| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
६. कुटिकारसिक्खापदवण्णना
6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
३४२. छट्ठे एत्तकेनाति एत्तकेन दारुआदिना। अपरिच्छिन्नप्पमाणायोति अपरिच्छिन्नदारुआदिपमाणायो। मूलच्छेज्जायाति परसन्तकभावतो मोचेत्वा अत्तनो एव सन्तककरणवसेनाति अत्थो। एवं याचतो अञ्ञातकविञ्ञत्तिदुक्कटञ्चेव दासपटिग्गहणदुक्कटञ्च होति ‘‘दासिदासपटिग्गहणा पटिविरतो होती’’ति (दी॰ नि॰ १.१०, १९४) वचनं निस्साय अट्ठकथासु पटिक्खित्तत्ता। सककम्मन्ति पाणवधकम्मं। इदञ्च पाणातिपातदोसपरिहाराय दुक्कटं वुत्तं, न विञ्ञत्तिपरिहाराय। अनियमेत्वापि न याचितब्बाति सामीचिदस्सनत्थं वुत्तं, सुद्धचित्तेन पन हत्थकम्मं याचन्तस्स आपत्ति नाम नत्थि। यदिच्छकं कारापेतुं वट्टतीति ‘‘हत्थकम्मं याचामि, देथा’’तिआदिना अयाचित्वापि वट्टति। सकिच्चपसुतम्पि एवं कारापेन्तस्स विञ्ञत्ति नत्थि एव, सामीचिदस्सनत्थं पन विभजित्वा वुत्तं।
342. Chaṭṭhe ettakenāti ettakena dāruādinā. Aparicchinnappamāṇāyoti aparicchinnadāruādipamāṇāyo. Mūlacchejjāyāti parasantakabhāvato mocetvā attano eva santakakaraṇavasenāti attho. Evaṃ yācato aññātakaviññattidukkaṭañceva dāsapaṭiggahaṇadukkaṭañca hoti ‘‘dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’ti (dī. ni. 1.10, 194) vacanaṃ nissāya aṭṭhakathāsu paṭikkhittattā. Sakakammanti pāṇavadhakammaṃ. Idañca pāṇātipātadosaparihārāya dukkaṭaṃ vuttaṃ, na viññattiparihārāya. Aniyametvāpi na yācitabbāti sāmīcidassanatthaṃ vuttaṃ, suddhacittena pana hatthakammaṃ yācantassa āpatti nāma natthi. Yadicchakaṃ kārāpetuṃ vaṭṭatīti ‘‘hatthakammaṃ yācāmi, dethā’’tiādinā ayācitvāpi vaṭṭati. Sakiccapasutampi evaṃ kārāpentassa viññatti natthi eva, sāmīcidassanatthaṃ pana vibhajitvā vuttaṃ.
सब्बकप्पियभावदीपनत्थन्ति सब्बसो कप्पियभावदीपनत्थं। मूलं देथाति वत्तुं वट्टतीति ‘‘मूलं दस्सामा’’ति पठमं वुत्तत्ता विञ्ञत्ति वा मूलन्ति वचनस्स कप्पियाकप्पियवत्थुसामञ्ञवचनत्तेपि निट्ठितभतिकिच्चानं दापनतो अकप्पियवत्थुसादियनं वा न होतीति कत्वा वुत्तं। अनज्झावुत्थकन्ति अपरिग्गहितं।
Sabbakappiyabhāvadīpanatthanti sabbaso kappiyabhāvadīpanatthaṃ. Mūlaṃ dethāti vattuṃ vaṭṭatīti ‘‘mūlaṃ dassāmā’’ti paṭhamaṃ vuttattā viññatti vā mūlanti vacanassa kappiyākappiyavatthusāmaññavacanattepi niṭṭhitabhatikiccānaṃ dāpanato akappiyavatthusādiyanaṃ vā na hotīti katvā vuttaṃ. Anajjhāvutthakanti apariggahitaṃ.
मञ्च…पे॰… चीवरादीनि कारापेतुकामेनापीतिआदीसु चीवरं कारापेतुकामस्स अञ्ञातकअप्पवारिततन्तवायेहि हत्थकम्मयाचनवसेन वायापने विञ्ञत्तिपच्चया दुक्कटाभावेपि चीवरवायापनसिक्खापदेन यथारहं पाचित्तियदुक्कटानि होन्तीति वेदितब्बं। अकप्पियकहापणादि न दातब्बन्ति कप्पियमुखेन लद्धम्पि हत्थकम्मकरणत्थाय इमस्स कहापणं देहीति वत्वा दानं न वट्टतीति वुत्तं। पुब्बे कतकम्मस्स दापने किञ्चापि दोसो न दिस्सति, तथापि असारुप्पमेवाति वदन्ति। कतकम्मत्थायपि कातब्बकम्मत्थायपि कप्पियवोहारेन परियायतो भतिं दापेन्तस्स नत्थि दोसो। वत्तन्ति चारित्तं, आपत्ति न होतीति अधिप्पायो।
Mañca…pe… cīvarādīni kārāpetukāmenāpītiādīsu cīvaraṃ kārāpetukāmassa aññātakaappavāritatantavāyehi hatthakammayācanavasena vāyāpane viññattipaccayā dukkaṭābhāvepi cīvaravāyāpanasikkhāpadena yathārahaṃ pācittiyadukkaṭāni hontīti veditabbaṃ. Akappiyakahāpaṇādi na dātabbanti kappiyamukhena laddhampi hatthakammakaraṇatthāya imassa kahāpaṇaṃ dehīti vatvā dānaṃ na vaṭṭatīti vuttaṃ. Pubbe katakammassa dāpane kiñcāpi doso na dissati, tathāpi asāruppamevāti vadanti. Katakammatthāyapi kātabbakammatthāyapi kappiyavohārena pariyāyato bhatiṃ dāpentassa natthi doso. Vattanti cārittaṃ, āpatti na hotīti adhippāyo.
कप्पियं कारापेत्वा पटिग्गहेतब्बानीति साखाय मक्खिकबीजनेन पण्णादिच्छेदे बीजगामकोपनस्स चेव तत्थ लग्गरजादिअप्पटिग्गहितस्स च परिहारत्थाय वुत्तं। तदुभयासङ्काय असति तथा अकरणे दोसो नत्थि। नदीयादीसु उदकस्स अपरिग्गहितताय ‘‘आहराति वत्तुं वट्टती’’ति वुत्तं। ‘‘न आहटं परिभुञ्जितु’’न्ति वचनतो विञ्ञत्तिया आपन्नं दुक्कटं देसेत्वापि तं वत्थुं परिभुञ्जन्तस्स पुन परिभोगे दुक्कटमेव, पञ्चन्नम्पि सहधम्मिकानं न वट्टति। ‘‘अलज्जीहि पन भिक्खूहि वा सामणेरेहि वा हत्थकम्मं न कारेतब्ब’’न्ति सामञ्ञतो वुत्तत्ता अत्तनो अत्थाय यंकिञ्चि हत्थकम्मं कारेतुं न वट्टति। यं पन अलज्जी निवारियमानोपि बीजनादिं करोति, तत्थ दोसो नत्थि। चेतियकम्मादीनि पन तेहि कारापेतुं वट्टति। एत्थ च ‘‘अलज्जीहि सामणेरेही’’ति वुत्तत्ता ‘‘सञ्चिच्च आपत्तिं आपज्जती’’तिआदि (परि॰ ३५९) अलज्जीलक्खणं उक्कट्ठवसेन उपसम्पन्ने पटिच्च उपलक्खणतो वुत्तन्ति तंलक्खणविरहितानं सामणेरादीनं लिङ्गत्थेनकगोत्रभुपरियोसानानं भिक्खुपटिञ्ञानं दुस्सीलानम्पि साधारणवसेन अलज्जितालक्खणं यथाविहितपटिपत्तियं सञ्चिच्च अतिट्ठनमेवाति गहेतब्बं।
Kappiyaṃ kārāpetvā paṭiggahetabbānīti sākhāya makkhikabījanena paṇṇādicchede bījagāmakopanassa ceva tattha laggarajādiappaṭiggahitassa ca parihāratthāya vuttaṃ. Tadubhayāsaṅkāya asati tathā akaraṇe doso natthi. Nadīyādīsu udakassa apariggahitatāya ‘‘āharāti vattuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. ‘‘Na āhaṭaṃ paribhuñjitu’’nti vacanato viññattiyā āpannaṃ dukkaṭaṃ desetvāpi taṃ vatthuṃ paribhuñjantassa puna paribhoge dukkaṭameva, pañcannampi sahadhammikānaṃ na vaṭṭati. ‘‘Alajjīhi pana bhikkhūhi vā sāmaṇerehi vā hatthakammaṃ na kāretabba’’nti sāmaññato vuttattā attano atthāya yaṃkiñci hatthakammaṃ kāretuṃ na vaṭṭati. Yaṃ pana alajjī nivāriyamānopi bījanādiṃ karoti, tattha doso natthi. Cetiyakammādīni pana tehi kārāpetuṃ vaṭṭati. Ettha ca ‘‘alajjīhi sāmaṇerehī’’ti vuttattā ‘‘sañcicca āpattiṃ āpajjatī’’tiādi (pari. 359) alajjīlakkhaṇaṃ ukkaṭṭhavasena upasampanne paṭicca upalakkhaṇato vuttanti taṃlakkhaṇavirahitānaṃ sāmaṇerādīnaṃ liṅgatthenakagotrabhupariyosānānaṃ bhikkhupaṭiññānaṃ dussīlānampi sādhāraṇavasena alajjitālakkhaṇaṃ yathāvihitapaṭipattiyaṃ sañcicca atiṭṭhanamevāti gahetabbaṃ.
आहरापेन्तस्स दुक्कटन्ति विञ्ञत्तिक्खणे विञ्ञत्तिपच्चया, पटिलाभक्खणे गोणानं सादियनपच्चया च दुक्कटं। गोणञ्हि अत्तनो अत्थाय अविञ्ञत्तिया लद्धम्पि सादितुं न वट्टति ‘‘हत्थिगवस्सवळवपटिग्गहणा पटिविरतो होती’’ति (दी॰ नि॰ १.१०, १९४) वुत्तत्ता। तेनेवाह ‘‘ञातिपवारितट्ठानतोपि मूलच्छेज्जाय याचितुं न वट्टती’’ति। एत्थ च विञ्ञत्तिदुक्कटाभावेपि अकप्पियवत्थुयाचनेपि पटिग्गहणेपि दुक्कटमेव। रक्खित्वाति चोरादिउपद्दवतो रक्खित्वा। जग्गित्वाति तिणदानादीहि पोसेत्वा।
Āharāpentassa dukkaṭanti viññattikkhaṇe viññattipaccayā, paṭilābhakkhaṇe goṇānaṃ sādiyanapaccayā ca dukkaṭaṃ. Goṇañhi attano atthāya aviññattiyā laddhampi sādituṃ na vaṭṭati ‘‘hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’ti (dī. ni. 1.10, 194) vuttattā. Tenevāha ‘‘ñātipavāritaṭṭhānatopi mūlacchejjāya yācituṃ na vaṭṭatī’’ti. Ettha ca viññattidukkaṭābhāvepi akappiyavatthuyācanepi paṭiggahaṇepi dukkaṭameva. Rakkhitvāti corādiupaddavato rakkhitvā. Jaggitvāti tiṇadānādīhi posetvā.
ञातिपवारितट्ठाने पन वट्टतीति सकटस्स सम्पटिच्छितब्बत्ता मूलच्छेज्जवसेन याचितुं वट्टति। तावकालिकं वट्टतीति उभयत्थापि वट्टतीति अत्थो । वासिआदीनि पुग्गलिकानिपि वट्टन्तीति आह ‘‘एस नयो वासी’’तिआदि। वल्लिआदीसु च परपरिग्गहितेसु च एसेव नयोति योजेतब्बं। ‘‘गरुभण्डप्पहोनकेसुयेवा’’ति इदं विञ्ञत्तिं सन्धाय वुत्तं। अदिन्नादाने पन तिणसलाकं उपादाय परपरिग्गहितं थेय्यचित्तेन गण्हतो अवहारो एव, भण्डग्घेन कारेतब्बो। वल्लिआदीसूति एत्थ आदि-सद्देन पाळिआगतानं (पारा॰ ३४९) वेळुआदीनं सङ्गहो। तत्थ यस्मिं पदेसे हरितालजातिहिङ्गुलादि अप्पकम्पि महग्घं होति, तत्थ तं तालपक्कपमाणतो ऊनम्पि गरुभण्डमेव, विञ्ञापेतुञ्च न वट्टति।
Ñātipavāritaṭṭhāne pana vaṭṭatīti sakaṭassa sampaṭicchitabbattā mūlacchejjavasena yācituṃ vaṭṭati. Tāvakālikaṃ vaṭṭatīti ubhayatthāpi vaṭṭatīti attho . Vāsiādīni puggalikānipi vaṭṭantīti āha ‘‘esa nayo vāsī’’tiādi. Valliādīsu ca parapariggahitesu ca eseva nayoti yojetabbaṃ. ‘‘Garubhaṇḍappahonakesuyevā’’ti idaṃ viññattiṃ sandhāya vuttaṃ. Adinnādāne pana tiṇasalākaṃ upādāya parapariggahitaṃ theyyacittena gaṇhato avahāro eva, bhaṇḍagghena kāretabbo. Valliādīsūti ettha ādi-saddena pāḷiāgatānaṃ (pārā. 349) veḷuādīnaṃ saṅgaho. Tattha yasmiṃ padese haritālajātihiṅgulādi appakampi mahagghaṃ hoti, tattha taṃ tālapakkapamāṇato ūnampi garubhaṇḍameva, viññāpetuñca na vaṭṭati.
साति विञ्ञत्ति। परिकथादीसु ‘‘सेनासनं सम्बाध’’न्तिआदिना (विसुद्धि॰ १.१९) परियायेन कथनं परिकथा नाम। उजुकमेव अकथेत्वा ‘‘भिक्खूनं किं पासादो न वट्टती’’तिआदिना (विसुद्धि॰ १.१९) अधिप्पायो यथाविभूतो होति, एवं भासनं ओभासो नाम। सेनासनादिअत्थं भूमिपरिकम्मादिकरणवसेन पच्चयुप्पादाय निमित्तकरणं निमित्तकम्मं नाम। उक्कमन्तीति अपगच्छन्ति।
Sāti viññatti. Parikathādīsu ‘‘senāsanaṃ sambādha’’ntiādinā (visuddhi. 1.19) pariyāyena kathanaṃ parikathā nāma. Ujukameva akathetvā ‘‘bhikkhūnaṃ kiṃ pāsādo na vaṭṭatī’’tiādinā (visuddhi. 1.19) adhippāyo yathāvibhūto hoti, evaṃ bhāsanaṃ obhāso nāma. Senāsanādiatthaṃ bhūmiparikammādikaraṇavasena paccayuppādāya nimittakaraṇaṃ nimittakammaṃ nāma. Ukkamantīti apagacchanti.
३४४. मणि कण्ठे अस्साति मणिकण्ठो। देववण्णन्ति देवत्तभावं।
344. Maṇi kaṇṭhe assāti maṇikaṇṭho. Devavaṇṇanti devattabhāvaṃ.
३४५. पाळियं पत्तेन मे अत्थोति (पारा॰ ३४५) अनत्थिकम्पि पत्तेन भिक्खुं एवं वदापेन्तो भगवा सोत्थिया मन्तपदवसेन वदापेसि। सोपि भिक्खु भगवता आणत्तवचनं वदेमीति अवोच, तेनस्स मुसा न होति। अथ वा ‘‘पत्तेन मे अत्थो’’ति इदं ‘‘पत्तं ददन्तू’’ति इमिना समानत्थन्ति दट्ठब्बं। एस नयो मणिना मे अत्थोति एत्थापि। तस्मा अञ्ञेसम्पि एवरूपं कथेन्तस्स, कथापेन्तस्स च वचनदोसो नत्थीति गहेतब्बं।
345. Pāḷiyaṃ pattena me atthoti (pārā. 345) anatthikampi pattena bhikkhuṃ evaṃ vadāpento bhagavā sotthiyā mantapadavasena vadāpesi. Sopi bhikkhu bhagavatā āṇattavacanaṃ vademīti avoca, tenassa musā na hoti. Atha vā ‘‘pattena me attho’’ti idaṃ ‘‘pattaṃ dadantū’’ti iminā samānatthanti daṭṭhabbaṃ. Esa nayo maṇinā me atthoti etthāpi. Tasmā aññesampi evarūpaṃ kathentassa, kathāpentassa ca vacanadoso natthīti gahetabbaṃ.
३४९. उद्धंमुखं लित्ता उल्लित्ता, छदनस्स अन्तो लिम्पन्ता हि येभुय्येन उद्धंमुखा लिम्पन्ति। तेनाह ‘‘अन्तोलित्ता’’ति। अधोमुखं लित्ता अवलित्ता। बहि लिम्पन्ता हि येभुय्येन अधोमुखा लिम्पन्ति। तेनाह ‘‘बहिलित्ता’’ति।
349. Uddhaṃmukhaṃ littā ullittā, chadanassa anto limpantā hi yebhuyyena uddhaṃmukhā limpanti. Tenāha ‘‘antolittā’’ti. Adhomukhaṃ littā avalittā. Bahi limpantā hi yebhuyyena adhomukhā limpanti. Tenāha ‘‘bahilittā’’ti.
ब्यञ्जनं विलोमितं भवेय्याति यस्मा ‘‘कारयमानेना’’ति इमस्स हेतुकत्तुवचनस्स ‘‘करोन्तेना’’ति इदं सुद्धकत्तुवचनं परियायवचनं न होति, तस्मा ‘‘करोन्तेन वा कारापेन्तेन वा’’ति कारयमानेनाति बहुउद्देसपदानुगुणं करणवचनेनेव पदत्थं कत्वा निद्देसे कते ब्यञ्जनं विरुद्धं भवेय्य, तथा पन पदत्थवसेन अदस्सेत्वा सामत्थियतो सिद्धमेवत्थं दस्सेतुं पच्चत्तवसेन ‘‘करोन्तो वा कारापेन्तो वा’’ति पदभाजनं वुत्तन्ति अधिप्पायो। तेनाह ‘‘अत्थमत्तमेवा’’तिआदि। पदत्थतो, सामत्थियतो च लब्भमानं अत्थमत्तमेवाति अत्थो। यञ्हि कारयमानेन पटिपज्जितब्बं, तं करोन्तेनापि पटिपज्जितब्बमेवाति इदमेत्थ सामत्थियं दट्ठब्बं।
Byañjanaṃ vilomitaṃ bhaveyyāti yasmā ‘‘kārayamānenā’’ti imassa hetukattuvacanassa ‘‘karontenā’’ti idaṃ suddhakattuvacanaṃ pariyāyavacanaṃ na hoti, tasmā ‘‘karontena vā kārāpentena vā’’ti kārayamānenāti bahuuddesapadānuguṇaṃ karaṇavacaneneva padatthaṃ katvā niddese kate byañjanaṃ viruddhaṃ bhaveyya, tathā pana padatthavasena adassetvā sāmatthiyato siddhamevatthaṃ dassetuṃ paccattavasena ‘‘karonto vā kārāpento vā’’ti padabhājanaṃ vuttanti adhippāyo. Tenāha ‘‘atthamattamevā’’tiādi. Padatthato, sāmatthiyato ca labbhamānaṃ atthamattamevāti attho. Yañhi kārayamānena paṭipajjitabbaṃ, taṃ karontenāpi paṭipajjitabbamevāti idamettha sāmatthiyaṃ daṭṭhabbaṃ.
उद्देसोति सामिभावेन उद्दिसितब्बो। सेतकम्मन्ति सेतवण्णकरणत्थं सेतवण्णमत्तिकाय वा सुधाय वा कततनुकलेपो, तेन पन सह मिनियमाने पमाणातिक्कन्तं होतीति सङ्कानिवारणत्थं आह ‘‘अब्बोहारिक’’न्ति। तेन पमाणातिक्कन्तवोहारं न गच्छति कुटिया अनङ्गत्ताति अधिप्पायो।
Uddesoti sāmibhāvena uddisitabbo. Setakammanti setavaṇṇakaraṇatthaṃ setavaṇṇamattikāya vā sudhāya vā katatanukalepo, tena pana saha miniyamāne pamāṇātikkantaṃ hotīti saṅkānivāraṇatthaṃ āha ‘‘abbohārika’’nti. Tena pamāṇātikkantavohāraṃ na gacchati kuṭiyā anaṅgattāti adhippāyo.
यथावुत्तस्स अत्थस्स वुत्तनयं दस्सेन्तेन ‘‘वुत्तञ्हेत’’न्तिआदि वुत्तं। तत्थ ‘‘आयामतो च वित्थारतो चा’’ति अवत्वा ‘‘आयामतो वा वित्थारतो वा’’ति विकप्पत्थस्स वा-सद्दस्स वुत्तत्ता एकतोभागे वड्ढितेपि आपत्तीति पकासितन्ति अधिप्पायो। तिहत्थाति पकतिहत्थेन तिहत्था, ‘‘वड्ढकीहत्थेना’’तिपि (सारत्थ॰ टी॰ २.३४८-३४९) वदन्ति, तं ‘‘यत्थ…पे॰… अयं कुटीति सङ्ख्यं न गच्छती’’ति इमिना विरुज्झति वड्ढकीहत्थेन तिहत्थायपि कुटिया पमाणयुत्तस्स मञ्चस्स सुखेन परिवत्तनतो। ‘‘ऊनकचतुहत्था वा’’ति इदञ्च पच्छिमप्पमाणयुत्तस्स मञ्चस्स अपरिवत्तनारहं सन्धाय वुत्तं। यदि हि पकतिहत्थेन चतुहत्थायपि कुटिया पमाणयुत्तो मञ्चो न परिवत्तति, सा अकुटीयेव, तस्मा मञ्चपरिवत्तनमत्तेनेव पमाणन्ति गहेतब्बं। पमाणयुत्तो मञ्चोति सब्बपच्छिमप्पमाणयुत्तो मञ्चो। सो हि पकतिविदत्थिया नवविदत्थिको, अट्ठविदत्थिको वा होति, ततो खुद्दको मञ्चो सीसूपधानं ठपेत्वा पादं पसारेत्वा निपज्जितुं न पहोति। पमाणतो ऊनतरम्पीति उक्कट्ठप्पमाणतो ऊनतरम्पि, इदञ्च हेट्ठिमप्पमाणयुत्तायपि वत्थुदेसना कातब्बा, न वाति सन्देहनिवत्तनत्थं वुत्तं।
Yathāvuttassa atthassa vuttanayaṃ dassentena ‘‘vuttañheta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘āyāmato ca vitthārato cā’’ti avatvā ‘‘āyāmato vā vitthārato vā’’ti vikappatthassa vā-saddassa vuttattā ekatobhāge vaḍḍhitepi āpattīti pakāsitanti adhippāyo. Tihatthāti pakatihatthena tihatthā, ‘‘vaḍḍhakīhatthenā’’tipi (sārattha. ṭī. 2.348-349) vadanti, taṃ ‘‘yattha…pe… ayaṃ kuṭīti saṅkhyaṃ na gacchatī’’ti iminā virujjhati vaḍḍhakīhatthena tihatthāyapi kuṭiyā pamāṇayuttassa mañcassa sukhena parivattanato. ‘‘Ūnakacatuhatthā vā’’ti idañca pacchimappamāṇayuttassa mañcassa aparivattanārahaṃ sandhāya vuttaṃ. Yadi hi pakatihatthena catuhatthāyapi kuṭiyā pamāṇayutto mañco na parivattati, sā akuṭīyeva, tasmā mañcaparivattanamatteneva pamāṇanti gahetabbaṃ. Pamāṇayutto mañcoti sabbapacchimappamāṇayutto mañco. So hi pakatividatthiyā navavidatthiko, aṭṭhavidatthiko vā hoti, tato khuddako mañco sīsūpadhānaṃ ṭhapetvā pādaṃ pasāretvā nipajjituṃ na pahoti. Pamāṇato ūnatarampīti ukkaṭṭhappamāṇato ūnatarampi, idañca heṭṭhimappamāṇayuttāyapi vatthudesanā kātabbā, na vāti sandehanivattanatthaṃ vuttaṃ.
कलललेपोति केनचि सिलेसेन कतलेपो, सेतरत्तादिवण्णकरणत्थं कततम्बमत्तिकादिकलललेपो वा। तेनाह ‘‘अलेपो एवा’’ति। तेन तळाकादीसु घनेन कललेन कतबहललेपो मत्तिकालेपने एव पविसति लेपवोहारगमनतोति दस्सेति। पिट्ठसङ्घाटो नाम द्वारबाहसङ्खातो चतुरस्सदारुसङ्घाटो, यत्थ सउत्तरपासं कवाटं अपस्साय द्वारं पिदहन्ति।
Kalalalepoti kenaci silesena katalepo, setarattādivaṇṇakaraṇatthaṃ katatambamattikādikalalalepo vā. Tenāha ‘‘alepo evā’’ti. Tena taḷākādīsu ghanena kalalena katabahalalepo mattikālepane eva pavisati lepavohāragamanatoti dasseti. Piṭṭhasaṅghāṭo nāma dvārabāhasaṅkhāto caturassadārusaṅghāṭo, yattha sauttarapāsaṃ kavāṭaṃ apassāya dvāraṃ pidahanti.
ओलोकेत्वापीति अपलोकेत्वापि, अपलोकनकम्मवसेनापीति अत्थो, अपसद्दस्सापि ओआदेसो कतोति दट्ठब्बो।
Oloketvāpīti apaloketvāpi, apalokanakammavasenāpīti attho, apasaddassāpi oādeso katoti daṭṭhabbo.
३५३. निबद्धगोचरट्ठानम्पीति एत्थ गोचराय पक्कमन्तानं हत्थीनं निबद्धगमनमग्गोपि सङ्गय्हति। एतेसन्ति सीहादीनं। गोचरभूमीति आमिसग्गहणट्ठानं। न गहिताति पटिक्खिपितब्बभावेन न गहिता, न वारिताति अत्थो। सीहादीनञ्हि गोचरग्गहणट्ठानं हत्थीनं विय निबद्धं न होति, यत्थ पन गोमहिंसादिपाणका सन्ति, दूरम्पि तं ठानं सीघं गन्त्वा गोचरं गण्हन्ति। तस्मा तेसं तं न वारितं, निबद्धगमनमग्गोव वारितो आसयतो गमनमग्गस्स निबद्धत्ता। अञ्ञेसम्पि वाळानन्ति अरञ्ञमहिंसादीनं। आरोग्यत्थायाति निरुपद्दवाय। सेसानीति पुब्बण्णनिस्सितादीनि सोळस। तानि च जनसम्मद्दमहासम्मद्दकुटिविलोपसरीरपीळादिउपद्दवेहि सउपद्दवानीति वेदितब्बानि। अभिहनन्ति एत्थाति अब्भाघातं। ‘‘वेरिघर’’न्ति वुत्तमेवत्थं विभावेतुं ‘‘चोरानं मारणत्थाय कत’’न्ति वुत्तं।
353.Nibaddhagocaraṭṭhānampīti ettha gocarāya pakkamantānaṃ hatthīnaṃ nibaddhagamanamaggopi saṅgayhati. Etesanti sīhādīnaṃ. Gocarabhūmīti āmisaggahaṇaṭṭhānaṃ. Na gahitāti paṭikkhipitabbabhāvena na gahitā, na vāritāti attho. Sīhādīnañhi gocaraggahaṇaṭṭhānaṃ hatthīnaṃ viya nibaddhaṃ na hoti, yattha pana gomahiṃsādipāṇakā santi, dūrampi taṃ ṭhānaṃ sīghaṃ gantvā gocaraṃ gaṇhanti. Tasmā tesaṃ taṃ na vāritaṃ, nibaddhagamanamaggova vārito āsayato gamanamaggassa nibaddhattā. Aññesampi vāḷānanti araññamahiṃsādīnaṃ. Ārogyatthāyāti nirupaddavāya. Sesānīti pubbaṇṇanissitādīni soḷasa. Tāni ca janasammaddamahāsammaddakuṭivilopasarīrapīḷādiupaddavehi saupaddavānīti veditabbāni. Abhihananti etthāti abbhāghātaṃ. ‘‘Verighara’’nti vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘corānaṃ māraṇatthāya kata’’nti vuttaṃ.
धम्मगन्धिकाति धम्मेन दण्डनीतिया हत्थपादादिच्छिन्दनगन्धिका। गन्धिकाति च यस्स उपरि हत्थादिं ठपेत्वा छिन्दन्ति, तादिसं दारुखण्डफलकाति वुच्चति, तेन च उपलक्खितं ठानं। पाळियं रच्छानिस्सितन्ति रथिकानिस्सितं। चच्चरनिस्सितन्ति चतुन्नं रथिकानं सन्धिनिस्सितं। सकटेनाति इट्ठकसुधादिभण्डाहरणसकटेन।
Dhammagandhikāti dhammena daṇḍanītiyā hatthapādādicchindanagandhikā. Gandhikāti ca yassa upari hatthādiṃ ṭhapetvā chindanti, tādisaṃ dārukhaṇḍaphalakāti vuccati, tena ca upalakkhitaṃ ṭhānaṃ. Pāḷiyaṃ racchānissitanti rathikānissitaṃ. Caccaranissitanti catunnaṃ rathikānaṃ sandhinissitaṃ. Sakaṭenāti iṭṭhakasudhādibhaṇḍāharaṇasakaṭena.
पाचिनन्ति सेनासनस्स भूमितो पट्ठाय याव तलावसानं चिनितब्बवत्थुकं अधिट्ठानं, यस्स उपरि भित्तिथम्भादीनि च पतिट्ठपेन्ति। तेनाह ‘‘ततो पट्ठाया’’तिआदि। किञ्चापि इध पुब्बपयोगसहपयोगानं अदिन्नादाने विय विसेसो नत्थि, तथापि तेसं विभागेन दस्सनं भिन्दित्वा वा पुन कातब्बाति एत्थ कुटिया भेदेन परिच्छेददस्सनत्थं कतं। तदत्थायाति तच्छनत्थाय। एवं कतन्ति अदेसितवत्थुकं पमाणातिक्कन्तं वा कतं। पण्णसालन्ति पण्णकुटिया तिणपण्णचुण्णस्स अपरिपतनत्थाय अन्तो च बहि च लिम्पन्ति, तं सन्धायेतं वुत्तं। तेनेव वक्खति ‘‘पण्णसालं लिम्पती’’ति।
Pācinanti senāsanassa bhūmito paṭṭhāya yāva talāvasānaṃ cinitabbavatthukaṃ adhiṭṭhānaṃ, yassa upari bhittithambhādīni ca patiṭṭhapenti. Tenāha ‘‘tato paṭṭhāyā’’tiādi. Kiñcāpi idha pubbapayogasahapayogānaṃ adinnādāne viya viseso natthi, tathāpi tesaṃ vibhāgena dassanaṃ bhinditvā vā puna kātabbāti ettha kuṭiyā bhedena paricchedadassanatthaṃ kataṃ. Tadatthāyāti tacchanatthāya. Evaṃ katanti adesitavatthukaṃ pamāṇātikkantaṃ vā kataṃ. Paṇṇasālanti paṇṇakuṭiyā tiṇapaṇṇacuṇṇassa aparipatanatthāya anto ca bahi ca limpanti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Teneva vakkhati ‘‘paṇṇasālaṃ limpatī’’ti.
अन्तोलेपेनेव निट्ठापेतुकामं सन्धाय ‘‘अन्तोलेपे वा’’तिआदि वुत्तं। बहिलेपे वाति एत्थापि एसेव नयो। तस्मिन्ति द्वारबन्धे वा वातपाने वा ठपितेति योजेतब्बं। तस्सोकासन्ति तस्स द्वारबन्धादिस्स ओकासभूतं छिद्दं। पुन वड्ढेत्वाति पुब्बे ठपितोकासं खुद्दकं चे, तं द्वारवातपानच्छिद्दभेदनेन पुन वड्ढेत्वा। ठपितेति द्वारबन्धे वा गवक्खसङ्घाटे वा आनेत्वा तस्मिं वड्ढिते वा अवड्ढिते वा छिद्दे पतिट्ठापिते। लेपो न घटीयतीति समन्ततो दिन्नो लेपो तथा ठपितेन द्वारबन्धनेन वा वातपानेन वा सद्धिं न घटीयति, एकाबद्धं न होतीति वुत्तं होति। तन्ति द्वारबन्धं वा वातपानं वा। पठममेव सङ्घादिसेसोति तेसं समन्ततो पुब्बेव लेपस्स घटेत्वा निट्ठापितत्ता द्वारबन्धवातपानानं ठपनतो पुब्बे एव सङ्घादिसेसो।
Antolepeneva niṭṭhāpetukāmaṃ sandhāya ‘‘antolepe vā’’tiādi vuttaṃ. Bahilepe vāti etthāpi eseva nayo. Tasminti dvārabandhe vā vātapāne vā ṭhapiteti yojetabbaṃ. Tassokāsanti tassa dvārabandhādissa okāsabhūtaṃ chiddaṃ. Puna vaḍḍhetvāti pubbe ṭhapitokāsaṃ khuddakaṃ ce, taṃ dvāravātapānacchiddabhedanena puna vaḍḍhetvā. Ṭhapiteti dvārabandhe vā gavakkhasaṅghāṭe vā ānetvā tasmiṃ vaḍḍhite vā avaḍḍhite vā chidde patiṭṭhāpite. Lepo na ghaṭīyatīti samantato dinno lepo tathā ṭhapitena dvārabandhanena vā vātapānena vā saddhiṃ na ghaṭīyati, ekābaddhaṃ na hotīti vuttaṃ hoti. Tanti dvārabandhaṃ vā vātapānaṃ vā. Paṭhamameva saṅghādisesoti tesaṃ samantato pubbeva lepassa ghaṭetvā niṭṭhāpitattā dvārabandhavātapānānaṃ ṭhapanato pubbe eva saṅghādiseso.
लेपघटनेनेवाति इट्ठकाहि कतवातपानादीनि विना समन्ता लेपघटनेनेव आपत्ति वातपानादीनं अलेपोकासत्ता, इट्ठकाहि कतत्ता वा, वातपानादीसुपि लेपस्स भित्तिलेपेन सद्धिं घटनेनेवातिपि अत्थं वदन्ति। तत्थाति पण्णसालायं। आलोकत्थाय अट्ठङ्गुलमत्तं ठपेत्वा लिम्पतीति दारुकुट्टस्स दारूनमन्तरा अट्ठङ्गुलमत्तं विवरं याव लिम्पति, ताव आलोकत्थाय ठपेत्वा अवसेसं सकुट्टच्छदनं लिम्पति, पच्छा एतं विवरं लिम्पिस्सामीति एवं ठपने अनापत्तीति अधिप्पायो। सचे पन एवं अकत्वा सब्बदापि आलोकत्थाय वातपानवसेन ठपेति, वातपानद्वारसङ्घाटे घटिते लेपो च घटीयति, पठममेव सङ्घादिसेसोति दस्सेन्तो आह ‘‘सचे’’तिआदि। मत्तिकाकुट्टमेव मत्तिकालेपसङ्ख्यं गच्छतीति आह ‘‘सचे मत्तिकाय कुट्टं करोति, छदनलेपेन सद्धिं घटने आपत्ती’’ति। उभिन्नं अनापत्तीति पुरिमस्स लेपस्स अघटितत्ता दुतियस्स अत्तुद्देसिकताय असम्भवतो।
Lepaghaṭanenevāti iṭṭhakāhi katavātapānādīni vinā samantā lepaghaṭaneneva āpatti vātapānādīnaṃ alepokāsattā, iṭṭhakāhi katattā vā, vātapānādīsupi lepassa bhittilepena saddhiṃ ghaṭanenevātipi atthaṃ vadanti. Tatthāti paṇṇasālāyaṃ. Ālokatthāya aṭṭhaṅgulamattaṃ ṭhapetvā limpatīti dārukuṭṭassa dārūnamantarā aṭṭhaṅgulamattaṃ vivaraṃ yāva limpati, tāva ālokatthāya ṭhapetvā avasesaṃ sakuṭṭacchadanaṃ limpati, pacchā etaṃ vivaraṃ limpissāmīti evaṃ ṭhapane anāpattīti adhippāyo. Sace pana evaṃ akatvā sabbadāpi ālokatthāya vātapānavasena ṭhapeti, vātapānadvārasaṅghāṭe ghaṭite lepo ca ghaṭīyati, paṭhamameva saṅghādisesoti dassento āha ‘‘sace’’tiādi. Mattikākuṭṭameva mattikālepasaṅkhyaṃ gacchatīti āha ‘‘sace mattikāya kuṭṭaṃ karoti, chadanalepena saddhiṃ ghaṭane āpattī’’ti. Ubhinnaṃ anāpattīti purimassa lepassa aghaṭitattā dutiyassa attuddesikatāya asambhavato.
३५४. आपत्तिभेददस्सनत्थन्ति तत्थ ‘‘सारम्भे च अपरिक्कमने च दुक्कटं अदेसितवत्थुकताय , पमाणातिक्कन्तताय च सङ्घादिसेसो’’ति एवं आपत्तियेव विभागदस्सनत्थं।
354.Āpattibhedadassanatthanti tattha ‘‘sārambhe ca aparikkamane ca dukkaṭaṃ adesitavatthukatāya , pamāṇātikkantatāya ca saṅghādiseso’’ti evaṃ āpattiyeva vibhāgadassanatthaṃ.
३६१. अनिट्ठिते कुटिकम्मेति लेपपरियोसाने कुटिकम्मे एकपिण्डमत्तेनपि अनिट्ठिते। ‘‘अञ्ञस्स पुग्गलस्स वा’’ति इदं मूलट्ठस्स अनापत्तिदस्सनत्थं वुत्तं। येन पन लद्धं, तस्सापि तं निट्ठापेन्तस्स ‘‘परेहि विप्पकतं अत्तना परियोसापेति, आपत्ति सङ्घादिसेसस्सा’’तिआदिवचनतो (पारा॰ ३६३) आपत्तियेव। पुब्बे कतकम्मम्पि लद्धकालतो पट्ठाय अत्तनो अत्थायेव कतं नाम होति, तस्मा तेनापि सङ्घस्स वा सामणेरादीनं वा दत्वा निट्ठापेतब्बं। ‘‘अञ्ञस्स वा’’ति इदं अनुपसम्पन्नंयेव सन्धाय वुत्तन्ति गहेतब्बं, केचि पन ‘‘परतो लद्धाय कुटिया निट्ठापने अनापत्तिआदितो पट्ठाय अत्तनो अत्थाय अकतत्ता’’ति वदन्ति। अपचिनितब्बाति याव पाचिना विद्धंसेतब्बा। भूमिसमं कत्वाति पाचिनतलावसानं कत्वा।
361.Aniṭṭhite kuṭikammeti lepapariyosāne kuṭikamme ekapiṇḍamattenapi aniṭṭhite. ‘‘Aññassa puggalassa vā’’ti idaṃ mūlaṭṭhassa anāpattidassanatthaṃ vuttaṃ. Yena pana laddhaṃ, tassāpi taṃ niṭṭhāpentassa ‘‘parehi vippakataṃ attanā pariyosāpeti, āpatti saṅghādisesassā’’tiādivacanato (pārā. 363) āpattiyeva. Pubbe katakammampi laddhakālato paṭṭhāya attano atthāyeva kataṃ nāma hoti, tasmā tenāpi saṅghassa vā sāmaṇerādīnaṃ vā datvā niṭṭhāpetabbaṃ. ‘‘Aññassa vā’’ti idaṃ anupasampannaṃyeva sandhāya vuttanti gahetabbaṃ, keci pana ‘‘parato laddhāya kuṭiyā niṭṭhāpane anāpattiādito paṭṭhāya attano atthāya akatattā’’ti vadanti. Apacinitabbāti yāva pācinā viddhaṃsetabbā. Bhūmisamaṃ katvāti pācinatalāvasānaṃ katvā.
३६४. लेणन्ति पब्बतलेणं। न हेत्थ लेपो घटीयतीति छदनलेपस्स अभावतो वुत्तं, विसुं एव वा अनुञ्ञातत्ता। सचे लेणस्स अन्तो उपरिभागे चित्तकम्मादिकरणत्थं लेपं देन्ति, उल्लित्तकुटिसङ्ख्यं न गच्छति, वट्टति एव। इट्ठकादीहि कतं चतुरस्सकूटागारसण्ठानं एककण्णिकाबद्धं नातिउच्चं पटिस्सयविसेसं ‘‘गुहा’’ति वदन्ति, तादिसं महन्तम्पि उल्लित्तावलित्तं करोन्तस्स अनापत्ति। भूमिगुहन्ति उमङ्गगुहं।
364.Leṇanti pabbataleṇaṃ. Na hettha lepo ghaṭīyatīti chadanalepassa abhāvato vuttaṃ, visuṃ eva vā anuññātattā. Sace leṇassa anto uparibhāge cittakammādikaraṇatthaṃ lepaṃ denti, ullittakuṭisaṅkhyaṃ na gacchati, vaṭṭati eva. Iṭṭhakādīhi kataṃ caturassakūṭāgārasaṇṭhānaṃ ekakaṇṇikābaddhaṃ nātiuccaṃ paṭissayavisesaṃ ‘‘guhā’’ti vadanti, tādisaṃ mahantampi ullittāvalittaṃ karontassa anāpatti. Bhūmiguhanti umaṅgaguhaṃ.
अट्ठकथासूति कुक्कुटच्छिकगेहन्तिआदीसु अट्ठकथासु तिणकुटिका कुक्कुटच्छिकगेहन्ति वत्वा पुन तं विवरन्तेहि अट्ठकथाचरियेहि छदनं दण्डकेहि…पे॰… वुत्ताति योजना दट्ठब्बा। तत्थ दण्डकेहि जालबद्धं कत्वाति दीघतो, तिरियतो च ठपेत्वा वल्लियादीहि बद्धदण्डकेहि जालं विय कत्वा। सो चाति उल्लित्तादिभावो। छदनमेव सन्धाय वुत्तोति छदनस्स अन्तो च बहि च लिम्पनमेव सन्धाय वुत्तो। मत्तिकाकुट्टे भित्तिलेपं विनापि भित्तिया सद्धिं छदनलेपस्स घटनमत्तेनापि आपत्तिसम्भवतो छदनलेपोव पधानन्ति वेदितब्बं। किञ्चापि एवं, अथ खो ‘‘उपचिकामोचनत्थमेव हेट्ठा पासाणकुट्टं कत्वा तं अलिम्पित्वा उपरि लिम्पति, लेपो न घटीयति नाम, अनापत्तियेवा’’तिआदिवचनतो पन छदनलेपघटनत्थं सकलायपि भित्तिया लेपो अवस्सं इच्छितब्बोव तस्सा एकदेसस्स अलेपेपि छदनलेपस्स अघटनतो। तेनाह ‘‘लेपो न घटीयती’’ति। एत्थाति तिणकुटिकायं। न केवलञ्च तिणकुटिकायं एव, लेणगुहादीसुपि सारम्भापरिक्कमनपच्चयापि अनापत्ति एव, इमिना पन नयेन अञ्ञस्सत्थाय कुटिं करोन्तस्सापि सारम्भादिपच्चयापि अनापत्तिभावो अत्थतो दस्सितो एव होतीति।
Aṭṭhakathāsūti kukkuṭacchikagehantiādīsu aṭṭhakathāsu tiṇakuṭikā kukkuṭacchikagehanti vatvā puna taṃ vivarantehi aṭṭhakathācariyehi chadanaṃ daṇḍakehi…pe… vuttāti yojanā daṭṭhabbā. Tattha daṇḍakehi jālabaddhaṃ katvāti dīghato, tiriyato ca ṭhapetvā valliyādīhi baddhadaṇḍakehi jālaṃ viya katvā. So cāti ullittādibhāvo. Chadanameva sandhāya vuttoti chadanassa anto ca bahi ca limpanameva sandhāya vutto. Mattikākuṭṭe bhittilepaṃ vināpi bhittiyā saddhiṃ chadanalepassa ghaṭanamattenāpi āpattisambhavato chadanalepova padhānanti veditabbaṃ. Kiñcāpi evaṃ, atha kho ‘‘upacikāmocanatthameva heṭṭhā pāsāṇakuṭṭaṃ katvā taṃ alimpitvā upari limpati, lepo na ghaṭīyati nāma, anāpattiyevā’’tiādivacanato pana chadanalepaghaṭanatthaṃ sakalāyapi bhittiyā lepo avassaṃ icchitabbova tassā ekadesassa alepepi chadanalepassa aghaṭanato. Tenāha ‘‘lepo na ghaṭīyatī’’ti. Etthāti tiṇakuṭikāyaṃ. Na kevalañca tiṇakuṭikāyaṃ eva, leṇaguhādīsupi sārambhāparikkamanapaccayāpi anāpatti eva, iminā pana nayena aññassatthāya kuṭiṃ karontassāpi sārambhādipaccayāpi anāpattibhāvo atthato dassito eva hotīti.
तत्थ पाळिविरोधं परिहरितुं ‘‘यं पना’’तिआदि वुत्तं। अयञ्हेत्थ अधिप्पायो – अञ्ञस्स उपज्झायादिनो अत्थाय करोन्तस्स सारम्भादिपच्चयापि अनापत्ति एव, यं पन पाळियं ‘‘आपत्तिकारुकानं तिण्णं दुक्कटान’’न्तिआदिवचनं, तं अञ्ञस्सत्थाय करोन्तस्स, न सारम्भादिपच्चया आपत्तिदस्सनत्थं वुत्तं, किञ्चरहि यथासमादिट्ठाय कुटिया अकरणपच्चया आपत्तिदस्सनत्थन्ति। तत्थ यथासमादिट्ठायाति ‘‘भिक्खु समादिसित्वा पक्कमति, ‘कुटिं मे करोथा’ति समादिसति च, देसितवत्थुका च होतु अनारम्भा च सपरिक्कमना चा’’ति एवं कारापकेन आणत्तिक्कमं मुञ्चित्वा करणपच्चयाति अधिप्पायो। कत्थचि पन पोत्थके ‘‘कुटिलक्खणप्पत्तम्पि कुटिं अञ्ञस्स…पे॰… करोन्तस्स अनापत्ती’’ति इमस्स पाठस्स अनन्तरं ‘‘यं पन आपत्ति कारुकान’’न्तिआदिपाठो दिस्सति, सोव युत्ततरो। एवञ्हि सति तत्थ अधिप्पायो पाकटो होति।
Tattha pāḷivirodhaṃ pariharituṃ ‘‘yaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Ayañhettha adhippāyo – aññassa upajjhāyādino atthāya karontassa sārambhādipaccayāpi anāpatti eva, yaṃ pana pāḷiyaṃ ‘‘āpattikārukānaṃ tiṇṇaṃ dukkaṭāna’’ntiādivacanaṃ, taṃ aññassatthāya karontassa, na sārambhādipaccayā āpattidassanatthaṃ vuttaṃ, kiñcarahi yathāsamādiṭṭhāya kuṭiyā akaraṇapaccayā āpattidassanatthanti. Tattha yathāsamādiṭṭhāyāti ‘‘bhikkhu samādisitvā pakkamati, ‘kuṭiṃ me karothā’ti samādisati ca, desitavatthukā ca hotu anārambhā ca saparikkamanā cā’’ti evaṃ kārāpakena āṇattikkamaṃ muñcitvā karaṇapaccayāti adhippāyo. Katthaci pana potthake ‘‘kuṭilakkhaṇappattampi kuṭiṃ aññassa…pe… karontassa anāpattī’’ti imassa pāṭhassa anantaraṃ ‘‘yaṃ pana āpatti kārukāna’’ntiādipāṭho dissati, sova yuttataro. Evañhi sati tattha adhippāyo pākaṭo hoti.
अनापत्तीति वत्वाति वासागारत्थाय एव अनियमितत्ता अनापत्तीति वत्वा। अदेसापेत्वा करोतोति पमाणयुत्तम्पि करोतो। अचित्तकन्ति पण्णत्तिअजाननचित्तेन अचित्तकं। उल्लित्तादीनं अञ्ञतरता, हेट्ठिमप्पमाणसम्भवो, अदेसितवत्थुकता, पमाणातिक्कन्तता, अत्तुद्देसिकता, वासागारता, लेपघटनाति सत्त वा पमाणयुत्तङ्गादीसु छ वा अङ्गानि।
Anāpattīti vatvāti vāsāgāratthāya eva aniyamitattā anāpattīti vatvā. Adesāpetvā karototi pamāṇayuttampi karoto. Acittakanti paṇṇattiajānanacittena acittakaṃ. Ullittādīnaṃ aññataratā, heṭṭhimappamāṇasambhavo, adesitavatthukatā, pamāṇātikkantatā, attuddesikatā, vāsāgāratā, lepaghaṭanāti satta vā pamāṇayuttaṅgādīsu cha vā aṅgāni.
कुटिकारसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ६. कुटिकारसिक्खापदं • 6. Kuṭikārasikkhāpadaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ६. कुटिकारसिक्खापदवण्णना • 6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ६. कुटिकारसिक्खापदवण्णना • 6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ६. कुटिकारसिक्खापदवण्णना • 6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
