| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पेतवत्थु-अट्ठकथा • Petavatthu-aṭṭhakathā |
५. कुमारपेतवत्थुवण्णना
5. Kumārapetavatthuvaṇṇanā
अच्छेररूपं सुगतस्स ञाणन्ति इदं कुमारपेतवत्थु। तस्स का उप्पत्ति? सावत्थियं किर बहू उपासका धम्मगणा हुत्वा नगरे महन्तं मण्डपं कारेत्वा तं नानावण्णेहि वत्थेहि अलङ्करित्वा कालस्सेव सत्थारं भिक्खुसङ्घञ्च निमन्तेत्वा महारहवरपच्चत्थरणत्थतेसु आसनेसु बुद्धप्पमुखं भिक्खुसङ्घं निसीदापेत्वा गन्धपुप्फादीहि पूजेत्वा महादानं पवत्तेन्ति। तं दिस्वा अञ्ञतरो मच्छेरमलपरियुट्ठितचित्तो पुरिसो तं सक्कारं असहमानो एवमाह – ‘‘वरमेतं सब्बं सङ्कारकूटे छड्डितं, न त्वेव इमेसं मुण्डकानं दिन्न’’न्ति। तं सुत्वा उपासका संविग्गमानसा ‘‘भारियं वत इमिना पुरिसेन पापं पसुतं, येन एवं बुद्धप्पमुखे भिक्खुसङ्घे अपरद्ध’’न्ति तमत्थं तस्स मातुया आरोचेत्वा ‘‘गच्छ, त्वं ससावकसङ्घं भगवन्तं खमापेही’’ति आहंसु। सा ‘‘साधू’’ति पटिस्सुणित्वा पुत्तं सन्तज्जेन्ती सञ्ञापेत्वा भगवन्तं भिक्खुसङ्घञ्च उपसङ्कमित्वा पुत्तेन कतअच्चयं देसेन्ती खमापेत्वा भगवतो भिक्खुसङ्घस्स च सत्ताहं यागुदानेन पूजं अकासि। तस्सा पुत्तो नचिरस्सेव कालं कत्वा किलिट्ठकम्मूपजीविनिया गणिकाय कुच्छियं निब्बत्ति। सा च नं जातमत्तंयेव ‘‘दारको’’ति ञत्वा सुसाने छड्डापेसि। सो तत्थ अत्तनो पुञ्ञबलेनेव गहितारक्खो केनचि अनुपद्दुतो मातु-अङ्के विय सुखं सुपि। देवता तस्स आरक्खं गण्हिंसूति च वदन्ति।
Accherarūpaṃ sugatassa ñāṇanti idaṃ kumārapetavatthu. Tassa kā uppatti? Sāvatthiyaṃ kira bahū upāsakā dhammagaṇā hutvā nagare mahantaṃ maṇḍapaṃ kāretvā taṃ nānāvaṇṇehi vatthehi alaṅkaritvā kālasseva satthāraṃ bhikkhusaṅghañca nimantetvā mahārahavarapaccattharaṇatthatesu āsanesu buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā gandhapupphādīhi pūjetvā mahādānaṃ pavattenti. Taṃ disvā aññataro maccheramalapariyuṭṭhitacitto puriso taṃ sakkāraṃ asahamāno evamāha – ‘‘varametaṃ sabbaṃ saṅkārakūṭe chaḍḍitaṃ, na tveva imesaṃ muṇḍakānaṃ dinna’’nti. Taṃ sutvā upāsakā saṃviggamānasā ‘‘bhāriyaṃ vata iminā purisena pāpaṃ pasutaṃ, yena evaṃ buddhappamukhe bhikkhusaṅghe aparaddha’’nti tamatthaṃ tassa mātuyā ārocetvā ‘‘gaccha, tvaṃ sasāvakasaṅghaṃ bhagavantaṃ khamāpehī’’ti āhaṃsu. Sā ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā puttaṃ santajjentī saññāpetvā bhagavantaṃ bhikkhusaṅghañca upasaṅkamitvā puttena kataaccayaṃ desentī khamāpetvā bhagavato bhikkhusaṅghassa ca sattāhaṃ yāgudānena pūjaṃ akāsi. Tassā putto nacirasseva kālaṃ katvā kiliṭṭhakammūpajīviniyā gaṇikāya kucchiyaṃ nibbatti. Sā ca naṃ jātamattaṃyeva ‘‘dārako’’ti ñatvā susāne chaḍḍāpesi. So tattha attano puññabaleneva gahitārakkho kenaci anupadduto mātu-aṅke viya sukhaṃ supi. Devatā tassa ārakkhaṃ gaṇhiṃsūti ca vadanti.
अथ भगवा पच्चूससमये महाकरुणासमापत्तितो वुट्ठाय बुद्धचक्खुना लोकं वोलोकेन्तो तं दारकं सिवथिकाय छड्डितं दिस्वा सूरियुग्गमनवेलाय सिवथिकं अगमासि। ‘‘सत्था इधागतो, कारणेनेत्थ भवितब्ब’’न्ति महाजनो सन्निपति। भगवा सन्निपतितपरिसाय ‘‘नायं दारको ओञ्ञातब्बो, यदिपि इदानि सुसाने छड्डितो अनाथो ठितो, आयतिं पन दिट्ठेव धम्मे अभिसम्परायञ्च उळारसम्पत्तिं पटिलभिस्सती’’ति वत्वा तेहि मनुस्सेहि ‘‘किं नु खो, भन्ते, इमिना पुरिमजातियं कतं कम्म’’न्ति पुट्ठो –
Atha bhagavā paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya buddhacakkhunā lokaṃ volokento taṃ dārakaṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ disvā sūriyuggamanavelāya sivathikaṃ agamāsi. ‘‘Satthā idhāgato, kāraṇenettha bhavitabba’’nti mahājano sannipati. Bhagavā sannipatitaparisāya ‘‘nāyaṃ dārako oññātabbo, yadipi idāni susāne chaḍḍito anātho ṭhito, āyatiṃ pana diṭṭheva dhamme abhisamparāyañca uḷārasampattiṃ paṭilabhissatī’’ti vatvā tehi manussehi ‘‘kiṃ nu kho, bhante, iminā purimajātiyaṃ kataṃ kamma’’nti puṭṭho –
‘‘बुद्धपमुखस्स भिक्खुसङ्घस्स, पूजं अकासि जनता उळारं।
‘‘Buddhapamukhassa bhikkhusaṅghassa, pūjaṃ akāsi janatā uḷāraṃ;
तत्रस्स चित्तस्सहु अञ्ञथत्तं, वाचं अभासि फरुसं असब्भ’’न्ति॥ –
Tatrassa cittassahu aññathattaṃ, vācaṃ abhāsi pharusaṃ asabbha’’nti. –
आदिना नयेन दारकेन कतकम्मं आयतिं पत्तब्बं सम्पत्तिञ्च पकासेत्वा सन्निपतिताय परिसाय अज्झासयानुरूपं धम्मं कथेत्वा उपरि सामुक्कंसिकं धम्मदेसनं अकासि। सच्चपरियोसाने चतुरासीतिया पाणसहस्सानं धम्माभिसमयो अहोसि, तञ्च दारकं असीतिकोटिविभवो एको कुटुम्बिको भगवतो सम्मुखाव ‘‘मय्हं पुत्तो’’ति अग्गहेसि। भगवा ‘‘एत्तकेन अयं दारको रक्खितो, महाजनस्स च अनुग्गहो कतो’’ति विहारं अगमासि।
Ādinā nayena dārakena katakammaṃ āyatiṃ pattabbaṃ sampattiñca pakāsetvā sannipatitāya parisāya ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ kathetvā upari sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanaṃ akāsi. Saccapariyosāne caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi, tañca dārakaṃ asītikoṭivibhavo eko kuṭumbiko bhagavato sammukhāva ‘‘mayhaṃ putto’’ti aggahesi. Bhagavā ‘‘ettakena ayaṃ dārako rakkhito, mahājanassa ca anuggaho kato’’ti vihāraṃ agamāsi.
सो अपरेन समयेन तस्मिं कुटुम्बिके कालकते तेन निय्यादितं धनं पटिपज्जित्वा कुटुम्बं सण्ठपेन्तो तस्मिं नगरेयेव महाविभवो गहपति हुत्वा दानादिनिरतो अहोसि। अथेकदिवसं भिक्खू धम्मसभायं कथं समुट्ठापेसुं – ‘‘अहो नून सत्था सत्तेसु अनुकम्पको, सोपि नाम दारको तदा अनाथो ठितो एतरहि महतिं सम्पत्तिं पच्चनुभवति, उळारानि च पुञ्ञानि करोती’’ति। तं सुत्वा सत्था ‘‘न, भिक्खवे, तस्स एत्तकाव सम्पत्ति, अथ खो आयुपरियोसाने तावतिंसभवने सक्कस्स देवरञ्ञो पुत्तो हुत्वा निब्बत्तिस्सति, महतिं दिब्बसम्पत्तिञ्च पटिलभिस्सती’’ति ब्याकासि। तं सुत्वा भिक्खू च महाजनो च ‘‘इदं किर कारणं दिस्वा दीघदस्सी भगवा जातमत्तस्सेवस्स आमकसुसाने छड्डितस्स तत्थ गन्त्वा सङ्गहं अकासी’’ति सत्थु ञाणविसेसं थोमेत्वा तस्मिं अत्तभावे तस्स पवत्तिं कथेसुं। तमत्थं दीपेन्ता सङ्गीतिकारा –
So aparena samayena tasmiṃ kuṭumbike kālakate tena niyyāditaṃ dhanaṃ paṭipajjitvā kuṭumbaṃ saṇṭhapento tasmiṃ nagareyeva mahāvibhavo gahapati hutvā dānādinirato ahosi. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘aho nūna satthā sattesu anukampako, sopi nāma dārako tadā anātho ṭhito etarahi mahatiṃ sampattiṃ paccanubhavati, uḷārāni ca puññāni karotī’’ti. Taṃ sutvā satthā ‘‘na, bhikkhave, tassa ettakāva sampatti, atha kho āyupariyosāne tāvatiṃsabhavane sakkassa devarañño putto hutvā nibbattissati, mahatiṃ dibbasampattiñca paṭilabhissatī’’ti byākāsi. Taṃ sutvā bhikkhū ca mahājano ca ‘‘idaṃ kira kāraṇaṃ disvā dīghadassī bhagavā jātamattassevassa āmakasusāne chaḍḍitassa tattha gantvā saṅgahaṃ akāsī’’ti satthu ñāṇavisesaṃ thometvā tasmiṃ attabhāve tassa pavattiṃ kathesuṃ. Tamatthaṃ dīpentā saṅgītikārā –
४५३.
453.
‘‘अच्छेररूपं सुगतस्स ञाणं, सत्था यथा पुग्गलं ब्याकासि।
‘‘Accherarūpaṃ sugatassa ñāṇaṃ, satthā yathā puggalaṃ byākāsi;
उस्सन्नपुञ्ञापि भवन्ति हेके, परित्तपुञ्ञापि भवन्ति हेके॥
Ussannapuññāpi bhavanti heke, parittapuññāpi bhavanti heke.
४५४.
454.
‘‘अयं कुमारो सीवथिकाय छड्डितो, अङ्गुट्ठस्नेहेन यापेति रत्तिं।
‘‘Ayaṃ kumāro sīvathikāya chaḍḍito, aṅguṭṭhasnehena yāpeti rattiṃ;
न यक्खभूता न सरीसपा वा, विहेठयेय्युं कतपुञ्ञं कुमारं॥
Na yakkhabhūtā na sarīsapā vā, viheṭhayeyyuṃ katapuññaṃ kumāraṃ.
४५५.
455.
‘‘सुनखापिमस्स पलिहिंसु पादे, धङ्का सिङ्गाला परिवत्तयन्ति।
‘‘Sunakhāpimassa palihiṃsu pāde, dhaṅkā siṅgālā parivattayanti;
गब्भासयं पक्खिगणा हरन्ति, काका पन अक्खिमलं हरन्ति॥
Gabbhāsayaṃ pakkhigaṇā haranti, kākā pana akkhimalaṃ haranti.
४५६.
456.
‘‘नयिमस्स रक्खं विदहिंसु केचि, न ओसधं सासपधूपनं वा।
‘‘Nayimassa rakkhaṃ vidahiṃsu keci, na osadhaṃ sāsapadhūpanaṃ vā;
नक्खत्तयोगम्पि न अग्गहेसुं, न सब्बधञ्ञानिपि आकिरिंसु॥
Nakkhattayogampi na aggahesuṃ, na sabbadhaññānipi ākiriṃsu.
४५७.
457.
‘‘एतादिसं उत्तमकिच्छपत्तं, रत्ताभतं सीवथिकाय छड्डितं।
‘‘Etādisaṃ uttamakicchapattaṃ, rattābhataṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ;
नोनीतपिण्डंव पवेधमानं, ससंसयं जीवितसावसेसं॥
Nonītapiṇḍaṃva pavedhamānaṃ, sasaṃsayaṃ jīvitasāvasesaṃ.
४५८.
458.
‘‘तमद्दसा देवमनुस्सपूजितो, दिस्वा च तं ब्याकरि भूरिपञ्ञो।
‘‘Tamaddasā devamanussapūjito, disvā ca taṃ byākari bhūripañño;
‘अयं कुमारो नगरस्सिमस्स, अग्गकुलिको भविस्सति भोगतो च’॥
‘Ayaṃ kumāro nagarassimassa, aggakuliko bhavissati bhogato ca’.
४५९.
459.
‘‘किस्स वतं किं पन ब्रह्मचरियं, किस्स सुचिण्णस्स अयं विपाको।
‘‘Kissa vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ, kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
एतादिसं ब्यसनं पापुणित्वा, तं तादिसं पच्चनुभोस्सतिद्धि’’न्ति॥ –
Etādisaṃ byasanaṃ pāpuṇitvā, taṃ tādisaṃ paccanubhossatiddhi’’nti. –
छ गाथा अवोचुं।
Cha gāthā avocuṃ.
४५३. तत्थ अच्छेररूपन्ति अच्छरियसभावं। सुगतस्स ञाणन्ति अञ्ञेहि असाधारणं सम्मासम्बुद्धस्स ञाणं, आसयानुसयञाणादिसब्बञ्ञुतञ्ञाणमेव सन्धाय वुत्तं। तयिदं अञ्ञेसं अविसयभूतं कथं ञाणन्ति आह ‘‘सत्था यथा पुग्गलं ब्याकासी’’ति। तेन सत्थु देसनाय एव ञाणस्स अच्छरियभावो विञ्ञायतीति दस्सेति।
453. Tattha accherarūpanti acchariyasabhāvaṃ. Sugatassa ñāṇanti aññehi asādhāraṇaṃ sammāsambuddhassa ñāṇaṃ, āsayānusayañāṇādisabbaññutaññāṇameva sandhāya vuttaṃ. Tayidaṃ aññesaṃ avisayabhūtaṃ kathaṃ ñāṇanti āha ‘‘satthā yathā puggalaṃ byākāsī’’ti. Tena satthu desanāya eva ñāṇassa acchariyabhāvo viññāyatīti dasseti.
इदानि ब्याकरणं दस्सेन्तो ‘‘उस्सन्नपुञ्ञापि भवन्ति हेके, परित्तपुञ्ञापि भवन्ति हेके’’ति आह। तस्सत्थो – उस्सन्नकुसलधम्मापि इधेकच्चे पुग्गला लद्धपच्चयस्स अपुञ्ञस्स वसेन जातिआदिना निहीना भवन्ति, परित्तपुञ्ञापि अप्पतरपुञ्ञधम्मापि एके सत्ता खेत्तसम्पत्तिआदिना तस्स पुञ्ञस्स महाजुतिकताय उळारा भवन्तीति।
Idāni byākaraṇaṃ dassento ‘‘ussannapuññāpi bhavanti heke, parittapuññāpi bhavanti heke’’ti āha. Tassattho – ussannakusaladhammāpi idhekacce puggalā laddhapaccayassa apuññassa vasena jātiādinā nihīnā bhavanti, parittapuññāpi appatarapuññadhammāpi eke sattā khettasampattiādinā tassa puññassa mahājutikatāya uḷārā bhavantīti.
४५४. सीवथिकायाति सुसाने। अङ्गुट्ठस्नेहेनाति अङ्गुट्ठतो पवत्तस्नेहेन, देवताय अङ्गुट्ठतो पग्घरितखीरेनाति अत्थो। न यक्खभूता न सरीसपा वाति पिसाचभूता वा यक्खभूता वा सरीसपा वा ये केचि सरन्ता गच्छन्ता वा न विहेठयेय्युं न बाधेय्युं।
454.Sīvathikāyāti susāne. Aṅguṭṭhasnehenāti aṅguṭṭhato pavattasnehena, devatāya aṅguṭṭhato paggharitakhīrenāti attho. Na yakkhabhūtā na sarīsapā vāti pisācabhūtā vā yakkhabhūtā vā sarīsapā vā ye keci sarantā gacchantā vā na viheṭhayeyyuṃ na bādheyyuṃ.
४५५. पलिहिंसु पादेति अत्तनो जिव्हाय पादे लिहिसुं। धङ्काति काका। परिवत्तयन्तीति ‘‘मा नं कुमारं केचि विहेठेय्यु’’न्ति रक्खन्ता निरोगभावजाननत्थं अपरापरं परिवत्तन्ति। गब्भासयन्ति गब्भमलं। पक्खिगणाति गिज्झकुललादयो सकुणगणा। हरन्तीति अपनेन्ति। अक्खिमलन्ति अक्खिगूथं।
455.Palihiṃsu pādeti attano jivhāya pāde lihisuṃ. Dhaṅkāti kākā. Parivattayantīti ‘‘mā naṃ kumāraṃ keci viheṭheyyu’’nti rakkhantā nirogabhāvajānanatthaṃ aparāparaṃ parivattanti. Gabbhāsayanti gabbhamalaṃ. Pakkhigaṇāti gijjhakulalādayo sakuṇagaṇā. Harantīti apanenti. Akkhimalanti akkhigūthaṃ.
४५६. केचीति केचि मनुस्सा, अमनुस्सा पन रक्खं संविदहिंसु। ओसधन्ति तदा आयतिञ्च आरोग्यावहं अगदं। सासपधूपनं वाति यं जातस्स दारकस्स रक्खणत्थं सासपेन धूपनं करोन्ति, तम्पि तस्स करोन्ता नाहेसुन्ति दीपेन्ति। नक्खत्तयोगम्पि न अग्गहेसुन्ति नक्खत्तयुत्तम्पि न गण्हिंसु। ‘‘असुकम्हि नक्खत्ते तिथिम्हि मुहुत्ते अयं जातो’’ति एवं जातकम्मम्पिस्स न केचि अकंसूति अत्थो। न सब्बधञ्ञानिपि आकिरिंसूति मङ्गलं करोन्ता अगदवसेन यं सासपतेलमिस्सितं सालिआदिधञ्ञं आकिरन्ति, तम्पिस्स नाकंसूति अत्थो।
456.Kecīti keci manussā, amanussā pana rakkhaṃ saṃvidahiṃsu. Osadhanti tadā āyatiñca ārogyāvahaṃ agadaṃ. Sāsapadhūpanaṃ vāti yaṃ jātassa dārakassa rakkhaṇatthaṃ sāsapena dhūpanaṃ karonti, tampi tassa karontā nāhesunti dīpenti. Nakkhattayogampi na aggahesunti nakkhattayuttampi na gaṇhiṃsu. ‘‘Asukamhi nakkhatte tithimhi muhutte ayaṃ jāto’’ti evaṃ jātakammampissa na keci akaṃsūti attho. Na sabbadhaññānipi ākiriṃsūti maṅgalaṃ karontā agadavasena yaṃ sāsapatelamissitaṃ sāliādidhaññaṃ ākiranti, tampissa nākaṃsūti attho.
४५७. एतादिसन्ति एवरूपं । उत्तमकिच्छपत्तन्ति परमकिच्छं आपन्नं अतिविय दुक्खप्पत्तं। रत्ताभतन्ति रत्तियं आभतं। नोनीतपिण्डं वियाति नवनीतपिण्डसदिसं, मंसपेसिमत्तता एवं वुत्तं। पवेधमानन्ति दुब्बलभावेन पकम्पमानं। ससंसयन्ति ‘‘जीवति नु खो न नु खो जीवती’’ति संसयितताय संसयवन्तं। जीवितसावसेसन्ति जीवितट्ठितिया हेतुभूतानं साधनानं अभावेन केवलं जीवितमत्तावसेसकं।
457.Etādisanti evarūpaṃ . Uttamakicchapattanti paramakicchaṃ āpannaṃ ativiya dukkhappattaṃ. Rattābhatanti rattiyaṃ ābhataṃ. Nonītapiṇḍaṃ viyāti navanītapiṇḍasadisaṃ, maṃsapesimattatā evaṃ vuttaṃ. Pavedhamānanti dubbalabhāvena pakampamānaṃ. Sasaṃsayanti ‘‘jīvati nu kho na nu kho jīvatī’’ti saṃsayitatāya saṃsayavantaṃ. Jīvitasāvasesanti jīvitaṭṭhitiyā hetubhūtānaṃ sādhanānaṃ abhāvena kevalaṃ jīvitamattāvasesakaṃ.
