Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [൫൧൨] ൨. കുമ്ഭജാതകവണ്ണനാ

    [512] 2. Kumbhajātakavaṇṇanā

    കോ പാതുരാസീതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ വിസാഖായ സഹായികാ സുരാപീതാ പഞ്ചസതാ ഇത്ഥിയോ ആരബ്ഭ കഥേസി. സാവത്ഥിയം കിര സുരാഛണേ സങ്ഘുട്ഠേ താ പഞ്ചസതാ ഇത്ഥിയോ സാമികാനം ഛണേ കീളമാനാനം തിക്ഖസുരം പടിയാദേത്വാ ‘‘ഛണം കീളിസ്സാമാ’’തി സബ്ബാപി വിസാഖായ സന്തികം ഗന്ത്വാ ‘‘സഹായികേ ഛണം കീളിസ്സാമാ’’തി വത്വാ ‘‘അയം സുരാഛണോ, ന അഹം സുരം പിവിസ്സാമീ’’തി വുത്തേ – ‘‘തുമ്ഹേ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ദാനം ദേഥ, മയം ഛണം കരിസ്സാമാ’’തി ആഹംസു. സാ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛിത്വാ താ ഉയ്യോജേത്വാ സത്ഥാരം നിമന്താപേത്വാ മഹാദാനം പവത്തേത്വാ ബഹും ഗന്ധമാലം ആദായ സായന്ഹസമയേ ധമ്മകഥം സോതും താഹി പരിവുതാ ജേതവനം അഗമാസി. താ പനിത്ഥിയോ സുരം പിവമാനാവ തായ സദ്ധിം ഗന്ത്വാ ദ്വാരകോട്ഠകേ ഠത്വാ സുരം പിവിത്വാവ തായ സദ്ധിം സത്ഥു സന്തികം അഗമംസു. വിസാഖാ സത്ഥാരം വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി, ഇതരാസു ഏകച്ചാ സത്ഥു സന്തികേയേവ നച്ചിംസു, ഏകച്ചാ ഗായിംസു, ഏകച്ചാ ഹത്ഥകുക്കുച്ചപാദകുക്കുച്ചാനി, ഏകച്ചാ കലഹം അകംസു.

    Kopāturāsīti idaṃ satthā jetavane viharanto visākhāya sahāyikā surāpītā pañcasatā itthiyo ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kira surāchaṇe saṅghuṭṭhe tā pañcasatā itthiyo sāmikānaṃ chaṇe kīḷamānānaṃ tikkhasuraṃ paṭiyādetvā ‘‘chaṇaṃ kīḷissāmā’’ti sabbāpi visākhāya santikaṃ gantvā ‘‘sahāyike chaṇaṃ kīḷissāmā’’ti vatvā ‘‘ayaṃ surāchaṇo, na ahaṃ suraṃ pivissāmī’’ti vutte – ‘‘tumhe sammāsambuddhassa dānaṃ detha, mayaṃ chaṇaṃ karissāmā’’ti āhaṃsu. Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā tā uyyojetvā satthāraṃ nimantāpetvā mahādānaṃ pavattetvā bahuṃ gandhamālaṃ ādāya sāyanhasamaye dhammakathaṃ sotuṃ tāhi parivutā jetavanaṃ agamāsi. Tā panitthiyo suraṃ pivamānāva tāya saddhiṃ gantvā dvārakoṭṭhake ṭhatvā suraṃ pivitvāva tāya saddhiṃ satthu santikaṃ agamaṃsu. Visākhā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi, itarāsu ekaccā satthu santikeyeva nacciṃsu, ekaccā gāyiṃsu, ekaccā hatthakukkuccapādakukkuccāni, ekaccā kalahaṃ akaṃsu.

    സത്ഥാ താസം സംവേഗജനനത്ഥായ ഭമുകലോമതോ രംസീ വിസ്സജ്ജേസി, അന്ധകാരതിമിസാ അഹോസി. താ ഭീതാ അഹേസും മരണഭയതജ്ജിതാ, തേന താസം സുരാ ജീരി. സത്ഥാ നിസിന്നപല്ലങ്കേ അന്തരഹിതോ സിനേരുമുദ്ധനി ഠത്വാ ഉണ്ണലോമതോ രംസീ വിസ്സജ്ജേസി, ചന്ദസൂരിയസഹസ്സുഗ്ഗമനം വിയ അഹോസി. സത്ഥാ തത്ഥ ഠിതോവ താസം സംവേഗജനനത്ഥായ –

    Satthā tāsaṃ saṃvegajananatthāya bhamukalomato raṃsī vissajjesi, andhakāratimisā ahosi. Tā bhītā ahesuṃ maraṇabhayatajjitā, tena tāsaṃ surā jīri. Satthā nisinnapallaṅke antarahito sinerumuddhani ṭhatvā uṇṇalomato raṃsī vissajjesi, candasūriyasahassuggamanaṃ viya ahosi. Satthā tattha ṭhitova tāsaṃ saṃvegajananatthāya –

    ‘‘കോ നു ഹാസോ കിമാനന്ദോ, നിച്ചം പജ്ജലിതേ സതി;

    ‘‘Ko nu hāso kimānando, niccaṃ pajjalite sati;

    അന്ധകാരേന ഓനദ്ധാ, പദീപം ന ഗവേസഥാ’’തി. (ധ॰ പ॰ ൧൪൬) –

    Andhakārena onaddhā, padīpaṃ na gavesathā’’ti. (dha. pa. 146) –

    ഇമം ഗാഥമാഹ. ഗാഥാപരിയോസാനേ താ പഞ്ചസതാപി സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹിംസു. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ ഗന്ധകുടിഛായായ ബുദ്ധാസനേ നിസീദി. അഥ നം വിസാഖാ വന്ദിത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, ഇദം ഹിരോത്തപ്പഭേദകം സുരാപാനം നാമ കദാ ഉപ്പന്ന’’ന്തി പുച്ഛി. സോ തസ്സാ ആചിക്ഖന്തോ അതീതം ആഹരി.

    Imaṃ gāthamāha. Gāthāpariyosāne tā pañcasatāpi sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu. Satthā āgantvā gandhakuṭichāyāya buddhāsane nisīdi. Atha naṃ visākhā vanditvā, ‘‘bhante, idaṃ hirottappabhedakaṃ surāpānaṃ nāma kadā uppanna’’nti pucchi. So tassā ācikkhanto atītaṃ āhari.

    അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ഏകോ കാസിരട്ഠവാസീ സുരോ നാമ വനചരകോ ഭണ്ഡപരിയേസനത്ഥായ ഹിമവന്തം അഗമാസി. തത്ഥേകോ രുക്ഖോ ഉഗ്ഗന്ത്വാ പോരിസമത്തേ ഠാനേ തിധാകപ്പോ അഹോസി. തസ്സ തിണ്ണം കപ്പാനം അന്തരേ ചാടിപ്പമാണോ ആവാടോ അഹോസി. സോ ദേവേ വസ്സന്തേ ഉദകേന പൂരിതോ, തം പരിവാരേത്വാ ഹരീതകീ ആമലകീ മരിചഗച്ഛോ ച അഹോസി , തേസം പക്കാനി ഫലാനി ഛിജ്ജിത്വാ തത്ഥ പതന്തി. തസ്സാവിദൂരേ സയംജാതസാലി ജാതോ, തതോ സുവകാ സാലിസീസാനി ആഹരിത്വാ തസ്മിം രുക്ഖേ നിസീദിത്വാ ഖാദന്തി. തേസം ഖാദമാനാനം സാലീപി തണ്ഡുലാപി തത്ഥ പതന്തി. ഇതി തം ഉദകം സൂരിയസന്താപേന പച്ചമാനം രസം ലോഹിതവണ്ണം അഹോസി. നിദാഘസമയേ പിപാസിതാ സകുണഗണാ ആഗന്ത്വാ തം പിവിത്വാ മത്താ പരിവത്തിത്വാ രുക്ഖമൂലേ പതിംസു, തസ്മിം ഥോകം നിദ്ദായിത്വാ വികൂജമാനാ പക്കമന്തി. രുക്ഖസുനഖമക്കടാദീസുപി ഏസേവ നയോ. വനചരകോ തം ദിസ്വാ ‘‘സചേ ഇദം വിസം ഭവേയ്യ, ഇമേ മരേയ്യും, ഇമേ പന ഥോകം നിദ്ദായിത്വാ യഥാസുഖം ഗച്ഛന്തി, നയിദം വിസ’’ന്തി സയം പിവിത്വാ മത്തോ ഹുത്വാ മംസം ഖാദിതുകാമോ അഹോസി. തതോ അഗ്ഗിം കത്വാ രുക്ഖമൂലേ പതിതേ തിത്തിരകുക്കുടാദയോ മാരേത്വാ മംസം അങ്ഗാരേ പചിത്വാ ഏകേന ഹത്ഥേന നച്ചന്തോ ഏകേന മംസം ഖാദന്തോ ഏകാഹദ്വീഹം തത്ഥേവ അഹോസി.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente eko kāsiraṭṭhavāsī suro nāma vanacarako bhaṇḍapariyesanatthāya himavantaṃ agamāsi. Tattheko rukkho uggantvā porisamatte ṭhāne tidhākappo ahosi. Tassa tiṇṇaṃ kappānaṃ antare cāṭippamāṇo āvāṭo ahosi. So deve vassante udakena pūrito, taṃ parivāretvā harītakī āmalakī maricagaccho ca ahosi , tesaṃ pakkāni phalāni chijjitvā tattha patanti. Tassāvidūre sayaṃjātasāli jāto, tato suvakā sālisīsāni āharitvā tasmiṃ rukkhe nisīditvā khādanti. Tesaṃ khādamānānaṃ sālīpi taṇḍulāpi tattha patanti. Iti taṃ udakaṃ sūriyasantāpena paccamānaṃ rasaṃ lohitavaṇṇaṃ ahosi. Nidāghasamaye pipāsitā sakuṇagaṇā āgantvā taṃ pivitvā mattā parivattitvā rukkhamūle patiṃsu, tasmiṃ thokaṃ niddāyitvā vikūjamānā pakkamanti. Rukkhasunakhamakkaṭādīsupi eseva nayo. Vanacarako taṃ disvā ‘‘sace idaṃ visaṃ bhaveyya, ime mareyyuṃ, ime pana thokaṃ niddāyitvā yathāsukhaṃ gacchanti, nayidaṃ visa’’nti sayaṃ pivitvā matto hutvā maṃsaṃ khāditukāmo ahosi. Tato aggiṃ katvā rukkhamūle patite tittirakukkuṭādayo māretvā maṃsaṃ aṅgāre pacitvā ekena hatthena naccanto ekena maṃsaṃ khādanto ekāhadvīhaṃ tattheva ahosi.

    തതോ പന അവിദൂരേ ഏകോ വരുണോ നാമ താപസോ വസതി. വനചരകോ അഞ്ഞദാപി തസ്സ സന്തികം ഗച്ഛതി. അഥസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഇദം പാനം താപസേന സദ്ധിം പിവിസ്സാമീ’’തി. സോ ഏകം വേളുനാളികം പൂരേത്വാ പക്കമംസേന സദ്ധിം ആഹരിത്വാ പണ്ണസാലം ഗന്ത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, ഇമം പിവഥാ’’തി വത്വാ ഉഭോപി മംസം ഖാദന്താ പിവിംസു. ഇതി സുരേന ച വരുണേന ച ദിട്ഠത്താ തസ്സ പാനസ്സ ‘‘സുരാ’’തി ച ‘‘വരുണാ’’തി ച നാമം ജാതം. തേ ഉഭോപി ‘‘അത്ഥേസോ ഉപായോ’’തി വേളുനാളിയോ പൂരേത്വാ കാജേനാദായ പച്ചന്തനഗരം ഗന്ത്വാ ‘‘പാനകാരകാ നാമ ആഗതാ’’തി രഞ്ഞോ ആരോചാപേസും. രാജാ നേ പക്കോസാപേസി, തേ തസ്സ പാനം ഉപനേസും. രാജാ ദ്വേ തയോ വാരേ പിവിത്വാ മജ്ജി, തസ്സ തം ഏകാഹദ്വീഹമത്തമേവ അഹോസി. അഥ നേ ‘‘അഞ്ഞമ്പി അത്ഥീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘അത്ഥി, ദേവാ’’തി. ‘‘കുഹി’’ന്തി? ‘‘ഹിമവന്തേ ദേവാ’’തി. ‘‘തേന ഹി ആനേഥാ’’തി. തേ ഗന്ത്വാ ഏകദ്വേ വാരേ ആനേത്വാ ‘‘നിബദ്ധം ഗന്തും ന സക്ഖിസ്സാമാ’’തി സമ്ഭാരേ സല്ലക്ഖേത്വാ തസ്സ രുക്ഖസ്സ തചം ആദിം കത്വാ സബ്ബസമ്ഭാരേ പക്ഖിപിത്വാ നഗരേ സുരം കരിംസു. നാഗരാ സുരം പിവിത്വാ പമാദം ആപന്നാ ദുഗ്ഗതാ അഹേസും, നഗരം സുഞ്ഞം വിയ അഹോസി, തേന പാനകാരകാ തതോ പലായിത്വാ ബാരാണസിം ഗന്ത്വാ ‘‘പാനകാരകാ ആഗതാ’’തി രഞ്ഞോ ആരോചാപേസും. രാജാ നേ പക്കോസാപേത്വാ പരിബ്ബയം അദാസി. തേ തത്ഥാപി സുരം അകംസു, തമ്പി നഗരം തഥേവ വിനസ്സി, തതോ പലായിത്വാ സാകേതം, സാകേതതോ സാവത്ഥിം അഗമംസു.

    Tato pana avidūre eko varuṇo nāma tāpaso vasati. Vanacarako aññadāpi tassa santikaṃ gacchati. Athassa etadahosi – ‘‘idaṃ pānaṃ tāpasena saddhiṃ pivissāmī’’ti. So ekaṃ veḷunāḷikaṃ pūretvā pakkamaṃsena saddhiṃ āharitvā paṇṇasālaṃ gantvā, ‘‘bhante, imaṃ pivathā’’ti vatvā ubhopi maṃsaṃ khādantā piviṃsu. Iti surena ca varuṇena ca diṭṭhattā tassa pānassa ‘‘surā’’ti ca ‘‘varuṇā’’ti ca nāmaṃ jātaṃ. Te ubhopi ‘‘attheso upāyo’’ti veḷunāḷiyo pūretvā kājenādāya paccantanagaraṃ gantvā ‘‘pānakārakā nāma āgatā’’ti rañño ārocāpesuṃ. Rājā ne pakkosāpesi, te tassa pānaṃ upanesuṃ. Rājā dve tayo vāre pivitvā majji, tassa taṃ ekāhadvīhamattameva ahosi. Atha ne ‘‘aññampi atthī’’ti pucchi. ‘‘Atthi, devā’’ti. ‘‘Kuhi’’nti? ‘‘Himavante devā’’ti. ‘‘Tena hi ānethā’’ti. Te gantvā ekadve vāre ānetvā ‘‘nibaddhaṃ gantuṃ na sakkhissāmā’’ti sambhāre sallakkhetvā tassa rukkhassa tacaṃ ādiṃ katvā sabbasambhāre pakkhipitvā nagare suraṃ kariṃsu. Nāgarā suraṃ pivitvā pamādaṃ āpannā duggatā ahesuṃ, nagaraṃ suññaṃ viya ahosi, tena pānakārakā tato palāyitvā bārāṇasiṃ gantvā ‘‘pānakārakā āgatā’’ti rañño ārocāpesuṃ. Rājā ne pakkosāpetvā paribbayaṃ adāsi. Te tatthāpi suraṃ akaṃsu, tampi nagaraṃ tatheva vinassi, tato palāyitvā sāketaṃ, sāketato sāvatthiṃ agamaṃsu.

    തദാ സാവത്ഥിയം സബ്ബമിത്തോ നാമ രാജാ അഹോസി. സോ തേസം സങ്ഗഹം കത്വാ ‘‘കേന വോ അത്ഥോ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സമ്ഭാരമൂലേന ചേവ സാലിപിട്ഠേന ച പഞ്ചഹി ചാടിസതേഹി ചാ’’തി വുത്തേ സബ്ബം ദാപേസി. തേ പഞ്ചസു ചാടിസതേസു സുരം സണ്ഠാപേത്വാ മൂസികഭയേന ചാടിരക്ഖണത്ഥായ ഏകേകായ ചാടിയാ സന്തികേ ഏകേകം ബിളാരം ബന്ധിംസു. തേ പച്ചിത്വാ ഉത്തരണകാലേ ചാടികുച്ഛീസു പഗ്ഘരന്തം സുരം പിവിത്വാ മത്താ നിദ്ദായിംസു. മൂസികാ ആഗന്ത്വാ തേസം കണ്ണനാസികദാഠികനങ്ഗുട്ഠേ ഖാദിത്വാ അഗമംസു. ‘‘ബിളാരാ സുരം പിവിത്വാ മതാ’’തി ആയുത്തകപുരിസാ രഞ്ഞോ ആരോചേസും. രാജാ ‘‘വിസകാരകാ ഏതേ ഭവിസ്സന്തീ’’തി തേസം ദ്വിന്നമ്പി ജനാനം സീസാനി ഛിന്ദാപേസി. തേ ‘‘സുരം ദേവ, മധുരം ദേവാ’’തി വിരവന്താവ മരിംസു. രാജാ തേ മാരാപേത്വാ ‘‘ചാടിയോ ഭിന്ദഥാ’’തി ആണാപേസി. ബിളാരാപി സുരായ ജിണ്ണായ ഉട്ഠഹിത്വാ കീളന്താ വിചരിംസു, തേ ദിസ്വാ രഞ്ഞോ ആരോചേസും. രാജാ ‘‘സചേ വിസം അസ്സ, ഏതേ മരേയ്യും, മധുരേനേവ ഭവിതബ്ബം, പിവിസ്സാമി ന’’ന്തി നഗരം അലങ്കാരാപേത്വാ രാജങ്ഗണേ മണ്ഡപം കാരാപേത്വാ അലങ്കതമണ്ഡപേ സമുസ്സിതസേതച്ഛത്തേ രാജപല്ലങ്കേ നിസീദിത്വാ അമച്ചഗണപരിവുതോ സുരം പാതും ആരഭി.

    Tadā sāvatthiyaṃ sabbamitto nāma rājā ahosi. So tesaṃ saṅgahaṃ katvā ‘‘kena vo attho’’ti pucchitvā ‘‘sambhāramūlena ceva sālipiṭṭhena ca pañcahi cāṭisatehi cā’’ti vutte sabbaṃ dāpesi. Te pañcasu cāṭisatesu suraṃ saṇṭhāpetvā mūsikabhayena cāṭirakkhaṇatthāya ekekāya cāṭiyā santike ekekaṃ biḷāraṃ bandhiṃsu. Te paccitvā uttaraṇakāle cāṭikucchīsu paggharantaṃ suraṃ pivitvā mattā niddāyiṃsu. Mūsikā āgantvā tesaṃ kaṇṇanāsikadāṭhikanaṅguṭṭhe khāditvā agamaṃsu. ‘‘Biḷārā suraṃ pivitvā matā’’ti āyuttakapurisā rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘visakārakā ete bhavissantī’’ti tesaṃ dvinnampi janānaṃ sīsāni chindāpesi. Te ‘‘suraṃ deva, madhuraṃ devā’’ti viravantāva mariṃsu. Rājā te mārāpetvā ‘‘cāṭiyo bhindathā’’ti āṇāpesi. Biḷārāpi surāya jiṇṇāya uṭṭhahitvā kīḷantā vicariṃsu, te disvā rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘sace visaṃ assa, ete mareyyuṃ, madhureneva bhavitabbaṃ, pivissāmi na’’nti nagaraṃ alaṅkārāpetvā rājaṅgaṇe maṇḍapaṃ kārāpetvā alaṅkatamaṇḍape samussitasetacchatte rājapallaṅke nisīditvā amaccagaṇaparivuto suraṃ pātuṃ ārabhi.

