| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पेतवत्थु-अट्ठकथा • Petavatthu-aṭṭhakathā |
६. कुमारपेतवत्थुवण्णना
6. Kumārapetavatthuvaṇṇanā
सावत्थि नाम नगरन्ति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो द्वे पेते आरब्भ कथेसि। सावत्थियं किर कोसलरञ्ञो द्वे पुत्ता पासादिका पठमवये ठिता योब्बनमदमत्ता परदारकम्मं कत्वा कालं कत्वा परिखापिट्ठे पेता हुत्वा निब्बत्तिंसु। ते रत्तियं भेरवेन सद्देन परिदेविंसु। मनुस्सा तं सुत्वा भीततसिता ‘‘एवं कते इदं अवमङ्गलं वूपसम्मती’’ति बुद्धप्पमुखस्स भिक्खुसङ्घस्स महादानं दत्वा तं पवत्तिं भगवतो आरोचेसुं। भगवा ‘‘उपासका तस्स सद्दस्स सवनेन तुम्हाकं न कोचि अन्तरायो’’ति वत्वा तस्स कारणं आचिक्खित्वा तेसं धम्मं देसेतुं –
Sāvatthināma nagaranti idaṃ satthā jetavane viharanto dve pete ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kira kosalarañño dve puttā pāsādikā paṭhamavaye ṭhitā yobbanamadamattā paradārakammaṃ katvā kālaṃ katvā parikhāpiṭṭhe petā hutvā nibbattiṃsu. Te rattiyaṃ bheravena saddena parideviṃsu. Manussā taṃ sutvā bhītatasitā ‘‘evaṃ kate idaṃ avamaṅgalaṃ vūpasammatī’’ti buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvā taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesuṃ. Bhagavā ‘‘upāsakā tassa saddassa savanena tumhākaṃ na koci antarāyo’’ti vatvā tassa kāraṇaṃ ācikkhitvā tesaṃ dhammaṃ desetuṃ –
७४६.
746.
‘‘सावत्थि नाम नगरं, हिमवन्तस्स पस्सतो।
‘‘Sāvatthi nāma nagaraṃ, himavantassa passato;
तत्थ आसुं द्वे कुमारा, राजपुत्ताति मे सुतं॥
Tattha āsuṃ dve kumārā, rājaputtāti me sutaṃ.
७४७.
747.
‘‘सम्मत्ता रजनीयेसु, कामस्सादाभिनन्दिनो।
‘‘Sammattā rajanīyesu, kāmassādābhinandino;
पच्चुप्पन्नसुखे गिद्धा, न ते पस्सिंसुनागतं॥
Paccuppannasukhe giddhā, na te passiṃsunāgataṃ.
७४८.
748.
‘‘ते चुता च मनुस्सत्ता, परलोकं इतो गता।
‘‘Te cutā ca manussattā, paralokaṃ ito gatā;
तेध घोसेन्त्यदिस्सन्ता, पुब्बे दुक्कटमत्तनो॥
Tedha ghosentyadissantā, pubbe dukkaṭamattano.
७४९.
749.
‘‘बहूसु वत सन्तेसु, देय्यधम्मे उपट्ठिते।
‘‘Bahūsu vata santesu, deyyadhamme upaṭṭhite;
नासक्खिम्हा च अत्तानं, परित्तं कातुं सुखावहं॥
Nāsakkhimhā ca attānaṃ, parittaṃ kātuṃ sukhāvahaṃ.
७५०.
750.
‘‘किं ततो पापकं अस्स, यं नो राजकुला चुता।
‘‘Kiṃ tato pāpakaṃ assa, yaṃ no rājakulā cutā;
उपपन्ना पेत्तिविसयं, खुप्पिपाससमप्पिता॥
Upapannā pettivisayaṃ, khuppipāsasamappitā.
७५१.
751.
‘‘सामिनो इध हुत्वान, होन्ति असामिनो तहिं।
‘‘Sāmino idha hutvāna, honti asāmino tahiṃ;
भमन्ति खुप्पिपासाय, मनुस्सा उन्नतोनता॥
Bhamanti khuppipāsāya, manussā unnatonatā.
७५२.
752.
‘‘एतमादीनवं ञत्वा, इस्सरमदसम्भवं।
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, issaramadasambhavaṃ;
पहाय इस्सरमदं, भवे सग्गगतो नरो।
Pahāya issaramadaṃ, bhave saggagato naro;
कायस्स भेदा सप्पञ्ञो, सग्गं सो उपपज्जती’’ति – गाथा अभासि।
Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjatī’’ti – gāthā abhāsi;
७४६. तत्थ इति मे सुतन्ति न केवलं अत्तनो ञाणेन दिट्ठमेव, अथ खो लोके पाकटभावेन एवं मया सुतन्ति अत्थो।
746. Tattha iti me sutanti na kevalaṃ attano ñāṇena diṭṭhameva, atha kho loke pākaṭabhāvena evaṃ mayā sutanti attho.
७४७. कामस्सादाभिनन्दिनोति कामगुणेसु अस्सादवसेन अभिनन्दनसीला। पच्चुप्पन्नसुखे गिद्धाति वत्तमानसुखमत्ते गिद्धा गथिता हुत्वा। न ते पस्सिंसुनागतन्ति दुच्चरितं पहाय सुचरितं चरित्वा अनागतं आयतिं देवमनुस्सेसु लद्धब्बं सुखं ते न चिन्तेसुं।
747.Kāmassādābhinandinoti kāmaguṇesu assādavasena abhinandanasīlā. Paccuppannasukhe giddhāti vattamānasukhamatte giddhā gathitā hutvā. Na te passiṃsunāgatanti duccaritaṃ pahāya sucaritaṃ caritvā anāgataṃ āyatiṃ devamanussesu laddhabbaṃ sukhaṃ te na cintesuṃ.
७४८. तेध घोसेन्त्यदिस्सन्ताति ते पुब्बे राजपुत्तभूता पेता इध सावत्थिया समीपे अदिस्समानरूपा घोसेन्ति कन्दन्ति। किं कन्दन्तीति आह ‘‘पुब्बे दुक्कटमत्तनो’’ति।
748.Tedha ghosentyadissantāti te pubbe rājaputtabhūtā petā idha sāvatthiyā samīpe adissamānarūpā ghosenti kandanti. Kiṃ kandantīti āha ‘‘pubbe dukkaṭamattano’’ti.
७४९. इदानि तेसं कन्दनस्स कारणं हेतुतो च फलतो च विभजित्वा दस्सेतुं ‘‘बहूसु वत सन्तेसू’’तिआदि वुत्तं।
749. Idāni tesaṃ kandanassa kāraṇaṃ hetuto ca phalato ca vibhajitvā dassetuṃ ‘‘bahūsu vata santesū’’tiādi vuttaṃ.
तत्थ बहूसु वत सन्तेसूति अनेकेसु दक्खिणेय्येसु विज्जमानेसु। देय्यधम्मे उपट्ठितेति अत्तनो सन्तके दातब्बदेय्यधम्मेपि समीपे ठिते, लब्भमानेति अत्थो। परित्तं सुखावहन्ति अप्पमत्तकम्पि आयतिं सुखावहं पुञ्ञं कत्वा अत्तानं सोत्थिं निरुपद्दवं कातुं नासक्खिम्हा वताति योजना।
Tattha bahūsu vata santesūti anekesu dakkhiṇeyyesu vijjamānesu. Deyyadhamme upaṭṭhiteti attano santake dātabbadeyyadhammepi samīpe ṭhite, labbhamāneti attho. Parittaṃ sukhāvahanti appamattakampi āyatiṃ sukhāvahaṃ puññaṃ katvā attānaṃ sotthiṃ nirupaddavaṃ kātuṃ nāsakkhimhā vatāti yojanā.
७५०. किं ततो पापकं अस्साति ततो पापकं लामकं नाम किं अञ्ञं अस्स सिया। यं नो राजकुला चुताति येन पापकम्मेन मयं राजकुलतो चुता इध पेत्तिविसयं उपपन्ना पेतेसु निब्बत्ता खुप्पिपाससमप्पिता विचरामाति अत्थो।
750.Kiṃ tato pāpakaṃ assāti tato pāpakaṃ lāmakaṃ nāma kiṃ aññaṃ assa siyā. Yaṃ no rājakulā cutāti yena pāpakammena mayaṃ rājakulato cutā idha pettivisayaṃ upapannā petesu nibbattā khuppipāsasamappitā vicarāmāti attho.
७५१. सामिनो इध हुत्वानाति इध इमस्मिं लोके यस्मिंयेव ठाने पुब्बे सामिनो हुत्वा विचरन्ति, तहिं तस्मिंयेव ठाने होन्ति अस्सामिनो। मनुस्सा उन्नतोनताति मनुस्सकाले सामिनो हुत्वा कालकता कम्मवसेन ओनता भमन्ति खुप्पिपासाय, पस्स संसारपकतिन्ति दस्सेति।
751.Sāmino idha hutvānāti idha imasmiṃ loke yasmiṃyeva ṭhāne pubbe sāmino hutvā vicaranti, tahiṃ tasmiṃyeva ṭhāne honti assāmino. Manussā unnatonatāti manussakāle sāmino hutvā kālakatā kammavasena onatā bhamanti khuppipāsāya, passa saṃsārapakatinti dasseti.
७५२. एतमादीनवं ञत्वा, इस्सरमदसम्भवन्ति एतं इस्सरियमदवसेन सम्भूतं अपायूपपत्तिसङ्खातं आदीनवं दोसं ञत्वा पहाय इस्सरियमदं पुञ्ञप्पसुतो हुत्वा। भवे सग्गगतो नरोति सग्गं देवलोकं गतोयेव भवेय्य।
752.Etamādīnavaṃ ñatvā, issaramadasambhavanti etaṃ issariyamadavasena sambhūtaṃ apāyūpapattisaṅkhātaṃ ādīnavaṃ dosaṃ ñatvā pahāya issariyamadaṃ puññappasuto hutvā. Bhave saggagato naroti saggaṃ devalokaṃ gatoyeva bhaveyya.
इति सत्था तेसं पेतानं पवत्तिं कथेत्वा तेहि मनुस्सेहि कतं दानं तेसं पेतानं उद्दिसापेत्वा सम्पत्तपरिसाय अज्झासयानुरूपं धम्मं देसेसि। सा देसना महाजनस्स सात्थिका अहोसीति।
Iti satthā tesaṃ petānaṃ pavattiṃ kathetvā tehi manussehi kataṃ dānaṃ tesaṃ petānaṃ uddisāpetvā sampattaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ desesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
कुमारपेतवत्थुवण्णना निट्ठिता।
Kumārapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / पेतवत्थुपाळि • Petavatthupāḷi / ६. कुमारपेतवत्थु • 6. Kumārapetavatthu
