Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేతవత్థు-అట్ఠకథా • Petavatthu-aṭṭhakathā |
౯. కూటవినిచ్ఛయికపేతవత్థువణ్ణనా
9. Kūṭavinicchayikapetavatthuvaṇṇanā
మాలీ కిరిటీ కాయూరీతి ఇదం సత్థరి వేళువనే విహరన్తే కూటవినిచ్ఛయికపేతం ఆరబ్భ వుత్తం. తదా బిమ్బిసారో రాజా మాసస్స ఛసు దివసేసు ఉపోసథం ఉపవసతి, తం అనువత్తన్తా బహూ మనుస్సా ఉపోసథం ఉపవసన్తి. రాజా అత్తనో సన్తికం ఆగతాగతే మనుస్సే పుచ్ఛతి – ‘‘కిం తుమ్హేహి ఉపోసథో ఉపవుత్థో, ఉదాహు న ఉపవుత్థో’’తి? తత్రేకో అధికరణే నియుత్తకపురిసో పిసుణవాచో నేకతికో లఞ్జగాహకో ‘‘న ఉపవుత్థోమ్హీ’’తి వత్తుం అసహన్తో ‘‘ఉపవుత్థోమ్హి, దేవా’’తి ఆహ. అథ నం రాజసమీపతో నిక్ఖన్తం సహాయో ఆహ – ‘‘కిం, సమ్మ, అజ్జ తయా ఉపవుత్థో’’తి? ‘‘భయేనాహం, సమ్మ, రఞ్ఞో సమ్ముఖా ఏవం అవోచం, నాహం ఉపోసథికో’’తి.
Mālī kiriṭī kāyūrīti idaṃ satthari veḷuvane viharante kūṭavinicchayikapetaṃ ārabbha vuttaṃ. Tadā bimbisāro rājā māsassa chasu divasesu uposathaṃ upavasati, taṃ anuvattantā bahū manussā uposathaṃ upavasanti. Rājā attano santikaṃ āgatāgate manusse pucchati – ‘‘kiṃ tumhehi uposatho upavuttho, udāhu na upavuttho’’ti? Tatreko adhikaraṇe niyuttakapuriso pisuṇavāco nekatiko lañjagāhako ‘‘na upavutthomhī’’ti vattuṃ asahanto ‘‘upavutthomhi, devā’’ti āha. Atha naṃ rājasamīpato nikkhantaṃ sahāyo āha – ‘‘kiṃ, samma, ajja tayā upavuttho’’ti? ‘‘Bhayenāhaṃ, samma, rañño sammukhā evaṃ avocaṃ, nāhaṃ uposathiko’’ti.
అథ నం సహాయో ఆహ – ‘‘యది ఏవం ఉపడ్ఢుపోసథోపి తావ తే అజ్జ హోతు, ఉపోసథఙ్గాని సమాదియాహీ’’తి. సో తస్స వచనం ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా గేహం గన్త్వా అభుత్వావ ముఖం విక్ఖాలేత్వా ఉపోసథం అధిట్ఠాయ రత్తియం వాసూపగతో రిత్తాసయసమ్భూతేన బలవవాతహేతుకేన సూలేన ఉపచ్ఛిన్నాయుసఙ్ఖారో చుతిఅనన్తరం పబ్బతకుచ్ఛియం వేమానికపేతో హుత్వా నిబ్బత్తి. సో హి ఏకరత్తిం ఉపోసథరక్ఖణమత్తేన విమానం పటిలభి దసకఞ్ఞాసహస్సపరివారం మహతిఞ్చ దిబ్బసమ్పత్తిం. కూటవినిచ్ఛయికతాయ పన పేసుణికతాయ చ అత్తనో పిట్ఠిమంసాని సయమేవ ఓక్కన్తిత్వా ఖాదతి. తం ఆయస్మా నారదో గిజ్జకూటతో ఓతరన్తో దిస్వా –
Atha naṃ sahāyo āha – ‘‘yadi evaṃ upaḍḍhuposathopi tāva te ajja hotu, uposathaṅgāni samādiyāhī’’ti. So tassa vacanaṃ ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā gehaṃ gantvā abhutvāva mukhaṃ vikkhāletvā uposathaṃ adhiṭṭhāya rattiyaṃ vāsūpagato rittāsayasambhūtena balavavātahetukena sūlena upacchinnāyusaṅkhāro cutianantaraṃ pabbatakucchiyaṃ vemānikapeto hutvā nibbatti. So hi ekarattiṃ uposatharakkhaṇamattena vimānaṃ paṭilabhi dasakaññāsahassaparivāraṃ mahatiñca dibbasampattiṃ. Kūṭavinicchayikatāya pana pesuṇikatāya ca attano piṭṭhimaṃsāni sayameva okkantitvā khādati. Taṃ āyasmā nārado gijjakūṭato otaranto disvā –
౪౯౯.
499.
‘‘మాలీ కిరిటీ కాయూరీ, గత్తా తే చన్దనుస్సదా;
‘‘Mālī kiriṭī kāyūrī, gattā te candanussadā;
పసన్నముఖవణ్ణోసి, సూరియవణ్ణోవ సోభసి.
Pasannamukhavaṇṇosi, sūriyavaṇṇova sobhasi.
౫౦౦.
500.
‘‘అమానుసా పారిసజ్జా, యే తేమే పరిచారకా;
‘‘Amānusā pārisajjā, ye teme paricārakā;
దస కఞ్ఞాసహస్సాని, యా తేమా పరిచారికా;
Dasa kaññāsahassāni, yā temā paricārikā;
తా కమ్బుకాయూరధరా, కఞ్చనావేళభూసితా.
Tā kambukāyūradharā, kañcanāveḷabhūsitā.
౫౦౧.
501.
‘‘మహానుభావోసి తువం, లోమహంసనరూపవా;
‘‘Mahānubhāvosi tuvaṃ, lomahaṃsanarūpavā;
పిట్ఠిమంసాని అత్తనో, సామం ఉక్కచ్చ ఖాదసి.
Piṭṭhimaṃsāni attano, sāmaṃ ukkacca khādasi.
౫౦౨.
502.
‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;
‘‘Kiṃ nu kāyena vācāya, manasā dukkaṭaṃ kataṃ;
కిస్సకమ్మవిపాకేన, పిట్ఠిమంసాని అత్తనో;
Kissakammavipākena, piṭṭhimaṃsāni attano;
సామం ఉక్కచ్చ ఖాదసీతి.
Sāmaṃ ukkacca khādasīti.
౫౦౩.
503.
‘‘అత్తనోహం అనత్థాయ, జీవలోకే అచారిసం;
‘‘Attanohaṃ anatthāya, jīvaloke acārisaṃ;
పేసుఞ్ఞముసావాదేన, నికతివఞ్చనాయ చ.
Pesuññamusāvādena, nikativañcanāya ca.
౫౦౪.
504.
‘‘తత్థాహం పరిసం గన్త్వా, సచ్చకాలే ఉపట్ఠితే;
‘‘Tatthāhaṃ parisaṃ gantvā, saccakāle upaṭṭhite;
అత్థం ధమ్మం నిరాకత్వా, అధమ్మమనువత్తిసం.
Atthaṃ dhammaṃ nirākatvā, adhammamanuvattisaṃ.
౫౦౫.
505.
‘‘ఏవం సో ఖాదతత్తానం, యో హోతి పిట్ఠిమంసికో;
‘‘Evaṃ so khādatattānaṃ, yo hoti piṭṭhimaṃsiko;
యథాహం అజ్జ ఖాదామి, పిట్ఠిమంసాని అత్తనో.
Yathāhaṃ ajja khādāmi, piṭṭhimaṃsāni attano.
౫౦౬.
506.
‘‘తయిదం తయా నారద సామం దిట్ఠం, అనుకమ్పకా యే కుసలా వదేయ్యుం;
‘‘Tayidaṃ tayā nārada sāmaṃ diṭṭhaṃ, anukampakā ye kusalā vadeyyuṃ;
మా పేసుణం మా చ ముసా అభాణి, మా ఖోసి పిట్ఠిమంసికో తువ’’న్తి. –
Mā pesuṇaṃ mā ca musā abhāṇi, mā khosi piṭṭhimaṃsiko tuva’’nti. –
థేరో చతూహి గాథాహి పుచ్ఛి, సోపి తస్స చతూహి గాథాహి ఏతమత్థం విస్సజ్జేసి.
Thero catūhi gāthāhi pucchi, sopi tassa catūhi gāthāhi etamatthaṃ vissajjesi.
౪౯౯. తత్థ మాలీతి మాలధారీ, దిబ్బపుప్ఫేహి పటిమణ్డితోతి అధిప్పాయో. కిరిటీతి వేఠితసీసో. కాయూరీతి కేయూరవా, బాహాలఙ్కారపటిమణ్డితోతి అత్థో. గత్తాతి సరీరావయవా. చన్దనుస్సదాతి చన్దనసారానులిత్తా. సూరియవణ్ణోవ సోభసీతి బాలసూరియసదిసవణ్ణో ఏవ హుత్వా విరోచసి. ‘‘అరణవణ్ణీ పభాససీ’’తిపి పాళి, అరణన్తి అరణియేహి దేవేహి సదిసవణ్ణో అరియావకాసోతి అత్థో.
499. Tattha mālīti māladhārī, dibbapupphehi paṭimaṇḍitoti adhippāyo. Kiriṭīti veṭhitasīso. Kāyūrīti keyūravā, bāhālaṅkārapaṭimaṇḍitoti attho. Gattāti sarīrāvayavā. Candanussadāti candanasārānulittā. Sūriyavaṇṇova sobhasīti bālasūriyasadisavaṇṇo eva hutvā virocasi. ‘‘Araṇavaṇṇī pabhāsasī’’tipi pāḷi, araṇanti araṇiyehi devehi sadisavaṇṇo ariyāvakāsoti attho.
౫౦౦. పారిసజ్జాతి పరిసపరియాపన్నా, ఉపట్ఠాకాతి అత్థో. తువన్తి త్వం. లోమహంసనరూపవాతి పస్సన్తానం లోమహంసజననరూపయుత్తో. మహానుభావతాసమఙ్గితాయ హేతం వుత్తం. ఉక్కచ్చాతి ఉక్కన్తిత్వా, ఛిన్దిత్వాతి అత్థో.
500.Pārisajjāti parisapariyāpannā, upaṭṭhākāti attho. Tuvanti tvaṃ. Lomahaṃsanarūpavāti passantānaṃ lomahaṃsajananarūpayutto. Mahānubhāvatāsamaṅgitāya hetaṃ vuttaṃ. Ukkaccāti ukkantitvā, chinditvāti attho.
౫౦౩. అచారిసన్తి అచరిం పటిపజ్జిం. పేసుఞ్ఞముసావాదేనాతి పేసుఞ్ఞేన చేవ ముసావాదేన చ. నికతివఞ్చనాయ చాతి నికతియా వఞ్చనాయ చ పతిరూపదస్సనేన పరేసం వికారేన వఞ్చనాయ చ.
503.Acārisanti acariṃ paṭipajjiṃ. Pesuññamusāvādenāti pesuññena ceva musāvādena ca. Nikativañcanāya cāti nikatiyā vañcanāya ca patirūpadassanena paresaṃ vikārena vañcanāya ca.
౫౦౪. సచ్చకాలేతి సచ్చం వత్తుం యుత్తకాలే. అత్థన్తి దిట్ఠధమ్మికాదిభేదం హితం. ధమ్మన్తి కారణం ఞాయం. నిరాకత్వాతి ఛడ్డేత్వా పహాయ. సోతి యో పేసుఞ్ఞాదిం ఆచరతి, సో సత్తో. సేసం సబ్బం హేట్ఠా వుత్తనయమేవ.
504.Saccakāleti saccaṃ vattuṃ yuttakāle. Atthanti diṭṭhadhammikādibhedaṃ hitaṃ. Dhammanti kāraṇaṃ ñāyaṃ. Nirākatvāti chaḍḍetvā pahāya. Soti yo pesuññādiṃ ācarati, so satto. Sesaṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
కూటవినిచ్ఛయికపేతవత్థువణ్ణనా నిట్ఠితా.
Kūṭavinicchayikapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పేతవత్థుపాళి • Petavatthupāḷi / ౯. కూటవినిచ్ఛయికపేతవత్థు • 9. Kūṭavinicchayikapetavatthu