| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮಾನವತ್ಥು-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
೨. ಲಖುಮಾವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ
2. Lakhumāvimānavaṇṇanā
ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನಾತಿ ಲಖುಮಾವಿಮಾನಂ। ತಸ್ಸ ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಭಗವತಿ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೇ ಕೇವಟ್ಟದ್ವಾರಂ ನಾಮ ಬಾರಾಣಸಿನಗರಸ್ಸ ಏಕಂ ದ್ವಾರಂ, ತಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ನಿವಿಟ್ಠಗಾಮೋಪಿ ‘‘ಕೇವಟ್ಟದ್ವಾರ’’ನ್ತ್ವೇವ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ತತ್ಥ ಲಖುಮಾ ನಾಮ ಏಕಾ ಇತ್ಥೀ ಸದ್ಧಾ ಪಸನ್ನಾ ಬುದ್ಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ತೇನ ದ್ವಾರೇನ ಪವಿಸನ್ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಗೇಹಂ ನೇತ್ವಾ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ದತ್ವಾ ತೇನೇವ ಪರಿಚಯೇನ ಸದ್ಧಾಯ ವಡ್ಢಮಾನಾಯ ಆಸನಸಾಲಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆಸನಂ ಉಪನೇತಿ, ಪಾನೀಯಂ ಪರಿಭೋಜನೀಯಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ। ಯಞ್ಚ ಓದನಕುಮ್ಮಾಸಡಾಕಾದಿ ಅತ್ತನೋ ಗೇಹೇ ವಿಜ್ಜತಿ, ತಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದೇತಿ। ಸಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಸಮಾಹಿತಾ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇನ್ತೀ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ। ಸಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಮಹತಿ ವಿಮಾನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅಚ್ಛರಾಸಹಸ್ಸಞ್ಚಸ್ಸಾ ಪರಿವಾರೋ ಅಹೋಸಿ। ಸಾ ತತ್ಥ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತೀ ಪಮೋದಮಾನಾ ವಿಚರತಿ। ತಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ದೇವಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನಾ’’ತಿಆದಿಗಾಥಾಹಿ ಪುಚ್ಛೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ತೇನ ವುತ್ತಂ –
Abhikkantenavaṇṇenāti lakhumāvimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavati bārāṇasiyaṃ viharante kevaṭṭadvāraṃ nāma bārāṇasinagarassa ekaṃ dvāraṃ, tassa avidūre niviṭṭhagāmopi ‘‘kevaṭṭadvāra’’ntveva paññāyittha. Tattha lakhumā nāma ekā itthī saddhā pasannā buddhisampannā tena dvārena pavisante bhikkhū disvā vanditvā attano gehaṃ netvā kaṭacchubhikkhaṃ datvā teneva paricayena saddhāya vaḍḍhamānāya āsanasālaṃ kāretvā tattha paviṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ āsanaṃ upaneti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapeti. Yañca odanakummāsaḍākādi attano gehe vijjati, taṃ bhikkhūnaṃ deti. Sā bhikkhūnaṃ santike dhammaṃ sutvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāya samāhitā hutvā vipassanākammaṭṭhānaṃ uggahetvā vipassanaṃ ussukkāpentī upanissayasampannatāya na cirasseva sotāpattiphale patiṭṭhahi. Sā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane mahati vimāne nibbatti, accharāsahassañcassā parivāro ahosi. Sā tattha dibbasampattiṃ anubhavantī pamodamānā vicarati. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno devacārikaṃ caranto ‘‘abhikkantena vaṇṇenā’’tiādigāthāhi pucchīti sabbaṃ vuttanayameva. Tena vuttaṃ –
೧೭೩.
173.
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನ, ಯಾ ತ್ವಂ ತಿಟ್ಠಸಿ ದೇವತೇ।
‘‘Abhikkantena vaṇṇena, yā tvaṃ tiṭṭhasi devate;
ಓಭಾಸೇನ್ತೀ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಓಸಧೀ ವಿಯ ತಾರಕಾ॥
Obhāsentī disā sabbā, osadhī viya tārakā.
೧೭೪.
174.
‘‘ಕೇನ ತೇತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ, ಕೇನ ತೇ ಇಧ ಮಿಜ್ಝತಿ।
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚ ತೇ ಭೋಗಾ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಮನಸೋ ಪಿಯಾ॥
Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.
೧೭೫.
175.
‘‘ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ದೇವಿ ಮಹಾನುಭಾವೇ, ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ ಕಿಮಕಾಸಿ ಪುಞ್ಞಂ।
‘‘Pucchāmi taṃ devi mahānubhāve, manussabhūtā kimakāsi puññaṃ;
ಕೇನಾಸಿ ಏವಂ ಜಲಿತಾನುಭಾವಾ, ವಣ್ಣೋ ಚ ತೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀ’’ತಿ॥
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
೧೭೬.
176.
‘‘ಸಾ ದೇವತಾ ಅತ್ತಮನಾ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇನ ಪುಚ್ಛಿತಾ।
‘‘Sā devatā attamanā, moggallānena pucchitā;
ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠಾ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಯಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ’’॥
Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
೧೭೭.
177.
‘‘ಕೇವಟ್ಟದ್ವಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ಅಹು ಮಯ್ಹಂ ನಿವೇಸನಂ।
‘‘Kevaṭṭadvārā nikkhamma, ahu mayhaṃ nivesanaṃ;
ತತ್ಥ ಸಞ್ಚರಮಾನಾನಂ, ಸಾವಕಾನಂ ಮಹೇಸಿನಂ॥
Tattha sañcaramānānaṃ, sāvakānaṃ mahesinaṃ.
೧೭೮.
178.
‘‘ಓದನಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಡಾಕಂ, ಲೋಣಸೋವೀರಕಞ್ಚಹಂ।
‘‘Odanaṃ kummāsaṃ ḍākaṃ, loṇasovīrakañcahaṃ;
ಅದಾಸಿಂ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ॥
Adāsiṃ ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
೧೭೯.
179.
‘‘ಚಾತುದ್ದಸಿಂ ಪಞ್ಚದಸಿಂ, ಯಾ ಚ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಅಟ್ಠಮೀ।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
ಪಾಟಿಹಾರಿಯಪಕ್ಖಞ್ಚ, ಅಟ್ಠಙ್ಗಸುಸಮಾಗತಂ॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāgataṃ.
೧೮೦.
180.
‘‘ಉಪೋಸಥಂ ಉಪವಸಿಸ್ಸಂ, ಸದಾ ಸೀಲೇಸು ಸಂವುತಾ।
‘‘Uposathaṃ upavasissaṃ, sadā sīlesu saṃvutā;
ಸಞ್ಞಮಾ ಸಂವಿಭಾಗಾ ಚ, ವಿಮಾನಂ ಆವಸಾಮಹಂ॥
Saññamā saṃvibhāgā ca, vimānaṃ āvasāmahaṃ.
೧೮೧.
181.
‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರತಾ, ಮುಸಾವಾದಾ ಚ ಸಞ್ಞತಾ।
‘‘Pāṇātipātā viratā, musāvādā ca saññatā;
ಥೇಯ್ಯಾ ಚ ಅತಿಚಾರಾ ಚ, ಮಜ್ಜಪಾನಾ ಚ ಆರಕಾ॥
Theyyā ca aticārā ca, majjapānā ca ārakā.
೧೮೨.
182.
‘‘ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ರತಾ, ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನ ಕೋವಿದಾ।
‘‘Pañcasikkhāpade ratā, ariyasaccāna kovidā;
ಉಪಾಸಿಕಾ ಚಕ್ಖುಮತೋ, ಗೋತಮಸ್ಸ ಯಸಸ್ಸಿನೋ॥
Upāsikā cakkhumato, gotamassa yasassino.
೧೮೩.
183.
‘‘ತೇನ ಮೇತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ…ಪೇ॰… ವಣ್ಣೋ ಚ ಮೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀ’’ತಿ॥
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
ಮಮ ಚ, ಭನ್ತೇ, ವಚನೇನ ಭಗವತೋ ಪಾದೇ ಸಿರಸಾ ವನ್ದೇಯ್ಯಾಸಿ ‘‘ಲಖುಮಾ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ, ಉಪಾಸಿಕಾ ಭಗವತೋ ಪಾದೇ ಸಿರಸಾ ವನ್ದತೀ’’ತಿ। ಅನಚ್ಛರಿಯಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ಯಂ ಮಂ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ। ತಂ ಭಗವಾ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲೇ ಬ್ಯಾಕಾಸೀತಿ।
Mama ca, bhante, vacanena bhagavato pāde sirasā vandeyyāsi ‘‘lakhumā nāma, bhante, upāsikā bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Anacchariyaṃ kho panetaṃ, bhante, yaṃ maṃ bhagavā aññatarasmiṃ sāmaññaphale byākareyya. Taṃ bhagavā sakadāgāmiphale byākāsīti.
೧೭೭. ತತ್ಥ ಕೇವಟ್ಟದ್ವಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮಾತಿ ಕೇವಟ್ಟದ್ವಾರತೋ ನಿಕ್ಖಮನಟ್ಠಾನೇ।
177. Tattha kevaṭṭadvārā nikkhammāti kevaṭṭadvārato nikkhamanaṭṭhāne.
೧೭೮. ಡಾಕನ್ತಿ ತಣ್ಡುಲೇಯ್ಯಕಾದಿಸಾಕಬ್ಯಞ್ಜನಂ। ಲೋಣಸೋವೀರಕನ್ತಿ ಧಞ್ಞರಸಾದೀಹಿ ಬಹೂಹಿ ಸಮ್ಭಾರೇಹಿ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ ಏಕಂ ಪಾನಕಂ। ‘‘ಆಚಾಮಕಞ್ಜಿಕಲೋಣೂದಕ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
178.Ḍākanti taṇḍuleyyakādisākabyañjanaṃ. Loṇasovīrakanti dhaññarasādīhi bahūhi sambhārehi sampādetabbaṃ ekaṃ pānakaṃ. ‘‘Ācāmakañjikaloṇūdaka’’ntipi vadanti.
ಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾವಸಾನೇ ಸಾ ಥೇರಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪಾಪುಣಿ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತರಾವಿಧಾನೇ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ಏವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Pucchāvissajjanāvasāne sā therassa dhammadesanāya sakadāgāmiphalaṃ pāpuṇi. Sesaṃ uttarāvidhāne vuttanayānusārena eva veditabbaṃ.
ಲಖುಮಾವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Lakhumāvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ವಿಮಾನವತ್ಥುಪಾಳಿ • Vimānavatthupāḷi / ೨. ಲಖುಮಾವಿಮಾನವತ್ಥು • 2. Lakhumāvimānavatthu