    തദാ സക്കോ ദേവരാജാ ‘‘കേ നു ഖോ മാതുപട്ഠാനാദീസു അപ്പമത്താ തീണി സുചരിതാനി പൂരേന്തീ’’തി ലോകം വോലോകേന്തോ തം രാജാനം സുരം പാതും നിസിന്നം ദിസ്വാ ‘‘സചായം സുരം പിവിസ്സതി, സകലജമ്ബുദീപോ നസ്സിസ്സതി. യഥാ ന പിവിസ്സതി, തഥാ നം കരിസ്സാമീ’’തി ഏകം സുരാപുണ്ണം കുമ്ഭം ഹത്ഥതലേ ഠപേത്വാ ബ്രാഹ്മണവേസേനാഗന്ത്വാ രഞ്ഞോ സമ്മുഖട്ഠാനേ ആകാസേ ഠത്വാ ‘‘ഇമം കുമ്ഭം കിണാഥ, ഇമം കുമ്ഭം കിണാഥാ’’തി ആഹ. സബ്ബമിത്തരാജാ തം തഥാ വദന്തം ആകാസേ ഠിതം ദിസ്വാ ‘‘കുതോ നു ഖോ ബ്രാഹ്മണോ ആഗച്ഛതീ’’തി തേന സദ്ധിം സല്ലപന്തോ തിസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –

    Tadā sakko devarājā ‘‘ke nu kho mātupaṭṭhānādīsu appamattā tīṇi sucaritāni pūrentī’’ti lokaṃ volokento taṃ rājānaṃ suraṃ pātuṃ nisinnaṃ disvā ‘‘sacāyaṃ suraṃ pivissati, sakalajambudīpo nassissati. Yathā na pivissati, tathā naṃ karissāmī’’ti ekaṃ surāpuṇṇaṃ kumbhaṃ hatthatale ṭhapetvā brāhmaṇavesenāgantvā rañño sammukhaṭṭhāne ākāse ṭhatvā ‘‘imaṃ kumbhaṃ kiṇātha, imaṃ kumbhaṃ kiṇāthā’’ti āha. Sabbamittarājā taṃ tathā vadantaṃ ākāse ṭhitaṃ disvā ‘‘kuto nu kho brāhmaṇo āgacchatī’’ti tena saddhiṃ sallapanto tisso gāthā abhāsi –

    ൩൩.

    33.

    ‘‘കോ പാതുരാസീ തിദിവാ നഭമ്ഹി, ഓഭാസയം സംവരിം ചന്ദിമാവ;

    ‘‘Ko pāturāsī tidivā nabhamhi, obhāsayaṃ saṃvariṃ candimāva;

    ഗത്തേഹി തേ രസ്മിയോ നിച്ഛരന്തി, സതേരതാ വിജ്ജുരിവന്തലിക്ഖേ.

    Gattehi te rasmiyo niccharanti, sateratā vijjurivantalikkhe.

    ൩൪.

    34.

    ‘‘സോ ഛിന്നവാതം കമസീ അഘമ്ഹി, വേഹായസം ഗച്ഛസി തിട്ഠസീ ച;

    ‘‘So chinnavātaṃ kamasī aghamhi, vehāyasaṃ gacchasi tiṭṭhasī ca;

    ഇദ്ധീ നു തേ വത്ഥുകതാ സുഭാവിതാ, അനദ്ധഗൂനം അപി ദേവതാനം.

    Iddhī nu te vatthukatā subhāvitā, anaddhagūnaṃ api devatānaṃ.

    ൩൫.

    35.

    ‘‘വേഹായസം ഗമ്മമാഗമ്മ തിട്ഠസി, കുമ്ഭം കിണാഥാതി യമേതമത്ഥം;

    ‘‘Vehāyasaṃ gammamāgamma tiṭṭhasi, kumbhaṃ kiṇāthāti yametamatthaṃ;

    കോ വാ തുവം കിസ്സ വാ തായ കുമ്ഭോ, അക്ഖാഹി മേ ബ്രാഹ്മണ ഏതമത്ഥ’’ന്തി.

    Ko vā tuvaṃ kissa vā tāya kumbho, akkhāhi me brāhmaṇa etamattha’’nti.

    തത്ഥ കോ പാതുരാസീതി കുതോ പാതുഭൂതോസി, കുതോ ആഗതോസീതി അത്ഥോ. തിദിവാ നഭമ്ഹീതി കിം താവതിംസഭവനാ ആഗന്ത്വാ ഇധ നഭമ്ഹി ആകാസേ പാകടോ ജാതോസീതി പുച്ഛതി. സംവരിന്തി രത്തിം. സതേരതാതി ഏവംനാമികാ. സോതി സോ ത്വം. ഛിന്നവാതന്തി വലാഹകോപി താവ വാതേന കമതി, തസ്സ പന സോപി വാതോ നത്ഥി, തേനേവമാഹ. കമസീതി പവത്തേസി. അഘമ്ഹീതി അപ്പടിഘേ ആകാസേ. വത്ഥുകതാതി വത്ഥു വിയ പതിട്ഠാ വിയ കതാ. അനദ്ധഗൂനം അപി ദേവതാനന്തി യാ പദസാ അദ്ധാനം അഗമനേന അനദ്ധഗൂനം ദേവതാനം ഇദ്ധി, സാ അപി തവ സുഭാവിതാതി പുച്ഛതി. വേഹായസം ഗമ്മമാഗമ്മാതി ആകാസേ പവത്തം പദവീതിഹാരം പടിച്ച നിസ്സായ. ‘‘തിട്ഠസീ’’തി ഇമസ്സ ‘‘കോ വാ തുവ’’ന്തി ഇമിനാ സമ്ബന്ധോ, ഏവം തിട്ഠമാനോ കോ വാ ത്വന്തി അത്ഥോ. യമേതമത്ഥന്തി യം ഏതം വദസി. ഇമസ്സ ‘‘കിസ്സ വാ തായ’’ന്തി ഇമിനാ സമ്ബന്ധോ, യം ഏതം കുമ്ഭം കിണാഥാതി വദസി, കിസ്സ വാ തേ അയം കുമ്ഭോതി അത്ഥോ.

    Tattha ko pāturāsīti kuto pātubhūtosi, kuto āgatosīti attho. Tidivā nabhamhīti kiṃ tāvatiṃsabhavanā āgantvā idha nabhamhi ākāse pākaṭo jātosīti pucchati. Saṃvarinti rattiṃ. Sateratāti evaṃnāmikā. Soti so tvaṃ. Chinnavātanti valāhakopi tāva vātena kamati, tassa pana sopi vāto natthi, tenevamāha. Kamasīti pavattesi. Aghamhīti appaṭighe ākāse. Vatthukatāti vatthu viya patiṭṭhā viya katā. Anaddhagūnaṃ api devatānanti yā padasā addhānaṃ agamanena anaddhagūnaṃ devatānaṃ iddhi, sā api tava subhāvitāti pucchati. Vehāyasaṃ gammamāgammāti ākāse pavattaṃ padavītihāraṃ paṭicca nissāya. ‘‘Tiṭṭhasī’’ti imassa ‘‘ko vā tuva’’nti iminā sambandho, evaṃ tiṭṭhamāno ko vā tvanti attho. Yametamatthanti yaṃ etaṃ vadasi. Imassa ‘‘kissa vā tāya’’nti iminā sambandho, yaṃ etaṃ kumbhaṃ kiṇāthāti vadasi, kissa vā te ayaṃ kumbhoti attho.

    തതോ സക്കോ ‘‘തേന ഹി സുണാഹീ’’തി വത്വാ സുരായ ദോസേ ദസ്സേന്തോ ആഹ –

    Tato sakko ‘‘tena hi suṇāhī’’ti vatvā surāya dose dassento āha –

    ൩൬.

    36.

    ‘‘ന സപ്പികുമ്ഭോ നപി തേലകുമ്ഭോ, ന ഫാണിതസ്സ ന മധുസ്സ കുമ്ഭോ;

    ‘‘Na sappikumbho napi telakumbho, na phāṇitassa na madhussa kumbho;

    കുമ്ഭസ്സ വജ്ജാനി അനപ്പകാനി, ദോസേ ബഹൂ കുമ്ഭഗതേ സുണാഥ.

    Kumbhassa vajjāni anappakāni, dose bahū kumbhagate suṇātha.

    ൩൭.

    37.

    ‘‘ഗളേയ്യ യം പിത്വാ പതേ പപാതം, സോബ്ഭം ഗുഹം ചന്ദനിയോളിഗല്ലം;

    ‘‘Gaḷeyya yaṃ pitvā pate papātaṃ, sobbhaṃ guhaṃ candaniyoḷigallaṃ;

    ബഹുമ്പി ഭുഞ്ജേയ്യ അഭോജനേയ്യം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Bahumpi bhuñjeyya abhojaneyyaṃ, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൩൮.

    38.

    ‘‘യം പിത്വാ ചിത്തസ്മിം അനേസമാനോ, ആഹിണ്ഡതീ ഗോരിവ ഭക്ഖസാദീ;

    ‘‘Yaṃ pitvā cittasmiṃ anesamāno, āhiṇḍatī goriva bhakkhasādī;

    അനാഥമാനോ ഉപഗായതി നച്ചതി ച, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Anāthamāno upagāyati naccati ca, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൩൯.

    39.

    ‘‘യം വേ പിവിത്വാ അചേലോവ നഗ്ഗോ, ചരേയ്യ ഗാമേ വിസിഖന്തരാനി;

    ‘‘Yaṃ ve pivitvā acelova naggo, careyya gāme visikhantarāni;

    സമ്മൂള്ഹചിത്തോ അതിവേലസായീ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Sammūḷhacitto ativelasāyī, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൦.

    40.

    ‘‘യം പിത്വാ ഉട്ഠായ പവേധമാനോ, സീസഞ്ച ബാഹുഞ്ച പചാലയന്തോ;

    ‘‘Yaṃ pitvā uṭṭhāya pavedhamāno, sīsañca bāhuñca pacālayanto;

    സോ നച്ചതീ ദാരുകടല്ലകോവ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    So naccatī dārukaṭallakova, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൧.

    41.

    ‘‘യം വേ പിവിത്വാ അഗ്ഗിദഡ്ഢാ സയന്തി, അഥോ സിഗാലേഹിപി ഖാദിതാസേ;

    ‘‘Yaṃ ve pivitvā aggidaḍḍhā sayanti, atho sigālehipi khāditāse;

    ബന്ധം വധം ഭോഗജാനിഞ്ചുപേന്തി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Bandhaṃ vadhaṃ bhogajāniñcupenti, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൨.

    42.

    ‘‘യം പിത്വാ ഭാസേയ്യ അഭാസനേയ്യം, സഭായമാസീനോ അപേതവത്ഥോ;

    ‘‘Yaṃ pitvā bhāseyya abhāsaneyyaṃ, sabhāyamāsīno apetavattho;

    സമ്മക്ഖിതോ വന്തഗതോ ബ്യസന്നോ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Sammakkhito vantagato byasanno, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൩.

    43.

    ‘‘യം വേ പിവിത്വാ ഉക്കട്ഠോ ആവിലക്ഖോ, മമേവ സബ്ബപഥവീതി മഞ്ഞേ;

    ‘‘Yaṃ ve pivitvā ukkaṭṭho āvilakkho, mameva sabbapathavīti maññe;

    ന മേ സമോ ചാതുരന്തോപി രാജാ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Na me samo cāturantopi rājā, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൪.

    44.

    ‘‘മാനാതിമാനാ കലഹാനി പേസുണീ, ദുബ്ബണ്ണിനീ നഗ്ഗയിനീ പലായിനീ;

    ‘‘Mānātimānā kalahāni pesuṇī, dubbaṇṇinī naggayinī palāyinī;

    ചോരാന ധുത്താന ഗതീ നികേതോ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Corāna dhuttāna gatī niketo, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൫.

    45.

    ‘‘ഇദ്ധാനി ഫീതാനി കുലാനി അസ്സു, അനേകസാഹസ്സധനാനി ലോകേ;

    ‘‘Iddhāni phītāni kulāni assu, anekasāhassadhanāni loke;

    ഉച്ഛിന്നദായജ്ജകതാനിമായ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Ucchinnadāyajjakatānimāya, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൬.

    46.

    ‘‘ധഞ്ഞം ധനം രജതം ജാതരൂപം, ഖേത്തം ഗവം യത്ഥ വിനാസയന്തി;

    ‘‘Dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ, khettaṃ gavaṃ yattha vināsayanti;

    ഉച്ഛേദനീ വിത്തഗതം കുലാനം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Ucchedanī vittagataṃ kulānaṃ, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൭.

    47.

    ‘‘യം വേ പിത്വാ ദിത്തരൂപോവ പോസോ, അക്കോസതി മാതരം പിതരഞ്ച;

    ‘‘Yaṃ ve pitvā dittarūpova poso, akkosati mātaraṃ pitarañca;

    സസ്സുമ്പി ഗണ്ഹേയ്യ അഥോപി സുണ്ഹം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Sassumpi gaṇheyya athopi suṇhaṃ, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൮.

    48.

    ‘‘യം വേ പിത്വാ ദിത്തരൂപാവ നാരീ, അക്കോസതീ സസ്സുരം സാമികഞ്ച;

    ‘‘Yaṃ ve pitvā dittarūpāva nārī, akkosatī sassuraṃ sāmikañca;

    ദാസമ്പി ഗണ്ഹേ പരിചാരികമ്പി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Dāsampi gaṇhe paricārikampi, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൪൯.

    49.

    ‘‘യം വേ പിവിത്വാന ഹനേയ്യ പോസോ, ധമ്മേ ഠിതം സമണം ബ്രാഹ്മണം വാ;

    ‘‘Yaṃ ve pivitvāna haneyya poso, dhamme ṭhitaṃ samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vā;

    ഗച്ഛേ അപായമ്പി തതോനിദാനം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Gacche apāyampi tatonidānaṃ, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൦.

    50.

    ‘‘യം വേ പിവിത്വാ ദുച്ചരിതം ചരന്തി, കായേന വാചായ ച ചേതസാ ച;

    ‘‘Yaṃ ve pivitvā duccaritaṃ caranti, kāyena vācāya ca cetasā ca;

    നിരയം വജന്തി ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Nirayaṃ vajanti duccaritaṃ caritvā, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൧.

    51.

    ‘‘യം യാചമാനാ ന ലഭന്തി പുബ്ബേ, ബഹും ഹിരഞ്ഞമ്പി പരിച്ചജന്താ;

    ‘‘Yaṃ yācamānā na labhanti pubbe, bahuṃ hiraññampi pariccajantā;

    സോ തം പിവിത്വാ അലികം ഭണാതി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    So taṃ pivitvā alikaṃ bhaṇāti, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൨.

    52.

    ‘‘യം വേ പിത്വാ പേസനേ പേസിയന്തോ, അച്ചായികേ കരണീയമ്ഹി ജാതേ;

    ‘‘Yaṃ ve pitvā pesane pesiyanto, accāyike karaṇīyamhi jāte;

    അത്ഥമ്പി സോ നപ്പജാനാതി വുത്തോ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Atthampi so nappajānāti vutto, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൩.

    53.

    ‘‘ഹിരീമനാപി അഹിരീകഭാവം, പാതും കരോന്തി മദനായ മത്താ;

    ‘‘Hirīmanāpi ahirīkabhāvaṃ, pātuṃ karonti madanāya mattā;

    ധീരാപി സന്താ ബഹുകം ഭണന്തി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Dhīrāpi santā bahukaṃ bhaṇanti, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൪.

    54.

    ‘‘യം വേ പിത്വാ ഏകഥൂപാ സയന്തി, അനാസകാ ഥണ്ഡിലദുക്ഖസേയ്യം;

    ‘‘Yaṃ ve pitvā ekathūpā sayanti, anāsakā thaṇḍiladukkhaseyyaṃ;

    ദുബ്ബണ്ണിയം ആയസക്യഞ്ചുപേന്തി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Dubbaṇṇiyaṃ āyasakyañcupenti, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൫.

    55.

    ‘‘യം വേ പിത്വാ പത്തഖന്ധാ സയന്തി, ഗാവോ കൂടഹതാവ ന ഹി വാരുണിയാ;

    ‘‘Yaṃ ve pitvā pattakhandhā sayanti, gāvo kūṭahatāva na hi vāruṇiyā;

    വേഗോ നരേന സുസഹോരിവ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Vego narena susahoriva, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൬.

    56.

    ‘‘യം മനുസ്സാ വിവജ്ജന്തി, സപ്പം ഘോരവിസമിവ;

    ‘‘Yaṃ manussā vivajjanti, sappaṃ ghoravisamiva;

    തം ലോകേ വിസസമാനം, കോ നരോ പാതുമരഹതി.

    Taṃ loke visasamānaṃ, ko naro pātumarahati.

    ൫൭.

    57.

    ‘‘യം വേ പിത്വാ അന്ധകവേണ്ഡപുത്താ, സമുദ്ദതീരേ പരിചാരയന്താ;

    ‘‘Yaṃ ve pitvā andhakaveṇḍaputtā, samuddatīre paricārayantā;

    ഉപക്കമും മുസലേഭി അഞ്ഞമഞ്ഞം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.

    Upakkamuṃ musalebhi aññamaññaṃ, tassā puṇṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

    ൫൮.

    58.

    ‘‘യം വേ പിത്വാ പുബ്ബദേവാ പമത്താ, തിദിവാ ചുതാ സസ്സതിയാ സമായാ;

    ‘‘Yaṃ ve pitvā pubbadevā pamattā, tidivā cutā sassatiyā samāyā;

    തം താദിസം മജ്ജമിമം നിരത്ഥകം, ജാനം മഹാരാജ കഥം പിവേയ്യ.

    Taṃ tādisaṃ majjamimaṃ niratthakaṃ, jānaṃ mahārāja kathaṃ piveyya.

    ൫൯.

    59.

    ‘‘നയിമസ്മിം കുമ്ഭസ്മിം ദധി വാ മധു വാ, ഏവം അഭിഞ്ഞായ കിണാഹി രാജ;

    ‘‘Nayimasmiṃ kumbhasmiṃ dadhi vā madhu vā, evaṃ abhiññāya kiṇāhi rāja;

    ഏവഞ്ഹിമം കുമ്ഭഗതാ മയാ തേ, അക്ഖാതരൂപം തവ സബ്ബമിത്താ’’തി.

    Evañhimaṃ kumbhagatā mayā te, akkhātarūpaṃ tava sabbamittā’’ti.

    തത്ഥ വജ്ജാനീതിആദീനവാ. ഗളേയ്യാതി ഗച്ഛന്തോ പദേ പദേ പരിവത്തേയ്യ. യം പിത്വാ പതേതി യം പിവിത്വാ പതേയ്യ. സോബ്ഭന്തി ആവാടം. ചന്ദനിയോളിഗല്ലന്തി ചന്ദനികഞ്ച ഓളിഗല്ലഞ്ച. അഭോജനേയ്യന്തി ഭുഞ്ജിതും അയുത്തം. അനേസമാനോതി അനിസ്സരോ. ഗോരിവാതി ഗോണോ വിയ. ഭക്ഖസാദീതി പുരാണകസടഖാദകോ, യഥാ സോ തത്ഥ തത്ഥ ഭക്ഖസം പരിയേസന്തോ ആഹിണ്ഡതി, ഏവം ആഹിണ്ഡതീതി അത്ഥോ. അനാഥമാനോതി നിരവസ്സയോ അനാഥോ വിയ. ഉപഗായതീതി അഞ്ഞം ഗായന്തം ദിസ്വാ ഉപഗന്ത്വാ ഗായതി. അചേലോവാതി അചേലകോ വിയ. വിസിഖന്തരാനീതി അന്തരവീഥിയോ. അതിവേലസായീതി അതിചിരമ്പി നിദ്ദം ഓക്കമേയ്യ. ‘‘അതിവേലചാരീ’’തിപി പാഠോ, അതിവേലചാരീ ഹുത്വാ ചരേയ്യാതി അത്ഥോ.

    Tattha vajjānītiādīnavā. Gaḷeyyāti gacchanto pade pade parivatteyya. Yaṃ pitvā pateti yaṃ pivitvā pateyya. Sobbhanti āvāṭaṃ. Candaniyoḷigallanti candanikañca oḷigallañca. Abhojaneyyanti bhuñjituṃ ayuttaṃ. Anesamānoti anissaro. Gorivāti goṇo viya. Bhakkhasādīti purāṇakasaṭakhādako, yathā so tattha tattha bhakkhasaṃ pariyesanto āhiṇḍati, evaṃ āhiṇḍatīti attho. Anāthamānoti niravassayo anātho viya. Upagāyatīti aññaṃ gāyantaṃ disvā upagantvā gāyati. Acelovāti acelako viya. Visikhantarānīti antaravīthiyo. Ativelasāyīti aticirampi niddaṃ okkameyya. ‘‘Ativelacārī’’tipi pāṭho, ativelacārī hutvā careyyāti attho.

    ദാരുകടല്ലകോ വാതി ദാരുമയയന്തരൂപകം വിയ. ഭോഗജാനിഞ്ചുപേന്തീതി ഭോഗജാനിഞ്ച ഉപേന്തി, പാണാതിപാതാദീനി കത്വാ ദണ്ഡപീളിതാ ധനജാനിഞ്ച അഞ്ഞഞ്ച വധബന്ധനാദിദുക്ഖം പാപുണന്തീതി അത്ഥോ. വന്തഗതോതി അത്തനോ വന്തസ്മിം ഗതോ. ബ്യസന്നോതി ബ്യസനാപന്നോ. ‘‘വിസന്നോ’’തിപി പാഠോ , തസ്മിം വന്തേ ഓസന്നോതി അത്ഥോ. ഉക്കട്ഠോതി അഹം മഹായോധോ, കോ മയാ സദിസോ അത്ഥീതി ഏവം ഉക്കംസഗതോ ഹുത്വാ. ആവിലക്ഖോതി രത്തക്ഖോ. സബ്ബപഥവീതി സബ്ബാ പഥവീ. ‘‘സബ്ബപുഥുവീ’’തിപി പാഠോ. ചാതുരന്തോതി ചതുസമുദ്ദപരിയന്തായ പഥവിയാ ഇസ്സരോ. മാനാതിമാനാതി മാനകാരികാ. സേസപദേസുപി ഏസേവ നയോ. ഗതീതി നിബ്ബത്തി. നികേതോതി നിവാസോ. തസ്സാ പുണ്ണന്തി യാ ഏവരൂപാ, തസ്സാ പുണ്ണം. ഇദ്ധാനീതി സമിദ്ധാനി. ഫീതാനീതി വത്ഥാലങ്കാരകപ്പഭണ്ഡേഹി പുപ്ഫിതാനി. ഉച്ഛിന്നദായജ്ജകതാനീതി ഉച്ഛിന്നദായാദാനി നിദ്ധനാനി കതാനി. യത്ഥ വിനാസയന്തീതി യം നിസ്സായ യത്ഥ പതിട്ഠിതാ, ഏവം ബഹുമ്പി ധനധഞ്ഞാദിസാപതേയ്യം നാസയന്തി, കപണാ ഹോന്തി.

    Dārukaṭallakoti dārumayayantarūpakaṃ viya. Bhogajāniñcupentīti bhogajāniñca upenti, pāṇātipātādīni katvā daṇḍapīḷitā dhanajāniñca aññañca vadhabandhanādidukkhaṃ pāpuṇantīti attho. Vantagatoti attano vantasmiṃ gato. Byasannoti byasanāpanno. ‘‘Visanno’’tipi pāṭho , tasmiṃ vante osannoti attho. Ukkaṭṭhoti ahaṃ mahāyodho, ko mayā sadiso atthīti evaṃ ukkaṃsagato hutvā. Āvilakkhoti rattakkho. Sabbapathavīti sabbā pathavī. ‘‘Sabbaputhuvī’’tipi pāṭho. Cāturantoti catusamuddapariyantāya pathaviyā issaro. Mānātimānāti mānakārikā. Sesapadesupi eseva nayo. Gatīti nibbatti. Niketoti nivāso. Tassā puṇṇanti yā evarūpā, tassā puṇṇaṃ. Iddhānīti samiddhāni. Phītānīti vatthālaṅkārakappabhaṇḍehi pupphitāni. Ucchinnadāyajjakatānīti ucchinnadāyādāni niddhanāni katāni. Yattha vināsayantīti yaṃ nissāya yattha patiṭṭhitā, evaṃ bahumpi dhanadhaññādisāpateyyaṃ nāsayanti, kapaṇā honti.

    ദിത്തരൂപോതി ദപ്പിതരൂപോ. ഗണ്ഹേയ്യാതി ഭരിയസഞ്ഞായ കിലേസവസേന ഹത്ഥേ ഗണ്ഹേയ്യ. ദാസമ്പി ഗണ്ഹേതി അത്തനോ ദാസമ്പി കിലേസവസേന ‘‘സാമികോ മേ’’തി ഗണ്ഹേയ്യ. പിവിത്വാനാതി പിവിത്വാ. ദുച്ചരിതം ചരിത്വാതി ഏവം തീഹി ദ്വാരേഹി ദസവിധമ്പി അകുസലം കത്വാ. യം യാചമാനാതി യം പുരിസം പുബ്ബേ സുരം അപിവന്തം ബഹും ഹിരഞ്ഞം പരിച്ചജന്താ മുസാവാദം കരോഹീതി യാചമാനാ ന ലഭന്തി. പിത്വാതി പിവിത്വാ ഠിതോ. നപ്പജാനാതി വുത്തോതി ‘‘കേനട്ഠേന ആഗതോസീ’’തി വുത്തോ സാസനസ്സ ദുഗ്ഗഹിതത്താ തം അത്ഥം ന ജാനാതി. ഹിരീമനാപീതി ഹിരീയുത്തചിത്താപി. ഏകഥൂപാതി സൂകരപോതകാ വിയ ഹീനജച്ചേഹിപി സദ്ധിം ഏകരാസീ ഹുത്വാ. അനാസകാതി നിരാഹാരാ. ഥണ്ഡിലദുക്ഖസേയ്യന്തി ഭൂമിയം ദുക്ഖസേയ്യം സയന്തി. ആയസക്യന്തി ഗരഹം.

    Dittarūpoti dappitarūpo. Gaṇheyyāti bhariyasaññāya kilesavasena hatthe gaṇheyya. Dāsampi gaṇheti attano dāsampi kilesavasena ‘‘sāmiko me’’ti gaṇheyya. Pivitvānāti pivitvā. Duccaritaṃ caritvāti evaṃ tīhi dvārehi dasavidhampi akusalaṃ katvā. Yaṃ yācamānāti yaṃ purisaṃ pubbe suraṃ apivantaṃ bahuṃ hiraññaṃ pariccajantā musāvādaṃ karohīti yācamānā na labhanti. Pitvāti pivitvā ṭhito. Nappajānāti vuttoti ‘‘kenaṭṭhena āgatosī’’ti vutto sāsanassa duggahitattā taṃ atthaṃ na jānāti. Hirīmanāpīti hirīyuttacittāpi. Ekathūpāti sūkarapotakā viya hīnajaccehipi saddhiṃ ekarāsī hutvā. Anāsakāti nirāhārā. Thaṇḍiladukkhaseyyanti bhūmiyaṃ dukkhaseyyaṃ sayanti. Āyasakyanti garahaṃ.

    പത്തഖന്ധാതി പതിതക്ഖന്ധാ. കൂടഹതാവാതി ഗീവായ ബദ്ധേന കൂടേന ഹതാ ഗാവോ വിയ, യഥാ താ തിണം അഖാദന്തിയോ പാനീയം അപിവന്തിയോ സയന്തി, തഥാ സയന്തീതി അത്ഥോ. ഘോരവിസമിവാതി ഘോരവിസം വിയ. വിസസമാനന്തി വിസസദിസം. അന്ധകവേണ്ഡപുത്താതി ദസ ഭാതികരാജാനോ. ഉപക്കമുന്തി പഹരിംസു. പുബ്ബദേവാതി അസുരാ. തിദിവാതി താവതിംസദേവലോകാ. സസ്സതിയാതി സസ്സതാ, ദീഘായുകഭാവേന നിച്ചസമ്മതാ ദേവലോകാതി അത്ഥോ. സമായാതി സദ്ധിം അസുരമായാഹി. ജാനന്തി ഏവം ‘‘നിരത്ഥകം ഏത’’ന്തി ജാനന്തോ തുമ്ഹാദിസോ പണ്ഡിതോ പുരിസോ കഥം പിവേയ്യ . കുമ്ഭഗതാ മയാതി കുമ്ഭഗതം മയാ, അയമേവ വാ പാഠോ. അക്ഖാതരൂപന്തി സഭാവതോ അക്ഖാതം.

    Pattakhandhāti patitakkhandhā. Kūṭahatāvāti gīvāya baddhena kūṭena hatā gāvo viya, yathā tā tiṇaṃ akhādantiyo pānīyaṃ apivantiyo sayanti, tathā sayantīti attho. Ghoravisamivāti ghoravisaṃ viya. Visasamānanti visasadisaṃ. Andhakaveṇḍaputtāti dasa bhātikarājāno. Upakkamunti pahariṃsu. Pubbadevāti asurā. Tidivāti tāvatiṃsadevalokā. Sassatiyāti sassatā, dīghāyukabhāvena niccasammatā devalokāti attho. Samāyāti saddhiṃ asuramāyāhi. Jānanti evaṃ ‘‘niratthakaṃ eta’’nti jānanto tumhādiso paṇḍito puriso kathaṃ piveyya . Kumbhagatā mayāti kumbhagataṃ mayā, ayameva vā pāṭho. Akkhātarūpanti sabhāvato akkhātaṃ.

    തം സുത്വാ രാജാ സുരായ ആദീനവം ഞത്വാ തുട്ഠോ സക്കസ്സ ഥുതിം കരോന്തോ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –

    Taṃ sutvā rājā surāya ādīnavaṃ ñatvā tuṭṭho sakkassa thutiṃ karonto dve gāthā abhāsi –

    ൬൦.

    60.

    ‘‘ന മേ പിതാ വാ അഥവാപി മാതാ, ഏതാദിസാ യാദിസകോ തുവംസി;

    ‘‘Na me pitā vā athavāpi mātā, etādisā yādisako tuvaṃsi;

    ഹിതാനുകമ്പീ പരമത്ഥകാമോ, സോഹം കരിസ്സം വചനം തവജ്ജ.

    Hitānukampī paramatthakāmo, sohaṃ karissaṃ vacanaṃ tavajja.

    ൬൧.

    61.

    ‘‘ദദാമി തേ ഗാമവരാനി പഞ്ച, ദാസീസതം സത്ത ഗവംസതാനി;

    ‘‘Dadāmi te gāmavarāni pañca, dāsīsataṃ satta gavaṃsatāni;

    ആജഞ്ഞയുത്തേ ച രഥേ ദസ ഇമേ, ആചരിയോ ഹോസി മമത്ഥകാമോ’’തി.

    Ājaññayutte ca rathe dasa ime, ācariyo hosi mamatthakāmo’’ti.

    തത്ഥ ഗാമവരാനീതി, ബ്രാഹ്മണ, ആചരിയസ്സ നാമ ആചരിയഭാഗോ ഇച്ഛിതബ്ബോ, സംവച്ഛരേ സംവച്ഛരേ സതസഹസ്സുട്ഠാനകേ തുയ്ഹം പഞ്ച ഗാമേ ദദാമീതി വദതി. ദസ ഇമേതി ഇമേ ദസ പുരതോ ഠിതേ കഞ്ചനവിചിത്തേ രഥേ ദസ്സേന്തോ ഏവമാഹ.

    Tattha gāmavarānīti, brāhmaṇa, ācariyassa nāma ācariyabhāgo icchitabbo, saṃvacchare saṃvacchare satasahassuṭṭhānake tuyhaṃ pañca gāme dadāmīti vadati. Dasa imeti ime dasa purato ṭhite kañcanavicitte rathe dassento evamāha.

    തം സുത്വാ സക്കോ ദേവത്തഭാവം ദസ്സേത്വാ അത്താനം ജാനാപേന്തോ ആകാസേ ഠത്വാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –

    Taṃ sutvā sakko devattabhāvaṃ dassetvā attānaṃ jānāpento ākāse ṭhatvā dve gāthā abhāsi –

    ൬൨.

    62.

    ‘‘തവേവ ദാസീസതമത്ഥു രാജ, ഗാമാ ച ഗാവോ ച തവേവ ഹോന്തു;

    ‘‘Taveva dāsīsatamatthu rāja, gāmā ca gāvo ca taveva hontu;

    ആജഞ്ഞയുത്താ ച രഥാ തവേവ, സക്കോഹമസ്മീ തിദസാനമിന്ദോ.

    Ājaññayuttā ca rathā taveva, sakkohamasmī tidasānamindo.

    ൬൩.

    63.

    ‘‘മംസോദനം സപ്പിപായാസം ഭുഞ്ജ, ഖാദസ്സു ച ത്വം മധുമാസപൂവേ;

    ‘‘Maṃsodanaṃ sappipāyāsaṃ bhuñja, khādassu ca tvaṃ madhumāsapūve;

    ഏവം തുവം ധമ്മരതോ ജനിന്ദ, അനിന്ദിതോ സഗ്ഗമുപേഹി ഠാന’’ന്തി.

    Evaṃ tuvaṃ dhammarato janinda, anindito saggamupehi ṭhāna’’nti.

    തത്ഥ ഏവം തുവം ധമ്മരതോതി ഏവം ത്വം നാനഗ്ഗരസഭോജനം ഭുഞ്ജന്തോ സുരാപാനാ വിരതോ തീണി ദുച്ചരിതാനി പഹായ തിവിധസുചരിതധമ്മരതോ ഹുത്വാ കേനചി അനിന്ദിതോ സഗ്ഗട്ഠാനം ഉപേഹീതി.

    Tattha evaṃ tuvaṃ dhammaratoti evaṃ tvaṃ nānaggarasabhojanaṃ bhuñjanto surāpānā virato tīṇi duccaritāni pahāya tividhasucaritadhammarato hutvā kenaci anindito saggaṭṭhānaṃ upehīti.

    ഇതി സക്കോ തസ്സ ഓവാദം ദത്വാ സകട്ഠാനമേവ ഗതോ. സോപി സുരം അപിവിത്വാ സുരാഭാജനാനി ഭിന്ദാപേത്വാ സീലം സമാദായ ദാനം ദത്വാ സഗ്ഗപരായണോ അഹോസി. ജമ്ബുദീപേപി അനുക്കമേന സുരാപാനം വേപുല്ലപ്പത്തം ജാതം.

    Iti sakko tassa ovādaṃ datvā sakaṭṭhānameva gato. Sopi suraṃ apivitvā surābhājanāni bhindāpetvā sīlaṃ samādāya dānaṃ datvā saggaparāyaṇo ahosi. Jambudīpepi anukkamena surāpānaṃ vepullappattaṃ jātaṃ.

    സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ രാജാ ആനന്ദോ അഹോസി, സക്കോ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā rājā ānando ahosi, sakko pana ahameva ahosi’’nti.

    കുമ്ഭജാതകവണ്ണനാ ദുതിയാ.

    Kumbhajātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൫൧൨. കുമ്ഭജാതകം • 512. Kumbhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact