Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചരിയാപിടക-അട്ഠകഥാ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā |
൩. കുരുരാജചരിയാവണ്ണനാ
3. Kururājacariyāvaṇṇanā
൨൦.
20.
തതിയേ ഇന്ദപത്ഥേ പുരുത്തമേതി ഇന്ദപത്ഥനാമകേ കുരുരട്ഠസ്സ പുരവരേ ഉത്തമനഗരേ. രാജാതി ധമ്മേന സമേന ചതൂഹി സങ്ഗഹവത്ഥൂഹി പരിസം രഞ്ജേതീതി രാജാ. കുസലേ ദസഹുപാഗതോതി കുസലേഹി ദസഹി സമന്നാഗതോ, ദാനാദീഹി ദസഹി പുഞ്ഞകിരിയവത്ഥൂഹി, ദസഹി കുസലകമ്മപഥേഹി വാ യുത്തോതി അത്ഥോ.
Tatiye indapatthe puruttameti indapatthanāmake kururaṭṭhassa puravare uttamanagare. Rājāti dhammena samena catūhi saṅgahavatthūhi parisaṃ rañjetīti rājā. Kusale dasahupāgatoti kusalehi dasahi samannāgato, dānādīhi dasahi puññakiriyavatthūhi, dasahi kusalakammapathehi vā yuttoti attho.
൨൧. കലിങ്ഗരട്ഠവിസയാതി കലിങ്ഗരട്ഠസങ്ഖാതവിസയാ. ബ്രാഹ്മണാ ഉപഗഞ്ഛു മന്തി കലിങ്ഗരാജേന ഉയ്യോജിതാ അട്ഠ ബ്രാഹ്മണാ മം ഉപസങ്കമിംസു. ഉപസങ്കമിത്വാ ച പന ആയാചും മം ഹത്ഥിനാഗന്തി ഹത്ഥിഭൂതം മഹാനാഗം മം ആയാചിംസു. ധഞ്ഞന്തി ധനായിതബ്ബസിരിസോഭഗ്ഗപ്പത്തം ലക്ഖണസമ്പന്നം. മങ്ഗലസമ്മതന്തി തായയേവ ലക്ഖണസമ്പത്തിയാ മങ്ഗലം അഭിവുഡ്ഢികാരണന്തി അഭിസമ്മതം ജനേഹി.
21.Kaliṅgaraṭṭhavisayāti kaliṅgaraṭṭhasaṅkhātavisayā. Brāhmaṇā upagañchu manti kaliṅgarājena uyyojitā aṭṭha brāhmaṇā maṃ upasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā ca pana āyācuṃ maṃ hatthināganti hatthibhūtaṃ mahānāgaṃ maṃ āyāciṃsu. Dhaññanti dhanāyitabbasirisobhaggappattaṃ lakkhaṇasampannaṃ. Maṅgalasammatanti tāyayeva lakkhaṇasampattiyā maṅgalaṃ abhivuḍḍhikāraṇanti abhisammataṃ janehi.
൨൨. അവുട്ഠികോതി വസ്സരഹിതോ. ദുബ്ഭിക്ഖോതി ദുല്ലഭഭോജനോ. ഛാതകോ മഹാതി മഹതീ ജിഘച്ഛാബാധാ വത്തതീതി അത്ഥോ. ദദാഹീതി ദേഹി. നീലന്തി നീലവണ്ണം. അഞ്ജനസവ്ഹയന്തി അഞ്ജനസദ്ദേന അവ്ഹാതബ്ബം, അഞ്ജനനാമകന്തി അത്ഥോ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – അമ്ഹാകം കലിങ്ഗരട്ഠം അവുട്ഠികം, തേന ഇദാനി മഹാദുബ്ഭിക്ഖം തത്ഥ മഹന്തം ഛാതകഭയം ഉപ്പന്നം, തസ്സ വൂപസമത്ഥായ ഇമം അഞ്ജനഗിരിസങ്കാസം തുയ്ഹം അഞ്ജനനാമകം മങ്ഗലഹത്ഥിം ദേഹി, ഇമസ്മിഞ്ഹി തത്ഥ നീതേ ദേവോ വസ്സിസ്സതി, തേന തം സബ്ബഭയം വൂപസമ്മിസ്സതീതി. തത്രായം അനുപുബ്ബികഥാ –
