| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๓. กุโมฺมปมสุตฺตํ
3. Kummopamasuttaṃ
๒๔๐. ‘‘ภูตปุพฺพํ, ภิกฺขเว, กุโมฺม กจฺฉโป สายนฺหสมยํ อนุนทีตีเร โคจรปสุโต อโหสิฯ สิงฺคาโลปิ 1 โข, ภิกฺขเว, สายนฺหสมยํ อนุนทีตีเร โคจรปสุโต อโหสิฯ อทฺทสา โข, ภิกฺขเว, กุโมฺม กจฺฉโป สิงฺคาลํ ทูรโตว โคจรปสุตํฯ ทิสฺวาน โสณฺฑิปญฺจมานิ องฺคานิ สเก กปาเล สโมทหิตฺวา อโปฺปสฺสุโกฺก ตุณฺหีภูโต สงฺกสายติฯ สิงฺคาโลปิ โข, ภิกฺขเว, อทฺทส กุมฺมํ กจฺฉปํ ทูรโตว โคจรปสุตํฯ ทิสฺวาน เยน กุโมฺม กจฺฉโป เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา กุมฺมํ กจฺฉปํ ปจฺจุปฎฺฐิโต อโหสิ – ‘ยทายํ กุโมฺม กจฺฉโป โสณฺฑิปญฺจมานํ องฺคานํ อญฺญตรํ วา อญฺญตรํ วา องฺคํ อภินินฺนาเมสฺสติ, ตเตฺถว นํ คเหตฺวา อุทฺทาลิตฺวา ขาทิสฺสามี’ติฯ ยทา โข, ภิกฺขเว, กุโมฺม กจฺฉโป โสณฺฑิปญฺจมานํ องฺคานํ อญฺญตรํ วา อญฺญตรํ วา องฺคํ น อภินินฺนามิ, อถ สิงฺคาโล กุมฺมมฺหา นิพฺพิชฺช ปกฺกามิ, โอตารํ อลภมาโนฯ
240. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, kummo kacchapo sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto ahosi. Siṅgālopi 2 kho, bhikkhave, sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto ahosi. Addasā kho, bhikkhave, kummo kacchapo siṅgālaṃ dūratova gocarapasutaṃ. Disvāna soṇḍipañcamāni aṅgāni sake kapāle samodahitvā appossukko tuṇhībhūto saṅkasāyati. Siṅgālopi kho, bhikkhave, addasa kummaṃ kacchapaṃ dūratova gocarapasutaṃ. Disvāna yena kummo kacchapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā kummaṃ kacchapaṃ paccupaṭṭhito ahosi – ‘yadāyaṃ kummo kacchapo soṇḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ abhininnāmessati, tattheva naṃ gahetvā uddālitvā khādissāmī’ti. Yadā kho, bhikkhave, kummo kacchapo soṇḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ na abhininnāmi, atha siṅgālo kummamhā nibbijja pakkāmi, otāraṃ alabhamāno.
‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ตุเมฺหปิ มาโร ปาปิมา สตตํ สมิตํ ปจฺจุปฎฺฐิโต – ‘อเปฺปว นามาหํ อิเมสํ จกฺขุโต วา โอตารํ ลเภยฺยํ…เป.… ชิวฺหาโต วา โอตารํ ลเภยฺยํ…เป.… มนโต วา โอตารํ ลเภยฺย’นฺติฯ ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารา วิหรถฯ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา มา นิมิตฺตคฺคาหิโน อหุวตฺถ, มา อนุพฺยญฺชนคฺคาหิโนฯ ยตฺวาธิกรณเมนํ จกฺขุนฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส สํวราย ปฎิปชฺชถ, รกฺขถ จกฺขุนฺทฺริยํ, จกฺขุนฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชถฯ โสเตน สทฺทํ สุตฺวา… ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา… ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา… กาเยน โผฎฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา… มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย มา นิมิตฺตคฺคาหิโน อหุวตฺถ, มา อนุพฺยญฺชนคฺคาหิโนฯ ยตฺวาธิกรณเมนํ มนินฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส สํวราย ปฎิปชฺชถ, รกฺขถ มนินฺทฺริยํ, มนินฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชถฯ ยโต ตุเมฺห, ภิกฺขเว, อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารา วิหริสฺสถ, อถ ตุเมฺหหิปิ มาโร ปาปิมา นิพฺพิชฺช ปกฺกมิสฺสติ, โอตารํ อลภมาโน – กุมฺมมฺหาว สิงฺคาโล’’ติฯ
‘‘Evameva kho, bhikkhave, tumhepi māro pāpimā satataṃ samitaṃ paccupaṭṭhito – ‘appeva nāmāhaṃ imesaṃ cakkhuto vā otāraṃ labheyyaṃ…pe… jivhāto vā otāraṃ labheyyaṃ…pe… manato vā otāraṃ labheyya’nti. Tasmātiha, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharatha. Cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mā anubyañjanaggāhino. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatha. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhino ahuvattha, mā anubyañjanaggāhino. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjatha. Yato tumhe, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharissatha, atha tumhehipi māro pāpimā nibbijja pakkamissati, otāraṃ alabhamāno – kummamhāva siṅgālo’’ti.
‘‘กุโมฺม องฺคานิ สเก กปาเล,
‘‘Kummo aṅgāni sake kapāle,
สโมทหํ ภิกฺขุ มโนวิตเกฺก;
Samodahaṃ bhikkhu manovitakke;
อนิสฺสิโต อญฺญมเหฐยาโน,
Anissito aññamaheṭhayāno,
ปรินิพฺพุโต นูปวเทยฺย กญฺจี’’ติฯ ตติยํ;
Parinibbuto nūpavadeyya kañcī’’ti. tatiyaṃ;
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๓. กุโมฺมปมสุตฺตวณฺณนา • 3. Kummopamasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๓. กุโมฺมปมสุตฺตวณฺณนา • 3. Kummopamasuttavaṇṇanā
