Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൬. കുമാപുത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
6. Kumāputtattheragāthāvaṇṇanā
സാധു സുതന്തി ആയസ്മതോ കുമാപുത്തത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പതി? സോ കിര പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ ഇതോ ഏകനവുതേ കപ്പേ അജിനചമ്മവസനോ താപസോ ഹുത്വാ ബന്ധുമതീനഗരേ രാജുയ്യാനേ വസന്തോ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം പസ്സിത്വാ പസന്നമാനസോ പാദബ്ഭഞ്ജനതേലം അദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവലോകേ നിബ്ബത്തോ. തതോ പട്ഠായ സുഗതീസുയേവ സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ അവന്തിരട്ഠേ വേളുകണ്ടകനഗരേ ഗഹപതികുലേ നിബ്ബത്തോ. ‘‘നന്ദോ’’തിസ്സ നാമം അകംസു. മാതാ പനസ്സ കുമാ നാമ, തേന കുമാപുത്തോതി പഞ്ഞായിത്ഥ. സോ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ ലദ്ധപ്പസാദോ പബ്ബജിത്വാ കതപുബ്ബകിച്ചോ പരിയന്തപബ്ബതപസ്സേ സമണധമ്മം കരോന്തോ വിസേസം നിബ്ബത്തേതും അസക്കോന്തോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ധമ്മം സുത്വാ കമ്മട്ഠാനം സോധേത്വാ സപ്പായട്ഠാനേ വസന്തോ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ അരഹത്തം സച്ഛാകാസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൩.൨൪-൩൦) –
Sādhusutanti āyasmato kumāputtattherassa gāthā. Kā uppati? So kira purimabuddhesu katādhikāro ito ekanavute kappe ajinacammavasano tāpaso hutvā bandhumatīnagare rājuyyāne vasanto vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso pādabbhañjanatelaṃ adāsi. So tena puññakammena devaloke nibbatto. Tato paṭṭhāya sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde avantiraṭṭhe veḷukaṇṭakanagare gahapatikule nibbatto. ‘‘Nando’’tissa nāmaṃ akaṃsu. Mātā panassa kumā nāma, tena kumāputtoti paññāyittha. So āyasmato sāriputtassa santike dhammaṃ sutvā laddhappasādo pabbajitvā katapubbakicco pariyantapabbatapasse samaṇadhammaṃ karonto visesaṃ nibbattetuṃ asakkonto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā kammaṭṭhānaṃ sodhetvā sappāyaṭṭhāne vasanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.53.24-30) –
‘‘നഗരേ ബന്ധുമതിയാ, രാജുയ്യാനേ വസാമഹം;
‘‘Nagare bandhumatiyā, rājuyyāne vasāmahaṃ;
ചമ്മവാസീ തദാ ആസിം, കമണ്ഡലുധരോ അഹം.
Cammavāsī tadā āsiṃ, kamaṇḍaludharo ahaṃ.
‘‘അദ്ദസം വിമലം ബുദ്ധം, സയമ്ഭും അപരാജിതം;
‘‘Addasaṃ vimalaṃ buddhaṃ, sayambhuṃ aparājitaṃ;
പധാനം പഹിതത്തം തം, ഝായിം ഝാനരതം വസിം.
Padhānaṃ pahitattaṃ taṃ, jhāyiṃ jhānarataṃ vasiṃ.
‘‘സബ്ബകാമസമിദ്ധഞ്ച, ഓഘതിണ്ണമനാസവം;
‘‘Sabbakāmasamiddhañca, oghatiṇṇamanāsavaṃ;
ദിസ്വാ പസന്നസുമനോ, അബ്ഭഞ്ജനമദാസഹം.
Disvā pasannasumano, abbhañjanamadāsahaṃ.
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, അബ്ഭഞ്ജനമദാസഹം;
‘‘Ekanavutito kappe, abbhañjanamadāsahaṃ;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, അബ്ഭഞ്ജനസ്സിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, abbhañjanassidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ അരഞ്ഞേ കായദള്ഹിബഹുലേ ഭിക്ഖൂ, ദിസ്വാ തേ ഓവദന്തോ സാസനസ്സ നിയ്യാനികഭാവം പകാസേന്തോ ‘‘സാധു സുതം സാധു ചരിതക’’ന്തി ഗാഥം അഭാസി.
Arahattaṃ pana patvā araññe kāyadaḷhibahule bhikkhū, disvā te ovadanto sāsanassa niyyānikabhāvaṃ pakāsento ‘‘sādhu sutaṃ sādhu caritaka’’nti gāthaṃ abhāsi.
൩൬. തത്ഥ സാധൂതി സുന്ദരം. സുതന്തി സവനം. തഞ്ച ഖോ വിവട്ടൂപനിസ്സിതം വിസേസതോ അപ്പിച്ഛതാദിപടിസംയുത്തം ദസകഥാവത്ഥുസവനം ഇധാധിപ്പേതം. സാധു ചരിതകന്തി തദേവ അപ്പിച്ഛതാദിചരിതം ചിണ്ണം, സാധുചരിതമേവ ഹി ‘‘ചരിതക’’ന്തി വുത്തം. പദദ്വയേനാപി ബാഹുസച്ചം തദനുരൂപം പടിപത്തിഞ്ച ‘‘സുന്ദര’’ന്തി ദസ്സേതി. സദാതി സബ്ബകാലേ നവകമജ്ഝിമഥേരകാലേ, സബ്ബേസു വാ ഇരിയാപഥക്ഖണേസു. അനികേതവിഹാരോതി കിലേസാനം നിവാസനട്ഠാനട്ഠേന പഞ്ചകാമഗുണാ നികേതാ നാമ, ലോകിയാ വാ ഛളാരമ്മണധമ്മാ. യഥാഹ – ‘‘രൂപനിമിത്തനികേതവിസാരവിനിബന്ധാ ഖോ, ഗഹപതി, ‘നികേതസാരീ’തി വുച്ചതീ’’തിആദി (സം॰ നി॰ ൩.൩). തേസം നികേതാനം പഹാനത്ഥായ പടിപദാ അനികേതവിഹാരോ. അത്ഥപുച്ഛനന്തി തം ആജാനിതുകാമസ്സ കല്യാണമിത്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ദിട്ഠധമ്മികസമ്പരായികപരമത്ഥപഭേദസ്സ പുച്ഛനം, കുസലാദിഭേദസ്സ വാ അത്ഥസ്സ സഭാവധമ്മസ്സ ‘‘കിം, ഭന്തേ, കുസലം, കിം അകുസലം, കിം സാവജ്ജം, കിം അനവജ്ജ’’ന്തിആദിനാ (മ॰ നി॰ ൩.൨൯൬) പുച്ഛനം അത്ഥപുച്ഛനം. പദക്ഖിണകമ്മന്തി തം പന പുച്ഛിത്വാ പദക്ഖിണഗ്ഗാഹിഭാവേന തസ്സ ഓവാദേ അധിട്ഠാനം സമ്മാപടിപത്തി. ഇധാപി ‘‘സാധൂ’’തി പദം ആനേത്വാ യോജേതബ്ബം. ഏതം സാമഞ്ഞന്തി ‘‘സാധു സുത’’ന്തിആദിനാ വുത്തം യം സുതം, യഞ്ച ചരിതം, യോ ച അനികേതവിഹാരോ , യഞ്ച അത്ഥപുച്ഛനം, യഞ്ച പദക്ഖിണകമ്മം, ഏതം സാമഞ്ഞം ഏസോ സമണഭാവോ. യസ്മാ ഇമായ ഏവ പടിപദായ സമണഭാവോ, ന അഞ്ഞഥാ, തസ്മാ ‘‘സാമഞ്ഞ’’ന്തി നിപ്പരിയായതോ മഗ്ഗഫലസ്സ അധിവചനം. തസ്സ വാ പന അയം അപണ്ണകപടിപദാ, തം പനേതം സാമഞ്ഞം യാദിസസ്സ സമ്ഭവാതി, തം ദസ്സേതും ‘‘അകിഞ്ചനസ്സാ’’തി വുത്തം. അപരിഗ്ഗാഹകസ്സ, ഖേത്തവത്ഥുഹിരഞ്ഞസുവണ്ണദാസിദാസാദിപരിഗ്ഗഹപടിഗ്ഗഹണരഹിതസ്സാതി അത്ഥോ.
36. Tattha sādhūti sundaraṃ. Sutanti savanaṃ. Tañca kho vivaṭṭūpanissitaṃ visesato appicchatādipaṭisaṃyuttaṃ dasakathāvatthusavanaṃ idhādhippetaṃ. Sādhu caritakanti tadeva appicchatādicaritaṃ ciṇṇaṃ, sādhucaritameva hi ‘‘caritaka’’nti vuttaṃ. Padadvayenāpi bāhusaccaṃ tadanurūpaṃ paṭipattiñca ‘‘sundara’’nti dasseti. Sadāti sabbakāle navakamajjhimatherakāle, sabbesu vā iriyāpathakkhaṇesu. Aniketavihāroti kilesānaṃ nivāsanaṭṭhānaṭṭhena pañcakāmaguṇā niketā nāma, lokiyā vā chaḷārammaṇadhammā. Yathāha – ‘‘rūpanimittaniketavisāravinibandhā kho, gahapati, ‘niketasārī’ti vuccatī’’tiādi (saṃ. ni. 3.3). Tesaṃ niketānaṃ pahānatthāya paṭipadā aniketavihāro. Atthapucchananti taṃ ājānitukāmassa kalyāṇamittaṃ upasaṅkamitvā diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthapabhedassa pucchanaṃ, kusalādibhedassa vā atthassa sabhāvadhammassa ‘‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajja’’ntiādinā (ma. ni. 3.296) pucchanaṃ atthapucchanaṃ. Padakkhiṇakammanti taṃ pana pucchitvā padakkhiṇaggāhibhāvena tassa ovāde adhiṭṭhānaṃ sammāpaṭipatti. Idhāpi ‘‘sādhū’’ti padaṃ ānetvā yojetabbaṃ. Etaṃ sāmaññanti ‘‘sādhu suta’’ntiādinā vuttaṃ yaṃ sutaṃ, yañca caritaṃ, yo ca aniketavihāro , yañca atthapucchanaṃ, yañca padakkhiṇakammaṃ, etaṃ sāmaññaṃ eso samaṇabhāvo. Yasmā imāya eva paṭipadāya samaṇabhāvo, na aññathā, tasmā ‘‘sāmañña’’nti nippariyāyato maggaphalassa adhivacanaṃ. Tassa vā pana ayaṃ apaṇṇakapaṭipadā, taṃ panetaṃ sāmaññaṃ yādisassa sambhavāti, taṃ dassetuṃ ‘‘akiñcanassā’’ti vuttaṃ. Apariggāhakassa, khettavatthuhiraññasuvaṇṇadāsidāsādipariggahapaṭiggahaṇarahitassāti attho.
കുമാപുത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Kumāputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൬. കുമാപുത്തത്ഥേരഗാഥാ • 6. Kumāputtattheragāthā