22.Avuṭṭhikoti vassarahito. Dubbhikkhoti dullabhabhojano. Chātako mahāti mahatī jighacchābādhā vattatīti attho. Dadāhīti dehi. Nīlanti nīlavaṇṇaṃ. Añjanasavhayanti añjanasaddena avhātabbaṃ, añjananāmakanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – amhākaṃ kaliṅgaraṭṭhaṃ avuṭṭhikaṃ, tena idāni mahādubbhikkhaṃ tattha mahantaṃ chātakabhayaṃ uppannaṃ, tassa vūpasamatthāya imaṃ añjanagirisaṅkāsaṃ tuyhaṃ añjananāmakaṃ maṅgalahatthiṃ dehi, imasmiñhi tattha nīte devo vassissati, tena taṃ sabbabhayaṃ vūpasammissatīti. Tatrāyaṃ anupubbikathā –
അതീതേ കുരുരട്ഠേ ഇന്ദപത്ഥനഗരേ ബോധിസത്തോ കുരുരാജസ്സ അഗ്ഗമഹേസിയാ കുച്ഛിമ്ഹി പടിസന്ധിം ഗഹേത്വാ അനുപുബ്ബേന വിഞ്ഞുതം പത്തോ, തക്കസിലം ഗന്ത്വാ യോഗവിഹിതാനി സിപ്പായതനാനി വിജ്ജാട്ഠാനാനി ച ഉഗ്ഗഹേത്വാ പച്ചാഗതോ പിതരാ ഉപരജ്ജേ ഠപിതോ, അപരഭാഗേ പിതു അച്ചയേന രജ്ജം പത്വാ ദസ രാജധമ്മേ അകോപേന്തോ ധമ്മേന രജ്ജം കാരേസി ധനഞ്ജയോ നാമ നാമേന. സോ ചതൂസു നഗരദ്വാരേസു നഗരമജ്ഝേ നിവേസനദ്വാരേതി ഛ ദാനസാലായോ കാരേത്വാ ദേവസികം ഛസതസഹസ്സം ധനം വിസ്സജ്ജേന്തോ സകലജമ്ബുദീപം ഉന്നങ്ഗലം കത്വാ ദാനം അദാസി. തസ്സ ദാനജ്ഝാസയതാ ദാനാഭിരതി സകലജമ്ബുദീപം പത്ഥരി.
Atīte kururaṭṭhe indapatthanagare bodhisatto kururājassa aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gahetvā anupubbena viññutaṃ patto, takkasilaṃ gantvā yogavihitāni sippāyatanāni vijjāṭṭhānāni ca uggahetvā paccāgato pitarā uparajje ṭhapito, aparabhāge pitu accayena rajjaṃ patvā dasa rājadhamme akopento dhammena rajjaṃ kāresi dhanañjayo nāma nāmena. So catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe nivesanadvāreti cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ chasatasahassaṃ dhanaṃ vissajjento sakalajambudīpaṃ unnaṅgalaṃ katvā dānaṃ adāsi. Tassa dānajjhāsayatā dānābhirati sakalajambudīpaṃ patthari.
തസ്മിം കാലേ കലിങ്ഗരട്ഠേ ദുബ്ഭിക്ഖഭയം ഛാതകഭയം രോഗഭയന്തി തീണി ഭയാനി ഉപ്പജ്ജിംസു. സകലരട്ഠവാസിനോ ദന്തപുരം ഗന്ത്വാ രാജഭവനദ്വാരേ ഉക്കുട്ഠിമകംസു ‘‘ദേവം വസ്സാപേഹി ദേവാ’’തി. രാജാ തം സുത്വാ ‘‘കിംകാരണാ ഏതേ വിരവന്തീ’’തി അമച്ചേ പുച്ഛി. അമച്ചാ രഞ്ഞോ തമത്ഥം ആരോചേസും. രാജാ പോരാണകരാജാനോ ദേവേ അവസ്സന്തേ കിം കരോന്തീതി. ‘‘ദേവോ വസ്സതൂ’’തി ദാനം ദത്വാ ഉപോസഥം അധിട്ഠായ സമാദിന്നസീലാ സിരിഗബ്ഭം പവിസിത്വാ ദബ്ബസന്ഥരേ സത്താഹം നിപജ്ജന്തീതി. തം സുത്വാ തഥാ അകാസി. ദേവോ ന വസ്സി, ഏവം രാജാ അഹം മയാ കത്തബ്ബകിച്ചം അകാസിം, ദേവോ ന വസ്സതി, കിന്തി കരോമാതി. ദേവ, ഇന്ദപത്ഥനഗരേ ധനഞ്ജയസ്സ നാമ കുരുരാജസ്സ മങ്ഗലഹത്ഥിമ്ഹി ആനീതേ ദേവോ വസ്സിസ്സതീതി . സോ രാജാ ബലവാഹനസമ്പന്നോ ദുപ്പസഹോ, കഥമസ്സ ഹത്ഥിം ആനേസ്സാമാതി. മഹാരാജ, തേന സദ്ധിം യുദ്ധകിച്ചം നത്ഥി, ദാനജ്ഝാസയോ സോ രാജാ ദാനാഭിരതോ യാചിതോ സമാനോ അലങ്കതസീസമ്പി ഛിന്ദിത്വാ പസാദസമ്പന്നാനി അക്ഖീനിപി ഉപ്പാടേത്വാ സകലരജ്ജമ്പി നിയ്യാതേത്വാ ദദേയ്യ, ഹത്ഥിമ്ഹി വത്തബ്ബമേവ നത്ഥി, അവസ്സം യാചിതോ സമാനോ ദസ്സതീതി. കേ പന യാചിതും സമത്ഥാതി? ബ്രാഹ്മണാ, മഹാരാജാതി. രാജാ അട്ഠ ബ്രാഹ്മണേ പക്കോസാപേത്വാ സക്കാരസമ്മാനം കത്വാ പരിബ്ബയം ദത്വാ ഹത്ഥിയാചനത്ഥം പേസേസി. തേ സബ്ബത്ഥ ഏകരത്തിവാസേന തുരിതഗമനം ഗന്ത്വാ കതിപാഹം നഗരദ്വാരേ ദാനസാലാസു ഭുഞ്ജന്താ സരീരം സന്തപ്പേത്വാ രഞ്ഞോ ദാനഗ്ഗം ആഗമനപഥേ കാലം ആഗമയമാനാ പാചീനദ്വാരേ അട്ഠംസു.
Tasmiṃ kāle kaliṅgaraṭṭhe dubbhikkhabhayaṃ chātakabhayaṃ rogabhayanti tīṇi bhayāni uppajjiṃsu. Sakalaraṭṭhavāsino dantapuraṃ gantvā rājabhavanadvāre ukkuṭṭhimakaṃsu ‘‘devaṃ vassāpehi devā’’ti. Rājā taṃ sutvā ‘‘kiṃkāraṇā ete viravantī’’ti amacce pucchi. Amaccā rañño tamatthaṃ ārocesuṃ. Rājā porāṇakarājāno deve avassante kiṃ karontīti. ‘‘Devo vassatū’’ti dānaṃ datvā uposathaṃ adhiṭṭhāya samādinnasīlā sirigabbhaṃ pavisitvā dabbasanthare sattāhaṃ nipajjantīti. Taṃ sutvā tathā akāsi. Devo na vassi, evaṃ rājā ahaṃ mayā kattabbakiccaṃ akāsiṃ, devo na vassati, kinti karomāti. Deva, indapatthanagare dhanañjayassa nāma kururājassa maṅgalahatthimhi ānīte devo vassissatīti . So rājā balavāhanasampanno duppasaho, kathamassa hatthiṃ ānessāmāti. Mahārāja, tena saddhiṃ yuddhakiccaṃ natthi, dānajjhāsayo so rājā dānābhirato yācito samāno alaṅkatasīsampi chinditvā pasādasampannāni akkhīnipi uppāṭetvā sakalarajjampi niyyātetvā dadeyya, hatthimhi vattabbameva natthi, avassaṃ yācito samāno dassatīti. Ke pana yācituṃ samatthāti? Brāhmaṇā, mahārājāti. Rājā aṭṭha brāhmaṇe pakkosāpetvā sakkārasammānaṃ katvā paribbayaṃ datvā hatthiyācanatthaṃ pesesi. Te sabbattha ekarattivāsena turitagamanaṃ gantvā katipāhaṃ nagaradvāre dānasālāsu bhuñjantā sarīraṃ santappetvā rañño dānaggaṃ āgamanapathe kālaṃ āgamayamānā pācīnadvāre aṭṭhaṃsu.
ബോധിസത്തോപി പാതോവ ന്ഹാതാനുലിത്തോ സബ്ബാലങ്കാരപ്പടിമണ്ഡിതോ അലങ്കതവരവാരണഖന്ധഗതോ മഹന്തേന രാജാനുഭാവേന ദാനസാലം ഗന്ത്വാ ഓതരിത്വാ സത്തട്ഠജനാനം സഹത്ഥേന ദാനം ദത്വാ ‘‘ഇമിനാവ നീഹാരേന ദേഥാ’’തി വത്വാ ഹത്ഥിം അഭിരുഹിത്വാ ദക്ഖിണദ്വാരം അഗമാസി. ബ്രാഹ്മണാ പാചീനദ്വാരേ ആരക്ഖസ്സ ബലവതായ ഓകാസം അലഭിത്വാ ദക്ഖിണദ്വാരം ഗന്ത്വാ രാജാനം ആഗച്ഛന്തം ഉല്ലോകയമാനാ ദ്വാരതോ നാതിദൂരേ ഉന്നതട്ഠാനേ ഠിതാ സമ്പത്തം രാജാനം ഹത്ഥേ ഉക്ഖിപിത്വാ ജയാപേസും. രാജാ വജിരങ്കുസേന വാരണം നിവത്തേത്വാ തേസം സന്തികം ഗന്ത്വാ തേ ബ്രാഹ്മണേ ‘‘കിം ഇച്ഛഥാ’’തി പുച്ഛി. ബ്രാഹ്മണാ ‘‘കലിങ്ഗരട്ഠം ദുബ്ഭിക്ഖഭയേന ഛാതകഭയേന രോഗഭയേന ച ഉപദ്ദുതം. സോ ഉപദ്ദവോ ഇമസ്മിം തവ മങ്ഗലഹത്ഥിമ്ഹി നീതേ വൂപസമ്മിസ്സതി. തസ്മാ ഇമം അഞ്ജനവണ്ണം നാഗം അമ്ഹാകം ദേഹീ’’തി ആഹംസു. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ ആഹ ‘‘കലിങ്ഗരട്ഠവിസയാ…പേ॰… അഞ്ജനസവ്ഹയ’’ന്തി. തസ്സത്ഥോ വുത്തോ ഏവ.
Bodhisattopi pātova nhātānulitto sabbālaṅkārappaṭimaṇḍito alaṅkatavaravāraṇakhandhagato mahantena rājānubhāvena dānasālaṃ gantvā otaritvā sattaṭṭhajanānaṃ sahatthena dānaṃ datvā ‘‘imināva nīhārena dethā’’ti vatvā hatthiṃ abhiruhitvā dakkhiṇadvāraṃ agamāsi. Brāhmaṇā pācīnadvāre ārakkhassa balavatāya okāsaṃ alabhitvā dakkhiṇadvāraṃ gantvā rājānaṃ āgacchantaṃ ullokayamānā dvārato nātidūre unnataṭṭhāne ṭhitā sampattaṃ rājānaṃ hatthe ukkhipitvā jayāpesuṃ. Rājā vajiraṅkusena vāraṇaṃ nivattetvā tesaṃ santikaṃ gantvā te brāhmaṇe ‘‘kiṃ icchathā’’ti pucchi. Brāhmaṇā ‘‘kaliṅgaraṭṭhaṃ dubbhikkhabhayena chātakabhayena rogabhayena ca upaddutaṃ. So upaddavo imasmiṃ tava maṅgalahatthimhi nīte vūpasammissati. Tasmā imaṃ añjanavaṇṇaṃ nāgaṃ amhākaṃ dehī’’ti āhaṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha ‘‘kaliṅgaraṭṭhavisayā…pe… añjanasavhaya’’nti. Tassattho vutto eva.
അഥ ബോധിസത്തോ ‘‘ന മേതം പതിരൂപം, യം മേ യാചകാനം മനോരഥവിഘാതോ സിയാ, മയ്ഹഞ്ച സമാദാനഭേദോ സിയാ’’തി ഹത്ഥിക്ഖന്ധതോ ഓതരിത്വാ ‘‘സചേ അനലങ്കതട്ഠാനം അത്ഥി, അലങ്കരിത്വാ ദസ്സാമീ’’തി സമന്തതോ ഓലോകേത്വാ അനലങ്കതട്ഠാനം അദിസ്വാ സോണ്ഡായ നം ഗഹേത്വാ ബ്രാഹ്മണാനം ഹത്ഥേസു ഠപേത്വാ രതനഭിങ്ഗാരേന പുപ്ഫഗന്ധവാസിതം ഉദകം പാതേത്വാ അദാസി. തേന വുത്തം –
Atha bodhisatto ‘‘na metaṃ patirūpaṃ, yaṃ me yācakānaṃ manorathavighāto siyā, mayhañca samādānabhedo siyā’’ti hatthikkhandhato otaritvā ‘‘sace analaṅkataṭṭhānaṃ atthi, alaṅkaritvā dassāmī’’ti samantato oloketvā analaṅkataṭṭhānaṃ adisvā soṇḍāya naṃ gahetvā brāhmaṇānaṃ hatthesu ṭhapetvā ratanabhiṅgārena pupphagandhavāsitaṃ udakaṃ pātetvā adāsi. Tena vuttaṃ –
൨൩.
23.
‘‘ന മേ യാചകമനുപ്പത്തേ, പടിക്ഖേപോ അനുച്ഛവോ;
‘‘Na me yācakamanuppatte, paṭikkhepo anucchavo;
മാ മേ ഭിജ്ജി സമാദാനം, ദസ്സാമി വിപുലം ഗജം.
Mā me bhijji samādānaṃ, dassāmi vipulaṃ gajaṃ.
൨൪.
24.
‘‘നാഗം ഗഹേത്വാ സോണ്ഡായ, ഭിങ്ഗാരേ രതനാമയേ;
‘‘Nāgaṃ gahetvā soṇḍāya, bhiṅgāre ratanāmaye;
ജലം ഹത്ഥേ ആകിരിത്വാ, ബ്രാഹ്മണാനം അദം ഗജ’’ന്തി.
Jalaṃ hatthe ākiritvā, brāhmaṇānaṃ adaṃ gaja’’nti.
തത്ഥ യാചകമനുപ്പത്തേതി യാചകേ അനുപ്പത്തേ. അനുച്ഛവോതി അനുച്ഛവികോ പതിരൂപോ. മാ മേ ഭിജ്ജി സമാദാനന്തി സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണത്ഥായ സബ്ബസ്സ യാചകസ്സ സബ്ബം അനവജ്ജം ഇച്ഛിതം ദദന്തോ ദാനപാരമിം പൂരേസ്സാമീതി യം മയ്ഹം സമാദാനം, തം മാ ഭിജ്ജി. തസ്മാ ദസ്സാമി വിപുലം ഗജന്തി മഹന്തം ഇമം മങ്ഗലഹത്ഥിം ദസ്സാമീതി. അദന്തി അദാസിം.
Tattha yācakamanuppatteti yācake anuppatte. Anucchavoti anucchaviko patirūpo. Mā me bhijji samādānanti sabbaññutaññāṇatthāya sabbassa yācakassa sabbaṃ anavajjaṃ icchitaṃ dadanto dānapāramiṃ pūressāmīti yaṃ mayhaṃ samādānaṃ, taṃ mā bhijji. Tasmā dassāmi vipulaṃ gajanti mahantaṃ imaṃ maṅgalahatthiṃ dassāmīti. Adanti adāsiṃ.
൨൫.
25.
തസ്മിം പന ഹത്ഥിമ്ഹി ദിന്നേ അമച്ചാ ബോധിസത്തം ഏതദവോചും – ‘‘കസ്മാ, മഹാരാജ, മങ്ഗലഹത്ഥിം ദദത്ഥ, നനു അഞ്ഞോ ഹത്ഥീ ദാതബ്ബോ, രഞ്ഞാ നാമ ഏവരൂപോ ഓപവയ്ഹോ മങ്ഗലഹത്ഥീ ഇസ്സരിയം അഭിവിജയഞ്ച ആകങ്ഖന്തേന ന ദാതബ്ബോ’’തി . മഹാസത്തോ യം മം യാചകാ യാചന്തി, തദേവ മയാ ദാതബ്ബം, സചേ പന മം രജ്ജം യാചേയ്യും, രജ്ജമ്പി തേസം ദദേയ്യം, മയ്ഹം രജ്ജതോപി ജീവിതതോപി സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണമേവ പിയതരം, തസ്മാ തം ഹത്ഥിം അദാസിന്തി ആഹ. തേന വുത്തം ‘‘തസ്സ നാഗേ പദിന്നമ്ഹീ’’തിആദി. തത്ഥ തസ്സാതി തസ്സ തേന, തസ്മിം നാഗേ ഹത്ഥിമ്ഹി ദിന്നേ.
Tasmiṃ pana hatthimhi dinne amaccā bodhisattaṃ etadavocuṃ – ‘‘kasmā, mahārāja, maṅgalahatthiṃ dadattha, nanu añño hatthī dātabbo, raññā nāma evarūpo opavayho maṅgalahatthī issariyaṃ abhivijayañca ākaṅkhantena na dātabbo’’ti . Mahāsatto yaṃ maṃ yācakā yācanti, tadeva mayā dātabbaṃ, sace pana maṃ rajjaṃ yāceyyuṃ, rajjampi tesaṃ dadeyyaṃ, mayhaṃ rajjatopi jīvitatopi sabbaññutaññāṇameva piyataraṃ, tasmā taṃ hatthiṃ adāsinti āha. Tena vuttaṃ ‘‘tassa nāge padinnamhī’’tiādi. Tattha tassāti tassa tena, tasmiṃ nāge hatthimhi dinne.
൨൬. മങ്ഗലസമ്പന്നന്തി മങ്ഗലഗുണേഹി സമന്നാഗതം. സങ്ഗാമവിജയുത്തമന്തി സങ്ഗാമവിജയാ ഉത്തമം, സങ്ഗാമവിജയേ വാ ഉത്തമം പധാനം പവരം നാഗം. കിം തേ രജ്ജം കരിസ്സതീതി തസ്മിം നാഗേ അപഗതേ തവ രജ്ജം കിം കരിസ്സതി, രജ്ജകിച്ചം ന കരിസ്സതി, രജ്ജമ്പി അപഗതമേവാതി ദസ്സേതി.
26.Maṅgalasampannanti maṅgalaguṇehi samannāgataṃ. Saṅgāmavijayuttamanti saṅgāmavijayā uttamaṃ, saṅgāmavijaye vā uttamaṃ padhānaṃ pavaraṃ nāgaṃ. Kiṃ te rajjaṃkarissatīti tasmiṃ nāge apagate tava rajjaṃ kiṃ karissati, rajjakiccaṃ na karissati, rajjampi apagatamevāti dasseti.
൨൭. രജ്ജമ്പി മേ ദദേ സബ്ബന്തി തിട്ഠതു നാഗോ തിരച്ഛാനഗതോ, ഇദം മേ സബ്ബം കുരുരട്ഠമ്പി യാചകാനം ദദേയ്യം. സരീരം ദജ്ജമത്തനോതി രജ്ജേപി വാ കിം വത്തബ്ബം, അത്തനോ സരീരമ്പി യാചകാനം ദദേയ്യം, സബ്ബോപി ഹി മേ അജ്ഝത്തികബാഹിരോ പരിഗ്ഗഹോ ലോകഹിതത്ഥമേവ മയാ പരിച്ചത്തോ. യസ്മാ സബ്ബഞ്ഞുതം പിയം മയ്ഹം സബ്ബഞ്ഞുതാ ച ദാനപാരമിം ആദിം കത്വാ സബ്ബപാരമിയോ അപൂരേന്തേന ന സക്കാ ലദ്ധും, തസ്മാ നാഗം അദാസിം അഹന്തി ദസ്സേതി.
27.Rajjampi me dade sabbanti tiṭṭhatu nāgo tiracchānagato, idaṃ me sabbaṃ kururaṭṭhampi yācakānaṃ dadeyyaṃ. Sarīraṃ dajjamattanoti rajjepi vā kiṃ vattabbaṃ, attano sarīrampi yācakānaṃ dadeyyaṃ, sabbopi hi me ajjhattikabāhiro pariggaho lokahitatthameva mayā pariccatto. Yasmā sabbaññutaṃ piyaṃ mayhaṃ sabbaññutā ca dānapāramiṃ ādiṃ katvā sabbapāramiyo apūrentena na sakkā laddhuṃ, tasmā nāgaṃ adāsiṃ ahanti dasseti.
ഏവമ്പി തസ്മിം നാഗേ ആനീതേ കലിങ്ഗരട്ഠേ ദേവോ ന വസ്സതേവ. കലിങ്ഗരാജാ ‘‘ഇദാനിപി ന വസ്സതി, കിം നു ഖോ കാരണ’’ന്തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘കുരുരാജാ ഗരുധമ്മേ രക്ഖതി, തേനസ്സ രട്ഠേ അന്വദ്ധമാസം അനുദസാഹം ദേവോ വസ്സതി, രഞ്ഞോ ഗുണാനുഭാവോ ഏസ, ന ഇമസ്സ തിരച്ഛാനഗതസ്സാ’’തി ജാനിത്വാ ‘‘മയമ്പി ഗരുധമ്മേ രക്ഖിസ്സാമ, ഗച്ഛഥ ധനഞ്ചയകോരബ്യസ്സ സന്തികേ തേ സുവണ്ണപട്ടേ ലിഖാപേത്വാ ആനേഥാ’’തി അമച്ചേ പേസേസി. ഗരുധമ്മാ വുച്ചന്തി പഞ്ച സീലാനി, താനി ബോധിസത്തോ സുപരിസുദ്ധാനി കത്വാ രക്ഖതി, യഥാ ച ബോധിസത്തോ. ഏവമസ്സ മാതാ അഗ്ഗമഹേസീ, കനിട്ഠഭാതാ ഉപരാജാ, പുരോഹിതോ ബ്രാഹ്മണോ, രജ്ജുഗ്ഗാഹകോ അമച്ചോ, സാരഥി സേട്ഠി, ദോണമാപകോ ദോവാരികോ, നഗരസോഭിനീ വണ്ണദാസീതി. തേന വുത്തം –
Evampi tasmiṃ nāge ānīte kaliṅgaraṭṭhe devo na vassateva. Kaliṅgarājā ‘‘idānipi na vassati, kiṃ nu kho kāraṇa’’nti pucchitvā ‘‘kururājā garudhamme rakkhati, tenassa raṭṭhe anvaddhamāsaṃ anudasāhaṃ devo vassati, rañño guṇānubhāvo esa, na imassa tiracchānagatassā’’ti jānitvā ‘‘mayampi garudhamme rakkhissāma, gacchatha dhanañcayakorabyassa santike te suvaṇṇapaṭṭe likhāpetvā ānethā’’ti amacce pesesi. Garudhammā vuccanti pañca sīlāni, tāni bodhisatto suparisuddhāni katvā rakkhati, yathā ca bodhisatto. Evamassa mātā aggamahesī, kaniṭṭhabhātā uparājā, purohito brāhmaṇo, rajjuggāhako amacco, sārathi seṭṭhi, doṇamāpako dovāriko, nagarasobhinī vaṇṇadāsīti. Tena vuttaṃ –
‘‘രാജാ മാതാ മഹേസീ ച, ഉപരാജാ പുരോഹിതോ;
‘‘Rājā mātā mahesī ca, uparājā purohito;
രജ്ജുഗ്ഗാഹോ സാരഥീ സേട്ഠി, ദോണോ ദോവാരികോ തഥാ;
Rajjuggāho sārathī seṭṭhi, doṇo dovāriko tathā;
ഗണികാ തേ ഏകാദസ, ഗരുധമ്മേ പതിട്ഠിതാ’’തി.
Gaṇikā te ekādasa, garudhamme patiṭṭhitā’’ti.
തേ അമച്ചാ ബോധിസത്തം ഉപസങ്കമിത്വാ വന്ദിത്വാ തമത്ഥം ആരോചേസും. മഹാസത്തോ ‘‘മയ്ഹം ഗരുധമ്മേ കുക്കുച്ചം അത്ഥി, മാതാ പന മേ സുരക്ഖിതം രക്ഖതി, തസ്സാ സന്തികേ ഗണ്ഹഥാ’’തി വത്വാ തേഹി ‘‘മഹാരാജ, കുക്കുച്ചം നാമ സിക്ഖാകാമസ്സ സല്ലേഖവുത്തിനോ ഹോതി, ദേഥ നോ’’തി യാചിതോ ‘‘പാണോ ന ഹന്തബ്ബോ, അദിന്നം ന ആദാതബ്ബം, കാമേസുമിച്ഛാചാരോ ന ചരിതബ്ബോ, മുസാ ന ഭണിതബ്ബം, മജ്ജം ന പാതബ്ബ’’ന്തി സുവണ്ണപട്ടേ ലിഖാപേത്വാ ‘‘ഏവം സന്തേപി മാതു സന്തികേ ഗണ്ഹഥാ’’തി ആഹ.
Te amaccā bodhisattaṃ upasaṅkamitvā vanditvā tamatthaṃ ārocesuṃ. Mahāsatto ‘‘mayhaṃ garudhamme kukkuccaṃ atthi, mātā pana me surakkhitaṃ rakkhati, tassā santike gaṇhathā’’ti vatvā tehi ‘‘mahārāja, kukkuccaṃ nāma sikkhākāmassa sallekhavuttino hoti, detha no’’ti yācito ‘‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ na ādātabbaṃ, kāmesumicchācāro na caritabbo, musā na bhaṇitabbaṃ, majjaṃ na pātabba’’nti suvaṇṇapaṭṭe likhāpetvā ‘‘evaṃ santepi mātu santike gaṇhathā’’ti āha.
ദൂതാ രാജാനം വന്ദിത്വാ തസ്സാ സന്തികം ഗന്ത്വാ ‘‘ദേവി, തുമ്ഹേ കിര ഗരുധമ്മം രക്ഖഥ, തം നോ ദേഥാ’’തി വദിംസു. ബോധിസത്തസ്സ മാതാപി തഥേവ അത്തനോ കുക്കുച്ചസ്സ അത്ഥിഭാവം വത്വാവ തേഹി യാചിതാ അദാസി. തഥാ മഹേസിആദയോപി. തേ സബ്ബേസമ്പി സന്തികേ സുവണ്ണപട്ടേ ഗരുധമ്മേ ലിഖാപേത്വാ ദന്തപുരം ഗന്ത്വാ കലിങ്ഗരഞ്ഞോ ദത്വാ തം പവത്തിം ആരോചേസും. സോപി രാജാ തസ്മിം ധമ്മേ വത്തമാനോ പഞ്ച സീലാനി പൂരേസി. തതോ സകലകലിങ്ഗരട്ഠേ ദേവോ വസ്സി. തീണി ഭയാനി വൂപസന്താനി. രട്ഠം ഖേമം സുഭിക്ഖം അഹോസി. ബോധിസത്തോ യാവജീവം ദാനാദീനി പുഞ്ഞാനി കത്വാ സപരിസോ സഗ്ഗപുരം പൂരേസി.
Dūtā rājānaṃ vanditvā tassā santikaṃ gantvā ‘‘devi, tumhe kira garudhammaṃ rakkhatha, taṃ no dethā’’ti vadiṃsu. Bodhisattassa mātāpi tatheva attano kukkuccassa atthibhāvaṃ vatvāva tehi yācitā adāsi. Tathā mahesiādayopi. Te sabbesampi santike suvaṇṇapaṭṭe garudhamme likhāpetvā dantapuraṃ gantvā kaliṅgarañño datvā taṃ pavattiṃ ārocesuṃ. Sopi rājā tasmiṃ dhamme vattamāno pañca sīlāni pūresi. Tato sakalakaliṅgaraṭṭhe devo vassi. Tīṇi bhayāni vūpasantāni. Raṭṭhaṃ khemaṃ subhikkhaṃ ahosi. Bodhisatto yāvajīvaṃ dānādīni puññāni katvā sapariso saggapuraṃ pūresi.
തദാ ഗണികാദയോ ഉപ്പലവണ്ണാദയോ അഹേസും. വുത്തഞ്ഹേതം –
Tadā gaṇikādayo uppalavaṇṇādayo ahesuṃ. Vuttañhetaṃ –
‘‘ഗണികാ ഉപ്പലവണ്ണാ, പുണ്ണോ ദോവാരികോ തദാ;
‘‘Gaṇikā uppalavaṇṇā, puṇṇo dovāriko tadā;
രജ്ജുഗ്ഗാഹോ ച കച്ചാനോ, ദോണമാപകോ ച കോലിതോ.
Rajjuggāho ca kaccāno, doṇamāpako ca kolito.
‘‘സാരിപുത്തോ തദാ സേട്ഠി, അനുരുദ്ധോ ച സാരഥി;
‘‘Sāriputto tadā seṭṭhi, anuruddho ca sārathi;
ബ്രാഹ്മണോ കസ്സപോ ഥേരോ, ഉപരാജാനന്ദപണ്ഡിതോ.
Brāhmaṇo kassapo thero, uparājānandapaṇḍito.
‘‘മഹേസീ രാഹുലമാതാ, മായാദേവീ ജനേത്തികാ;
‘‘Mahesī rāhulamātā, māyādevī janettikā;
കുരുരാജാ ബോധിസത്തോ, ഏവം ധാരേഥ ജാതക’’ന്തി. (ധ॰ പ॰ അട്ഠ॰ ൨.൩൬൧ ഹംസഘാതകഭിക്ഖുവത്ഥു);
Kururājā bodhisatto, evaṃ dhāretha jātaka’’nti. (dha. pa. aṭṭha. 2.361 haṃsaghātakabhikkhuvatthu);
ഇധാപി നേക്ഖമ്മപാരമിആദയോ സേസധമ്മാ ച വുത്തനയേനേവ നിദ്ധാരേതബ്ബാതി.
Idhāpi nekkhammapāramiādayo sesadhammā ca vuttanayeneva niddhāretabbāti.
കുരുരാജചരിയാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Kururājacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ചരിയാപിടകപാളി • Cariyāpiṭakapāḷi / ൩. കുരുരാജചരിയാ • 3. Kururājacariyā