| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៦-៧. កុណ្ឌលិយសុត្តាទិវណ្ណនា
6-7. Kuṇḍaliyasuttādivaṇṇanā
១៨៧-១៨៨. និពទ្ធវាសវសេន អារាមេ និសីទនសីលោតិ អារាមនិសាទី។ បរិសំ ឱគាឡ្ហោ ហុត្វា ចរតីតិ បរិសាវចរោតិ អាហ – ‘‘យោ បនា’’តិអាទិ។ ឯវន្តិ ឥមិនាការេន។ គហណន្តិ និគ្គហណំ។ តេន បុច្ឆាបទស្ស អត្ថំ វិវរតិ។ និព្ពេឋនន្តិ និគ្គហនិព្ពេឋនំ។ តេន វិស្សជ្ជនបទស្ស អត្ថំ វិវរតិ។ ឥមិនា នយេនាតិ ឯតេន ‘‘ឥតិវាទោ’’តិ ឯត្ថ ឥតិ-សទ្ទស្ស អត្ថំ ទស្សេតិ។ ឧបារម្ភាធិប្បាយោ វទតិ ឯតេនាតិ វាទោ, ទោសោ។ ឥតិវាទោ ហោតីតិ ឯវំ ឥមស្ស ឧបរិ វាទារោបនំ ហោតិ។ ឥតិវាទប្បមោក្ខោតិ ឯវំ តតោ បមោក្ខោ ហោតិ ។ ឯវំ វាទប្បមោក្ខានិសំសំ បរេហិ អារោបិតទោសស្ស និព្ពេឋនវសេន ទស្សេត្វា ឥទានិ ទោសបវេទនវសេន ទស្សេតុំ ‘‘អយំ បុច្ឆាយ ទោសោ’’តិអាទិ វុត្តំ។
187-188. Nibaddhavāsavasena ārāme nisīdanasīloti ārāmanisādī. Parisaṃ ogāḷho hutvā caratīti parisāvacaroti āha – ‘‘yo panā’’tiādi. Evanti iminākārena. Gahaṇanti niggahaṇaṃ. Tena pucchāpadassa atthaṃ vivarati. Nibbeṭhananti niggahanibbeṭhanaṃ. Tena vissajjanapadassa atthaṃ vivarati. Iminā nayenāti etena ‘‘itivādo’’ti ettha iti-saddassa atthaṃ dasseti. Upārambhādhippāyo vadati etenāti vādo, doso. Itivādo hotīti evaṃ imassa upari vādāropanaṃ hoti. Itivādappamokkhoti evaṃ tato pamokkho hoti . Evaṃ vādappamokkhānisaṃsaṃ parehi āropitadosassa nibbeṭhanavasena dassetvā idāni dosapavedanavasena dassetuṃ ‘‘ayaṃ pucchāya doso’’tiādi vuttaṃ.
ឯត្តកំ ឋានន្តិអាទិតោ បដ្ឋាយ យាវ ‘‘តីណិ សុចរិតានី’’តិ ឯត្តកំ ឋានំ។ ឥមំ ទេសនន្តិ ‘‘ឥន្ទ្រិយសំវរោ ខោ’’តិអាទិនយប្បវត្តំ ឥមំ ទេសនំ។ នាភិជ្ឈាយតីតិ ន អភិជ្ឈាយតិ។ នាភិហំសតីតិ ន អភិតុស្សតិ។ គោចរជ្ឈត្តេ ឋិតំ ហោតីតិ កម្មដ្ឋានារម្មណេ សមាធានវសេន ឋិតំ ហោតិ អវដ្ឋិតំ។ តេនាហ ‘‘សុសណ្ឋិត’’ន្តិ។ សុសណ្ឋិតន្តិ សម្មា អវិក្ខេបវសេន ឋិតំ។ កម្មដ្ឋានវិមុត្តិយាតិ កម្មដ្ឋានានុយុញ្ជនវសេន បដិបក្ខតោ នីវរណតោ វិមុត្តិយា។ សុដ្ឋុ វិមុត្តន្តិ សុវិមុត្តំ។ តស្មិំ អមនាបរូបទស្សនេ ន មង្កុ វិលក្ខោ ន ហោតិ។ កិលេសវសេន ទោសវសេន។ អដ្ឋិតចិត្តោ អថទ្ធចិត្តោ។ កោវេសេន ហិ ចិត្តំ ថទ្ធំ ហោតិ, ន មុទុកំ។ អទីនមានសោតិ ទោមនស្សវសេន យោ ទីនភាវោ, តទភាវេន និទ្ទោសមានសោ។ អបូតិចិត្តោតិ ព្យាបជ្ជាភាវេន សីតិភូតចិត្តោ។
Ettakaṃ ṭhānantiādito paṭṭhāya yāva ‘‘tīṇi sucaritānī’’ti ettakaṃ ṭhānaṃ. Imaṃ desananti ‘‘indriyasaṃvaro kho’’tiādinayappavattaṃ imaṃ desanaṃ. Nābhijjhāyatīti na abhijjhāyati. Nābhihaṃsatīti na abhitussati. Gocarajjhatte ṭhitaṃ hotīti kammaṭṭhānārammaṇe samādhānavasena ṭhitaṃ hoti avaṭṭhitaṃ. Tenāha ‘‘susaṇṭhita’’nti. Susaṇṭhitanti sammā avikkhepavasena ṭhitaṃ. Kammaṭṭhānavimuttiyāti kammaṭṭhānānuyuñjanavasena paṭipakkhato nīvaraṇato vimuttiyā. Suṭṭhu vimuttanti suvimuttaṃ. Tasmiṃ amanāparūpadassane na maṅku vilakkho na hoti. Kilesavasena dosavasena. Aṭṭhitacitto athaddhacitto. Kovesena hi cittaṃ thaddhaṃ hoti, na mudukaṃ. Adīnamānasoti domanassavasena yo dīnabhāvo, tadabhāvena niddosamānaso. Apūticittoti byāpajjābhāvena sītibhūtacitto.
ឥមេសុ ឆសុ ទ្វារេសុ អដ្ឋារស ទុច្ចរិតានិ ហោន្តិ បច្ចេកំ កាយវចីមនោទុច្ចរិតភេទេន។ តានិ វិភាគេន ទស្សេតុំ ‘‘កថ’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ឥដ្ឋារម្មណេ អាបាថគតេតិ នយទានមត្តមេតំ។ តេន ‘‘អនិដ្ឋារម្មណេ អាបាថគតេ ទោសំ ឧប្បាទេន្តស្សា’’តិអាទិនា តិវិធទុច្ចរិតំ នីហរិត្វា វត្តព្ពំ, តថា ‘‘មជ្ឈត្តារម្មណេ មោហំ ឧប្បាទេន្តស្សា’’តិអាទិនា ច។ មនោទុច្ចរិតាទិសាមញ្ញេន បន តីណិយេវ ទុច្ចរិតានិ ហោន្តីតិ វេទិតព្ពំ។
Imesu chasu dvāresu aṭṭhārasa duccaritāni honti paccekaṃ kāyavacīmanoduccaritabhedena. Tāni vibhāgena dassetuṃ ‘‘katha’’ntiādi vuttaṃ. Tattha iṭṭhārammaṇe āpāthagateti nayadānamattametaṃ. Tena ‘‘aniṭṭhārammaṇe āpāthagate dosaṃ uppādentassā’’tiādinā tividhaduccaritaṃ nīharitvā vattabbaṃ, tathā ‘‘majjhattārammaṇe mohaṃ uppādentassā’’tiādinā ca. Manoduccaritādisāmaññena pana tīṇiyeva duccaritāni hontīti veditabbaṃ.
បញ្ញត្តិវសេនាតិ វត្ថុំ អនាមសិត្វា បិណ្ឌគហណមុខេន កេវលំ បញ្ញត្តិវសេនេវ។ ភាវនាបដិសង្ខានេតិ ភាវនាសិទ្ធេ បដិសង្ខានេ, ភាវនាយ បដិសង្ខានេ វាតិ អត្ថោ។ ឥមានីតិ យថាវុត្តានិ ឆទ្វារារម្មណានិ។ ទុច្ចរិតានីតិ ទុច្ចរិតការណានិ។ អប្បដិសង្ខានេ ឋិតស្ស ទុច្ចរិតានិ សុចរិតានិ កត្វា។ បរិណាមេតីតិ បរិវត្តេតិ ទុច្ចរិតានិ តត្ថ អនុប្បាទេត្វា សុចរិតានិ ឧប្បាទេន្តោ។ ឯវន្តិ វុត្តប្បការេន។ ឥន្ទ្រិយសំវរោ…បេ.… វេទិតព្ពោ ឥន្ទ្រិយសំវរសម្បាទនវសេន តិណ្ណំ សុចរិតានំ សិជ្ឈនតោ។ តេនាហ ‘‘ឯត្តាវតា’’តិអាទិ។ ឯត្តាវតាតិ អាទិតោ បដ្ឋាយ យាវ ‘‘តីណិ សុចរិតានិ បរិបូរេន្តី’’តិ បទំ, ឯត្តាវតា។ សីលានុរក្ខកំ ឥន្ទ្រិយសំវរសីលន្តិ ចតុបារិសុទ្ធិសីលស្ស អនុរក្ខកំ ឥន្ទ្រិយសំវរសីលំ កថិកំ។ កថំ បន តទេវ តស្ស អនុរក្ខកំ ហោតីតិ? អបរាបរុប្បត្តិយា ឧបនិស្សយភាវតោ។
Paññattivasenāti vatthuṃ anāmasitvā piṇḍagahaṇamukhena kevalaṃ paññattivaseneva. Bhāvanāpaṭisaṅkhāneti bhāvanāsiddhe paṭisaṅkhāne, bhāvanāya paṭisaṅkhāne vāti attho. Imānīti yathāvuttāni chadvārārammaṇāni. Duccaritānīti duccaritakāraṇāni. Appaṭisaṅkhāne ṭhitassa duccaritāni sucaritāni katvā. Pariṇāmetīti parivatteti duccaritāni tattha anuppādetvā sucaritāni uppādento. Evanti vuttappakārena. Indriyasaṃvaro…pe… veditabbo indriyasaṃvarasampādanavasena tiṇṇaṃ sucaritānaṃ sijjhanato. Tenāha ‘‘ettāvatā’’tiādi. Ettāvatāti ādito paṭṭhāya yāva ‘‘tīṇi sucaritāni paripūrentī’’ti padaṃ, ettāvatā. Sīlānurakkhakaṃ indriyasaṃvarasīlanti catupārisuddhisīlassa anurakkhakaṃ indriyasaṃvarasīlaṃ kathikaṃ. Kathaṃ pana tadeva tassa anurakkhakaṃ hotīti? Aparāparuppattiyā upanissayabhāvato.
តីណិ សីលានីតិ ឥន្ទ្រិយសំវរ-អាជីវបារិសុទ្ធិ-បច្ចយសន្និស្សិត-សីលានិ។ លោកុត្តរមិស្សកាតិ លោកិយាបិ លោកុត្តរាបិ ហោន្តីតិ អត្ថោ។ សត្តន្នំ ពោជ្ឈង្គានន្តិ លោកុត្តរានំ សត្តន្នំ ពោជ្ឈង្គានំ។ មូលភូតា សតិបដ្ឋានា បុព្ពភាគា, តេ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘ចត្តារោ ខោ, កុណ្ឌលិយ, សតិបដ្ឋានា ភាវិតា ពហុលីកតា សត្ត ពោជ្ឈង្គេ បរិបូរេន្តី’’តិ។ តេបីតិ យថាវុត្តសតិបដ្ឋានា។ សតិបដ្ឋានមូលកា ពោជ្ឈង្គាតិ លោកិយសតិបដ្ឋានមូលកា ពោជ្ឈង្គាវ។ បុព្ពភាគាវាតិ ឯត្ថ កេចិ ‘‘បុព្ពភាគា ចា’’តិ បាឋំ កត្វា ‘‘បុព្ពេវ លោកុត្តរា បុព្ពភាគា ចា’’តិ អត្ថំ វទន្តិ។ វិជ្ជាវិមុត្តិមូលកាតិ ‘‘សត្ត ខោ, កុណ្ឌលិយ, ពោជ្ឈង្គា ភាវិតា ពហុលីកតា វិជ្ជាវិមុត្តិំ បរិបូរេន្តី’’តិ ឯវំ វុត្តា ពោជ្ឈង្គា លោកុត្តរាវ វិជ្ជាវិមុត្តិសហគតភាវតោ។
Tīṇi sīlānīti indriyasaṃvara-ājīvapārisuddhi-paccayasannissita-sīlāni. Lokuttaramissakāti lokiyāpi lokuttarāpi hontīti attho. Sattannaṃ bojjhaṅgānanti lokuttarānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ. Mūlabhūtā satipaṭṭhānā pubbabhāgā, te sandhāya vuttaṃ ‘‘cattāro kho, kuṇḍaliya, satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrentī’’ti. Tepīti yathāvuttasatipaṭṭhānā. Satipaṭṭhānamūlakā bojjhaṅgāti lokiyasatipaṭṭhānamūlakā bojjhaṅgāva. Pubbabhāgāvāti ettha keci ‘‘pubbabhāgā cā’’ti pāṭhaṃ katvā ‘‘pubbeva lokuttarā pubbabhāgā cā’’ti atthaṃ vadanti. Vijjāvimuttimūlakāti ‘‘satta kho, kuṇḍaliya, bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ti evaṃ vuttā bojjhaṅgā lokuttarāva vijjāvimuttisahagatabhāvato.
កុណ្ឌលិយសុត្តាទិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kuṇḍaliyasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya
៦. កុណ្ឌលិយសុត្តំ • 6. Kuṇḍaliyasuttaṃ
៧. កូដាគារសុត្តំ • 7. Kūṭāgārasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៦-៧. កុណ្ឌលិយសុត្តាទិវណ្ណនា • 6-7. Kuṇḍaliyasuttādivaṇṇanā
