Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    ౩. కుటిదూసకవగ్గో

    3. Kuṭidūsakavaggo

    [౩౨౧] ౧. కుటిదూసకజాతకవణ్ణనా

    [321] 1. Kuṭidūsakajātakavaṇṇanā

    మనుస్సస్సేవ తే సీసన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో మహాకస్సపత్థేరస్స పణ్ణసాలఝాపకం దహరభిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు పన రాజగహే సముట్ఠితం. తదా కిర థేరో రాజగహం నిస్సాయ అరఞ్ఞకుటియం విహరతి, తస్స ద్వే దహరా ఉపట్ఠానం కరోన్తి. తేసు ఏకో థేరస్స ఉపకారకో, ఏకో దుబ్బచో ఇతరేన కతం అత్తనా కతసదిసం కరోతి. తేన ముఖోదకాదీసు ఉపట్ఠాపితేసు థేరస్స సన్తికం గన్త్వా వన్దిత్వా ‘‘భన్తే, ఉదకం ఠపితం, ముఖం ధోవథా’’తిఆదీని వదతి. తేన కాలస్సేవ వుట్ఠాయ థేరస్స పరివేణే సమ్మట్ఠే థేరస్స నిక్ఖమనవేలాయ ఇతో చితో చ పహరన్తో సకలపరివేణం అత్తనా సమ్మట్ఠం వియ కరోతి. వత్తసమ్పన్నో చిన్తేసి ‘‘అయం దుబ్బచో మయా కతం అత్తనా కతసదిసం కరోతి, ఏతస్స సఠకమ్మం పాకటం కరిస్సామీ’’తి.

    Manussassevate sīsanti idaṃ satthā jetavane viharanto mahākassapattherassa paṇṇasālajhāpakaṃ daharabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu pana rājagahe samuṭṭhitaṃ. Tadā kira thero rājagahaṃ nissāya araññakuṭiyaṃ viharati, tassa dve daharā upaṭṭhānaṃ karonti. Tesu eko therassa upakārako, eko dubbaco itarena kataṃ attanā katasadisaṃ karoti. Tena mukhodakādīsu upaṭṭhāpitesu therassa santikaṃ gantvā vanditvā ‘‘bhante, udakaṃ ṭhapitaṃ, mukhaṃ dhovathā’’tiādīni vadati. Tena kālasseva vuṭṭhāya therassa pariveṇe sammaṭṭhe therassa nikkhamanavelāya ito cito ca paharanto sakalapariveṇaṃ attanā sammaṭṭhaṃ viya karoti. Vattasampanno cintesi ‘‘ayaṃ dubbaco mayā kataṃ attanā katasadisaṃ karoti, etassa saṭhakammaṃ pākaṭaṃ karissāmī’’ti.

    తస్మిం అన్తోగామే భుత్వా ఆగన్త్వా నిద్దాయన్తేవ న్హానోదకం తాపేత్వా పిట్ఠికోట్ఠకే ఠపేత్వా అఞ్ఞం అడ్ఢనాళిమత్తం ఉదకం ఉద్ధనే ఠపేసి. ఇతరో పబుజ్ఝిత్వావ గన్త్వా ఉసుమం ఉట్ఠహన్తం దిస్వా ‘‘ఉదకం తాపేత్వా కోట్ఠకే ఠపితం భవిస్సతీ’’తి థేరస్స్స సన్తికం గన్త్వా ‘‘భన్తే, న్హానకోట్ఠకే ఉదకం ఠపితం, న్హాయథా’’తి ఆహ. థేరో ‘న్హాయిస్సామీ’’తి తేన సద్ధింయేవ ఆగన్త్వా కోట్ఠకే ఉదకం అదిత్వా ‘‘కహం ఉదక’’న్తి పుచ్ఛి. సో వేగేన అగ్గిసాలం గన్త్వా తుచ్ఛభాజనే ఉళుఙ్కం ఓతారేసి, ఉళుఙ్కో తుచ్ఛభాజనస్స తలే పటిహతో ‘‘తతా’’తి సద్దమకాసి. తతో పట్ఠాయ తస్స ‘‘ఉళుఙ్కసద్దకో’’త్వేవ నామం జాతం.

    Tasmiṃ antogāme bhutvā āgantvā niddāyanteva nhānodakaṃ tāpetvā piṭṭhikoṭṭhake ṭhapetvā aññaṃ aḍḍhanāḷimattaṃ udakaṃ uddhane ṭhapesi. Itaro pabujjhitvāva gantvā usumaṃ uṭṭhahantaṃ disvā ‘‘udakaṃ tāpetvā koṭṭhake ṭhapitaṃ bhavissatī’’ti therasssa santikaṃ gantvā ‘‘bhante, nhānakoṭṭhake udakaṃ ṭhapitaṃ, nhāyathā’’ti āha. Thero ‘nhāyissāmī’’ti tena saddhiṃyeva āgantvā koṭṭhake udakaṃ aditvā ‘‘kahaṃ udaka’’nti pucchi. So vegena aggisālaṃ gantvā tucchabhājane uḷuṅkaṃ otāresi, uḷuṅko tucchabhājanassa tale paṭihato ‘‘tatā’’ti saddamakāsi. Tato paṭṭhāya tassa ‘‘uḷuṅkasaddako’’tveva nāmaṃ jātaṃ.

    తస్మిం ఖణే ఇతరో పిట్ఠికోట్ఠకతో ఉదకం ఆహరిత్వా ‘‘న్హాయథ, భన్తే’’తి ఆహ. థేరో న్హత్వా ఆవజ్జేన్తో ఉళుఙ్కసద్దకస్స దుబ్బచభావం ఞత్వా తం సాయం థేరుపట్ఠానం ఆగతం ఓవది ‘‘ఆవుసో, సమణేన నామ అత్తనా కతమేవ ‘కతం మే’తి వత్తుం వట్టతి, అఞ్ఞథా సమ్పజానముసావాదో హోతి, ఇతో పట్ఠాయ ఏవరూపం మా అకాసీ’’తి. సో థేరస్స కుజ్ఝిత్వా పునదివసే థేరేన సద్ధిం పిణ్డాయ గామం న పావిసి. థేరో ఇతరేనేవ సద్ధిం పావిసి. ఉళుఙ్కసద్దకోపి థేరస్స ఉపట్ఠాకకులం గన్త్వా ‘‘భన్తే, థేరో కహ’’న్తి వుత్తే ‘‘అఫాసుకేన విహారేయేవ నిసిన్నో’’తి వత్వా ‘‘కిం, భన్తే, లద్ధుం వట్టతీ’’తి వుత్తే ‘‘ఇదఞ్చిదఞ్చ దేథా’’తి గహేత్వా అత్తనో రుచితట్ఠానం గన్త్వా భుఞ్జిత్వా విహారం అగమాసి.

    Tasmiṃ khaṇe itaro piṭṭhikoṭṭhakato udakaṃ āharitvā ‘‘nhāyatha, bhante’’ti āha. Thero nhatvā āvajjento uḷuṅkasaddakassa dubbacabhāvaṃ ñatvā taṃ sāyaṃ therupaṭṭhānaṃ āgataṃ ovadi ‘‘āvuso, samaṇena nāma attanā katameva ‘kataṃ me’ti vattuṃ vaṭṭati, aññathā sampajānamusāvādo hoti, ito paṭṭhāya evarūpaṃ mā akāsī’’ti. So therassa kujjhitvā punadivase therena saddhiṃ piṇḍāya gāmaṃ na pāvisi. Thero itareneva saddhiṃ pāvisi. Uḷuṅkasaddakopi therassa upaṭṭhākakulaṃ gantvā ‘‘bhante, thero kaha’’nti vutte ‘‘aphāsukena vihāreyeva nisinno’’ti vatvā ‘‘kiṃ, bhante, laddhuṃ vaṭṭatī’’ti vutte ‘‘idañcidañca dethā’’ti gahetvā attano rucitaṭṭhānaṃ gantvā bhuñjitvā vihāraṃ agamāsi.

