Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੯੮] ੮. ਕੂਟવਾਣਿਜਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [98] 8. Kūṭavāṇijajātakavaṇṇanā

    ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਕੂਟવਾਣਿਜਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਞ੍ਹਿ ਦ੍વੇ ਜਨਾ ਏਕਤੋ વਣਿਜ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਭਣ੍ਡਂ ਸਕਟੇਨਾਦਾਯ ਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਲਾਭਾ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਕੂਟવਾਣਿਜੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਬਹੂ ਦਿવਸੇ ਦੁਬ੍ਭੋਜਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਾਯ ਕਿਲਨ੍ਤੋ, ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰੇ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸੇਹਿ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਸੁਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਜੀਰਕੇਨ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਾਹਂ ਇਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਤਯੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਤਸ੍ਸ ਦਾਰਕਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਾਜੇਸ੍ਸਾਮ, ਸ੍વੇ ਭਾਜੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਭਣ੍ਡਂ ਭਾਜੇਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤવਾਣਿਜੋ ਅਕਾਮਕਂ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਭਾਜਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੋ ‘‘ਅਤਿਪਪਞ੍ਚੋ ਤੇ ਕਤੋ, ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਚਿਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ ਖੋ ਸੋ, ਉਪਾਸਕ, ਇਦਾਨੇવ ਕੂਟવਾਣਿਜੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਕੂਟવਾਣਿਜੋਯੇવ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤਂ વਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮੋ ਜਾਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਣ੍ਡਿਤੇਪਿ વਞ੍ਚੇਤੁਂ ਉਸ੍ਸਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Sādhukho paṇḍito nāmāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ kūṭavāṇijaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyañhi dve janā ekato vaṇijjaṃ karontā bhaṇḍaṃ sakaṭenādāya janapadaṃ gantvā laddhalābhā paccāgamiṃsu. Tesu kūṭavāṇijo cintesi ‘‘ayaṃ bahū divase dubbhojanena dukkhaseyyāya kilanto, idāni attano ghare nānaggarasehi yāvadatthaṃ subhojanaṃ bhuñjitvā ajīrakena marissati. Athāhaṃ imaṃ bhaṇḍaṃ tayo koṭṭhāse katvā ekaṃ tassa dārakānaṃ dassāmi, dve koṭṭhāse attanā gahessāmī’’ti. So ‘‘ajja bhājessāma, sve bhājessāmā’’ti bhaṇḍaṃ bhājetuṃ na icchi. Atha naṃ paṇḍitavāṇijo akāmakaṃ nippīḷetvā bhājāpetvā vihāraṃ gantvā satthāraṃ vanditvā katapaṭisanthāro ‘‘atipapañco te kato, idhāgantvāpi cirena buddhupaṭṭhānaṃ āgatosī’’ti vutte taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi. Satthā ‘‘na kho so, upāsaka, idāneva kūṭavāṇijo, pubbepi kūṭavāṇijoyeva. Idāni pana taṃ vañcetukāmo jāto, pubbe paṇḍitepi vañcetuṃ ussahī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ વਾਣਿਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾਣਿਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਣਿਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਤੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਆਦਾਯ ਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਣਿਜ੍ਜਂ ਕਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਲਾਭਾ ਪੁਨ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਆਗਮਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਭਣ੍ਡਭਾਜਨਕਾਲੇ ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ ਆਹ ‘‘ਮਯਾ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂਕਾਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤ੍વਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਅਹਂ ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ। ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਏਕਂ ਲਦ੍ਧੁਂ ਅਰਹਤਿ, ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ ਦ੍વੇ’’ਤਿ। ‘‘ਨਨੁ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਭਣ੍ਡਮੂਲਕਮ੍ਪਿ ਗੋਣਾਦਯੋਪਿ ਸਮਸਮਾਯੇવ, ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਮਾ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਲਦ੍ਧੁਂ ਅਰਹਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤਭਾવੇਨਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਤੇ ਕਥਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਕਲਹਂ ਅਕਂਸੁ।

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto bārāṇasiyaṃ vāṇijakule nibbatti, nāmaggahaṇadivase cassa ‘‘paṇḍito’’ti nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto aññena vāṇijena saddhiṃ ekato hutvā vaṇijjaṃ karoti, tassa ‘‘atipaṇḍito’’ti nāmaṃ ahosi. Te bārāṇasito pañcahi sakaṭasatehi bhaṇḍaṃ ādāya janapadaṃ gantvā vaṇijjaṃ katvā laddhalābhā puna bārāṇasiṃ āgamiṃsu. Atha nesaṃ bhaṇḍabhājanakāle atipaṇḍito āha ‘‘mayā dve koṭṭhāsā laddhabbā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti? ‘‘Tvaṃ paṇḍito, ahaṃ atipaṇḍito. Paṇḍito ekaṃ laddhuṃ arahati, atipaṇḍito dve’’ti. ‘‘Nanu amhākaṃ dvinnaṃ bhaṇḍamūlakampi goṇādayopi samasamāyeva, tvaṃ kasmā dve koṭṭhāse laddhuṃ arahasī’’ti. ‘‘Atipaṇḍitabhāvenā’’ti. Evaṃ te kathaṃ vaḍḍhetvā kalahaṃ akaṃsu.

    ਤਤੋ ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥੇਕੋ ਉਪਾਯੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਤਰਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸੁਸਿਰਰੁਕ੍ਖੇ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਆਗਤੇਸੁ ‘ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਲਦ੍ਧੁਂ ਅਰਹਤੀ’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਮਯ੍ਹਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਭਾવਂ વਾ ਅਯੁਤ੍ਤਭਾવਂ વਾ ਏਸਾ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਹਿ, ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਟ੍ਟਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਸਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਕਥੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਅਯਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਅਹਂ ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ। ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਏਕਤੋ વੋਹਾਰੋ ਕਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਕੇਨ ਕਿਂ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਏਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ, ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਪਨ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਅਟ੍ਟਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਦੇવਤਾਭਾવਂ વਾ ਅਦੇવਤਾਭਾવਂ વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਲਾਲਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸੁਸਿਰਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਾਸਿ, ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਜਾਲਾਯ ਫੁਟ੍ਠਕਾਲੇ ਅਡ੍ਢਜ੍ਝਾਮੇਨ ਸਰੀਰੇਨ ਉਪਰਿ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਾਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੋ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tato atipaṇḍito ‘‘attheko upāyo’’ti cintetvā attano pitaraṃ ekasmiṃ susirarukkhe pavesetvā ‘‘tvaṃ amhesu āgatesu ‘atipaṇḍito dve koṭṭhāse laddhuṃ arahatī’ti vadeyyāsī’’ti vatvā bodhisattaṃ upasaṅkamitvā ‘‘samma, mayhaṃ dvinnaṃ koṭṭhāsānaṃ yuttabhāvaṃ vā ayuttabhāvaṃ vā esā rukkhadevatā jānāti, ehi, taṃ pucchissāmā’’ti taṃ tattha netvā ‘‘ayye rukkhadevate, amhākaṃ aṭṭaṃ pacchindā’’ti āha. Athassa pitā saraṃ parivattetvā ‘‘tena hi kathethā’’ti āha. ‘‘Ayye, ayaṃ paṇḍito, ahaṃ atipaṇḍito. Amhehi ekato vohāro kato, tattha kena kiṃ laddhabbanti. Paṇḍitena eko koṭṭhāso, atipaṇḍitena pana dve koṭṭhāsā laddhabbā’’ti. Bodhisatto evaṃ vinicchitaṃ aṭṭaṃ sutvā ‘‘idāni devatābhāvaṃ vā adevatābhāvaṃ vā jānissāmī’’ti palālaṃ āharitvā susiraṃ pūretvā aggiṃ adāsi, atipaṇḍitassa pitā jālāya phuṭṭhakāle aḍḍhajjhāmena sarīrena upari āruyha sākhaṃ gahetvā olambanto bhūmiyaṃ patitvā imaṃ gāthamāha –

    ੯੮.

    98.

    ‘‘ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਨਾਮ, ਨ ਤ੍વੇવ ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ।

    ‘‘Sādhu kho paṇḍito nāma, na tveva atipaṇḍito;

    ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਪੁਤ੍ਤੇਨ, ਮਨਮ੍ਹਿ ਉਪਕੂਲ਼ਿਤੋ’’ਤਿ॥

    Atipaṇḍitena puttena, manamhi upakūḷito’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਾਧੁ ਸੋਭਨੋ। ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਨਾਮਮਤ੍ਤੇਨ ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕੂਟਪੁਰਿਸੋ ਨ ਤ੍વੇવ વਰਂ। ਮਨਮ੍ਹਿ ਉਪਕੂਲ਼ਿਤੋਤਿ ਥੋਕੇਨਮ੍ਹਿ ਝਾਮੋ, ਅਡ੍ਢਜ੍ਝਾਮਕੋવ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮਞ੍ਞੇવ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤਾ।

    Tattha sādhu kho paṇḍito nāmāti imasmiṃ loke paṇḍiccena samannāgato kāraṇākāraṇaññū puggalo sādhu sobhano. Atipaṇḍitoti nāmamattena atipaṇḍito kūṭapuriso na tveva varaṃ. Manamhi upakūḷitoti thokenamhi jhāmo, aḍḍhajjhāmakova muttoti attho. Te ubhopi majjhe bhinditvā samaññeva koṭṭhāsaṃ gaṇhitvā yathākammaṃ gatā.

    ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਏਸ ਕੂਟવਾਣਿਜੋਯੇવਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਕੂਟવਾਣਿਜੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਕੂਟવਾਣਿਜੋਯੇવ, ਪਣ੍ਡਿਤવਾਣਿਜੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā ‘‘pubbepi esa kūṭavāṇijoyevā’’ti imaṃ atītaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kūṭavāṇijo paccuppannepi kūṭavāṇijoyeva, paṇḍitavāṇijo pana ahameva ahosi’’nti.

    ਕੂਟવਾਣਿਜਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਅਟ੍ਠਮਾ।

    Kūṭavāṇijajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੯੮. ਕੂਟવਾਣਿਜਜਾਤਕਂ • 98. Kūṭavāṇijajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact