| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā |
६. कुसुमासनियत्थेरअपदानवण्णना
6. Kusumāsaniyattheraapadānavaṇṇanā
नगरे धञ्ञवतियातिआदिकं आयस्मतो कुसुमासनियत्थेरस्स अपदानं। अयम्पि पुरिमजिनवरेसु कताधिकारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयानि पुञ्ञानि उपचिनन्तो विपस्सिस्स भगवतो काले ब्राह्मणकुले निब्बत्तो विञ्ञुतं पत्तो महद्धनो महाभोगो तिण्णं वेदानं पारं गतो ब्राह्मणसिप्पेसु कोटिप्पत्तो सकपरसमयकुसलो मातापितरो पूजेतुकामो पञ्च उप्पलकलापे अत्तनो समीपे ठपेत्वा निसिन्नो भिक्खुसङ्घपरिवुतं विपस्सिं भगवन्तं आगच्छन्तं दिस्वा नीलपीतादिघनबुद्धरस्मियो च दिस्वा पसन्नमानसो आसनं पञ्ञापेत्वा तत्थ तानि पुप्फानि सन्थरित्वा भगवन्तं तत्थ निसीदापेत्वा सकघरे मातु अत्थाय पटियत्तानि सब्बानि खादनीयभोजनीयानि गहेत्वा सपरिवारं भगवन्तं सहत्थेन सन्तप्पेन्तो भोजेसि। भोजनावसाने एकं उप्पलहत्थं अदासि। तेन सोमनस्सजातो पत्थनं अकासि। भगवापि अनुमोदनं कत्वा पकामि। सो तेन पुञ्ञेन देवमनुस्सेसु द्वे सम्पत्तियो अनुभवित्वा इमस्मिं बुद्धुप्पादे सावत्थियं विभवसम्पन्ने एकस्मिं कुले निब्बत्तो विञ्ञुतं पत्तो भोगयसेहि वड्ढितो कामेसु आदीनवं दिस्वा घरावासं पहाय पब्बजितो नचिरस्सेव अरहा अहोसि।
Nagare dhaññavatiyātiādikaṃ āyasmato kusumāsaniyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimajinavaresu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbatto viññutaṃ patto mahaddhano mahābhogo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāraṃ gato brāhmaṇasippesu koṭippatto sakaparasamayakusalo mātāpitaro pūjetukāmo pañca uppalakalāpe attano samīpe ṭhapetvā nisinno bhikkhusaṅghaparivutaṃ vipassiṃ bhagavantaṃ āgacchantaṃ disvā nīlapītādighanabuddharasmiyo ca disvā pasannamānaso āsanaṃ paññāpetvā tattha tāni pupphāni santharitvā bhagavantaṃ tattha nisīdāpetvā sakaghare mātu atthāya paṭiyattāni sabbāni khādanīyabhojanīyāni gahetvā saparivāraṃ bhagavantaṃ sahatthena santappento bhojesi. Bhojanāvasāne ekaṃ uppalahatthaṃ adāsi. Tena somanassajāto patthanaṃ akāsi. Bhagavāpi anumodanaṃ katvā pakāmi. So tena puññena devamanussesu dve sampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ vibhavasampanne ekasmiṃ kule nibbatto viññutaṃ patto bhogayasehi vaḍḍhito kāmesu ādīnavaṃ disvā gharāvāsaṃ pahāya pabbajito nacirasseva arahā ahosi.
६५. सो अपरभागे पुब्बे कतकुसलं पुब्बेनिवासञाणेन सरित्वा सोमनस्सप्पत्तो पुब्बचरितापदानं पकासेन्तो नगरे धञ्ञवतियातिआदिमाह। धञ्ञानं पुञ्ञवन्तानं खत्तियब्राह्मणगहपतिमहासालानं अनेकेसं कुलानं आकरत्ता धञ्ञवती, अथ वा मुत्तामणिआदिसत्तरतनानं सत्तविधधञ्ञानं उपभोगपरिभोगानं आकरत्ता धञ्ञवती, अथ वा धञ्ञानं बुद्धपच्चेकबुद्धखीणासवानं वसनट्ठानं आरामविहारादीनं आकरत्ता धञ्ञवती, तस्सा धञ्ञवतिया। नगरन्ति पत्थेन्ति एत्थ उपभोगपरिभोगत्थिका जनाति नगरं, न गच्छतीति वा नगं, राजयुवराजमहामत्तादीनं वसनट्ठानं। नगं राति आददाति गण्हातीति नगरं, राजादीनं वसनट्ठानसमूहभूतं पाकारपरिखादीहि परिक्खित्तं परिच्छिन्नट्ठानं नगरं नामाति अत्थो। नगरे यदा अहं विपस्सिस्स भगवतो सन्तिके ब्याकरणं अलभिं, तदा तस्मिं धञ्ञवतिया नगरे ब्राह्मणो अहोसिन्ति सम्बन्धो। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
65. So aparabhāge pubbe katakusalaṃ pubbenivāsañāṇena saritvā somanassappatto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento nagare dhaññavatiyātiādimāha. Dhaññānaṃ puññavantānaṃ khattiyabrāhmaṇagahapatimahāsālānaṃ anekesaṃ kulānaṃ ākarattā dhaññavatī, atha vā muttāmaṇiādisattaratanānaṃ sattavidhadhaññānaṃ upabhogaparibhogānaṃ ākarattā dhaññavatī, atha vā dhaññānaṃ buddhapaccekabuddhakhīṇāsavānaṃ vasanaṭṭhānaṃ ārāmavihārādīnaṃ ākarattā dhaññavatī, tassā dhaññavatiyā. Nagaranti patthenti ettha upabhogaparibhogatthikā janāti nagaraṃ, na gacchatīti vā nagaṃ, rājayuvarājamahāmattādīnaṃ vasanaṭṭhānaṃ. Nagaṃ rāti ādadāti gaṇhātīti nagaraṃ, rājādīnaṃ vasanaṭṭhānasamūhabhūtaṃ pākāraparikhādīhi parikkhittaṃ paricchinnaṭṭhānaṃ nagaraṃ nāmāti attho. Nagare yadā ahaṃ vipassissa bhagavato santike byākaraṇaṃ alabhiṃ, tadā tasmiṃ dhaññavatiyā nagare brāhmaṇo ahosinti sambandho. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
कुसुमासनियत्थेरअपदानवण्णना समत्ता।
Kusumāsaniyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / अपदानपाळि • Apadānapāḷi / ६. कुसुमासनियत्थेरअपदानं • 6. Kusumāsaniyattheraapadānaṃ
