| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๕. อโกฺกสวโคฺค
5. Akkosavaggo
๔. กุสินารสุตฺตวณฺณนา
4. Kusinārasuttavaṇṇanā
๔๔. ปญฺจมสฺส จตุเตฺถ กุสินารายนฺติ เอวํนามเก นคเรฯ เทวตานํ อตฺถาย พลิํ หรนฺติ เอตฺถาติ พลิหรโณ, ตสฺมิํ พลิหรเณฯ อจฺฉิเทฺทน อปฺปฎิมํเสนาติอาทีสุ เยน เกนจิเทว ปหโฎ วา โหติ, เวชฺชกมฺมาทีนิ วา กตานิ, ตสฺส กายสมาจาโร อุปจิกาทีหิ ขายิตตาลปณฺณํ วิย ฉิโทฺท จ, ปฎิมสิตุํ ยตฺถ กตฺถจิ คเหตฺวา อากฑฺฒิตุํ สกฺกุเณยฺยตาย ปฎิมํโส จ โหติ, วิปรีโต อจฺฉิโทฺท อปฺปฎิมํโส นามฯ วจีสมาจาโร ปน มุสาวาทโอมสวาทเปสุญฺญอมูลกานุทฺธํสนาทีหิ ฉิโทฺท สปฺปฎิมํโส จ โหติ, วิปรีโต อจฺฉิโทฺท อปฺปฎิมํโสฯ เมตฺตํ นุ โข เม จิตฺตนฺติ ปลิโพธํ ฉินฺทิตฺวา กมฺมฎฺฐานภาวนานุโยเคน อธิคตํ เม เมตฺตจิตฺตํฯ อนาฆาตนฺติ อาฆาตวิรหิตํ, วิกฺขมฺภเนน วิหตาฆาตนฺติ อโตฺถฯ กตฺถ วุตฺตนฺติ อิทํ สิกฺขาปทํ กิสฺมิํ นคเร วุตฺตํฯ
44. Pañcamassa catutthe kusinārāyanti evaṃnāmake nagare. Devatānaṃ atthāya baliṃ haranti etthāti baliharaṇo, tasmiṃ baliharaṇe. Acchiddena appaṭimaṃsenātiādīsu yena kenacideva pahaṭo vā hoti, vejjakammādīni vā katāni, tassa kāyasamācāro upacikādīhi khāyitatālapaṇṇaṃ viya chiddo ca, paṭimasituṃ yattha katthaci gahetvā ākaḍḍhituṃ sakkuṇeyyatāya paṭimaṃso ca hoti, viparīto acchiddo appaṭimaṃso nāma. Vacīsamācāro pana musāvādaomasavādapesuññaamūlakānuddhaṃsanādīhi chiddo sappaṭimaṃso ca hoti, viparīto acchiddo appaṭimaṃso. Mettaṃ nu kho me cittanti palibodhaṃ chinditvā kammaṭṭhānabhāvanānuyogena adhigataṃ me mettacittaṃ. Anāghātanti āghātavirahitaṃ, vikkhambhanena vihatāghātanti attho. Kattha vuttanti idaṃ sikkhāpadaṃ kismiṃ nagare vuttaṃ.
กาเลน วกฺขามีติอาทีสุ เอโก เอกํ โอกาสํ กาเรตฺวา โจเทโนฺต กาเลน วทติ นามฯ สงฺฆมเชฺฌ วา คณมเชฺฌ วา สลากคฺคยาคคฺควิตกฺกมาฬกภิกฺขาจารมคฺคอาสนสาลาทีสุ วา อุปฎฺฐาเกหิ ปริวาริตกฺขเณ วา โจเทโนฺต อกาเลน วทติ นามฯ ตเจฺฉน วทโนฺต ภูเตน วทติ นามฯ ‘‘ทหรมหลฺลกปริสาวจรกปํสุกูลิกธมฺมกถิกปติรูปํ ตว อิท’’นฺติ วทโนฺต ผรุเสน วทติ นามฯ การณนิสฺสิตํ ปน กตฺวา, ‘‘ภเนฺต มหลฺลกตฺถ, ปริสาวจรกตฺถ, ปํสุกูลิกตฺถ, ธมฺมกถิกตฺถปติรูปํ ตุมฺหากมิท’’นฺติ วทโนฺต สเณฺหน วทติ นามฯ การณนิสฺสิตํ กตฺวา วทโนฺต อตฺถสํหิเตน วทติ นามฯ เมตฺตจิโตฺต วกฺขามิ โน โทสนฺตโรติ เมตฺตจิตฺตํ ปจฺจุปฎฺฐเปตฺวา วกฺขามิ, น ทุฎฺฐจิโตฺต หุตฺวาฯ
Kālena vakkhāmītiādīsu eko ekaṃ okāsaṃ kāretvā codento kālena vadati nāma. Saṅghamajjhe vā gaṇamajjhe vā salākaggayāgaggavitakkamāḷakabhikkhācāramaggaāsanasālādīsu vā upaṭṭhākehi parivāritakkhaṇe vā codento akālena vadati nāma. Tacchena vadanto bhūtena vadati nāma. ‘‘Daharamahallakaparisāvacarakapaṃsukūlikadhammakathikapatirūpaṃ tava ida’’nti vadanto pharusena vadati nāma. Kāraṇanissitaṃ pana katvā, ‘‘bhante mahallakattha, parisāvacarakattha, paṃsukūlikattha, dhammakathikatthapatirūpaṃ tumhākamida’’nti vadanto saṇhena vadati nāma. Kāraṇanissitaṃ katvā vadanto atthasaṃhitena vadati nāma. Mettacitto vakkhāmi no dosantaroti mettacittaṃ paccupaṭṭhapetvā vakkhāmi, na duṭṭhacitto hutvā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๔. กุสินารสุตฺตํ • 4. Kusinārasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑-๘. วิวาทสุตฺตาทิวณฺณนา • 1-8. Vivādasuttādivaṇṇanā
