Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
៣. កុរុង្គវគ្គោ
3. Kuruṅgavaggo
[២១] ១. កុរុង្គមិគជាតកវណ្ណនា
[21] 1. Kuruṅgamigajātakavaṇṇanā
ញាតមេតំ កុរុង្គស្សាតិ ឥទំ សត្ថា វេឡុវនេ វិហរន្តោ ទេវទត្តំ អារព្ភ កថេសិ។ ឯកស្មិញ្ហិ សមយេ ធម្មសភាយំ សន្និបតិតា ភិក្ខូ ‘‘អាវុសោ ទេវទត្តោ តថាគតស្ស ឃាតនត្ថាយ ធនុគ្គហេ បយោជេសិ, សិលំ បវិជ្ឈិ, ធនបាលំ វិស្សជ្ជេសិ, សព្ពថាបិ ទសពលស្ស វធាយ បរិសក្កតី’’តិ ទេវទត្តស្ស អវណ្ណំ កថេន្តា និសីទិំសុ។ សត្ថា អាគន្ត្វា បញ្ញត្តាសនេ និសិន្នោ ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិ។ ភន្តេ, ទេវទត្តោ តុម្ហាកំ វធាយ បរិសក្កតីតិ តស្ស អគុណកថាយ សន្និសិន្នាម្ហាតិ។ សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ទេវទត្តោ ឥទានេវ មម វធាយ បរិសក្កតិ, បុព្ពេបិ មម វធាយ បរិសក្កិយេវ, ន ច បន មំ វធិតុំ អសក្ខី’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Ñātametaṃkuruṅgassāti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi samaye dhammasabhāyaṃ sannipatitā bhikkhū ‘‘āvuso devadatto tathāgatassa ghātanatthāya dhanuggahe payojesi, silaṃ pavijjhi, dhanapālaṃ vissajjesi, sabbathāpi dasabalassa vadhāya parisakkatī’’ti devadattassa avaṇṇaṃ kathentā nisīdiṃsu. Satthā āgantvā paññattāsane nisinno ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchi. Bhante, devadatto tumhākaṃ vadhāya parisakkatīti tassa aguṇakathāya sannisinnāmhāti. Satthā ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva mama vadhāya parisakkati, pubbepi mama vadhāya parisakkiyeva, na ca pana maṃ vadhituṃ asakkhī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ កុរុង្គមិគោ ហុត្វា ឯកស្មិំ អរញ្ញាយតនេ ផលានិ ខាទន្តោ វសតិ។ សោ ឯកស្មិំ កាលេ ផលសម្បន្នេ សេបណ្ណិរុក្ខេ សេបណ្ណិផលានិ ខាទតិ។ អថេកោ គាមវាសី អដ្ដកលុទ្ទកោ ផលរុក្ខមូលេសុ មិគានំ បទានិ ឧបធារេត្វា ឧបរិរុក្ខេ អដ្ដកំ ពន្ធិត្វា តត្ថ និសីទិត្វា ផលានិ ខាទិតុំ អាគតាគតេ មិគេ សត្តិយា វិជ្ឈិត្វា តេសំ មំសំ វិក្កិណន្តោ ជីវិកំ កប្បេតិ។ សោ ឯកទិវសំ តស្មិំ រុក្ខមូលេ ពោធិសត្តស្ស បទវឡញ្ជំ ទិស្វា តស្មិំ សេបណ្ណិរុក្ខេ អដ្ដកំ ពន្ធិត្វា បាតោវ ភុញ្ជិត្វា សត្តិំ អាទាយ វនំ បវិសិត្វា តំ រុក្ខំ អារុហិត្វា អដ្ដកេ និសីទិ។ ពោធិសត្តោបិ បាតោវ វសនដ្ឋានា និក្ខមិត្វា ‘‘សេបណ្ណិផលានិ ខាទិស្សាមី’’តិ អាគម្ម តំ រុក្ខមូលំ សហសាវ អបវិសិត្វា ‘‘កទាចិ អដ្ដកលុទ្ទកា រុក្ខេសុ អដ្ដកំ ពន្ធន្តិ, អត្ថិ នុ ខោ ឯវរូបោ ឧបទ្ទវោ’’តិ បរិគ្គណ្ហន្តោ ពាហិរតោវ អដ្ឋាសិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kuruṅgamigo hutvā ekasmiṃ araññāyatane phalāni khādanto vasati. So ekasmiṃ kāle phalasampanne sepaṇṇirukkhe sepaṇṇiphalāni khādati. Atheko gāmavāsī aṭṭakaluddako phalarukkhamūlesu migānaṃ padāni upadhāretvā uparirukkhe aṭṭakaṃ bandhitvā tattha nisīditvā phalāni khādituṃ āgatāgate mige sattiyā vijjhitvā tesaṃ maṃsaṃ vikkiṇanto jīvikaṃ kappeti. So ekadivasaṃ tasmiṃ rukkhamūle bodhisattassa padavaḷañjaṃ disvā tasmiṃ sepaṇṇirukkhe aṭṭakaṃ bandhitvā pātova bhuñjitvā sattiṃ ādāya vanaṃ pavisitvā taṃ rukkhaṃ āruhitvā aṭṭake nisīdi. Bodhisattopi pātova vasanaṭṭhānā nikkhamitvā ‘‘sepaṇṇiphalāni khādissāmī’’ti āgamma taṃ rukkhamūlaṃ sahasāva apavisitvā ‘‘kadāci aṭṭakaluddakā rukkhesu aṭṭakaṃ bandhanti, atthi nu kho evarūpo upaddavo’’ti pariggaṇhanto bāhiratova aṭṭhāsi.
លុទ្ទកោបិ ពោធិសត្តស្ស អនាគមនភាវំ ញត្វា អដ្ដកេ និសិន្នោវ សេបណ្ណិផលានិ ខិបិត្វា ខិបិត្វា តស្ស បុរតោ បាតេសិ។ ពោធិសត្តោ ‘‘ឥមានិ ផលានិ អាគន្ត្វា មយ្ហំ បុរតោ បតន្តិ, អត្ថិ នុ ខោ ឧបរិ លុទ្ទកោ’’តិ បុនប្បុនំ ឧល្លោកេន្តោ លុទ្ទកំ ទិស្វា អបស្សន្តោ វិយ ហុត្វា ‘‘អម្ភោ, រុក្ខ-បុព្ពេ ត្វំ ឱលម្ពកំ ចារេន្តោ វិយ ឧជុកមេវ ផលានិ បាតេសិ, អជ្ជ បន តេ រុក្ខធម្មោ បរិច្ចត្តោ, ឯវំ តយា រុក្ខធម្មេ បរិច្ចត្តេ អហម្បិ អញ្ញំ រុក្ខមូលំ ឧបសង្កមិត្វា មយ្ហំ អាហារំ បរិយេសិស្សាមី’’តិ វត្វា ឥមំ គាថមាហ –
Luddakopi bodhisattassa anāgamanabhāvaṃ ñatvā aṭṭake nisinnova sepaṇṇiphalāni khipitvā khipitvā tassa purato pātesi. Bodhisatto ‘‘imāni phalāni āgantvā mayhaṃ purato patanti, atthi nu kho upari luddako’’ti punappunaṃ ullokento luddakaṃ disvā apassanto viya hutvā ‘‘ambho, rukkha-pubbe tvaṃ olambakaṃ cārento viya ujukameva phalāni pātesi, ajja pana te rukkhadhammo pariccatto, evaṃ tayā rukkhadhamme pariccatte ahampi aññaṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamitvā mayhaṃ āhāraṃ pariyesissāmī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
២១.
21.
‘‘ញាតមេតំ កុរុង្គស្ស, យំ ត្វំ សេបណ្ណិ សេយ្យសិ;
‘‘Ñātametaṃ kuruṅgassa, yaṃ tvaṃ sepaṇṇi seyyasi;
អញ្ញំ សេបណ្ណិ គច្ឆាមិ, ន មេ តេ រុច្ចតេ ផល’’ន្តិ។
Aññaṃ sepaṇṇi gacchāmi, na me te ruccate phala’’nti.
តត្ថ ញាតន្តិ បាកដំ ជាតំ។ ឯតន្តិ ឥទំ។ កុរុង្គស្សាតិ កុរុង្គមិគស្ស។ យំ ត្វំ សេបណ្ណិ សេយ្យសីតិ យំ ត្វំ អម្ភោ សេបណ្ណិរុក្ខ បុរតោ ផលានិ បាតយមានោ សេយ្យសិ វិសេយ្យសិ វិសិណ្ណផលោ ហោសិ, តំ សព្ពំ កុរុង្គមិគស្ស បាកដំ ជាតំ។ ន មេ តេ រុច្ចតេ ផលន្តិ ឯវំ ផលំ ទទមានាយ ន មេ តវ ផលំ រុច្ចតិ, តិដ្ឋ ត្វំ, អហំ អញ្ញត្ថ គច្ឆិស្សាមីតិ អគមាសិ។
Tattha ñātanti pākaṭaṃ jātaṃ. Etanti idaṃ. Kuruṅgassāti kuruṅgamigassa. Yaṃ tvaṃ sepaṇṇi seyyasīti yaṃ tvaṃ ambho sepaṇṇirukkha purato phalāni pātayamāno seyyasi viseyyasi visiṇṇaphalo hosi, taṃ sabbaṃ kuruṅgamigassa pākaṭaṃ jātaṃ. Na me te ruccate phalanti evaṃ phalaṃ dadamānāya na me tava phalaṃ ruccati, tiṭṭha tvaṃ, ahaṃ aññattha gacchissāmīti agamāsi.
អថស្ស លុទ្ទកោ អដ្ដកេ និសិន្នោវ សត្តិំ ខិបិត្វា ‘‘គច្ឆ, វិរទ្ធោ ទានិម្ហិ ត’’ន្តិ អាហ។ ពោធិសត្តោ និវត្តិត្វា ឋិតោ អាហ ‘‘អម្ភោ បុរិស, ឥទានីសិ កិញ្ចាបិ មំ វិរទ្ធោ, អដ្ឋ បន មហានិរយេ សោឡសឧស្សទនិរយេ បញ្ចវិធពន្ធនាទីនិ ច កម្មការណានិ អវិរទ្ធោយេវាសី’’តិ។ ឯវញ្ច បន វត្វា បលាយិត្វា យថារុចិំ គតោ, លុទ្ទោបិ ឱតរិត្វា យថារុចិំ គតោ។
Athassa luddako aṭṭake nisinnova sattiṃ khipitvā ‘‘gaccha, viraddho dānimhi ta’’nti āha. Bodhisatto nivattitvā ṭhito āha ‘‘ambho purisa, idānīsi kiñcāpi maṃ viraddho, aṭṭha pana mahāniraye soḷasaussadaniraye pañcavidhabandhanādīni ca kammakāraṇāni aviraddhoyevāsī’’ti. Evañca pana vatvā palāyitvā yathāruciṃ gato, luddopi otaritvā yathāruciṃ gato.
សត្ថាបិ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ទេវទត្តោ ឥទានេវ មម វធាយ បរិសក្កតិ, បុព្ពេបិ បរិសក្កិយេវ, ន ច បន មំ វធិតុំ អសក្ខី’’តិ ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា អនុសន្ធិំ ឃដេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា អដ្ដកលុទ្ទកោ ទេវទត្តោ អហោសិ, កុរុង្គមិគោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthāpi ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva mama vadhāya parisakkati, pubbepi parisakkiyeva, na ca pana maṃ vadhituṃ asakkhī’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā aṭṭakaluddako devadatto ahosi, kuruṅgamigo pana ahameva ahosi’’nti.
កុរុង្គមិគជាតកវណ្ណនា បឋមា។
Kuruṅgamigajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២១. កុរុង្គមិគជាតកំ • 21. Kuruṅgamigajātakaṃ