| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
३. कुण्डलकेसीवग्गो
3. Kuṇḍalakesīvaggo
१. कुण्डलकेसाथेरीअपदानं
1. Kuṇḍalakesātherīapadānaṃ
१.
1.
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू।
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको॥
Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.
२.
2.
‘‘तदाहं हंसवतियं, जाता सेट्ठिकुले अहुं।
‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, jātā seṭṭhikule ahuṃ;
नानारतनपज्जोते, महासुखसमप्पिता॥
Nānāratanapajjote, mahāsukhasamappitā.
३.
3.
‘‘उपेत्वा तं महावीरं, अस्सोसिं धम्मदेसनं।
‘‘Upetvā taṃ mahāvīraṃ, assosiṃ dhammadesanaṃ;
ततो जातप्पसादाहं, उपेसिं सरणं जिनं॥
Tato jātappasādāhaṃ, upesiṃ saraṇaṃ jinaṃ.
४.
4.
‘‘तदा महाकारुणिको, पदुमुत्तरनामको।
‘‘Tadā mahākāruṇiko, padumuttaranāmako;
खिप्पाभिञ्ञानमग्गन्ति, ठपेसि भिक्खुनिं सुभं॥
Khippābhiññānamagganti, ṭhapesi bhikkhuniṃ subhaṃ.
५.
5.
‘‘तं सुत्वा मुदिता हुत्वा, दानं दत्वा महेसिनो।
‘‘Taṃ sutvā muditā hutvā, dānaṃ datvā mahesino;
निपच्च सिरसा पादे, तं ठानमभिपत्थयिं॥
Nipacca sirasā pāde, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ.
६.
6.
‘‘अनुमोदि महावीरो, ‘भद्दे यं तेभिपत्थितं।
‘‘Anumodi mahāvīro, ‘bhadde yaṃ tebhipatthitaṃ;
समिज्झिस्सति तं सब्बं, सुखिनी होहि निब्बुता॥
Samijjhissati taṃ sabbaṃ, sukhinī hohi nibbutā.
७.
7.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो।
‘‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
८.
8.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादा, ओरसा धम्मनिम्मिता।
‘‘‘Tassa dhammesu dāyādā, orasā dhammanimmitā;
भद्दाकुण्डलकेसाति, हेस्सति सत्थु साविका’॥
Bhaddākuṇḍalakesāti, hessati satthu sāvikā’.
९.
9.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च।
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं॥
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
१०.
10.
‘‘ततो चुता याममगं, ततोहं तुसितं गता।
‘‘Tato cutā yāmamagaṃ, tatohaṃ tusitaṃ gatā;
ततो च निम्मानरतिं, वसवत्तिपुरं ततो॥
Tato ca nimmānaratiṃ, vasavattipuraṃ tato.
११.
11.
‘‘यत्थ यत्थूपपज्जामि, तस्स कम्मस्स वाहसा।
‘‘Yattha yatthūpapajjāmi, tassa kammassa vāhasā;
तत्थ तत्थेव राजूनं, महेसित्तमकारयिं॥
Tattha tattheva rājūnaṃ, mahesittamakārayiṃ.
१२.
12.
‘‘ततो चुता मनुस्सेसु, राजूनं चक्कवत्तिनं।
‘‘Tato cutā manussesu, rājūnaṃ cakkavattinaṃ;
मण्डलीनञ्च राजूनं, महेसित्तमकारयिं॥
Maṇḍalīnañca rājūnaṃ, mahesittamakārayiṃ.
१३.
13.
‘‘सम्पत्तिं अनुभोत्वान, देवेसु मानुसेसु च।
‘‘Sampattiṃ anubhotvāna, devesu mānusesu ca;
सब्बत्थ सुखिता हुत्वा, नेककप्पेसु संसरिं॥
Sabbattha sukhitā hutvā, nekakappesu saṃsariṃ.
१४.
14.
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो।
‘‘Imamhi bhaddake kappe, brahmabandhu mahāyaso;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो॥
Kassapo nāma gottena, uppajji vadataṃ varo.
१५.
15.
‘‘उपट्ठाको महेसिस्स, तदा आसि नरिस्सरो।
‘‘Upaṭṭhāko mahesissa, tadā āsi narissaro;
कासिराजा किकी नाम, बाराणसिपुरुत्तमे॥
Kāsirājā kikī nāma, bārāṇasipuruttame.
१६.
16.
‘‘तस्स धीता चतुत्थासिं, भिक्खुदायीति विस्सुता।
‘‘Tassa dhītā catutthāsiṃ, bhikkhudāyīti vissutā;
धम्मं सुत्वा जिनग्गस्स, पब्बज्जं समरोचयिं॥
Dhammaṃ sutvā jinaggassa, pabbajjaṃ samarocayiṃ.
१७.
17.
‘‘अनुजानि न नो तातो, अगारेव तदा मयं।
‘‘Anujāni na no tāto, agāreva tadā mayaṃ;
वीसवस्ससहस्सानि, विचरिम्ह अतन्दिता॥
Vīsavassasahassāni, vicarimha atanditā.
१८.
18.
‘‘कोमारिब्रह्मचरियं, राजकञ्ञा सुखेधिता।
‘‘Komāribrahmacariyaṃ, rājakaññā sukhedhitā;
बुद्धोपट्ठाननिरता, मुदिता सत्त धीतरो॥
Buddhopaṭṭhānaniratā, muditā satta dhītaro.
१९.
19.
‘‘समणी समणगुत्ता च, भिक्खुनी भिक्खुदायिका।
‘‘Samaṇī samaṇaguttā ca, bhikkhunī bhikkhudāyikā;
धम्मा चेव सुधम्मा च, सत्तमी सङ्घदायिका॥
Dhammā ceva sudhammā ca, sattamī saṅghadāyikā.
२०.
20.
‘‘खेमा उप्पलवण्णा च, पटाचारा अहं तदा।
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, paṭācārā ahaṃ tadā;
किसागोतमी धम्मदिन्ना, विसाखा होति सत्तमी॥
Kisāgotamī dhammadinnā, visākhā hoti sattamī.
२१.
21.
‘‘तेहि कम्मेहि सुकतेहि, चेतनापणिधीहि च।
‘‘Tehi kammehi sukatehi, cetanāpaṇidhīhi ca;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं॥
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
२२.
22.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, गिरिब्बजपुरुत्तमे।
‘‘Pacchime ca bhave dāni, giribbajapuruttame;
जाता सेट्ठिकुले फीते, यदाहं योब्बने ठिता॥
Jātā seṭṭhikule phīte, yadāhaṃ yobbane ṭhitā.
२३.
23.
‘‘चोरं वधत्थं नीयन्तं, दिस्वा रत्ता तहिं अहं।
‘‘Coraṃ vadhatthaṃ nīyantaṃ, disvā rattā tahiṃ ahaṃ;
पिता मे तं सहस्सेन, मोचयित्वा वधा ततो॥
Pitā me taṃ sahassena, mocayitvā vadhā tato.
२४.
24.
‘‘अदासि तस्स मं तातो, विदित्वान मनं मम।
‘‘Adāsi tassa maṃ tāto, viditvāna manaṃ mama;
तस्साहमासिं विसट्ठा, अतीव दयिता हिता॥
Tassāhamāsiṃ visaṭṭhā, atīva dayitā hitā.
२५.
25.
चोरप्पपातं नेत्वान, पब्बतं चेतयी वधं॥
Corappapātaṃ netvāna, pabbataṃ cetayī vadhaṃ.
२६.
26.
‘‘तदाहं पणमित्वान, सत्तुकं सुकतञ्जली।
‘‘Tadāhaṃ paṇamitvāna, sattukaṃ sukatañjalī;
रक्खन्ती अत्तनो पाणं, इदं वचनमब्रविं॥
Rakkhantī attano pāṇaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ.
२७.
27.
‘‘‘इदं सुवण्णकेयूरं, मुत्ता वेळुरिया बहू।
‘‘‘Idaṃ suvaṇṇakeyūraṃ, muttā veḷuriyā bahū;
२८.
28.
‘‘‘ओरोपयस्सु कल्याणी, मा बाळ्हं परिदेवसि।
‘‘‘Oropayassu kalyāṇī, mā bāḷhaṃ paridevasi;
न चाहं अभिजानामि, अहन्त्वा धनमाभतं’॥
Na cāhaṃ abhijānāmi, ahantvā dhanamābhataṃ’.
२९.
29.
‘‘‘यतो सरामि अत्तानं, यतो पत्तोस्मि विञ्ञुतं।
‘‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;
न चाहं अभिजानामि, अञ्ञं पियतरं तया’॥
Na cāhaṃ abhijānāmi, aññaṃ piyataraṃ tayā’.
३०.
30.
‘‘‘एहि तं उपगूहिस्सं, कत्वान तं पदक्खिणं।
‘‘‘Ehi taṃ upagūhissaṃ, katvāna taṃ padakkhiṇaṃ;
३१.
31.
‘‘‘न हि सब्बेसु ठानेसु, पुरिसो होति पण्डितो।
‘‘‘Na hi sabbesu ṭhānesu, puriso hoti paṇḍito;
इत्थीपि पण्डिता होति, तत्थ तत्थ विचक्खणा॥
Itthīpi paṇḍitā hoti, tattha tattha vicakkhaṇā.
३२.
32.
‘‘‘न हि सब्बेसु ठानेसु, पुरिसो होति पण्डितो।
‘‘‘Na hi sabbesu ṭhānesu, puriso hoti paṇḍito;
इत्थीपि पण्डिता होति, लहुं अत्थविचिन्तिका॥
Itthīpi paṇḍitā hoti, lahuṃ atthavicintikā.
३३.
33.
३४.
34.
‘‘‘यो च उप्पतितं अत्थं, न खिप्पमनुबुज्झति।
‘‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, na khippamanubujjhati;
सो हञ्ञते मन्दमति, चोरोव गिरिगब्भरे॥
So haññate mandamati, corova girigabbhare.
३५.
35.
‘‘‘यो च उप्पतितं अत्थं, खिप्पमेव निबोधति।
‘‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, khippameva nibodhati;
मुच्चते सत्तुसम्बाधा, तदाहं सत्तुका यथा’॥
Muccate sattusambādhā, tadāhaṃ sattukā yathā’.
३६.
36.
‘‘तदाहं पातयित्वान, गिरिदुग्गम्हि सत्तुकं।
‘‘Tadāhaṃ pātayitvāna, giriduggamhi sattukaṃ;
सन्तिकं सेतवत्थानं, उपेत्वा पब्बजिं अहं॥
Santikaṃ setavatthānaṃ, upetvā pabbajiṃ ahaṃ.
३७.
37.
‘‘सण्डासेन च केसे मे, लुञ्चित्वा सब्बसो तदा।
‘‘Saṇḍāsena ca kese me, luñcitvā sabbaso tadā;
पब्बजित्वान समयं, आचिक्खिंसु निरन्तरं॥
Pabbajitvāna samayaṃ, ācikkhiṃsu nirantaraṃ.
३८.
38.
‘‘ततो तं उग्गहेत्वाहं, निसीदित्वान एकिका।
‘‘Tato taṃ uggahetvāhaṃ, nisīditvāna ekikā;
समयं तं विचिन्तेसिं, सुवानो मानुसं करं॥
Samayaṃ taṃ vicintesiṃ, suvāno mānusaṃ karaṃ.
३९.
39.
‘‘छिन्नं गय्ह समीपे मे, पातयित्वा अपक्कमि।
‘‘Chinnaṃ gayha samīpe me, pātayitvā apakkami;
दिस्वा निमित्तमलभिं, हत्थं तं पुळवाकुलं॥
Disvā nimittamalabhiṃ, hatthaṃ taṃ puḷavākulaṃ.
४०.
40.
‘‘ततो उट्ठाय संविग्गा, अपुच्छिं सहधम्मिके।
‘‘Tato uṭṭhāya saṃviggā, apucchiṃ sahadhammike;
ते अवोचुं विजानन्ति, तं अत्थं सक्यभिक्खवो॥
Te avocuṃ vijānanti, taṃ atthaṃ sakyabhikkhavo.
४१.
41.
‘‘साहं तमत्थं पुच्छिस्सं, उपेत्वा बुद्धसावके।
‘‘Sāhaṃ tamatthaṃ pucchissaṃ, upetvā buddhasāvake;
ते ममादाय गच्छिंसु, बुद्धसेट्ठस्स सन्तिकं॥
Te mamādāya gacchiṃsu, buddhaseṭṭhassa santikaṃ.
४२.
42.
‘‘सो मे धम्ममदेसेसि, खन्धायतनधातुयो।
‘‘So me dhammamadesesi, khandhāyatanadhātuyo;
असुभानिच्चदुक्खाति, अनत्ताति च नायको॥
Asubhāniccadukkhāti, anattāti ca nāyako.
४३.
43.
‘‘तस्स धम्मं सुणित्वाहं, धम्मचक्खुं विसोधयिं।
‘‘Tassa dhammaṃ suṇitvāhaṃ, dhammacakkhuṃ visodhayiṃ;
ततो विञ्ञातसद्धम्मा, पब्बज्जं उपसम्पदं॥
Tato viññātasaddhammā, pabbajjaṃ upasampadaṃ.
४४.
44.
‘‘आयाचितो तदा आह, ‘एहि भद्दे’ति नायको।
‘‘Āyācito tadā āha, ‘ehi bhadde’ti nāyako;
तदाहं उपसम्पन्ना, परित्तं तोयमद्दसं॥
Tadāhaṃ upasampannā, parittaṃ toyamaddasaṃ.
४५.
45.
‘‘पादपक्खालनेनाहं , ञत्वा सउदयब्बयं।
‘‘Pādapakkhālanenāhaṃ , ñatvā saudayabbayaṃ;
४६.
46.
‘‘ततो चित्तं विमुच्चि मे, अनुपादाय सब्बसो।
‘‘Tato cittaṃ vimucci me, anupādāya sabbaso;
खिप्पाभिञ्ञानमग्गं मे, तदा पञ्ञापयी जिनो॥
Khippābhiññānamaggaṃ me, tadā paññāpayī jino.
४७.
47.
‘‘इद्धीसु च वसी होमि, दिब्बाय सोतधातुया।
‘‘Iddhīsu ca vasī homi, dibbāya sotadhātuyā;
परचित्तानि जानामि, सत्थुसासनकारिका॥
Paracittāni jānāmi, satthusāsanakārikā.
४८.
48.
‘‘पुब्बेनिवासं जानामि, दिब्बचक्खु विसोधितं।
‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;
खेपेत्वा आसवे सब्बे, विसुद्धासिं सुनिम्मला॥
Khepetvā āsave sabbe, visuddhāsiṃ sunimmalā.
४९.
49.
‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
५०.
50.
‘‘यस्सत्थाय पब्बजिता, अगारस्मानगारियं।
‘‘Yassatthāya pabbajitā, agārasmānagāriyaṃ;
सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो॥
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.
५१.
51.
‘‘अत्थधम्मनिरुत्तीसु, पटिभाने तथेव च।
‘‘Atthadhammaniruttīsu, paṭibhāne tatheva ca;
ञाणं मे विमलं सुद्धं, बुद्धसेट्ठस्स सासने॥
Ñāṇaṃ me vimalaṃ suddhaṃ, buddhaseṭṭhassa sāsane.
५२.
52.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता।
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
नागीव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवा॥
Nāgīva bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavā.
५३.
53.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके।
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
५४.
54.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे।
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
इत्थं सुदं भद्दाकुण्डलकेसा भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति।
Itthaṃ sudaṃ bhaddākuṇḍalakesā bhikkhunī imā gāthāyo abhāsitthāti.
कुण्डलकेसाथेरियापदानं पठमं।
Kuṇḍalakesātheriyāpadānaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