    పునదివసే థేరో తం కులం గన్త్వా నిసీది. మనుస్సేహి ‘‘కిం, భన్తే, అయ్యస్స అఫాసుకం, హియ్యో కిరత్థ విహారేయేవ నిసిన్నా, అసుకదహరస్స హత్థే ఆహారం పేసయిమ్హ, పరిభుత్తో అయ్యేనా’’తి వుత్తే థేరో తుణ్హీభూతోవ భత్తకిచ్చం కత్వా విహారం గన్త్వా సాయం థేరుపట్ఠానకాలే ఆగతం ఆమన్తేత్వా ‘‘ఆవుసో, అసుకగామే నామ అసుకకులే ‘థేరస్స ఇదఞ్చిదఞ్చ లద్ధుం వట్టతీ’తి విఞ్ఞాపేత్వా కిర తే భుత్త’’న్తి వత్వా ‘‘విఞ్ఞత్తి నామ న వట్టతి, మా పున ఏవరూపం అనాచారం చరా’’తి ఆహ. సో ఏత్తకేన థేరే ఆఘాతం బన్ధిత్వా ‘‘అయం హియ్యోపి ఉదకమత్తం నిస్సాయ మయా సద్ధిం కలహం కరి, ఇదాని పనస్స ఉపట్ఠాకానం గేహే మయా భత్తముట్ఠి భుత్తాతి అసహన్తో పున కలహం కరోతి, జానిస్సామిస్స కత్తబ్బయుత్తక’’న్తి పునదివసే థేరే పిణ్డాయ పవిట్ఠే ముగ్గరం గహేత్వా పరిభోగభాజనాని భిన్దిత్వా పణ్ణసాలం ఝాపేత్వా పలాయి. సో జీవమానోవ మనుస్సపేతో హుత్వా సుస్సిత్వా కాలం కత్వా అవీచిమహానిరయే నిబ్బత్తి. సో తేన కతో అనాచారో మహాజనస్స మజ్ఝే పాకటో జాతో.

    Punadivase thero taṃ kulaṃ gantvā nisīdi. Manussehi ‘‘kiṃ, bhante, ayyassa aphāsukaṃ, hiyyo kirattha vihāreyeva nisinnā, asukadaharassa hatthe āhāraṃ pesayimha, paribhutto ayyenā’’ti vutte thero tuṇhībhūtova bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gantvā sāyaṃ therupaṭṭhānakāle āgataṃ āmantetvā ‘‘āvuso, asukagāme nāma asukakule ‘therassa idañcidañca laddhuṃ vaṭṭatī’ti viññāpetvā kira te bhutta’’nti vatvā ‘‘viññatti nāma na vaṭṭati, mā puna evarūpaṃ anācāraṃ carā’’ti āha. So ettakena there āghātaṃ bandhitvā ‘‘ayaṃ hiyyopi udakamattaṃ nissāya mayā saddhiṃ kalahaṃ kari, idāni panassa upaṭṭhākānaṃ gehe mayā bhattamuṭṭhi bhuttāti asahanto puna kalahaṃ karoti, jānissāmissa kattabbayuttaka’’nti punadivase there piṇḍāya paviṭṭhe muggaraṃ gahetvā paribhogabhājanāni bhinditvā paṇṇasālaṃ jhāpetvā palāyi. So jīvamānova manussapeto hutvā sussitvā kālaṃ katvā avīcimahāniraye nibbatti. So tena kato anācāro mahājanassa majjhe pākaṭo jāto.

    అథేకచ్చే భిక్ఖూ రాజగహా సావత్థిం గన్త్వా సభాగట్ఠానే పత్తచీవరం పటిసామేత్వా సత్థు సన్తికం గన్త్వా వన్దిత్వా నిసీదింసు. సత్థా తేహి సద్ధిం పటిసన్థారం కత్వా ‘‘కుతో ఆగతత్థా’’తి పుచ్ఛి. ‘‘రాజగహా, భన్తే’’తి. ‘‘కో తత్థ ఓవాదదాయకో ఆచరియో’’తి. ‘‘మహాకస్సపత్థేరో, భన్తే’’తి. ‘‘సుఖం, భిక్ఖవే, కస్సపస్సా’’తి. ‘‘ఆమ, భన్తే, థేరస్స సుఖం, సద్ధివిహారికో పనస్స ఓవాదే దిన్నే కుజ్ఝిత్వా థేరస్స పణ్ణసాలం ఝాపేత్వా పలాయీతి. తం సుత్వా సత్థా ‘‘భిక్ఖవే, కస్సపస్స ఏవరూపేన బాలేన సద్ధిం చరణతో ఏకచరియావ సేయ్యో’’తి వత్వా ఇమం ధమ్మపదే గాథమాహ –

    Athekacce bhikkhū rājagahā sāvatthiṃ gantvā sabhāgaṭṭhāne pattacīvaraṃ paṭisāmetvā satthu santikaṃ gantvā vanditvā nisīdiṃsu. Satthā tehi saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā ‘‘kuto āgatatthā’’ti pucchi. ‘‘Rājagahā, bhante’’ti. ‘‘Ko tattha ovādadāyako ācariyo’’ti. ‘‘Mahākassapatthero, bhante’’ti. ‘‘Sukhaṃ, bhikkhave, kassapassā’’ti. ‘‘Āma, bhante, therassa sukhaṃ, saddhivihāriko panassa ovāde dinne kujjhitvā therassa paṇṇasālaṃ jhāpetvā palāyīti. Taṃ sutvā satthā ‘‘bhikkhave, kassapassa evarūpena bālena saddhiṃ caraṇato ekacariyāva seyyo’’ti vatvā imaṃ dhammapade gāthamāha –

    ‘‘చరఞ్చే నాధిగచ్ఛేయ్య, సేయ్యం సదిసమత్తనో;

    ‘‘Carañce nādhigaccheyya, seyyaṃ sadisamattano;

    ఏకచరియం దళ్హం కయిరా, నత్థి బాలే సహాయతా’’తి. (ధ॰ ప॰ ౬౧);

    Ekacariyaṃ daḷhaṃ kayirā, natthi bāle sahāyatā’’ti. (dha. pa. 61);

    ఇదఞ్చ పన వత్వా పున తే భిక్ఖూ ఆమన్తేత్వా ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇదానేవ సో కుటిదూసకో, పుబ్బేపి కుటిదూసకోయేవ, న చ ఇదానేవ ఓవాదదాయకస్స కుజ్ఝతి, పుబ్బేపి కుజ్ఝియేవా’’తి వత్వా తేహి యాచితో అతీతం ఆహరి.

    Idañca pana vatvā puna te bhikkhū āmantetvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva so kuṭidūsako, pubbepi kuṭidūsakoyeva, na ca idāneva ovādadāyakassa kujjhati, pubbepi kujjhiyevā’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో సిఙ్గిలసకుణయోనియం నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో అత్తనో మనాపం అనోవస్సకం కులావకం కత్వా హిమవన్తపదేసే వసతి. అథేకో మక్కటో వస్సకాలే అచ్ఛిన్నధారే దేవే వస్సన్తే సీతపీళితో దన్తే ఖాదన్తో బోధిసత్తస్స అవిదూరే నిసీది. బోధిసత్తో తం తథా కిలమన్తం దిస్వా తేన సద్ధిం సల్లపన్తో పఠమం గాథమాహ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto siṅgilasakuṇayoniyaṃ nibbattitvā vayappatto attano manāpaṃ anovassakaṃ kulāvakaṃ katvā himavantapadese vasati. Atheko makkaṭo vassakāle acchinnadhāre deve vassante sītapīḷito dante khādanto bodhisattassa avidūre nisīdi. Bodhisatto taṃ tathā kilamantaṃ disvā tena saddhiṃ sallapanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౮౧.

    81.

    ‘‘మనుస్సస్సేవ తే సీసం, హత్థపాదా చ వానర;

    ‘‘Manussasseva te sīsaṃ, hatthapādā ca vānara;

    అథ కేన ను వణ్ణేన, అగారం తే న విజ్జతీ’’తి.

    Atha kena nu vaṇṇena, agāraṃ te na vijjatī’’ti.

    తత్థ వణ్ణేనాతి కారణేన. అగారన్తి తవ నివాసగేహం కేన కారణేన నత్థీతి పుచ్ఛి.

    Tattha vaṇṇenāti kāraṇena. Agāranti tava nivāsagehaṃ kena kāraṇena natthīti pucchi.

    తం సుత్వా వానరో దుతియం గాథమాహ –

    Taṃ sutvā vānaro dutiyaṃ gāthamāha –

    ౮౨.

    82.

    ‘‘మనుస్సస్సేవ మే సీసం, హత్థపాదా చ సిఙ్గిల;

    ‘‘Manussasseva me sīsaṃ, hatthapādā ca siṅgila;

    యాహు సేట్ఠా మనుస్సేసు, సా మే పఞ్ఞా న విజ్జతీ’’తి.

    Yāhu seṭṭhā manussesu, sā me paññā na vijjatī’’ti.

    తత్థ సిఙ్గిలాతి తం సకుణం నామేనాలపతి. యాహు సేట్ఠా మనుస్సేసూతి యా మనుస్సేసు సేట్ఠాతి కథేన్తి, సా మమ విచారణపఞ్ఞా నత్థి. సీసహత్థపాదకాయబలాని హి లోకే అప్పమాణం, విచారణపఞ్ఞావ సేట్ఠా, సా మమ నత్థి, తస్మా మే అగారం న విజ్జతీతి.

    Tattha siṅgilāti taṃ sakuṇaṃ nāmenālapati. Yāhu seṭṭhā manussesūti yā manussesu seṭṭhāti kathenti, sā mama vicāraṇapaññā natthi. Sīsahatthapādakāyabalāni hi loke appamāṇaṃ, vicāraṇapaññāva seṭṭhā, sā mama natthi, tasmā me agāraṃ na vijjatīti.

    తం సుత్వా బోధిసత్తో ఇతరం గాథాద్వయమాహ –

    Taṃ sutvā bodhisatto itaraṃ gāthādvayamāha –

    ౮౩.

    83.

    ‘‘అనవట్ఠితచిత్తస్స, లహుచిత్తస్స దుబ్భినో;

    ‘‘Anavaṭṭhitacittassa, lahucittassa dubbhino;

    నిచ్చం అద్ధువసీలస్స, సుఖభావో న విజ్జతి.

    Niccaṃ addhuvasīlassa, sukhabhāvo na vijjati.

    ౮౪.

    84.

    ‘‘సో కరస్సు ఆనుభావం, వీతివత్తస్సు సీలియం;

    ‘‘So karassu ānubhāvaṃ, vītivattassu sīliyaṃ;

    సీతవాతపరిత్తాణం, కరస్సు కుటవం కపీ’’తి.

    Sītavātaparittāṇaṃ, karassu kuṭavaṃ kapī’’ti.

    తత్థ అనవట్ఠితచిత్తస్సాతి అప్పతిట్ఠితచిత్తస్స. దుబ్భినోతి మిత్తదుబ్భిస్స. అద్ధువసీలస్సాతి న సబ్బకాలం సీలరక్ఖకస్స. సో కరస్సు ఆనుభావన్తి సో త్వం సమ్మ మక్కట పఞ్ఞాయ ఉప్పాదనత్థం ఆనుభావం బలం ఉపాయం కరోహి. వీతివత్తస్సు సీలియన్తి అత్తనో దుస్సీలభావసఙ్ఖాతం సీలియం అతిక్కమిత్వా సీలవా హోతి. కుటవం కపీతి సీతవాతస్స పరిత్తాణసమత్థం అత్తనో కుటవం కులావకం ఏకం వసనాగారకం కరోహీతి.

    Tattha anavaṭṭhitacittassāti appatiṭṭhitacittassa. Dubbhinoti mittadubbhissa. Addhuvasīlassāti na sabbakālaṃ sīlarakkhakassa. So karassu ānubhāvanti so tvaṃ samma makkaṭa paññāya uppādanatthaṃ ānubhāvaṃ balaṃ upāyaṃ karohi. Vītivattassu sīliyanti attano dussīlabhāvasaṅkhātaṃ sīliyaṃ atikkamitvā sīlavā hoti. Kuṭavaṃ kapīti sītavātassa parittāṇasamatthaṃ attano kuṭavaṃ kulāvakaṃ ekaṃ vasanāgārakaṃ karohīti.

    మక్కటో చిన్తేసి ‘‘అయం తావ అత్తనో అనోవస్సకట్ఠానే నిసిన్నభావేన మం పరిభాసతి, న నిసీదాపేస్సామి నం ఇమస్మిం కులావకే’’తి. తతో బోధిసత్తం గణ్హితుకామో పక్ఖన్ది, బోధిసత్తో ఉప్పతిత్వా అఞ్ఞత్థ గతో. మక్కటో కులావకం విద్ధంసేత్వా చుణ్ణవిచుణ్ణం కత్వా పక్కామి.

    Makkaṭo cintesi ‘‘ayaṃ tāva attano anovassakaṭṭhāne nisinnabhāvena maṃ paribhāsati, na nisīdāpessāmi naṃ imasmiṃ kulāvake’’ti. Tato bodhisattaṃ gaṇhitukāmo pakkhandi, bodhisatto uppatitvā aññattha gato. Makkaṭo kulāvakaṃ viddhaṃsetvā cuṇṇavicuṇṇaṃ katvā pakkāmi.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా మక్కటో కుటిఝాపకో అహోసి, సిఙ్గిలసకుణో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā makkaṭo kuṭijhāpako ahosi, siṅgilasakuṇo pana ahameva ahosi’’nti.

    కుటిదూసకజాతకవణ్ణనా పఠమా.

    Kuṭidūsakajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౨౧. కుటిదూసకజాతకం • 321. Kuṭidūsakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact