| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi |
๓. กุณฺฑลเกสีวโคฺค
3. Kuṇḍalakesīvaggo
๑. กุณฺฑลเกสาเถรีอปทานํ
1. Kuṇḍalakesātherīapadānaṃ
๑.
1.
‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺมาน ปารคู;
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;
อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กเปฺป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ
Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.
๒.
2.
‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, ชาตา เสฎฺฐิกุเล อหุํ;
‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, jātā seṭṭhikule ahuṃ;
นานารตนปโชฺชเต, มหาสุขสมปฺปิตาฯ
Nānāratanapajjote, mahāsukhasamappitā.
๓.
3.
‘‘อุเปตฺวา ตํ มหาวีรํ, อโสฺสสิํ ธมฺมเทสนํ;
‘‘Upetvā taṃ mahāvīraṃ, assosiṃ dhammadesanaṃ;
ตโต ชาตปฺปสาทาหํ, อุเปสิํ สรณํ ชินํฯ
Tato jātappasādāhaṃ, upesiṃ saraṇaṃ jinaṃ.
๔.
4.
‘‘ตทา มหาการุณิโก, ปทุมุตฺตรนามโก;
‘‘Tadā mahākāruṇiko, padumuttaranāmako;
ขิปฺปาภิญฺญานมคฺคนฺติ, ฐเปสิ ภิกฺขุนิํ สุภํฯ
Khippābhiññānamagganti, ṭhapesi bhikkhuniṃ subhaṃ.
๕.
5.
‘‘ตํ สุตฺวา มุทิตา หุตฺวา, ทานํ ทตฺวา มเหสิโน;
‘‘Taṃ sutvā muditā hutvā, dānaṃ datvā mahesino;
นิปจฺจ สิรสา ปาเท, ตํ ฐานมภิปตฺถยิํฯ
Nipacca sirasā pāde, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ.
๖.
6.
‘‘อนุโมทิ มหาวีโร, ‘ภเทฺท ยํ เตภิปตฺถิตํ;
‘‘Anumodi mahāvīro, ‘bhadde yaṃ tebhipatthitaṃ;
สมิชฺฌิสฺสติ ตํ สพฺพํ, สุขินี โหหิ นิพฺพุตาฯ
Samijjhissati taṃ sabbaṃ, sukhinī hohi nibbutā.
๗.
7.
‘‘‘สตสหสฺสิโต กเปฺป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;
‘‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;
โคตโม นาม โคเตฺตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
๘.
8.
‘‘‘ตสฺส ธเมฺมสุ ทายาทา, โอรสา ธมฺมนิมฺมิตา;
‘‘‘Tassa dhammesu dāyādā, orasā dhammanimmitā;
ภทฺทากุณฺฑลเกสาติ, เหสฺสติ สตฺถุ สาวิกา’ฯ
Bhaddākuṇḍalakesāti, hessati satthu sāvikā’.
๙.
9.
‘‘เตน กเมฺมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวติํสมคจฺฉหํฯ
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
๑๐.
10.
‘‘ตโต จุตา ยามมคํ, ตโตหํ ตุสิตํ คตา;
‘‘Tato cutā yāmamagaṃ, tatohaṃ tusitaṃ gatā;
ตโต จ นิมฺมานรติํ, วสวตฺติปุรํ ตโตฯ
Tato ca nimmānaratiṃ, vasavattipuraṃ tato.
๑๑.
11.
‘‘ยตฺถ ยตฺถูปปชฺชามิ, ตสฺส กมฺมสฺส วาหสา;
‘‘Yattha yatthūpapajjāmi, tassa kammassa vāhasā;
ตตฺถ ตเตฺถว ราชูนํ, มเหสิตฺตมการยิํฯ
Tattha tattheva rājūnaṃ, mahesittamakārayiṃ.
๑๒.
12.
‘‘ตโต จุตา มนุเสฺสสุ, ราชูนํ จกฺกวตฺตินํ;
‘‘Tato cutā manussesu, rājūnaṃ cakkavattinaṃ;
มณฺฑลีนญฺจ ราชูนํ, มเหสิตฺตมการยิํฯ
Maṇḍalīnañca rājūnaṃ, mahesittamakārayiṃ.
๑๓.
13.
‘‘สมฺปตฺติํ อนุโภตฺวาน, เทเวสุ มานุเสสุ จ;
‘‘Sampattiṃ anubhotvāna, devesu mānusesu ca;
สพฺพตฺถ สุขิตา หุตฺวา, เนกกเปฺปสุ สํสริํฯ
Sabbattha sukhitā hutvā, nekakappesu saṃsariṃ.
๑๔.
14.
‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กเปฺป, พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส;
‘‘Imamhi bhaddake kappe, brahmabandhu mahāyaso;
กสฺสโป นาม โคเตฺตน, อุปฺปชฺชิ วทตํ วโรฯ
Kassapo nāma gottena, uppajji vadataṃ varo.
๑๕.
15.
‘‘อุปฎฺฐาโก มเหสิสฺส, ตทา อาสิ นริสฺสโร;
‘‘Upaṭṭhāko mahesissa, tadā āsi narissaro;
กาสิราชา กิกี นาม, พาราณสิปุรุตฺตเมฯ
Kāsirājā kikī nāma, bārāṇasipuruttame.
๑๖.
16.
‘‘ตสฺส ธีตา จตุตฺถาสิํ, ภิกฺขุทายีติ วิสฺสุตา;
‘‘Tassa dhītā catutthāsiṃ, bhikkhudāyīti vissutā;
ธมฺมํ สุตฺวา ชินคฺคสฺส, ปพฺพชฺชํ สมโรจยิํฯ
Dhammaṃ sutvā jinaggassa, pabbajjaṃ samarocayiṃ.
๑๗.
17.
‘‘อนุชานิ น โน ตาโต, อคาเรว ตทา มยํ;
‘‘Anujāni na no tāto, agāreva tadā mayaṃ;
วีสวสฺสสหสฺสานิ, วิจริมฺห อตนฺทิตาฯ
Vīsavassasahassāni, vicarimha atanditā.
๑๘.
18.
‘‘โกมาริพฺรหฺมจริยํ, ราชกญฺญา สุเขธิตา;
‘‘Komāribrahmacariyaṃ, rājakaññā sukhedhitā;
พุโทฺธปฎฺฐานนิรตา, มุทิตา สตฺต ธีตโรฯ
Buddhopaṭṭhānaniratā, muditā satta dhītaro.
๑๙.
19.
‘‘สมณี สมณคุตฺตา จ, ภิกฺขุนี ภิกฺขุทายิกา;
‘‘Samaṇī samaṇaguttā ca, bhikkhunī bhikkhudāyikā;
ธมฺมา เจว สุธมฺมา จ, สตฺตมี สงฺฆทายิกาฯ
Dhammā ceva sudhammā ca, sattamī saṅghadāyikā.
๒๐.
20.
‘‘เขมา อุปฺปลวณฺณา จ, ปฎาจารา อหํ ตทา;
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, paṭācārā ahaṃ tadā;
กิสาโคตมี ธมฺมทินฺนา, วิสาขา โหติ สตฺตมีฯ
Kisāgotamī dhammadinnā, visākhā hoti sattamī.
๒๑.
21.
‘‘เตหิ กเมฺมหิ สุกเตหิ, เจตนาปณิธีหิ จ;
‘‘Tehi kammehi sukatehi, cetanāpaṇidhīhi ca;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวติํสมคจฺฉหํฯ
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
๒๒.
22.
‘‘ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, คิริพฺพชปุรุตฺตเม;
‘‘Pacchime ca bhave dāni, giribbajapuruttame;
ชาตา เสฎฺฐิกุเล ผีเต, ยทาหํ โยพฺพเน ฐิตาฯ
Jātā seṭṭhikule phīte, yadāhaṃ yobbane ṭhitā.
๒๓.
23.
‘‘โจรํ วธตฺถํ นียนฺตํ, ทิสฺวา รตฺตา ตหิํ อหํ;
‘‘Coraṃ vadhatthaṃ nīyantaṃ, disvā rattā tahiṃ ahaṃ;
ปิตา เม ตํ สหเสฺสน, โมจยิตฺวา วธา ตโตฯ
Pitā me taṃ sahassena, mocayitvā vadhā tato.
๒๔.
24.
‘‘อทาสิ ตสฺส มํ ตาโต, วิทิตฺวาน มนํ มม;
‘‘Adāsi tassa maṃ tāto, viditvāna manaṃ mama;
ตสฺสาหมาสิํ วิสฎฺฐา, อตีว ทยิตา หิตาฯ
Tassāhamāsiṃ visaṭṭhā, atīva dayitā hitā.
๒๕.
25.
โจรปฺปปาตํ เนตฺวาน, ปพฺพตํ เจตยี วธํฯ
Corappapātaṃ netvāna, pabbataṃ cetayī vadhaṃ.
๒๖.
26.
‘‘ตทาหํ ปณมิตฺวาน, สตฺตุกํ สุกตญฺชลี;
‘‘Tadāhaṃ paṇamitvāna, sattukaṃ sukatañjalī;
รกฺขนฺตี อตฺตโน ปาณํ, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ
Rakkhantī attano pāṇaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ.
๒๗.
27.
‘‘‘อิทํ สุวณฺณเกยูรํ, มุตฺตา เวฬุริยา พหู;
‘‘‘Idaṃ suvaṇṇakeyūraṃ, muttā veḷuriyā bahū;
๒๘.
28.
‘‘‘โอโรปยสฺสุ กลฺยาณี, มา พาฬฺหํ ปริเทวสิ;
‘‘‘Oropayassu kalyāṇī, mā bāḷhaṃ paridevasi;
น จาหํ อภิชานามิ, อหนฺตฺวา ธนมาภตํ’ฯ
Na cāhaṃ abhijānāmi, ahantvā dhanamābhataṃ’.
๒๙.
29.
‘‘‘ยโต สรามิ อตฺตานํ, ยโต ปโตฺตสฺมิ วิญฺญุตํ;
‘‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;
น จาหํ อภิชานามิ, อญฺญํ ปิยตรํ ตยา’ฯ
Na cāhaṃ abhijānāmi, aññaṃ piyataraṃ tayā’.
๓๐.
30.
‘‘‘เอหิ ตํ อุปคูหิสฺสํ, กตฺวาน ตํ ปทกฺขิณํ;
‘‘‘Ehi taṃ upagūhissaṃ, katvāna taṃ padakkhiṇaṃ;
๓๑.
31.
‘‘‘น หิ สเพฺพสุ ฐาเนสุ, ปุริโส โหติ ปณฺฑิโต;
‘‘‘Na hi sabbesu ṭhānesu, puriso hoti paṇḍito;
อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา โหติ, ตตฺถ ตตฺถ วิจกฺขณาฯ
Itthīpi paṇḍitā hoti, tattha tattha vicakkhaṇā.
๓๒.
32.
‘‘‘น หิ สเพฺพสุ ฐาเนสุ, ปุริโส โหติ ปณฺฑิโต;
‘‘‘Na hi sabbesu ṭhānesu, puriso hoti paṇḍito;
อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา โหติ, ลหุํ อตฺถวิจินฺติกาฯ
Itthīpi paṇḍitā hoti, lahuṃ atthavicintikā.
๓๓.
33.
๓๔.
34.
‘‘‘โย จ อุปฺปติตํ อตฺถํ, น ขิปฺปมนุพุชฺฌติ;
‘‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, na khippamanubujjhati;
โส หญฺญเต มนฺทมติ, โจโรว คิริคพฺภเรฯ
So haññate mandamati, corova girigabbhare.
๓๕.
35.
‘‘‘โย จ อุปฺปติตํ อตฺถํ, ขิปฺปเมว นิโพธติ;
‘‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, khippameva nibodhati;
มุจฺจเต สตฺตุสมฺพาธา, ตทาหํ สตฺตุกา ยถา’ฯ
Muccate sattusambādhā, tadāhaṃ sattukā yathā’.
๓๖.
36.
‘‘ตทาหํ ปาตยิตฺวาน, คิริทุคฺคมฺหิ สตฺตุกํ;
‘‘Tadāhaṃ pātayitvāna, giriduggamhi sattukaṃ;
สนฺติกํ เสตวตฺถานํ, อุเปตฺวา ปพฺพชิํ อหํฯ
Santikaṃ setavatthānaṃ, upetvā pabbajiṃ ahaṃ.
๓๗.
37.
‘‘สณฺฑาเสน จ เกเส เม, ลุญฺจิตฺวา สพฺพโส ตทา;
‘‘Saṇḍāsena ca kese me, luñcitvā sabbaso tadā;
ปพฺพชิตฺวาน สมยํ, อาจิกฺขิํสุ นิรนฺตรํฯ
Pabbajitvāna samayaṃ, ācikkhiṃsu nirantaraṃ.
๓๘.
38.
‘‘ตโต ตํ อุคฺคเหตฺวาหํ, นิสีทิตฺวาน เอกิกา;
‘‘Tato taṃ uggahetvāhaṃ, nisīditvāna ekikā;
สมยํ ตํ วิจิเนฺตสิํ, สุวาโน มานุสํ กรํฯ
Samayaṃ taṃ vicintesiṃ, suvāno mānusaṃ karaṃ.
๓๙.
39.
‘‘ฉินฺนํ คยฺห สมีเป เม, ปาตยิตฺวา อปกฺกมิ;
‘‘Chinnaṃ gayha samīpe me, pātayitvā apakkami;
ทิสฺวา นิมิตฺตมลภิํ, หตฺถํ ตํ ปุฬวากุลํฯ
Disvā nimittamalabhiṃ, hatthaṃ taṃ puḷavākulaṃ.
๔๐.
40.
‘‘ตโต อุฎฺฐาย สํวิคฺคา, อปุจฺฉิํ สหธมฺมิเก;
‘‘Tato uṭṭhāya saṃviggā, apucchiṃ sahadhammike;
เต อโวจุํ วิชานนฺติ, ตํ อตฺถํ สกฺยภิกฺขโวฯ
Te avocuṃ vijānanti, taṃ atthaṃ sakyabhikkhavo.
๔๑.
41.
‘‘สาหํ ตมตฺถํ ปุจฺฉิสฺสํ, อุเปตฺวา พุทฺธสาวเก;
‘‘Sāhaṃ tamatthaṃ pucchissaṃ, upetvā buddhasāvake;
เต มมาทาย คจฺฉิํสุ, พุทฺธเสฎฺฐสฺส สนฺติกํฯ
Te mamādāya gacchiṃsu, buddhaseṭṭhassa santikaṃ.
๔๒.
42.
‘‘โส เม ธมฺมมเทเสสิ, ขนฺธายตนธาตุโย;
‘‘So me dhammamadesesi, khandhāyatanadhātuyo;
อสุภานิจฺจทุกฺขาติ, อนตฺตาติ จ นายโกฯ
Asubhāniccadukkhāti, anattāti ca nāyako.
๔๓.
43.
‘‘ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาหํ, ธมฺมจกฺขุํ วิโสธยิํ;
‘‘Tassa dhammaṃ suṇitvāhaṃ, dhammacakkhuṃ visodhayiṃ;
ตโต วิญฺญาตสทฺธมฺมา, ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปทํฯ
Tato viññātasaddhammā, pabbajjaṃ upasampadaṃ.
๔๔.
44.
‘‘อายาจิโต ตทา อาห, ‘เอหิ ภเทฺท’ติ นายโก;
‘‘Āyācito tadā āha, ‘ehi bhadde’ti nāyako;
ตทาหํ อุปสมฺปนฺนา, ปริตฺตํ โตยมทฺทสํฯ
Tadāhaṃ upasampannā, parittaṃ toyamaddasaṃ.
๔๕.
45.
‘‘ปาทปกฺขาลเนนาหํ , ญตฺวา สอุทยพฺพยํ;
‘‘Pādapakkhālanenāhaṃ , ñatvā saudayabbayaṃ;
๔๖.
46.
‘‘ตโต จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม, อนุปาทาย สพฺพโส;
‘‘Tato cittaṃ vimucci me, anupādāya sabbaso;
ขิปฺปาภิญฺญานมคฺคํ เม, ตทา ปญฺญาปยี ชิโนฯ
Khippābhiññānamaggaṃ me, tadā paññāpayī jino.
๔๗.
47.
‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
‘‘Iddhīsu ca vasī homi, dibbāya sotadhātuyā;
ปรจิตฺตานิ ชานามิ, สตฺถุสาสนการิกาฯ
Paracittāni jānāmi, satthusāsanakārikā.
๔๘.
48.
‘‘ปุเพฺพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;
เขเปตฺวา อาสเว สเพฺพ, วิสุทฺธาสิํ สุนิมฺมลาฯ
Khepetvā āsave sabbe, visuddhāsiṃ sunimmalā.
๔๙.
49.
‘‘ปริจิโณฺณ มยา สตฺถา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ;
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
โอหิโต ครุโก ภาโร, ภวเนตฺติ สมูหตาฯ
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
๕๐.
50.
‘‘ยสฺสตฺถาย ปพฺพชิตา, อคารสฺมานคาริยํ;
‘‘Yassatthāya pabbajitā, agārasmānagāriyaṃ;
โส เม อโตฺถ อนุปฺปโตฺต, สพฺพสํโยชนกฺขโยฯ
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.
๕๑.
51.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฎิภาเน ตเถว จ;
‘‘Atthadhammaniruttīsu, paṭibhāne tatheva ca;
ญาณํ เม วิมลํ สุทฺธํ, พุทฺธเสฎฺฐสฺส สาสเนฯ
Ñāṇaṃ me vimalaṃ suddhaṃ, buddhaseṭṭhassa sāsane.
๕๒.
52.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สเพฺพ สมูหตา;
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสวาฯ
Nāgīva bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavā.
๕๓.
53.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
๕๔.
54.
‘‘ปฎิสมฺภิทา จตโสฺส, วิโมกฺขาปิ จ อฎฺฐิเม;
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
อิตฺถํ สุทํ ภทฺทากุณฺฑลเกสา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
Itthaṃ sudaṃ bhaddākuṇḍalakesā bhikkhunī imā gāthāyo abhāsitthāti.
กุณฺฑลเกสาเถริยาปทานํ ปฐมํฯ
Kuṇḍalakesātheriyāpadānaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