४५८. अग्गकुलिको भविस्सति भोगतो चाति भोगनिमित्तं भोगस्स वसेन अग्गकुलिको सेट्ठकुलिको भविस्सतीति अत्थो।
458.Aggakuliko bhavissati bhogato cāti bhoganimittaṃ bhogassa vasena aggakuliko seṭṭhakuliko bhavissatīti attho.
४५९. ‘‘किस्स वत’’न्ति अयं गाथा सत्थु सन्तिके ठितेहि उपासकेहि तेन कतकम्मस्स पुच्छावसेन वुत्ता। सा च खो सिवथिकाय सन्निपतितेहीति वेदितब्बा। तत्थ किस्साति किं अस्स। वतन्ति वतसमादानं। पुन किस्साति कीदिसस्स सुचिण्णस्स वतस्स ब्रह्मचरियस्स चाति विभत्तिं विपरिणामेत्वा योजना। एतादिसन्ति गणिकाय कुच्छिया निब्बत्तनं, सुसाने छड्डनन्ति एवरूपं। ब्यसनन्ति अनत्थं। तादिसन्ति तथारूपं, ‘‘अङ्गुट्ठस्नेहेन यापेति रत्ति’’न्तिआदिना, ‘‘अयं कुमारो नगरस्सिमस्स अग्गकुलिको भविस्सती’’तिआदिना च वुत्तप्पकारन्ति अत्थो। इद्धिन्ति देविद्धिं, दिब्बसम्पत्तिन्ति वुत्तं होति।
459. ‘‘Kissa vata’’nti ayaṃ gāthā satthu santike ṭhitehi upāsakehi tena katakammassa pucchāvasena vuttā. Sā ca kho sivathikāya sannipatitehīti veditabbā. Tattha kissāti kiṃ assa. Vatanti vatasamādānaṃ. Puna kissāti kīdisassa suciṇṇassa vatassa brahmacariyassa cāti vibhattiṃ vipariṇāmetvā yojanā. Etādisanti gaṇikāya kucchiyā nibbattanaṃ, susāne chaḍḍananti evarūpaṃ. Byasananti anatthaṃ. Tādisanti tathārūpaṃ, ‘‘aṅguṭṭhasnehena yāpeti ratti’’ntiādinā, ‘‘ayaṃ kumāro nagarassimassa aggakuliko bhavissatī’’tiādinā ca vuttappakāranti attho. Iddhinti deviddhiṃ, dibbasampattinti vuttaṃ hoti.
इदानि तेहि उपासकेहि पुट्ठो भगवा यथा तदा ब्याकासि, तं दस्सेन्ता सङ्गीतिकारा –
Idāni tehi upāsakehi puṭṭho bhagavā yathā tadā byākāsi, taṃ dassentā saṅgītikārā –
४६०.
460.
‘‘बुद्धपमुखस्स भिक्खुसङ्घस्स, पूजं अकासि जनता उळारं।
‘‘Buddhapamukhassa bhikkhusaṅghassa, pūjaṃ akāsi janatā uḷāraṃ;
तत्रस्स चित्तस्सहु अञ्ञथत्तं, वाचं अभासि फरुसं असब्भं॥
Tatrassa cittassahu aññathattaṃ, vācaṃ abhāsi pharusaṃ asabbhaṃ.
४६१.
461.
‘‘सो तं वितक्कं पविनोदयित्वा, पीतिं पसादं पटिलद्धा पच्छा।
‘‘So taṃ vitakkaṃ pavinodayitvā, pītiṃ pasādaṃ paṭiladdhā pacchā;
तथागतं जेतवने वसन्तं, यागुया उपट्ठासि सत्तरत्तं॥
Tathāgataṃ jetavane vasantaṃ, yāguyā upaṭṭhāsi sattarattaṃ.
४६२.
462.
‘‘तस्स वतं तं पन ब्रह्मचरियं, तस्स सुचिण्णस्स अयं विपाको।
‘‘Tassa vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ, tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
एतादिसं ब्यसनं पापुणित्वा, तं तादिसं पच्चनुभोस्सतिद्धिं॥
Etādisaṃ byasanaṃ pāpuṇitvā, taṃ tādisaṃ paccanubhossatiddhiṃ.
४६३.
463.
‘‘ठत्वान सो वस्ससतं इधेव, सब्बेहि कामेहि समङ्गिभूतो।
‘‘Ṭhatvāna so vassasataṃ idheva, sabbehi kāmehi samaṅgibhūto;
कायस्स भेदा अभिसम्परायं, सहब्यतं गच्छति वासवस्सा’’ति॥ –
Kāyassa bhedā abhisamparāyaṃ, sahabyataṃ gacchati vāsavassā’’ti. –
चतस्सो गाथा अवोचुं।
Catasso gāthā avocuṃ.
४६०. तत्थ जनताति जनसमूहो, उपासकगणोति अधिप्पायो। तत्राति तस्सं पूजायं। अस्साति तस्स दारकस्स। चित्तस्सहु अञ्ञथत्तन्ति पुरिमभवस्मिं चित्तस्स अञ्ञथाभावो अनादरो अगारवो अपच्चयो अहोसि। असब्भन्ति साधुसभाय सावेतुं अयुत्तं फरुसं वाचं अभासि।
460. Tattha janatāti janasamūho, upāsakagaṇoti adhippāyo. Tatrāti tassaṃ pūjāyaṃ. Assāti tassa dārakassa. Cittassahu aññathattanti purimabhavasmiṃ cittassa aññathābhāvo anādaro agāravo apaccayo ahosi. Asabbhanti sādhusabhāya sāvetuṃ ayuttaṃ pharusaṃ vācaṃ abhāsi.
४६१. सोति सो अयं। तं वितक्कन्ति तं पापकं वितक्कं। पविनोदयित्वाति मातरा कताय सञ्ञत्तिया वूपसमेत्वा। पीतिं पसादं पटिलद्धाति पीतिं पसादञ्च पटिलभित्वा उप्पादेत्वा। यागुया उपट्ठासीति यागुदानेन उपट्ठहि। सत्तरत्तन्ति सत्तदिवसं।
461.Soti so ayaṃ. Taṃ vitakkanti taṃ pāpakaṃ vitakkaṃ. Pavinodayitvāti mātarā katāya saññattiyā vūpasametvā. Pītiṃ pasādaṃ paṭiladdhāti pītiṃ pasādañca paṭilabhitvā uppādetvā. Yāguyā upaṭṭhāsīti yāgudānena upaṭṭhahi. Sattarattanti sattadivasaṃ.
४६२. तस्स वतं तं पन ब्रह्मचरियन्ति तं मया हेट्ठा वुत्तप्पकारं अत्तनो चित्तस्स पसादनं दानञ्च इमस्स पुग्गलस्स वतं तं ब्रह्मचरियञ्च, अञ्ञं किञ्चि नत्थीति अत्थो।
462.Tassavataṃ taṃ pana brahmacariyanti taṃ mayā heṭṭhā vuttappakāraṃ attano cittassa pasādanaṃ dānañca imassa puggalassa vataṃ taṃ brahmacariyañca, aññaṃ kiñci natthīti attho.
४६३. ठत्वानाति याव आयुपरियोसाना इधेव मनुस्सलोके ठत्वा। अभिसम्परायन्ति पुनब्भवे। सहब्यतं गच्छति वासवस्साति सक्कस्स देवानमिन्दस्स पुत्तभावेन सहभावं गमिस्सति। अनागतत्थे हि इदं पच्चुप्पन्नकालवचनं। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
463.Ṭhatvānāti yāva āyupariyosānā idheva manussaloke ṭhatvā. Abhisamparāyanti punabbhave. Sahabyataṃ gacchati vāsavassāti sakkassa devānamindassa puttabhāvena sahabhāvaṃ gamissati. Anāgatatthe hi idaṃ paccuppannakālavacanaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
कुमारपेतवत्थुवण्णना निट्ठिता।
Kumārapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / पेतवत्थुपाळि • Petavatthupāḷi / ५. कुमारपेतवत्थु • 5. Kumārapetavatthu
