Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
౩. కురుఙ్గవగ్గో
3. Kuruṅgavaggo
[౨౧] ౧. కురుఙ్గమిగజాతకవణ్ణనా
[21] 1. Kuruṅgamigajātakavaṇṇanā
ఞాతమేతం కురుఙ్గస్సాతి ఇదం సత్థా వేళువనే విహరన్తో దేవదత్తం ఆరబ్భ కథేసి. ఏకస్మిఞ్హి సమయే ధమ్మసభాయం సన్నిపతితా భిక్ఖూ ‘‘ఆవుసో దేవదత్తో తథాగతస్స ఘాతనత్థాయ ధనుగ్గహే పయోజేసి, సిలం పవిజ్ఝి, ధనపాలం విస్సజ్జేసి, సబ్బథాపి దసబలస్స వధాయ పరిసక్కతీ’’తి దేవదత్తస్స అవణ్ణం కథేన్తా నిసీదింసు. సత్థా ఆగన్త్వా పఞ్ఞత్తాసనే నిసిన్నో ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛి. భన్తే, దేవదత్తో తుమ్హాకం వధాయ పరిసక్కతీతి తస్స అగుణకథాయ సన్నిసిన్నామ్హాతి. సత్థా ‘‘న, భిక్ఖవే, దేవదత్తో ఇదానేవ మమ వధాయ పరిసక్కతి, పుబ్బేపి మమ వధాయ పరిసక్కియేవ, న చ పన మం వధితుం అసక్ఖీ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Ñātametaṃkuruṅgassāti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi samaye dhammasabhāyaṃ sannipatitā bhikkhū ‘‘āvuso devadatto tathāgatassa ghātanatthāya dhanuggahe payojesi, silaṃ pavijjhi, dhanapālaṃ vissajjesi, sabbathāpi dasabalassa vadhāya parisakkatī’’ti devadattassa avaṇṇaṃ kathentā nisīdiṃsu. Satthā āgantvā paññattāsane nisinno ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchi. Bhante, devadatto tumhākaṃ vadhāya parisakkatīti tassa aguṇakathāya sannisinnāmhāti. Satthā ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva mama vadhāya parisakkati, pubbepi mama vadhāya parisakkiyeva, na ca pana maṃ vadhituṃ asakkhī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో కురుఙ్గమిగో హుత్వా ఏకస్మిం అరఞ్ఞాయతనే ఫలాని ఖాదన్తో వసతి. సో ఏకస్మిం కాలే ఫలసమ్పన్నే సేపణ్ణిరుక్ఖే సేపణ్ణిఫలాని ఖాదతి. అథేకో గామవాసీ అట్టకలుద్దకో ఫలరుక్ఖమూలేసు మిగానం పదాని ఉపధారేత్వా ఉపరిరుక్ఖే అట్టకం బన్ధిత్వా తత్థ నిసీదిత్వా ఫలాని ఖాదితుం ఆగతాగతే మిగే సత్తియా విజ్ఝిత్వా తేసం మంసం విక్కిణన్తో జీవికం కప్పేతి. సో ఏకదివసం తస్మిం రుక్ఖమూలే బోధిసత్తస్స పదవళఞ్జం దిస్వా తస్మిం సేపణ్ణిరుక్ఖే అట్టకం బన్ధిత్వా పాతోవ భుఞ్జిత్వా సత్తిం ఆదాయ వనం పవిసిత్వా తం రుక్ఖం ఆరుహిత్వా అట్టకే నిసీది. బోధిసత్తోపి పాతోవ వసనట్ఠానా నిక్ఖమిత్వా ‘‘సేపణ్ణిఫలాని ఖాదిస్సామీ’’తి ఆగమ్మ తం రుక్ఖమూలం సహసావ అపవిసిత్వా ‘‘కదాచి అట్టకలుద్దకా రుక్ఖేసు అట్టకం బన్ధన్తి, అత్థి ను ఖో ఏవరూపో ఉపద్దవో’’తి పరిగ్గణ్హన్తో బాహిరతోవ అట్ఠాసి.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kuruṅgamigo hutvā ekasmiṃ araññāyatane phalāni khādanto vasati. So ekasmiṃ kāle phalasampanne sepaṇṇirukkhe sepaṇṇiphalāni khādati. Atheko gāmavāsī aṭṭakaluddako phalarukkhamūlesu migānaṃ padāni upadhāretvā uparirukkhe aṭṭakaṃ bandhitvā tattha nisīditvā phalāni khādituṃ āgatāgate mige sattiyā vijjhitvā tesaṃ maṃsaṃ vikkiṇanto jīvikaṃ kappeti. So ekadivasaṃ tasmiṃ rukkhamūle bodhisattassa padavaḷañjaṃ disvā tasmiṃ sepaṇṇirukkhe aṭṭakaṃ bandhitvā pātova bhuñjitvā sattiṃ ādāya vanaṃ pavisitvā taṃ rukkhaṃ āruhitvā aṭṭake nisīdi. Bodhisattopi pātova vasanaṭṭhānā nikkhamitvā ‘‘sepaṇṇiphalāni khādissāmī’’ti āgamma taṃ rukkhamūlaṃ sahasāva apavisitvā ‘‘kadāci aṭṭakaluddakā rukkhesu aṭṭakaṃ bandhanti, atthi nu kho evarūpo upaddavo’’ti pariggaṇhanto bāhiratova aṭṭhāsi.
లుద్దకోపి బోధిసత్తస్స అనాగమనభావం ఞత్వా అట్టకే నిసిన్నోవ సేపణ్ణిఫలాని ఖిపిత్వా ఖిపిత్వా తస్స పురతో పాతేసి. బోధిసత్తో ‘‘ఇమాని ఫలాని ఆగన్త్వా మయ్హం పురతో పతన్తి, అత్థి ను ఖో ఉపరి లుద్దకో’’తి పునప్పునం ఉల్లోకేన్తో లుద్దకం దిస్వా అపస్సన్తో వియ హుత్వా ‘‘అమ్భో, రుక్ఖ-పుబ్బే త్వం ఓలమ్బకం చారేన్తో వియ ఉజుకమేవ ఫలాని పాతేసి, అజ్జ పన తే రుక్ఖధమ్మో పరిచ్చత్తో, ఏవం తయా రుక్ఖధమ్మే పరిచ్చత్తే అహమ్పి అఞ్ఞం రుక్ఖమూలం ఉపసఙ్కమిత్వా మయ్హం ఆహారం పరియేసిస్సామీ’’తి వత్వా ఇమం గాథమాహ –
Luddakopi bodhisattassa anāgamanabhāvaṃ ñatvā aṭṭake nisinnova sepaṇṇiphalāni khipitvā khipitvā tassa purato pātesi. Bodhisatto ‘‘imāni phalāni āgantvā mayhaṃ purato patanti, atthi nu kho upari luddako’’ti punappunaṃ ullokento luddakaṃ disvā apassanto viya hutvā ‘‘ambho, rukkha-pubbe tvaṃ olambakaṃ cārento viya ujukameva phalāni pātesi, ajja pana te rukkhadhammo pariccatto, evaṃ tayā rukkhadhamme pariccatte ahampi aññaṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamitvā mayhaṃ āhāraṃ pariyesissāmī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
౨౧.
21.
‘‘ఞాతమేతం కురుఙ్గస్స, యం త్వం సేపణ్ణి సేయ్యసి;
‘‘Ñātametaṃ kuruṅgassa, yaṃ tvaṃ sepaṇṇi seyyasi;
అఞ్ఞం సేపణ్ణి గచ్ఛామి, న మే తే రుచ్చతే ఫల’’న్తి.
Aññaṃ sepaṇṇi gacchāmi, na me te ruccate phala’’nti.
తత్థ ఞాతన్తి పాకటం జాతం. ఏతన్తి ఇదం. కురుఙ్గస్సాతి కురుఙ్గమిగస్స. యం త్వం సేపణ్ణి సేయ్యసీతి యం త్వం అమ్భో సేపణ్ణిరుక్ఖ పురతో ఫలాని పాతయమానో సేయ్యసి విసేయ్యసి విసిణ్ణఫలో హోసి, తం సబ్బం కురుఙ్గమిగస్స పాకటం జాతం. న మే తే రుచ్చతే ఫలన్తి ఏవం ఫలం దదమానాయ న మే తవ ఫలం రుచ్చతి, తిట్ఠ త్వం, అహం అఞ్ఞత్థ గచ్ఛిస్సామీతి అగమాసి.
Tattha ñātanti pākaṭaṃ jātaṃ. Etanti idaṃ. Kuruṅgassāti kuruṅgamigassa. Yaṃ tvaṃ sepaṇṇi seyyasīti yaṃ tvaṃ ambho sepaṇṇirukkha purato phalāni pātayamāno seyyasi viseyyasi visiṇṇaphalo hosi, taṃ sabbaṃ kuruṅgamigassa pākaṭaṃ jātaṃ. Na me te ruccate phalanti evaṃ phalaṃ dadamānāya na me tava phalaṃ ruccati, tiṭṭha tvaṃ, ahaṃ aññattha gacchissāmīti agamāsi.
అథస్స లుద్దకో అట్టకే నిసిన్నోవ సత్తిం ఖిపిత్వా ‘‘గచ్ఛ, విరద్ధో దానిమ్హి త’’న్తి ఆహ. బోధిసత్తో నివత్తిత్వా ఠితో ఆహ ‘‘అమ్భో పురిస, ఇదానీసి కిఞ్చాపి మం విరద్ధో, అట్ఠ పన మహానిరయే సోళసఉస్సదనిరయే పఞ్చవిధబన్ధనాదీని చ కమ్మకారణాని అవిరద్ధోయేవాసీ’’తి. ఏవఞ్చ పన వత్వా పలాయిత్వా యథారుచిం గతో, లుద్దోపి ఓతరిత్వా యథారుచిం గతో.
Athassa luddako aṭṭake nisinnova sattiṃ khipitvā ‘‘gaccha, viraddho dānimhi ta’’nti āha. Bodhisatto nivattitvā ṭhito āha ‘‘ambho purisa, idānīsi kiñcāpi maṃ viraddho, aṭṭha pana mahāniraye soḷasaussadaniraye pañcavidhabandhanādīni ca kammakāraṇāni aviraddhoyevāsī’’ti. Evañca pana vatvā palāyitvā yathāruciṃ gato, luddopi otaritvā yathāruciṃ gato.
సత్థాపి ‘‘న, భిక్ఖవే, దేవదత్తో ఇదానేవ మమ వధాయ పరిసక్కతి, పుబ్బేపి పరిసక్కియేవ, న చ పన మం వధితుం అసక్ఖీ’’తి ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా అనుసన్ధిం ఘటేత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా అట్టకలుద్దకో దేవదత్తో అహోసి, కురుఙ్గమిగో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthāpi ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva mama vadhāya parisakkati, pubbepi parisakkiyeva, na ca pana maṃ vadhituṃ asakkhī’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā aṭṭakaluddako devadatto ahosi, kuruṅgamigo pana ahameva ahosi’’nti.
కురుఙ్గమిగజాతకవణ్ణనా పఠమా.
Kuruṅgamigajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౨౧. కురుఙ్గమిగజాతకం • 21. Kuruṅgamigajātakaṃ