ တေ ဩဝဒန္တော သာသနသ္သ နိယ္ယာနိကဘာဝံ ပကာသေန္တော ‘‘သာဓု သုတံ သာဓု စရိတက’’န္တိ ဂာထံ အဘာသိ။

    Arahattaṃ pana patvā araññe kāyadaḷhibahule bhikkhū, disvā te ovadanto sāsanassa niyyānikabhāvaṃ pakāsento ‘‘sādhu sutaṃ sādhu caritaka’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ၃၆. တတ္ထ သာဓူတိ သုန္ဒရံ။ သုတန္တိ သဝနံ။ တဉ္စ ခော ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သိတံ ဝိသေသတော အပ္ပိစ္ဆတာဒိပဋိသံယုတ္တံ ဒသကထာဝတ္ထုသဝနံ ဣဓာဓိပ္ပေတံ။ သာဓု စရိတကန္တိ တဒေဝ အပ္ပိစ္ဆတာဒိစရိတံ စိဏ္ဏံ, သာဓုစရိတမေဝ ဟိ ‘‘စရိတက’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပဒဒ္ဝယေနာပိ ဗာဟုသစ္စံ တဒနုရူပံ ပဋိပတ္တိဉ္စ ‘‘သုန္ဒရ’’န္တိ ဒသ္သေတိ။ သဒာတိ သဗ္ဗကာလေ နဝကမဇ္ဈိမထေရကာလေ, သဗ္ဗေသု ဝာ ဣရိယာပထက္ခဏေသု။ အနိကေတဝိဟာရောတိ ကိလေသာနံ နိဝာသနဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပဉ္စကာမဂုဏာ နိကေတာ နာမ, လောကိယာ ဝာ ဆဠာရမ္မဏဓမ္မာ။ ယထာဟ – ‘‘ရူပနိမိတ္တနိကေတဝိသာရဝိနိဗန္ဓာ ခော, ဂဟပတိ, ‘နိကေတသာရီ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိအာဒိ (သံ. နိ. ၃.၃)။ တေသံ နိကေတာနံ ပဟာနတ္ထာယ ပဋိပဒာ အနိကေတဝိဟာရော။ အတ္ထပုစ္ဆနန္တိ တံ အာဇာနိတုကာမသ္သ ကလ္ယာဏမိတ္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထပဘေဒသ္သ ပုစ္ဆနံ, ကုသလာဒိဘေဒသ္သ ဝာ အတ္ထသ္သ သဘာဝဓမ္မသ္သ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, ကုသလံ, ကိံ အကုသလံ, ကိံ သာဝဇ္ဇံ, ကိံ အနဝဇ္ဇ’’န္တိအာဒိနာ (မ. နိ. ၃.၂၉၆) ပုစ္ဆနံ အတ္ထပုစ္ဆနံ။ ပဒက္ခိဏကမ္မန္တိ တံ ပန ပုစ္ဆိတ္ဝာ ပဒက္ခိဏဂ္ဂာဟိဘာဝေန တသ္သ ဩဝာဒေ အဓိဋ္ဌာနံ သမ္မာပဋိပတ္တိ။ ဣဓာပိ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဒံ အာနေတ္ဝာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧတံ သာမညန္တိ ‘‘သာဓု သုတ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ ယံ သုတံ, ယဉ္စ စရိတံ, ယော စ အနိကေတဝိဟာရော , ယဉ္စ အတ္ထပုစ္ဆနံ, ယဉ္စ ပဒက္ခိဏကမ္မံ, ဧတံ သာမညံ ဧသော သမဏဘာဝော။ ယသ္မာ ဣမာယ ဧဝ ပဋိပဒာယ သမဏဘာဝော, န အညထာ, တသ္မာ ‘‘သာမည’’န္တိ နိပ္ပရိယာယတော မဂ္ဂဖလသ္သ အဓိဝစနံ။ တသ္သ ဝာ ပန အယံ အပဏ္ဏကပဋိပဒာ, တံ ပနေတံ သာမညံ ယာဒိသသ္သ သမ္ဘဝာတိ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အကိဉ္စနသ္သာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အပရိဂ္ဂာဟကသ္သ, ခေတ္တဝတ္ထုဟိရညသုဝဏ္ဏဒာသိဒာသာဒိပရိဂ္ဂဟပဋိဂ္ဂဟဏရဟိတသ္သာတိ အတ္ထော။

    36. Tattha sādhūti sundaraṃ. Sutanti savanaṃ. Tañca kho vivaṭṭūpanissitaṃ visesato appicchatādipaṭisaṃyuttaṃ dasakathāvatthusavanaṃ idhādhippetaṃ. Sādhu caritakanti tadeva appicchatādicaritaṃ ciṇṇaṃ, sādhucaritameva hi ‘‘caritaka’’nti vuttaṃ. Padadvayenāpi bāhusaccaṃ tadanurūpaṃ paṭipattiñca ‘‘sundara’’nti dasseti. Sadāti sabbakāle navakamajjhimatherakāle, sabbesu vā iriyāpathakkhaṇesu. Aniketavihāroti kilesānaṃ nivāsanaṭṭhānaṭṭhena pañcakāmaguṇā niketā nāma, lokiyā vā chaḷārammaṇadhammā. Yathāha – ‘‘rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, ‘niketasārī’ti vuccatī’’tiādi (saṃ. ni. 3.3). Tesaṃ niketānaṃ pahānatthāya paṭipadā aniketavihāro. Atthapucchananti taṃ ājānitukāmassa kalyāṇamittaṃ upasaṅkamitvā diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthapabhedassa pucchanaṃ, kusalādibhedassa vā atthassa sabhāvadhammassa ‘‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajja’’ntiādinā (ma. ni. 3.296) pucchanaṃ atthapucchanaṃ. Padakkhiṇakammanti taṃ pana pucchitvā padakkhiṇaggāhibhāvena tassa ovāde adhiṭṭhānaṃ sammāpaṭipatti. Idhāpi ‘‘sādhū’’ti padaṃ ānetvā yojetabbaṃ. Etaṃ sāmaññanti ‘‘sādhu suta’’ntiādinā vuttaṃ yaṃ sutaṃ, yañca caritaṃ, yo ca aniketavihāro , yañca atthapucchanaṃ, yañca padakkhiṇakammaṃ, etaṃ sāmaññaṃ eso samaṇabhāvo. Yasmā imāya eva paṭipadāya samaṇabhāvo, na aññathā, tasmā ‘‘sāmañña’’nti nippariyāyato maggaphalassa adhivacanaṃ. Tassa vā pana ayaṃ apaṇṇakapaṭipadā, taṃ panetaṃ sāmaññaṃ yādisassa sambhavāti, taṃ dassetuṃ ‘‘akiñcanassā’’ti vuttaṃ. Apariggāhakassa, khettavatthuhiraññasuvaṇṇadāsidāsādipariggahapaṭiggahaṇarahitassāti attho.

    ကုမာပုတ္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Kumāputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၆. ကုမာပုတ္တတ္ထေရဂာထာ • 6. Kumāputtattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact