| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๑๘. กุมุทวโคฺค
18. Kumudavaggo
๑. กุมุทมาลิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
1. Kumudamāliyattheraapadānavaṇṇanā
ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหีติอาทิกํ อายสฺมโต กุมุทมาลิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ เถโร ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล หิมวนฺตปพฺพตสมีเป ชาตสฺสรสฺส อาสเนฺน รกฺขโส หุตฺวา นิพฺพโตฺต อตฺถทสฺสิํ ภควนฺตํ ตตฺถ อุปคตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส กุมุทปุปฺผานิ โอจินิตฺวา ภควนฺตํ ปูเชสิฯ ภควา อนุโมทนํ กตฺวา ปกฺกามิฯ
Pabbatehimavantamhītiādikaṃ āyasmato kumudamāliyattherassa apadānaṃ. Ayampi thero purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto atthadassissa bhagavato kāle himavantapabbatasamīpe jātassarassa āsanne rakkhaso hutvā nibbatto atthadassiṃ bhagavantaṃ tattha upagataṃ disvā pasannamānaso kumudapupphāni ocinitvā bhagavantaṃ pūjesi. Bhagavā anumodanaṃ katvā pakkāmi.
๑. โส เตน ปุเญฺญน ตโต จวิตฺวา เทวโลกํ อุปปโนฺน ฉ กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุเสฺสสุ จ จกฺกวตฺติอาทิสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิปฺปโตฺต รตนตฺตเย ปสโนฺน ปพฺพชิตฺวา วายมโนฺต พฺรหฺมจริยปริโยสานํ อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหีติอาทิมาหฯ ตตฺถ ตตฺถโช รกฺขโส อาสินฺติ ตสฺมิํ ชาตสฺสรสมีเป ชาโต นิพฺพโตฺต รกฺขโส ปรรุธิรมํสขาทโก นิทฺทโย โฆรรูโป ภยานกสภาโว มหาพโล มหาถาโม กกฺขโฬ ยโกฺข อาสิํ อโหสินฺติ อโตฺถฯ
1. So tena puññena tato cavitvā devalokaṃ upapanno cha kāmāvacarasampattiyo anubhavitvā manussesu ca cakkavattiādisampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde kulagehe nibbatto vuddhippatto ratanattaye pasanno pabbajitvā vāyamanto brahmacariyapariyosānaṃ arahattaṃ patvā attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento pabbate himavantamhītiādimāha. Tattha tatthajo rakkhaso āsinti tasmiṃ jātassarasamīpe jāto nibbatto rakkhaso pararudhiramaṃsakhādako niddayo ghorarūpo bhayānakasabhāvo mahābalo mahāthāmo kakkhaḷo yakkho āsiṃ ahosinti attho.
กุมุทํ ปุปฺผเต ตตฺถาติ ตสฺมิํ มหาสเร สูริยรํสิยา อภาเว สติ สายเนฺห มกุฬิตํ กุญฺจิตากาเรน นิปฺปภํ อวณฺณํ โหตีติ ‘‘กุมุท’’นฺติ ลทฺธนามํ ปุปฺผํ ปุปฺผเต วิกสตีติ อโตฺถฯ จกฺกมตฺตานิ ชายเรติ ตานิ ปุปฺผานิ รถจกฺกปมาณานิ หุตฺวา ชายนฺตีติ อโตฺถฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวาติฯ
Kumudaṃpupphate tatthāti tasmiṃ mahāsare sūriyaraṃsiyā abhāve sati sāyanhe makuḷitaṃ kuñcitākārena nippabhaṃ avaṇṇaṃ hotīti ‘‘kumuda’’nti laddhanāmaṃ pupphaṃ pupphate vikasatīti attho. Cakkamattāni jāyareti tāni pupphāni rathacakkapamāṇāni hutvā jāyantīti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
กุมุทมาลิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Kumudamāliyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๑. กุมุทมาลิยเตฺถรอปทานํ • 1. Kumudamāliyattheraapadānaṃ
