Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཙརིཡཱཔིཊཀ-ཨཊྛཀཐཱ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ༣. ཀུརུརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ

    3. Kururājacariyāvaṇṇanā

    ༢༠.

    20.

    ཏཏིཡེ ཨིནྡཔཏྠེ པུརུཏྟམེཏི ཨིནྡཔཏྠནཱམཀེ ཀུརུརཊྛསྶ པུརཝརེ ཨུཏྟམནགརེ། རཱཛཱཏི དྷམྨེན སམེན ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི པརིསཾ རཉྫེཏཱིཏི རཱཛཱ། ཀུསལེ དསཧུཔཱགཏོཏི ཀུསལེཧི དསཧི སམནྣཱགཏོ, དཱནཱདཱིཧི དསཧི པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུཧི, དསཧི ཀུསལཀམྨཔཐེཧི ཝཱ ཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ།

    Tatiye indapatthe puruttameti indapatthanāmake kururaṭṭhassa puravare uttamanagare. Rājāti dhammena samena catūhi saṅgahavatthūhi parisaṃ rañjetīti rājā. Kusale dasahupāgatoti kusalehi dasahi samannāgato, dānādīhi dasahi puññakiriyavatthūhi, dasahi kusalakammapathehi vā yuttoti attho.

    ༢༡. ཀལིངྒརཊྛཝིསཡཱཏི ཀལིངྒརཊྛསངྑཱཏཝིསཡཱ། བྲཱཧྨཎཱ ཨུཔགཉྪུ མནྟི ཀལིངྒརཱཛེན ཨུཡྻོཛིཏཱ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎཱ མཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ། ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙ པན ཨཱཡཱཙུཾ མཾ ཧཏྠིནཱགནྟི ཧཏྠིབྷཱུཏཾ མཧཱནཱགཾ མཾ ཨཱཡཱཙིཾསུ། དྷཉྙནྟི དྷནཱཡིཏབྦསིརིསོབྷགྒཔྤཏྟཾ ལཀྑཎསམྤནྣཾ། མངྒལསམྨཏནྟི ཏཱཡཡེཝ ལཀྑཎསམྤཏྟིཡཱ མངྒལཾ ཨབྷིཝུཌྜྷིཀཱརཎནྟི ཨབྷིསམྨཏཾ ཛནེཧི།

    21.Kaliṅgaraṭṭhavisayāti kaliṅgaraṭṭhasaṅkhātavisayā. Brāhmaṇā upagañchu manti kaliṅgarājena uyyojitā aṭṭha brāhmaṇā maṃ upasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā ca pana āyācuṃ maṃ hatthināganti hatthibhūtaṃ mahānāgaṃ maṃ āyāciṃsu. Dhaññanti dhanāyitabbasirisobhaggappattaṃ lakkhaṇasampannaṃ. Maṅgalasammatanti tāyayeva lakkhaṇasampattiyā maṅgalaṃ abhivuḍḍhikāraṇanti abhisammataṃ janehi.

    ༢༢. ཨཝུཊྛིཀོཏི ཝསྶརཧིཏོ། དུབྦྷིཀྑོཏི དུལླབྷབྷོཛནོ། ཚཱཏཀོ མཧཱཏི མཧཏཱི ཛིགྷཙྪཱབཱདྷཱ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ། དདཱཧཱིཏི དེཧི། ནཱིལནྟི ནཱིལཝཎྞཾ། ཨཉྫནསཝ྄ཧཡནྟི ཨཉྫནསདྡེན ཨཝ྄ཧཱཏབྦཾ, ཨཉྫནནཱམཀནྟི ཨཏྠོ། ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨམྷཱཀཾ ཀལིངྒརཊྛཾ ཨཝུཊྛིཀཾ, ཏེན ཨིདཱནི མཧཱདུབྦྷིཀྑཾ ཏཏྠ མཧནྟཾ ཚཱཏཀབྷཡཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏསྶ ཝཱུཔསམཏྠཱཡ ཨིམཾ ཨཉྫནགིརིསངྐཱསཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཨཉྫནནཱམཀཾ མངྒལཧཏྠིཾ དེཧི, ཨིམསྨིཉྷི ཏཏྠ ནཱིཏེ དེཝོ ཝསྶིསྶཏི, ཏེན ཏཾ སབྦབྷཡཾ ཝཱུཔསམྨིསྶཏཱིཏི། ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ –

    22.Avuṭṭhikoti vassarahito. Dubbhikkhoti dullabhabhojano. Chātako mahāti mahatī jighacchābādhā vattatīti attho. Dadāhīti dehi. Nīlanti nīlavaṇṇaṃ. Añjanasavhayanti añjanasaddena avhātabbaṃ, añjananāmakanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – amhākaṃ kaliṅgaraṭṭhaṃ avuṭṭhikaṃ, tena idāni mahādubbhikkhaṃ tattha mahantaṃ chātakabhayaṃ uppannaṃ, tassa vūpasamatthāya imaṃ añjanagirisaṅkāsaṃ tuyhaṃ añjananāmakaṃ maṅgalahatthiṃ dehi, imasmiñhi tattha nīte devo vassissati, tena taṃ sabbabhayaṃ vūpasammissatīti. Tatrāyaṃ anupubbikathā –

    ཨཏཱིཏེ ཀུརུརཊྛེ ཨིནྡཔཏྠནགརེ བོདྷིསཏྟོ ཀུརུརཱཛསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ ཡོགཝིཧིཏཱནི སིཔྤཱཡཏནཱནི ཝིཛྫཱཊྛཱནཱནི ཙ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཙྩཱགཏོ པིཏརཱ ཨུཔརཛྫེ ཋཔིཏོ, ཨཔརབྷཱགེ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ པཏྭཱ དས རཱཛདྷམྨེ ཨཀོཔེནྟོ དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེསི དྷནཉྫཡོ ནཱམ ནཱམེན། སོ ཙཏཱུསུ ནགརདྭཱརེསུ ནགརམཛ྄ཛྷེ ནིཝེསནདྭཱརེཏི ཚ དཱནསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ དེཝསིཀཾ ཚསཏསཧསྶཾ དྷནཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨུནྣངྒལཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ ཨདཱསི། ཏསྶ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ དཱནཱབྷིརཏི སཀལཛམྦུདཱིཔཾ པཏྠརི།

    Atīte kururaṭṭhe indapatthanagare bodhisatto kururājassa aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gahetvā anupubbena viññutaṃ patto, takkasilaṃ gantvā yogavihitāni sippāyatanāni vijjāṭṭhānāni ca uggahetvā paccāgato pitarā uparajje ṭhapito, aparabhāge pitu accayena rajjaṃ patvā dasa rājadhamme akopento dhammena rajjaṃ kāresi dhanañjayo nāma nāmena. So catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe nivesanadvāreti cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ chasatasahassaṃ dhanaṃ vissajjento sakalajambudīpaṃ unnaṅgalaṃ katvā dānaṃ adāsi. Tassa dānajjhāsayatā dānābhirati sakalajambudīpaṃ patthari.

    ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཀལིངྒརཊྛེ དུབྦྷིཀྑབྷཡཾ ཚཱཏཀབྷཡཾ རོགབྷཡནྟི ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫིཾསུ། སཀལརཊྛཝཱསིནོ དནྟཔུརཾ གནྟྭཱ རཱཛབྷཝནདྭཱརེ ཨུཀྐུཊྛིམཀཾསུ ‘‘དེཝཾ ཝསྶཱཔེཧི དེཝཱ’’ཏི། རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ ཨེཏེ ཝིརཝནྟཱི’’ཏི ཨམཙྩེ པུཙྪི། ཨམཙྩཱ རཉྙོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ། རཱཛཱ པོརཱཎཀརཱཛཱནོ དེཝེ ཨཝསྶནྟེ ཀིཾ ཀརོནྟཱིཏི། ‘‘དེཝོ ཝསྶཏཱུ’’ཏི དཱནཾ དཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སམཱདིནྣསཱིལཱ སིརིགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ དབྦསནྠརེ སཏྟཱཧཾ ནིཔཛྫནྟཱིཏི། ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི། དེཝོ ན ཝསྶི, ཨེཝཾ རཱཛཱ ཨཧཾ མཡཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཨཀཱསིཾ, དེཝོ ན ཝསྶཏི, ཀིནྟི ཀརོམཱཏི། དེཝ, ཨིནྡཔཏྠནགརེ དྷནཉྫཡསྶ ནཱམ ཀུརུརཱཛསྶ མངྒལཧཏྠིམྷི ཨཱནཱིཏེ དེཝོ ཝསྶིསྶཏཱིཏི ། སོ རཱཛཱ བལཝཱཧནསམྤནྣོ དུཔྤསཧོ, ཀཐམསྶ ཧཏྠིཾ ཨཱནེསྶཱམཱཏི། མཧཱརཱཛ, ཏེན སདྡྷིཾ ཡུདྡྷཀིཙྩཾ ནཏྠི, དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ སོ རཱཛཱ དཱནཱབྷིརཏོ ཡཱཙིཏོ སམཱནོ ཨལངྐཏསཱིསམྤི ཚིནྡིཏྭཱ པསཱདསམྤནྣཱནི ཨཀྑཱིནིཔི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ སཀལརཛྫམྤི ནིཡྻཱཏེཏྭཱ དདེཡྻ, ཧཏྠིམྷི ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི, ཨཝསྶཾ ཡཱཙིཏོ སམཱནོ དསྶཏཱིཏི། ཀེ པན ཡཱཙིཏུཾ སམཏྠཱཏི? བྲཱཧྨཎཱ, མཧཱརཱཛཱཏི། རཱཛཱ ཨཊྛ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀཏྭཱ པརིབྦཡཾ དཏྭཱ ཧཏྠིཡཱཙནཏྠཾ པེསེསི། ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན ཏུརིཏགམནཾ གནྟྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ནགརདྭཱརེ དཱནསཱལཱསུ བྷུཉྫནྟཱ སརཱིརཾ སནྟཔྤེཏྭཱ རཉྙོ དཱནགྒཾ ཨཱགམནཔཐེ ཀཱལཾ ཨཱགམཡམཱནཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཨཊྛཾསུ།

    Tasmiṃ kāle kaliṅgaraṭṭhe dubbhikkhabhayaṃ chātakabhayaṃ rogabhayanti tīṇi bhayāni uppajjiṃsu. Sakalaraṭṭhavāsino dantapuraṃ gantvā rājabhavanadvāre ukkuṭṭhimakaṃsu ‘‘devaṃ vassāpehi devā’’ti. Rājā taṃ sutvā ‘‘kiṃkāraṇā ete viravantī’’ti amacce pucchi. Amaccā rañño tamatthaṃ ārocesuṃ. Rājā porāṇakarājāno deve avassante kiṃ karontīti. ‘‘Devo vassatū’’ti dānaṃ datvā uposathaṃ adhiṭṭhāya samādinnasīlā sirigabbhaṃ pavisitvā dabbasanthare sattāhaṃ nipajjantīti. Taṃ sutvā tathā akāsi. Devo na vassi, evaṃ rājā ahaṃ mayā kattabbakiccaṃ akāsiṃ, devo na vassati, kinti karomāti. Deva, indapatthanagare dhanañjayassa nāma kururājassa maṅgalahatthimhi ānīte devo vassissatīti . So rājā balavāhanasampanno duppasaho, kathamassa hatthiṃ ānessāmāti. Mahārāja, tena saddhiṃ yuddhakiccaṃ natthi, dānajjhāsayo so rājā dānābhirato yācito samāno alaṅkatasīsampi chinditvā pasādasampannāni akkhīnipi uppāṭetvā sakalarajjampi niyyātetvā dadeyya, hatthimhi vattabbameva natthi, avassaṃ yācito samāno dassatīti. Ke pana yācituṃ samatthāti? Brāhmaṇā, mahārājāti. Rājā aṭṭha brāhmaṇe pakkosāpetvā sakkārasammānaṃ katvā paribbayaṃ datvā hatthiyācanatthaṃ pesesi. Te sabbattha ekarattivāsena turitagamanaṃ gantvā katipāhaṃ nagaradvāre dānasālāsu bhuñjantā sarīraṃ santappetvā rañño dānaggaṃ āgamanapathe kālaṃ āgamayamānā pācīnadvāre aṭṭhaṃsu.

    བོདྷིསཏྟོཔི པཱཏོཝ ནྷཱཏཱནུལིཏྟོ སབྦཱལངྐཱརཔྤཊིམཎྜིཏོ ཨལངྐཏཝརཝཱརཎཁནྡྷགཏོ མཧནྟེན རཱཛཱནུབྷཱཝེན དཱནསཱལཾ གནྟྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ སཏྟཊྛཛནཱནཾ སཧཏྠེན དཱནཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན དེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརཾ ཨགམཱསི། བྲཱཧྨཎཱ པཱཙཱིནདྭཱརེ ཨཱརཀྑསྶ བལཝཏཱཡ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརཾ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨུལློཀཡམཱནཱ དྭཱརཏོ ནཱཏིདཱུརེ ཨུནྣཏཊྛཱནེ ཋིཏཱ སམྤཏྟཾ རཱཛཱནཾ ཧཏྠེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཛཡཱཔེསུཾ། རཱཛཱ ཝཛིརངྐུསེན ཝཱརཎཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏེ བྲཱཧྨཎེ ‘‘ཀིཾ ཨིཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི། བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཀལིངྒརཊྛཾ དུབྦྷིཀྑབྷཡེན ཚཱཏཀབྷཡེན རོགབྷཡེན ཙ ཨུཔདྡུཏཾ། སོ ཨུཔདྡཝོ ཨིམསྨིཾ ཏཝ མངྒལཧཏྠིམྷི ནཱིཏེ ཝཱུཔསམྨིསྶཏི། ཏསྨཱ ཨིམཾ ཨཉྫནཝཎྞཾ ནཱགཾ ཨམྷཱཀཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ། ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ སཏྠཱ ཨཱཧ ‘‘ཀལིངྒརཊྛཝིསཡཱ…པེ॰… ཨཉྫནསཝ྄ཧཡ’’ནྟི། ཏསྶཏྠོ ཝུཏྟོ ཨེཝ།

    Bodhisattopi pātova nhātānulitto sabbālaṅkārappaṭimaṇḍito alaṅkatavaravāraṇakhandhagato mahantena rājānubhāvena dānasālaṃ gantvā otaritvā sattaṭṭhajanānaṃ sahatthena dānaṃ datvā ‘‘imināva nīhārena dethā’’ti vatvā hatthiṃ abhiruhitvā dakkhiṇadvāraṃ agamāsi. Brāhmaṇā pācīnadvāre ārakkhassa balavatāya okāsaṃ alabhitvā dakkhiṇadvāraṃ gantvā rājānaṃ āgacchantaṃ ullokayamānā dvārato nātidūre unnataṭṭhāne ṭhitā sampattaṃ rājānaṃ hatthe ukkhipitvā jayāpesuṃ. Rājā vajiraṅkusena vāraṇaṃ nivattetvā tesaṃ santikaṃ gantvā te brāhmaṇe ‘‘kiṃ icchathā’’ti pucchi. Brāhmaṇā ‘‘kaliṅgaraṭṭhaṃ dubbhikkhabhayena chātakabhayena rogabhayena ca upaddutaṃ. So upaddavo imasmiṃ tava maṅgalahatthimhi nīte vūpasammissati. Tasmā imaṃ añjanavaṇṇaṃ nāgaṃ amhākaṃ dehī’’ti āhaṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha ‘‘kaliṅgaraṭṭhavisayā…pe… añjanasavhaya’’nti. Tassattho vutto eva.

    ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ‘‘ན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡཾ མེ ཡཱཙཀཱནཾ མནོརཐཝིགྷཱཏོ སིཡཱ, མཡ྄ཧཉྩ སམཱདཱནབྷེདོ སིཡཱ’’ཏི ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨཏྠི, ཨལངྐརིཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི སམནྟཏོ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨནལངྐཏཊྛཱནཾ ཨདིསྭཱ སོཎྜཱཡ ནཾ གཧེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཧཏྠེསུ ཋཔེཏྭཱ རཏནབྷིངྒཱརེན པུཔྥགནྡྷཝཱསིཏཾ ཨུདཀཾ པཱཏེཏྭཱ ཨདཱསི། ཏེན ཝུཏྟཾ –

    Atha bodhisatto ‘‘na metaṃ patirūpaṃ, yaṃ me yācakānaṃ manorathavighāto siyā, mayhañca samādānabhedo siyā’’ti hatthikkhandhato otaritvā ‘‘sace analaṅkataṭṭhānaṃ atthi, alaṅkaritvā dassāmī’’ti samantato oloketvā analaṅkataṭṭhānaṃ adisvā soṇḍāya naṃ gahetvā brāhmaṇānaṃ hatthesu ṭhapetvā ratanabhiṅgārena pupphagandhavāsitaṃ udakaṃ pātetvā adāsi. Tena vuttaṃ –

    ༢༣.

    23.

    ‘‘ན མེ ཡཱཙཀམནུཔྤཏྟེ, པཊིཀྑེཔོ ཨནུཙྪཝོ།

    ‘‘Na me yācakamanuppatte, paṭikkhepo anucchavo;

    མཱ མེ བྷིཛྫི སམཱདཱནཾ, དསྶཱམི ཝིཔུལཾ གཛཾ༎

    Mā me bhijji samādānaṃ, dassāmi vipulaṃ gajaṃ.

    ༢༤.

    24.

    ‘‘ནཱགཾ གཧེཏྭཱ སོཎྜཱཡ, བྷིངྒཱརེ རཏནཱམཡེ།

    ‘‘Nāgaṃ gahetvā soṇḍāya, bhiṅgāre ratanāmaye;

    ཛལཾ ཧཏྠེ ཨཱཀིརིཏྭཱ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨདཾ གཛ’’ནྟི༎

    Jalaṃ hatthe ākiritvā, brāhmaṇānaṃ adaṃ gaja’’nti.

    ཏཏྠ ཡཱཙཀམནུཔྤཏྟེཏི ཡཱཙཀེ ཨནུཔྤཏྟེ། ཨནུཙྪཝོཏི ཨནུཙྪཝིཀོ པཏིརཱུཔོ། མཱ མེ བྷིཛྫི སམཱདཱནནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཏྠཱཡ སབྦསྶ ཡཱཙཀསྶ སབྦཾ ཨནཝཛྫཾ ཨིཙྪིཏཾ དདནྟོ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེསྶཱམཱིཏི ཡཾ མཡ྄ཧཾ སམཱདཱནཾ, ཏཾ མཱ བྷིཛྫི། ཏསྨཱ དསྶཱམི ཝིཔུལཾ གཛནྟི མཧནྟཾ ཨིམཾ མངྒལཧཏྠིཾ དསྶཱམཱིཏི། ཨདནྟི ཨདཱསིཾ།

    Tattha yācakamanuppatteti yācake anuppatte. Anucchavoti anucchaviko patirūpo. Mā me bhijji samādānanti sabbaññutaññāṇatthāya sabbassa yācakassa sabbaṃ anavajjaṃ icchitaṃ dadanto dānapāramiṃ pūressāmīti yaṃ mayhaṃ samādānaṃ, taṃ mā bhijji. Tasmā dassāmi vipulaṃ gajanti mahantaṃ imaṃ maṅgalahatthiṃ dassāmīti. Adanti adāsiṃ.

    ༢༥.

    25.

    ཏསྨིཾ པན ཧཏྠིམྷི དིནྣེ ཨམཙྩཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཀསྨཱ, མཧཱརཱཛ, མངྒལཧཏྠིཾ དདཏྠ, ནནུ ཨཉྙོ ཧཏྠཱི དཱཏབྦོ, རཉྙཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔོ ཨོཔཝཡ྄ཧོ མངྒལཧཏྠཱི ཨིསྶརིཡཾ ཨབྷིཝིཛཡཉྩ ཨཱཀངྑནྟེན ན དཱཏབྦོ’’ཏི ། མཧཱསཏྟོ ཡཾ མཾ ཡཱཙཀཱ ཡཱཙནྟི, ཏདེཝ མཡཱ དཱཏབྦཾ, སཙེ པན མཾ རཛྫཾ ཡཱཙེཡྻུཾ, རཛྫམྤི ཏེསཾ དདེཡྻཾ, མཡ྄ཧཾ རཛྫཏོཔི ཛཱིཝིཏཏོཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ པིཡཏརཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ཧཏྠིཾ ཨདཱསིནྟི ཨཱཧ། ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏསྶ ནཱགེ པདིནྣམྷཱི’’ཏིཨཱདི། ཏཏྠ ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཏེན, ཏསྨིཾ ནཱགེ ཧཏྠིམྷི དིནྣེ།

    Tasmiṃ pana hatthimhi dinne amaccā bodhisattaṃ etadavocuṃ – ‘‘kasmā, mahārāja, maṅgalahatthiṃ dadattha, nanu añño hatthī dātabbo, raññā nāma evarūpo opavayho maṅgalahatthī issariyaṃ abhivijayañca ākaṅkhantena na dātabbo’’ti . Mahāsatto yaṃ maṃ yācakā yācanti, tadeva mayā dātabbaṃ, sace pana maṃ rajjaṃ yāceyyuṃ, rajjampi tesaṃ dadeyyaṃ, mayhaṃ rajjatopi jīvitatopi sabbaññutaññāṇameva piyataraṃ, tasmā taṃ hatthiṃ adāsinti āha. Tena vuttaṃ ‘‘tassa nāge padinnamhī’’tiādi. Tattha tassāti tassa tena, tasmiṃ nāge hatthimhi dinne.

    ༢༦. མངྒལསམྤནྣནྟི མངྒལགུཎེཧི སམནྣཱགཏཾ། སངྒཱམཝིཛཡུཏྟམནྟི སངྒཱམཝིཛཡཱ ཨུཏྟམཾ, སངྒཱམཝིཛཡེ ཝཱ ཨུཏྟམཾ པདྷཱནཾ པཝརཾ ནཱགཾ། ཀིཾ ཏེ རཛྫཾ ཀརིསྶཏཱིཏི ཏསྨིཾ ནཱགེ ཨཔགཏེ ཏཝ རཛྫཾ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, རཛྫཀིཙྩཾ ན ཀརིསྶཏི, རཛྫམྤི ཨཔགཏམེཝཱཏི དསྶེཏི།

    26.Maṅgalasampannanti maṅgalaguṇehi samannāgataṃ. Saṅgāmavijayuttamanti saṅgāmavijayā uttamaṃ, saṅgāmavijaye vā uttamaṃ padhānaṃ pavaraṃ nāgaṃ. Kiṃ te rajjaṃkarissatīti tasmiṃ nāge apagate tava rajjaṃ kiṃ karissati, rajjakiccaṃ na karissati, rajjampi apagatamevāti dasseti.

    ༢༧. རཛྫམྤི མེ དདེ སབྦནྟི ཏིཊྛཏུ ནཱགོ ཏིརཙྪཱནགཏོ, ཨིདཾ མེ སབྦཾ ཀུརུརཊྛམྤི ཡཱཙཀཱནཾ དདེཡྻཾ། སརཱིརཾ དཛྫམཏྟནོཏི རཛྫེཔི ཝཱ ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ, ཨཏྟནོ སརཱིརམྤི ཡཱཙཀཱནཾ དདེཡྻཾ, སབྦོཔི ཧི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརོ པརིགྒཧོ ལོཀཧིཏཏྠམེཝ མཡཱ པརིཙྩཏྟོ། ཡསྨཱ སབྦཉྙུཏཾ པིཡཾ མཡ྄ཧཾ སབྦཉྙུཏཱ ཙ དཱནཔཱརམིཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཔཱརམིཡོ ཨཔཱུརེནྟེན ན སཀྐཱ ལདྡྷུཾ, ཏསྨཱ ནཱགཾ ཨདཱསིཾ ཨཧནྟི དསྶེཏི།

    27.Rajjampi me dade sabbanti tiṭṭhatu nāgo tiracchānagato, idaṃ me sabbaṃ kururaṭṭhampi yācakānaṃ dadeyyaṃ. Sarīraṃ dajjamattanoti rajjepi vā kiṃ vattabbaṃ, attano sarīrampi yācakānaṃ dadeyyaṃ, sabbopi hi me ajjhattikabāhiro pariggaho lokahitatthameva mayā pariccatto. Yasmā sabbaññutaṃ piyaṃ mayhaṃ sabbaññutā ca dānapāramiṃ ādiṃ katvā sabbapāramiyo apūrentena na sakkā laddhuṃ, tasmā nāgaṃ adāsiṃ ahanti dasseti.

    ཨེཝམྤི ཏསྨིཾ ནཱགེ ཨཱནཱིཏེ ཀལིངྒརཊྛེ དེཝོ ན ཝསྶཏེཝ། ཀལིངྒརཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནིཔི ན ཝསྶཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀུརུརཱཛཱ གརུདྷམྨེ རཀྑཏི, ཏེནསྶ རཊྛེ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨནུདསཱཧཾ དེཝོ ཝསྶཏི, རཉྙོ གུཎཱནུབྷཱཝོ ཨེས, ན ཨིམསྶ ཏིརཙྪཱནགཏསྶཱ’’ཏི ཛཱནིཏྭཱ ‘‘མཡམྤི གརུདྷམྨེ རཀྑིསྶཱམ, གཙྪཐ དྷནཉྩཡཀོརབྱསྶ སནྟིཀེ ཏེ སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁཱཔེཏྭཱ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ པེསེསི། གརུདྷམྨཱ ཝུཙྩནྟི པཉྩ སཱིལཱནི, ཏཱནི བོདྷིསཏྟོ སུཔརིསུདྡྷཱནི ཀཏྭཱ རཀྑཏི, ཡཐཱ ཙ བོདྷིསཏྟོ། ཨེཝམསྶ མཱཏཱ ཨགྒམཧེསཱི, ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཨུཔརཱཛཱ, པུརོཧིཏོ བྲཱཧྨཎོ, རཛྫུགྒཱཧཀོ ཨམཙྩོ, སཱརཐི སེཊྛི, དོཎམཱཔཀོ དོཝཱརིཀོ, ནགརསོབྷིནཱི ཝཎྞདཱསཱིཏི། ཏེན ཝུཏྟཾ –

