| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៦. កុដិការសិក្ខាបទវណ្ណនា
6. Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā
សញ្ញាចិកាយ បនាតិ ឯត្ថ សន្តិ អត្តវាចកោ តតិយត្ថេ និបាតោ, យាចិកាតិ ភាវសាធនោ, តេសញ្ច មជ្ឈេបទលោបសមាសោ។ បនាតិ និបាតមត្តមេវ។ តេនាហ ‘‘សយំ បវត្តិតយាចនា វុច្ចតី’’តិ។ យា ហិ អត្តនា បវត្តិតា, សា អត្តនោ នាម ហោតីតិ អាហ ‘‘តស្មា’’តិអាទិ។ ននុ ន សក្កា យាចនាយេវ កុដិំ កាតុន្តិ អនុយោគំ សន្ធាយ តស្សាធិប្បាយត្ថំ ទស្សេតុំ ‘‘សយំ យាចិតកេហី’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ សយំ យាចិតកេហីតិ ‘‘វាសិំ ទេថ, ផរសុំ ទេថា’’តិអាទិនា (បារា. ៣៤២) សយំ យាចិតកេហិ។ ឧបករណេហីតិ វាសិយាទីហិ។ បរេន ភណ្ឌសាមិកេន ‘‘មម ឥទ’’ន្តិ អបរិច្ចាគារក្ខណគោបនវសេន បរិគ្គហិតំ បរបរិគ្គហិតកំ, បរសន្តកន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ មូលច្ឆេទវសេនាតិ មូលស្ស ឆិន្ទនវសេន, បរសន្តកភាវតោ មោចេត្វា អត្តនោ សន្តកំ កត្វាតិ វុត្តំ ហោតិ។ ឯវញ្ហិ អញ្ញាតកអប្បវារិតដ្ឋានតោ យាចន្តស្ស អញ្ញាតកវិញ្ញត្តិយា ទុក្កដំ។ តាវកាលិកំ បន វដ្ដតីតិ តាវកាលិកំ កត្វា យាចិតុំ វដ្ដតិ។ សកកម្មំ ន យាចិតព្ពាតិ បាណាតិបាតសិក្ខាបទរក្ខណត្ថំ វុត្តំ។ ‘‘ហត្ថកម្មំ ទេថា’’តិ អនិយមេត្វាបិ ន យាចិតព្ពា។ ឯវំ យាចិតា ហិ តេ ‘‘សាធុ, ភន្តេ’’តិ ភិក្ខុំ ឧយ្យោជេត្វា មិគេបិ មារេត្វា អាហរេយ្យុំ។ និយមេត្វា បន ‘‘វិហារេ កិញ្ចិ កត្តព្ពំ អត្ថិ, តត្ថ ហត្ថកម្មំ ទេថា’’តិ យាចិតព្ពា។ ‘‘កុដិ នាម ឧល្លិត្តា វា ហោតិ, អវលិត្តា វា ឧល្លិត្តាវលិត្តា វា’’តិ (បារា. ៣៤៥) បទភាជនេ វុត្តត្តា ‘‘កុដិន្តិ ឧល្លិត្តាទីសុ អញ្ញតរ’’ន្តិ វុត្តំ។ តត្ថ ឧទ្ធំ មុខំ លិត្តា ឧល្លិត្តា។ អន្តោ លិម្បន្តា ហិ ឯវំ លិម្បន្តិ។ អធោ មុខំ លិត្តា អវលិត្តា។ ពហិ លិម្បន្តា ហិ ឯវំ លិម្បន្តិ។ តេនាហ ‘‘តត្ថ ឧល្លិត្តា នាមា’’តិអាទិ។ បិដ្ឋសង្ឃាដោតិ ទ្វារពាហា។ ‘‘សុធាយ វា មត្តិកាយ វា’’តិ ឯតេន ឋបេត្វា ឥមេ ទ្វេ លេបេ អវសេសោ ភស្មាគោមយាទិភេទោ អលេបោតិ ទស្សេតិ។
Saññācikāyapanāti ettha santi attavācako tatiyatthe nipāto, yācikāti bhāvasādhano, tesañca majjhepadalopasamāso. Panāti nipātamattameva. Tenāha ‘‘sayaṃ pavattitayācanā vuccatī’’ti. Yā hi attanā pavattitā, sā attano nāma hotīti āha ‘‘tasmā’’tiādi. Nanu na sakkā yācanāyeva kuṭiṃ kātunti anuyogaṃ sandhāya tassādhippāyatthaṃ dassetuṃ ‘‘sayaṃ yācitakehī’’tiādimāha. Tattha sayaṃ yācitakehīti ‘‘vāsiṃ detha, pharasuṃ dethā’’tiādinā (pārā. 342) sayaṃ yācitakehi. Upakaraṇehīti vāsiyādīhi. Parena bhaṇḍasāmikena ‘‘mama ida’’nti apariccāgārakkhaṇagopanavasena pariggahitaṃ parapariggahitakaṃ, parasantakanti vuttaṃ hoti. Mūlacchedavasenāti mūlassa chindanavasena, parasantakabhāvato mocetvā attano santakaṃ katvāti vuttaṃ hoti. Evañhi aññātakaappavāritaṭṭhānato yācantassa aññātakaviññattiyā dukkaṭaṃ. Tāvakālikaṃ pana vaṭṭatīti tāvakālikaṃ katvā yācituṃ vaṭṭati. Sakakammaṃ na yācitabbāti pāṇātipātasikkhāpadarakkhaṇatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Hatthakammaṃ dethā’’ti aniyametvāpi na yācitabbā. Evaṃ yācitā hi te ‘‘sādhu, bhante’’ti bhikkhuṃ uyyojetvā migepi māretvā āhareyyuṃ. Niyametvā pana ‘‘vihāre kiñci kattabbaṃ atthi, tattha hatthakammaṃ dethā’’ti yācitabbā. ‘‘Kuṭi nāma ullittā vā hoti, avalittā vā ullittāvalittā vā’’ti (pārā. 345) padabhājane vuttattā ‘‘kuṭinti ullittādīsu aññatara’’nti vuttaṃ. Tattha uddhaṃ mukhaṃ littā ullittā. Anto limpantā hi evaṃ limpanti. Adho mukhaṃ littā avalittā. Bahi limpantā hi evaṃ limpanti. Tenāha ‘‘tattha ullittā nāmā’’tiādi. Piṭṭhasaṅghāṭoti dvārabāhā. ‘‘Sudhāya vā mattikāya vā’’ti etena ṭhapetvā ime dve lepe avaseso bhasmāgomayādibhedo alepoti dasseti.
យស្មា បន សញ្ញាចិកាយ កុដិំ ករោន្តេនាបិ ឥធ វុត្តនយេនេវ បដិបជ្ជិតព្ពំ, តស្មា ‘‘សយំ វា ករោន្តេន អាណត្តិយា វា ការាបេន្តេនា’’តិ វុត្តំ។ ឯត្ថ ច ‘‘សយំ វា ករោន្តេនា’’តិ ឥមិនា សាមត្ថិយតោ លព្ភមានមត្ថមាហ, ន តុ បទត្ថតោ។ ‘‘អាណត្តិយា វា ការាបេន្តេនា’’តិ (បារា. អដ្ឋ. ២.៣៤៨-៣៤៩) បន បទត្ថតោ។ ឯវញ្ច កត្វា យទិ បន ‘‘ករោន្តេន វា ការាបេន្តេន វា’’តិ វទេយ្យ, ព្យញ្ជនំ វិលោមិតំ ភវេយ្យ។ ន ហិ ការាបេន្តោ ករោន្តោ នាម ហោតីតិ ឯទិសី ចោទនា អនវកាសាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ នត្ថិ សាមី បតិ ឯតិស្សាតិ អសាមិកា, តំ អសាមិកំ, អនិស្សរន្តិ អត្ថោ។ អនិស្សរតា ចេត្ថ ការាបនេនាតិ អាហ ‘‘ការេតា ទាយកេន វិរហិត’’ន្តិ។ ឧទ្ទេសោតិ ឧទ្ទិសិតព្ពោ។
Yasmā pana saññācikāya kuṭiṃ karontenāpi idha vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ, tasmā ‘‘sayaṃ vā karontena āṇattiyā vā kārāpentenā’’ti vuttaṃ. Ettha ca ‘‘sayaṃ vā karontenā’’ti iminā sāmatthiyato labbhamānamatthamāha, na tu padatthato. ‘‘Āṇattiyā vā kārāpentenā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.348-349) pana padatthato. Evañca katvā yadi pana ‘‘karontena vā kārāpentena vā’’ti vadeyya, byañjanaṃ vilomitaṃ bhaveyya. Na hi kārāpento karonto nāma hotīti edisī codanā anavakāsāti daṭṭhabbaṃ. Natthi sāmī pati etissāti asāmikā, taṃ asāmikaṃ, anissaranti attho. Anissaratā cettha kārāpanenāti āha ‘‘kāretā dāyakena virahita’’nti. Uddesoti uddisitabbo.
តត្រាតិ សាមិស្មិំ ភុម្មវចនន្តិ អាហ ‘‘តស្សា កុដិយា’’តិ។ ទីឃសោតិ និស្សក្កវចនន្តិ អាហ ‘‘ទីឃតោ’’តិ។ ពហិកុដ្ដេតិ កុដ្ដស្ស ពហិ, ថុសេន មិស្សកោ បិណ្ឌោ ថុសបិណ្ឌោ, តស្ស បរិយន្តោ ថុសបិណ្ឌបរិយន្តោ, តេន, ថុសមិស្សកមត្តិកាបិណ្ឌបរិយន្តេនាតិ វុត្តំ ហោតិ។ ថុសបិណ្ឌស្សូបរិ សេតកម្មំ បន អព្ពោហារិកំ។ អព្ភន្តរេ ភវោ អព្ភន្តរិមោ, តេន។ យត្ថាតិ យស្សំ កុដិយំ។ បមាណយុត្តោតិ បកតិវិទត្ថិយា នវវិទត្ថិបមាណោ។ ‘‘តិរិយំ សត្តន្តរា’’តិ (បារា. ៣៤៨) ឧក្កំសតោ បមាណស្ស វុត្តត្តា ‘‘ហេដ្ឋិមកោដិយា ចតុហត្ថវិត្ថារា ន ហោតី’’តិ វុត្តំ។
Tatrāti sāmismiṃ bhummavacananti āha ‘‘tassā kuṭiyā’’ti. Dīghasoti nissakkavacananti āha ‘‘dīghato’’ti. Bahikuṭṭeti kuṭṭassa bahi, thusena missako piṇḍo thusapiṇḍo, tassa pariyanto thusapiṇḍapariyanto, tena, thusamissakamattikāpiṇḍapariyantenāti vuttaṃ hoti. Thusapiṇḍassūpari setakammaṃ pana abbohārikaṃ. Abbhantare bhavo abbhantarimo, tena. Yatthāti yassaṃ kuṭiyaṃ. Pamāṇayuttoti pakatividatthiyā navavidatthipamāṇo. ‘‘Tiriyaṃ sattantarā’’ti (pārā. 348) ukkaṃsato pamāṇassa vuttattā ‘‘heṭṭhimakoṭiyā catuhatthavitthārā na hotī’’ti vuttaṃ.
សោធេត្វាតិ សមតលសីមមណ្ឌលសទិសំ កត្វា។ បទភាជនេ វុត្តនយេន សង្ឃំ តិក្ខត្តុំ យាចិត្វាតិ ‘‘សង្ឃំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា វុឌ្ឍានំ ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ ‘អហំ, ភន្តេ, សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អសាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ, សោហំ, ភន្តេ, សង្ឃំ កុដិវត្ថុឱលោកនំ យាចាមី’’’តិ (បារា. ៣៤៩) បទភាជនេ វុត្តនយេន តិក្ខត្តុំ យាចិត្វា។ សង្ឃេន វា សម្មតាតិ បទភាជនិយំ (បារា. ៣៥០) វុត្តេន ញត្តិទុតិយកម្មេន, អបលោកនកម្មវសេន វា សង្ឃេន សម្មតា។ វត្ថូតិ កុដិវត្ថុ។ អនារម្ភន្តិ អនុបទ្ទវំ។ បរិតោ កមតិ គច្ឆតិ ឯត្ថាតិ បរិក្កមនំ, តេន សហ វត្តតីតិ សបរិក្កមនំ, សឧបចារន្តិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘តេហិ ភិក្ខូហី’’តិអាទិ។
Sodhetvāti samatalasīmamaṇḍalasadisaṃ katvā. Padabhājane vuttanayena saṅghaṃ tikkhattuṃ yācitvāti ‘‘saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo ‘ahaṃ, bhante, saññācikāya kuṭiṃ kattukāmo asāmikaṃ attuddesaṃ, sohaṃ, bhante, saṅghaṃ kuṭivatthuolokanaṃ yācāmī’’’ti (pārā. 349) padabhājane vuttanayena tikkhattuṃ yācitvā. Saṅghena vā sammatāti padabhājaniyaṃ (pārā. 350) vuttena ñattidutiyakammena, apalokanakammavasena vā saṅghena sammatā. Vatthūti kuṭivatthu. Anārambhanti anupaddavaṃ. Parito kamati gacchati etthāti parikkamanaṃ, tena saha vattatīti saparikkamanaṃ, saupacāranti attho. Tenāha ‘‘tehi bhikkhūhī’’tiādi.
កិបិល្លិកាទីនន្តិ ឯត្ថ កិបិល្លិកា (បារា. អដ្ឋ. ២.៣៥៣) នាម រត្តកាឡបិង្គលាទិភេទា យា កាចិ, តា អាទិ យេសំ តានិ កិបិល្លិកាទីនិ, តេសំ។ អាទិសទ្ទេន ឧបចិកាទីនំ សង្គហណំ។ អាសយោតិ និពទ្ធវសនដ្ឋានំ, សោ អាទិ យេសំ តេ អាសយាទយោ, តេហិ។ អាទិសទ្ទេន ចេត្ថ និស្សិតស្ស គហណំ។ សោឡសហិ ឧបទ្ទវេហីតិ ‘‘កិបិល្លិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ឧបចិកានំ វា ឧន្ទូរានំ វា អហីនំ វា វិច្ឆិកានំ វា សតបទីនំ វា ហត្ថីនំ វា អស្សានំ វា សីហានំ វា ព្យគ្ឃានំ វា ទីបីនំ វា អច្ឆានំ វា តរច្ឆានំ វា យេសំ កេសញ្ចិ តិរច្ឆានគតានំ បាណានំ វា អាសយោ ហោតិ, បុព្ពណ្ណនិស្សិតំ វា ហោតិ, អបរណ្ណអព្ភាឃាតអាឃាតនសុសានឧយ្យានរាជវត្ថុហត្ថិសាលាអស្សសាលាពន្ធនាគារបានាគារសូនរច្ឆាចច្ចរសភាសំសរណនិស្សិតំ វា ហោតី’’តិ (បារា. ៣៥៣) ឯវំ វុត្តេហិ សោឡសហិ ឧបទ្ទវេហិ។ តត្ថ ច អព្ភាឃាតំ (បារា. អដ្ឋ. ២.៣៥៣) នាម ការណាឃរំ។ អាឃាតនំ នាម ធម្មគន្ធិកា។ សុសានន្តិ មហាសុសានំ។ សំសរណំ នាម អនិព្ពិជ្ឈគមនីយោ គតបច្ចាគតមគ្គោ។
Kipillikādīnanti ettha kipillikā (pārā. aṭṭha. 2.353) nāma rattakāḷapiṅgalādibhedā yā kāci, tā ādi yesaṃ tāni kipillikādīni, tesaṃ. Ādisaddena upacikādīnaṃ saṅgahaṇaṃ. Āsayoti nibaddhavasanaṭṭhānaṃ, so ādi yesaṃ te āsayādayo, tehi. Ādisaddena cettha nissitassa gahaṇaṃ. Soḷasahi upaddavehīti ‘‘kipillikānaṃ vā āsayo hoti, upacikānaṃ vā undūrānaṃ vā ahīnaṃ vā vicchikānaṃ vā satapadīnaṃ vā hatthīnaṃ vā assānaṃ vā sīhānaṃ vā byagghānaṃ vā dīpīnaṃ vā acchānaṃ vā taracchānaṃ vā yesaṃ kesañci tiracchānagatānaṃ pāṇānaṃ vā āsayo hoti, pubbaṇṇanissitaṃ vā hoti, aparaṇṇaabbhāghātaāghātanasusānauyyānarājavatthuhatthisālāassasālābandhanāgārapānāgārasūnaracchācaccarasabhāsaṃsaraṇanissitaṃ vā hotī’’ti (pārā. 353) evaṃ vuttehi soḷasahi upaddavehi. Tattha ca abbhāghātaṃ (pārā. aṭṭha. 2.353) nāma kāraṇāgharaṃ. Āghātanaṃ nāma dhammagandhikā. Susānanti mahāsusānaṃ. Saṃsaraṇaṃ nāma anibbijjhagamanīyo gatapaccāgatamaggo.
អាវិជ្ឈិតុំ សក្កុណេយ្យតាយាតិ ឆិន្នតដាទីនមភាវតោ អនុបរិយាយិតុំ សក្កុណេយ្យតាយ។ តេន ភិក្ខុនាតិ កុដិការកេន ភិក្ខុនា។ យាចិតេហីតិ ‘‘ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា វុឌ្ឍានំ ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ ‘អហំ, ភន្តេ, សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អសាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ, សោហំ, ភន្តេ, សង្ឃំ កុដិវត្ថុទេសនំ យាចាមី’’’តិ (បារា. ៣៥១) តិក្ខត្តុំ យាចិតេហិ។ ញត្តិទុតិយេន កម្មេនាតិ –
Āvijjhituṃ sakkuṇeyyatāyāti chinnataṭādīnamabhāvato anupariyāyituṃ sakkuṇeyyatāya. Tena bhikkhunāti kuṭikārakena bhikkhunā. Yācitehīti ‘‘ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo ‘ahaṃ, bhante, saññācikāya kuṭiṃ kattukāmo asāmikaṃ attuddesaṃ, sohaṃ, bhante, saṅghaṃ kuṭivatthudesanaṃ yācāmī’’’ti (pārā. 351) tikkhattuṃ yācitehi. Ñattidutiyena kammenāti –
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អសាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ, សោ សង្ឃំ កុដិវត្ថុទេសនំ យាចតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ទេសេយ្យ។ ឯសា ញត្តិ។ សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អសាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ, សោ សង្ឃំ កុដិវត្ថុទេសនំ យាចតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ទេសេតិ, យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុស្ស ទេសនា, សោ តុណ្ហស្ស។ យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។ ទេសិតំ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុ, ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ –
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu saññācikāya kuṭiṃ kattukāmo asāmikaṃ attuddesaṃ, so saṅghaṃ kuṭivatthudesanaṃ yācati. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmassa bhikkhuno kuṭivatthuṃ deseyya. Esā ñatti. Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu saññācikāya kuṭiṃ kattukāmo asāmikaṃ attuddesaṃ, so saṅghaṃ kuṭivatthudesanaṃ yācati. Saṅgho itthannāmassa bhikkhuno kuṭivatthuṃ deseti, yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno kuṭivatthussa desanā, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya. Desitaṃ saṅghena itthannāmassa bhikkhuno kuṭivatthu, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti –
ឯវំ បទភាជនេ វុត្តេន ញត្តិទុតិយេន កម្មេន។ អាឡវិកា នាម អាឡវិរដ្ឋេ ជាតា ទារកា, តេ បព្ពជិតកាលេបិ ‘‘អាឡវិកា’’ត្វេវ បញ្ញាយិំសុ។ តេ សន្ធាយ វុត្តំ អាឡវិកេ ភិក្ខូ’’តិ។ លេបេ ឃដិតេតិ (បារា. អដ្ឋ. ២.៣៥៣) អន្តោលេបេ វា អន្តោលេបេន សទ្ធិំ ភិត្តិញ្ច ឆទនញ្ច ឯកាពទ្ធំ កត្វា ឃដិតេ, ពហិលេបេ វា ពហិលេបេន សទ្ធិំ ឃដិតេ។ ទ្វេ ច ទុក្កដានិ សារម្ភអបរិក្កមនវសេន។ ឧភយវិបន្នាតិ ឧភយេហិ ទេសនាបមាណេហិ វិបន្នា វិរហិតា ឧភយវិបន្នា, អទេសិតវត្ថុកា បមាណាតិក្កន្តាតិ អត្ថោ។ តស្មិន្តិ ទ្វារពន្ធេ វា វាតបានេ វា។ លេបោ ន ឃដិយតីតិ បុព្ពេ ទិន្នលេបោ ទ្វារពន្ធេន វា វាតបានេន វា សទ្ធិំ ន ឃដិយតិ, ឯកាពទ្ធំ ហុត្វា ន តិដ្ឋតីតិ វុត្តំ ហោតិ។ តន្តិ ទ្វារពន្ធំ វា វាតបានំ វា បរាមសតិ។ បឋមមេវាតិ លេបកិច្ចស្ស និដ្ឋិតត្តា ទ្វារពន្ធវាតបានានំ ឋបនតោ បុព្ពេយេវ, លេបស្ស និដ្ឋិតក្ខណេយេវាតិ អធិប្បាយោ។ ‘‘ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ (បារា. ៣៥៥) បទភាជនិយំ វុត្តត្តា ‘‘កេវលំ សារម្ភាយា’’តិអាទិ វុត្តំ។ វិប្បកតន្តិ អនិដ្ឋិតំ។ អញ្ញស្ស ទទតោ ចាតិ អញ្ញស្ស បុគ្គលស្ស វា សង្ឃស្ស វា ទទតោ ច។ គុហា នាម ឥដ្ឋកគុហា វា សិលាគុហា វា ទារុគុហា វា ភូមិគុហា វា។ តិណកុដិ នាម សត្តភូមិកោបិ បាសាទោ តិណច្ឆទនោ ‘‘តិណកុដិកា’’តិ វុច្ចតិ។ អញ្ញស្សាតិ អាចរិយស្ស វា ឧបជ្ឈាយស្ស វា សង្ឃស្ស វា។ វាសាគារំ ឋបេត្វាតិ (បារា. អដ្ឋ. ២.៣៦៤) អត្តនោ វសនត្ថាយ វាសាគារំ ឋបេត្វា។ ឧបោសថាគារាទីសូតិ ឯត្ថ អាទិសទ្ទេន ជន្តាឃរភោជនសាលាអគ្គិសាលានំ គហណំ។ ហេដ្ឋិមបមាណសម្ភវោតិ ចតុហត្ថវិត្ថិណ្ណតា។ អទេសាបេត្វា ករោតោតិ វត្ថុំ អទេសាបេត្វា បមាណាតិក្កន្តំ, បមាណយុត្តំ វា ករោតោ។ ឯត្ថ ច វត្ថុនោ អទេសាបនំ អកិរិយា។ កុដិករណំ កិរិយា។
Evaṃ padabhājane vuttena ñattidutiyena kammena. Āḷavikā nāma āḷaviraṭṭhe jātā dārakā, te pabbajitakālepi ‘‘āḷavikā’’tveva paññāyiṃsu. Te sandhāya vuttaṃ āḷavike bhikkhū’’ti. Lepe ghaṭiteti (pārā. aṭṭha. 2.353) antolepe vā antolepena saddhiṃ bhittiñca chadanañca ekābaddhaṃ katvā ghaṭite, bahilepe vā bahilepena saddhiṃ ghaṭite. Dve ca dukkaṭāni sārambhaaparikkamanavasena. Ubhayavipannāti ubhayehi desanāpamāṇehi vipannā virahitā ubhayavipannā, adesitavatthukā pamāṇātikkantāti attho. Tasminti dvārabandhe vā vātapāne vā. Lepo na ghaṭiyatīti pubbe dinnalepo dvārabandhena vā vātapānena vā saddhiṃ na ghaṭiyati, ekābaddhaṃ hutvā na tiṭṭhatīti vuttaṃ hoti. Tanti dvārabandhaṃ vā vātapānaṃ vā parāmasati. Paṭhamamevāti lepakiccassa niṭṭhitattā dvārabandhavātapānānaṃ ṭhapanato pubbeyeva, lepassa niṭṭhitakkhaṇeyevāti adhippāyo. ‘‘Bhikkhu kuṭiṃ karoti desitavatthukaṃ pamāṇikaṃ sārambhaṃ saparikkamanaṃ, āpatti dukkaṭassa. Bhikkhu kuṭiṃ karoti desitavatthukaṃ pamāṇikaṃ anārambhaṃ aparikkamanaṃ, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 355) padabhājaniyaṃ vuttattā ‘‘kevalaṃ sārambhāyā’’tiādi vuttaṃ. Vippakatanti aniṭṭhitaṃ. Aññassa dadato cāti aññassa puggalassa vā saṅghassa vā dadato ca. Guhā nāma iṭṭhakaguhā vā silāguhā vā dāruguhā vā bhūmiguhā vā. Tiṇakuṭi nāma sattabhūmikopi pāsādo tiṇacchadano ‘‘tiṇakuṭikā’’ti vuccati. Aññassāti ācariyassa vā upajjhāyassa vā saṅghassa vā. Vāsāgāraṃ ṭhapetvāti (pārā. aṭṭha. 2.364) attano vasanatthāya vāsāgāraṃ ṭhapetvā. Uposathāgārādīsūti ettha ādisaddena jantāgharabhojanasālāaggisālānaṃ gahaṇaṃ. Heṭṭhimapamāṇasambhavoti catuhatthavitthiṇṇatā. Adesāpetvā karototi vatthuṃ adesāpetvā pamāṇātikkantaṃ, pamāṇayuttaṃ vā karoto. Ettha ca vatthuno adesāpanaṃ akiriyā. Kuṭikaraṇaṃ kiriyā.
កុដិការសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kuṭikārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