    Evampi tasmiṃ nāge ānīte kaliṅgaraṭṭhe devo na vassateva. Kaliṅgarājā ‘‘idānipi na vassati, kiṃ nu kho kāraṇa’’nti pucchitvā ‘‘kururājā garudhamme rakkhati, tenassa raṭṭhe anvaddhamāsaṃ anudasāhaṃ devo vassati, rañño guṇānubhāvo esa, na imassa tiracchānagatassā’’ti jānitvā ‘‘mayampi garudhamme rakkhissāma, gacchatha dhanañcayakorabyassa santike te suvaṇṇapaṭṭe likhāpetvā ānethā’’ti amacce pesesi. Garudhammā vuccanti pañca sīlāni, tāni bodhisatto suparisuddhāni katvā rakkhati, yathā ca bodhisatto. Evamassa mātā aggamahesī, kaniṭṭhabhātā uparājā, purohito brāhmaṇo, rajjuggāhako amacco, sārathi seṭṭhi, doṇamāpako dovāriko, nagarasobhinī vaṇṇadāsīti. Tena vuttaṃ –

    ‘‘རཱཛཱ མཱཏཱ མཧེསཱི ཙ, ཨུཔརཱཛཱ པུརོཧིཏོ།

    ‘‘Rājā mātā mahesī ca, uparājā purohito;

    རཛྫུགྒཱཧོ སཱརཐཱི སེཊྛི, དོཎོ དོཝཱརིཀོ ཏཐཱ།

    Rajjuggāho sārathī seṭṭhi, doṇo dovāriko tathā;

    གཎིཀཱ ཏེ ཨེཀཱདས, གརུདྷམྨེ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི༎

    Gaṇikā te ekādasa, garudhamme patiṭṭhitā’’ti.

    ཏེ ཨམཙྩཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ། མཧཱསཏྟོ ‘‘མཡ྄ཧཾ གརུདྷམྨེ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཏྠི, མཱཏཱ པན མེ སུརཀྑིཏཾ རཀྑཏི, ཏསྶཱ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ‘‘མཧཱརཱཛ, ཀུཀྐུཙྩཾ ནཱམ སིཀྑཱཀཱམསྶ སལླེཁཝུཏྟིནོ ཧོཏི, དེཐ ནོ’’ཏི ཡཱཙིཏོ ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ, ཨདིནྣཾ ན ཨཱདཱཏབྦཾ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ ན ཙརིཏབྦོ, མུསཱ ན བྷཎིཏབྦཾ, མཛྫཾ ན པཱཏབྦ’’ནྟི སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེཔི མཱཏུ སནྟིཀེ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ།

    Te amaccā bodhisattaṃ upasaṅkamitvā vanditvā tamatthaṃ ārocesuṃ. Mahāsatto ‘‘mayhaṃ garudhamme kukkuccaṃ atthi, mātā pana me surakkhitaṃ rakkhati, tassā santike gaṇhathā’’ti vatvā tehi ‘‘mahārāja, kukkuccaṃ nāma sikkhākāmassa sallekhavuttino hoti, detha no’’ti yācito ‘‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ na ādātabbaṃ, kāmesumicchācāro na caritabbo, musā na bhaṇitabbaṃ, majjaṃ na pātabba’’nti suvaṇṇapaṭṭe likhāpetvā ‘‘evaṃ santepi mātu santike gaṇhathā’’ti āha.

    དཱུཏཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏསྶཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དེཝི, ཏུམྷེ ཀིར གརུདྷམྨཾ རཀྑཐ, ཏཾ ནོ དེཐཱ’’ཏི ཝདིཾསུ། བོདྷིསཏྟསྶ མཱཏཱཔི ཏཐེཝ ཨཏྟནོ ཀུཀྐུཙྩསྶ ཨཏྠིབྷཱཝཾ ཝཏྭཱཝ ཏེཧི ཡཱཙིཏཱ ཨདཱསི། ཏཐཱ མཧེསིཨཱདཡོཔི། ཏེ སབྦེསམྤི སནྟིཀེ སུཝཎྞཔཊྚེ གརུདྷམྨེ ལིཁཱཔེཏྭཱ དནྟཔུརཾ གནྟྭཱ ཀལིངྒརཉྙོ དཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ། སོཔི རཱཛཱ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཝཏྟམཱནོ པཉྩ སཱིལཱནི པཱུརེསི། ཏཏོ སཀལཀལིངྒརཊྛེ དེཝོ ཝསྶི། ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཝཱུཔསནྟཱནི། རཊྛཾ ཁེམཾ སུབྷིཀྑཾ ཨཧོསི། བོདྷིསཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སཔརིསོ སགྒཔུརཾ པཱུརེསི།

    Dūtā rājānaṃ vanditvā tassā santikaṃ gantvā ‘‘devi, tumhe kira garudhammaṃ rakkhatha, taṃ no dethā’’ti vadiṃsu. Bodhisattassa mātāpi tatheva attano kukkuccassa atthibhāvaṃ vatvāva tehi yācitā adāsi. Tathā mahesiādayopi. Te sabbesampi santike suvaṇṇapaṭṭe garudhamme likhāpetvā dantapuraṃ gantvā kaliṅgarañño datvā taṃ pavattiṃ ārocesuṃ. Sopi rājā tasmiṃ dhamme vattamāno pañca sīlāni pūresi. Tato sakalakaliṅgaraṭṭhe devo vassi. Tīṇi bhayāni vūpasantāni. Raṭṭhaṃ khemaṃ subhikkhaṃ ahosi. Bodhisatto yāvajīvaṃ dānādīni puññāni katvā sapariso saggapuraṃ pūresi.

    ཏདཱ གཎིཀཱདཡོ ཨུཔྤལཝཎྞཱདཡོ ཨཧེསུཾ། ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

    Tadā gaṇikādayo uppalavaṇṇādayo ahesuṃ. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘གཎིཀཱ ཨུཔྤལཝཎྞཱ, པུཎྞོ དོཝཱརིཀོ ཏདཱ།

    ‘‘Gaṇikā uppalavaṇṇā, puṇṇo dovāriko tadā;

    རཛྫུགྒཱཧོ ཙ ཀཙྩཱནོ, དོཎམཱཔཀོ ཙ ཀོལིཏོ༎

    Rajjuggāho ca kaccāno, doṇamāpako ca kolito.

    ‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཏདཱ སེཊྛི, ཨནུརུདྡྷོ ཙ སཱརཐི།

    ‘‘Sāriputto tadā seṭṭhi, anuruddho ca sārathi;

    བྲཱཧྨཎོ ཀསྶཔོ ཐེརོ, ཨུཔརཱཛཱནནྡཔཎྜིཏོ༎

    Brāhmaṇo kassapo thero, uparājānandapaṇḍito.

    ‘‘མཧེསཱི རཱཧུལམཱཏཱ, མཱཡཱདེཝཱི ཛནེཏྟིཀཱ།

    ‘‘Mahesī rāhulamātā, māyādevī janettikā;

    ཀུརུརཱཛཱ བོདྷིསཏྟོ, ཨེཝཾ དྷཱརེཐ ཛཱཏཀ’’ནྟི༎ (དྷ॰ པ॰ ཨཊྛ॰ ༢.༣༦༡ ཧཾསགྷཱཏཀབྷིཀྑུཝཏྠུ)།

    Kururājā bodhisatto, evaṃ dhāretha jātaka’’nti. (dha. pa. aṭṭha. 2.361 haṃsaghātakabhikkhuvatthu);

    ཨིདྷཱཔི ནེཀྑམྨཔཱརམིཨཱདཡོ སེསདྷམྨཱ ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱཏི།

    Idhāpi nekkhammapāramiādayo sesadhammā ca vuttanayeneva niddhāretabbāti.

    ཀུརུརཱཛཙརིཡཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།

    Kururājacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཁུདྡཀནིཀཱཡ • Khuddakanikāya / ཙརིཡཱཔིཊཀཔཱལི༹ • Cariyāpiṭakapāḷi / ༣. ཀུརུརཱཛཙརིཡཱ • 3. Kururājacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact