| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ
5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
೨೩. ‘‘ಲಕ್ಖಣಹಾರಸ್ಸ ವಿಸಯಂ ಪುಚ್ಛತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಕೋ ಪನ ತಸ್ಸ ವಿಸಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಸಮಾನಲಕ್ಖಣಾ ಅವುತ್ತಧಮ್ಮಾ। ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮಾರದ್ಧಾಯ ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾದಯೋ ಸುಖೇನೇವ ಸಿಜ್ಝನ್ತೀತಿ ತಬ್ಬಚನೇನ ವೇದನಾಗತಾಸತಿಆದೀನಂ ವುತ್ತಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವೇನ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾತಿ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಸದ್ಧಾನುಗ್ಗಹಿತಾನಿ ವೀರಿಯಸತಿಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಾಧನಂ, ಏವಂ ಇತರೇಸಮ್ಪೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಅಯಂ ಅತ್ಥೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮೇವ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೫೧) ಪರತೋ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಕಲಕ್ಖಣತಾನಿದ್ದೇಸೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪರತೋತಿ ಚತುಬ್ಯೂಹಹಾರವಣ್ಣನಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೦)।
23.‘‘Lakkhaṇahārassa visayaṃ pucchatī’’ti vuttaṃ, ‘‘ko pana tassa visayo’’ti vutte samānalakkhaṇā avuttadhammā. Kāyānupassanāya samāraddhāya vedanānupassanādayo sukheneva sijjhantīti tabbacanena vedanāgatāsatiādīnaṃ vuttabhāvo dassito satipaṭṭhānabhāvena ekalakkhaṇattāti kāyānupassanāsatipaṭṭhānassa saddhānuggahitāni vīriyasatisamādhipaññindriyāni sādhanaṃ, evaṃ itaresampīti katvā vuttaṃ. Ayaṃ attho aṭṭhakathāyameva (netti. aṭṭha. 51) parato āgamissati. Iminā nayena sesesupi ekalakkhaṇatāniddesesu attho veditabbo. Paratoti catubyūhahāravaṇṇanāyaṃ (netti. aṭṭha. 20).
ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸತೋತಿ ವೇದನಾದಯೋಪಿ ಏತ್ಥ ಸಿತಾ ಏತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಾತಿ ಕಾಯೇ ವೇದನಾದಿಅನುಪಸ್ಸನಾಪಸಙ್ಗೇಪಿ ಆಪನ್ನೇ ತದಸಮ್ಮಿಸ್ಸತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Asammissatoti vedanādayopi ettha sitā ettha paṭisandhāti kāye vedanādianupassanāpasaṅgepi āpanne tadasammissatoti attho.
ಅವಯವಿಗಾಹಸಮಞ್ಞಾತಿಧಾವನಸಾರಾದಾನಾಭಿನಿವೇಸನಿಸೇಧನತ್ಥಂ ಕಾಯಂ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೇಹಿ, ತಾನಿ ಚ ಕೇಸಾದೀಹಿ, ಕೇಸಾದಿಕೇ ಚ ಭೂತುಪಾದಾಯರೂಪೇಹಿ ವಿನಿಬ್ಭುಜಿತುಂ ‘‘ತಥಾ ನ ಕಾಯೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಪಾಸಾದಾದಿನಗರಾವಯವಸಮೂಹೇ ಅವಯವಿವಾದಿನೋಪಿ ಅವಯವಿಗಾಹಣಂ ಕರೋನ್ತಿ। ನಗರಂ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಪನ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಸಮಞ್ಞಾತಿಧಾವನಂ ಸಿಯಾತಿ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾದಿಸಮಞ್ಞಾತಿಧಾವನೇ ನಗರನಿದಸ್ಸನಂ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಸತ್ತಾದಿಕೋ। ಯಂ ಪಸ್ಸತಿ ಇತ್ಥಿಂ, ಪುರಿಸಂ ವಾ। ನನು ಚಕ್ಖುನಾ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸದಸ್ಸನಂ ನತ್ಥೀತಿ? ಸಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ‘‘ಇತ್ಥಿಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಪುರಿಸಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪನ ಪವತ್ತಸಮಞ್ಞಾವಸೇನ ‘‘ಯಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನೇನ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಯಂ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ತಂ ದಿಟ್ಠಂ ರೂಪಾಯತನಂ ಹೋತಿ, ರೂಪಾಯತನಂ ವಾ ತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ತಂ ಕೋಸಾದಿಭೂತುಪಾದಾಯಸಮೂಹಸಙ್ಖಾತಂ ದಿಟ್ಠಂ ನ ಹೋತಿ, ದಿಟ್ಠಂ ವಾ ಯಥಾವುತ್ತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂ ದಿಟ್ಠಂ ತಂ ನ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಯಂ ರೂಪಾಯತನಂ, ಕೇಸಾದಿಭೂತುಪಾದಾಯಸಮೂಹಸಙ್ಖಾತಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಂ, ತಂ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾ ಭೂತತೋ ನ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Avayavigāhasamaññātidhāvanasārādānābhinivesanisedhanatthaṃ kāyaṃ aṅgapaccaṅgehi, tāni ca kesādīhi, kesādike ca bhūtupādāyarūpehi vinibbhujituṃ ‘‘tathā na kāye’’tiādimāha. Pāsādādinagarāvayavasamūhe avayavivādinopi avayavigāhaṇaṃ karonti. Nagaraṃ nāma koci attho atthīti pana kesañci samaññātidhāvanaṃ siyāti itthipurisādisamaññātidhāvane nagaranidassanaṃ vuttaṃ. Añño koci sattādiko. Yaṃ passati itthiṃ, purisaṃ vā. Nanu cakkhunā itthipurisadassanaṃ natthīti? Saccaṃ natthi, ‘‘itthiṃ passāmi, purisaṃ passāmī’’ti pana pavattasamaññāvasena ‘‘yaṃ passatī’’ti vuttaṃ. Micchādassanena vā diṭṭhiyā yaṃ passati, na taṃ diṭṭhaṃ rūpāyatanaṃ hoti, rūpāyatanaṃ vā taṃ na hotīti attho. Atha vā taṃ kosādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ diṭṭhaṃ na hoti, diṭṭhaṃ vā yathāvuttaṃ na hotīti attho. Yaṃ diṭṭhaṃ taṃ na passatīti yaṃ rūpāyatanaṃ, kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ vā diṭṭhaṃ, taṃ paññācakkhunā bhūtato na passatīti attho.
ನ ಅಞ್ಞಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀತಿ ನ ಅಞ್ಞಸಭಾವಾನುಪಸ್ಸೀ, ಅಸುಭಾದಿತೋ ಅಞ್ಞಾಕಾರಾನುಪಸ್ಸೀ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Na aññadhammānupassīti na aññasabhāvānupassī, asubhādito aññākārānupassī na hotīti vuttaṃ hoti.
ಪಥವೀಕಾಯನ್ತಿ ಕೇಸಾದಿಂ ಪಥವೀಧಮ್ಮಸಮೂಹತ್ತಾ ‘‘ಕಾಯೋ’’ತಿ ವದತಿ, ಲಕ್ಖಣಪಥವಿಮೇವ ವಾ ಅನೇಕಭೇದಭಿನ್ನಂ ಸಕಲಸರೀರಗತಂ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯಭಾವೇನ ಪವತ್ತಮಾನಂ ಸಮೂಹವಸೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯೋ’’ತಿ ವದತಿ। ಏವಂ ಅಞ್ಞತ್ಥಾಪಿ।
Pathavīkāyanti kesādiṃ pathavīdhammasamūhattā ‘‘kāyo’’ti vadati, lakkhaṇapathavimeva vā anekabhedabhinnaṃ sakalasarīragataṃ pubbāpariyabhāvena pavattamānaṃ samūhavasena gahetvā ‘‘kāyo’’ti vadati. Evaṃ aññatthāpi.
ಆಕಾರಸಮೂಹಸಙ್ಖಾತಸ್ಸಾತಿ ಅನಿಚ್ಚತಾದಿಆಕಾರಸಮುದಾಯಪರಿಯಾಯಸ್ಸ।
Ākārasamūhasaṅkhātassāti aniccatādiākārasamudāyapariyāyassa.
ತೀಸು ಭವೇಸು ಕಿಲೇಸೇತಿ ಭವತ್ತಯವಿಸಯಕಿಲೇಸೇ। ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕನ್ತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಲೀನೇ, ಉದ್ಧತೇ ಚ ಚಿತ್ತೇ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ಥಾ, ಸಬ್ಬೇ ವಾ ಲೀನೇ, ಉದ್ಧತೇ ಚ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅತ್ಥಿಕಾ ಏತಾಯಾತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕಾ। ಅನ್ತೋ ಸಙ್ಕೋಚೋತಿ ಅನ್ತೋ ಓಲೀಯನಾ, ಕೋಸಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tīsu bhavesu kileseti bhavattayavisayakilese. Sabbatthikanti sabbattha līne, uddhate ca citte icchitabbatthā, sabbe vā līne, uddhate ca bhāvetabbā bojjhaṅgā atthikā etāyāti sabbatthikā. Anto saṅkocoti anto olīyanā, kosajjanti attho.
೨೪. ಗಹಿತೇಸೂತಿ ಭಾವನಾಗ್ಗಹಣೇನ ಗಹಿತೇಸು, ಭಾವಿತೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ, ವಚನೇನ ವಾ ಗಹಿತೇಸು। ಭಾವನಾಗ್ಗಹಣದೀಪನತ್ಥತ್ತಾ ಪನ ವಚನೇನ ಗಹಣಸ್ಸ ಭಾವನಾಗ್ಗಹಣಮೇತ್ಥ ಪಧಾನಂ। ಯಸ್ಸ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಭಾವಿತಾ, ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾದಯೋ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ನ ಭಾವಿತಾತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಚ ಸಮಾನಲಕ್ಖಣತಾಪದೇಸೇನ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
24.Gahitesūti bhāvanāggahaṇena gahitesu, bhāvitesūti attho, vacanena vā gahitesu. Bhāvanāggahaṇadīpanatthattā pana vacanena gahaṇassa bhāvanāggahaṇamettha padhānaṃ. Yassa satipaṭṭhānā bhāvitā, tassa sammappadhānādayo bodhipakkhiyadhammā na bhāvitāti netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti ca samānalakkhaṇatāpadesena imamatthaṃ dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu cattāro sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchantī’’tiādi vuttaṃ.
ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ ಉಜುವಿಪಚ್ಚನೀಕಭಾವತೋ। ‘‘ಆಹಾರಸಮುದಯಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ, ಫಸ್ಸಸಮುದಯಾ ವೇದನಾನಂ ಸಮುದಯೋ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೪೦೮), ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧, ೩೯; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೧೨೬; ಮಹಾವ॰ ೧; ಉದಾ॰ ೧; ವಿಭ॰ ೨೨೫) ವಚನತೋ ಕಾಯಾದೀನಂ ಸಮುದಯಭೂತಾ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಫಸ್ಸಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರಾಕಾಯಾದೀನಂ ಪರಿಜಾನನೇನ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ಹೋನ್ತಿ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಪ್ಪಹಾನತೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ‘‘ಉಪಾದಾನೇಹಿ ಅನುಪಾದಾನೋ ಭವತೀ’’ತಿ ಏವಮಾದೀಸು।
Vipallāsāpahīyanti ujuvipaccanīkabhāvato. ‘‘Āhārasamudayā kāyassa samudayo, phassasamudayā vedanānaṃ samudayo (saṃ. ni. 5.408), saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti (saṃ. ni. 1.1, 39; ma. ni. 3.126; mahāva. 1; udā. 1; vibha. 225) vacanato kāyādīnaṃ samudayabhūtā kabaḷīkārāhāraphassamanosañcetanāviññāṇāhārākāyādīnaṃ parijānanena pariññātā honti tappaṭipakkhappahānatoti dassento ‘‘cattāroāhārā’’tiādimāha. Sabbatthāti ‘‘upādānehi anupādāno bhavatī’’ti evamādīsu.
ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ ಸವಿಸೇಸಾ ಕಾಯೇ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ವಿಸೇಸೇನ ಕಾಯೋ ಕಾಮುಪಾದಾನಸ್ಸ ವತ್ಥು, ಸುಖವೇದನಸ್ಸಾದವಸೇನ ಪರಲೋಕನಿರಪೇಕ್ಖೋ ‘‘ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೪೫; ೨.೯೪-೯೫, ೨೨೫; ೩.೯೧, ೧೧೬; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೨೧೦; ಧ॰ ಸ॰ ೧೨೨೧; ವಿಭ॰ ೯೩೮) ಪರಾಮಾಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇತೀತಿ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಸ್ಸ ವೇದನಾ, ಚಿತ್ತೇ ನಿಚ್ಚಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಸಸ್ಸತಸ್ಸ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸೀಲಾದಿವಸೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಪರಾಮಸನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ, ನಾಮರೂಪಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಭೂತಂ ಭೂತತೋ ಅಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಅತ್ತಾಭಿನಿವೇಸೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ವತ್ಥು, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಉಪಾದಾನೇಹಿ ಅನುಪಾದಾನೋ ಭವತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Tattha yasmā pañca kāmaguṇā savisesā kāye labbhantīti visesena kāyo kāmupādānassa vatthu, sukhavedanassādavasena paralokanirapekkho ‘‘natthi dinna’’ntiādi (dī. ni. 1.171; ma. ni. 1.445; 2.94-95, 225; 3.91, 116; saṃ. ni. 3.210; dha. sa. 1221; vibha. 938) parāmāsaṃ uppādetīti diṭṭhupādānassa vedanā, citte niccaggahaṇavasena sassatassa ‘‘attano sīlādivasena parisuddhaparāmasanaṃ hotī’’ti sīlabbatupādānassa cittaṃ, nāmarūpaparicchedena bhūtaṃ bhūtato apassantassa ‘‘attābhiniveso hotī’’ti attavādupādānassa dhammā vatthu, tasmā ‘‘catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu upādānehi anupādāno bhavatī’’ti vuttaṃ.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕಾಯೋ ಕಾಮಯೋಗಸ್ಸ ವತ್ಥು, ಭವೇಸು ಸುಖಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಭವಸ್ಸಾದೋ ಹೋತೀತಿ ಭವಯೋಗಸ್ಸ ವೇದನಾ, ಸನ್ತತಿಘನಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಚಿತ್ತೇ ಅತ್ತಾಭಿನಿವೇಸೋ ಹೋತೀತಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋಗಸ್ಸಚಿತ್ತಂ, ಧಮ್ಮವಿನಿಬ್ಭೋಗಸ್ಸ ದುಕ್ಕರತ್ತಾ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಧಮ್ಮಮತ್ತತಾಯ ಚ ದುಪ್ಪಟಿವಿಜ್ಝತ್ತಾ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಹೋತೀತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ, ವತ್ಥು, ತಸ್ಮಾ ಚತುಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾಯ ತೇಸು ತೇಸಂ ಪಹಾನಸಿದ್ಧಿತೋ ಯೋಗೇಹಿ ವಿಸಂಯುತ್ತತಾ ವುತ್ತಾ। ಏತೇನೇವ ಆಸವೇಹಿ ಅನಾಸವತಾ, ಓಘೇಹಿ ನಿತ್ತಿಣ್ಣತಾ ಚ ಸಂವಣ್ಣಿತಾ ಹೋತಿ ಕಾಮರಾಗಾದೀನಂ ಏವ ಕಾಮಯೋಗಕಾಮಾಸವಕಾಮೋಘಾದಿಭಾವತೋ।
Yasmā pana vuttanayeneva kāyo kāmayogassa vatthu, bhavesu sukhaggahaṇavasena bhavassādo hotīti bhavayogassa vedanā, santatighanaggahaṇavasena citte attābhiniveso hotīti diṭṭhiyogassacittaṃ, dhammavinibbhogassa dukkarattā, dhammānaṃ dhammamattatāya ca duppaṭivijjhattā sammoho hotīti avijjāyogassa dhammā, vatthu, tasmā catusatipaṭṭhānabhāvanāya tesu tesaṃ pahānasiddhito yogehi visaṃyuttatā vuttā. Eteneva āsavehi anāsavatā, oghehi nittiṇṇatā ca saṃvaṇṇitā hoti kāmarāgādīnaṃ eva kāmayogakāmāsavakāmoghādibhāvato.
ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕಾಯೋ ಅಭಿಜ್ಝಾಕಾಯಗನ್ಥಸ್ಸ ವತ್ಥು, ‘‘ದುಕ್ಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಪಟಿಘಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೫) ದುಕ್ಖದುಕ್ಖವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖಭೂತಾ ವೇದನಾ ವಿಸೇಸೇನ ಬ್ಯಾಪಾದಕಾಯಗನ್ಥಸ್ಸ ವತ್ಥು, ಚಿತ್ತೇ ನಿಚ್ಚಾಭಿನಿವೇಸವಸೇನ ಸಸ್ಸತಸ್ಸ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸೀಲೇನ ಸುದ್ಧೀ’’ತಿಆದಿಪರಾಮಸನಂ ಹೋತೀತಿ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ವತ್ಥು, ಸಪ್ಪಚ್ಚಯನಾಮರೂಪದಸ್ಸನಾಭಾವತೋ ಭವವಿಭವದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತೋ ಇದಂಸಚ್ಚಾಭಿನಿವೇಸೋ ಹೋತೀತಿ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ವತ್ಥೂತಿ ಚತುಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Vuttanayeneva kāyo abhijjhākāyaganthassa vatthu, ‘‘dukkhāya vedanāya paṭighānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465) dukkhadukkhavipariṇāmadukkhasaṅkhāradukkhabhūtā vedanā visesena byāpādakāyaganthassa vatthu, citte niccābhinivesavasena sassatassa ‘‘attano sīlena suddhī’’tiādiparāmasanaṃ hotīti sīlabbataparāmāsassa cittaṃ vatthu, sappaccayanāmarūpadassanābhāvato bhavavibhavadiṭṭhisaṅkhāto idaṃsaccābhiniveso hotīti tassa dhammā vatthūti catusatipaṭṭhānāti yojetabbaṃ.
ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವಿಸೇಸತೋ ಕಾಯೋ ರಾಗಸಲ್ಲಸ್ಸ ವತ್ಥು, ವೇದನಾ ದೋಸಸಲ್ಲಸ್ಸ, ‘‘ಚಿತ್ತಂ ನಿಚ್ಚಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಅತ್ತಾಭಿನಿವೇಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸೇಯ್ಯಾದಿತೋ ದಹತೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಮಾನಸಲ್ಲಸ್ಸ, ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಧಮ್ಮಾ ಮೋಹಸಲ್ಲಸ್ಸ ವತ್ಥೂತಿ ಚತುಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Vuttanayeneva visesato kāyo rāgasallassa vatthu, vedanā dosasallassa, ‘‘cittaṃ niccaggahaṇavasena attābhinivesaṃ attānaṃ seyyādito dahatī’’ti cittaṃ mānasallassa, vuttanayeneva dhammā mohasallassa vatthūti catusatipaṭṭhānāti yojetabbaṃ.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾದೀಹಿ ಕಾಯವೇದನಾಚಿತ್ತಧಮ್ಮೇಸು ಪರಿಞ್ಞಾತೇಸು ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚಿತ್ತೇ ಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾತೇ ಸಞ್ಞಾಪಿ ಪರಿಞ್ಞಾತಾವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಚಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Yasmā pana kāyānupassanādīhi kāyavedanācittadhammesu pariññātesu rūpavedanāsaññāsaṅkhārakkhandhā pariññātā honti, citte hi pariññāte saññāpi pariññātāva hoti, tasmā ‘‘viññāṇaṭṭhitiyo cassa pariññaṃ gacchantī’’ti vuttaṃ.
ತಥಾ ವಿಸೇಸತೋ ಕಾಯೇ ಸಾಪೇಕ್ಖಾ ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಕಾಯೋ ಛನ್ದಾಗತಿಯಾ ವತ್ಥು, ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದನಾ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಸಾ ದೋಸಾಗತಿಯಾ ವತ್ಥು, ಸನ್ತತಿಘನಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಸರಾಗಾದಿಚಿತ್ತೇ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಹೋತೀತಿ ಮೋಹಾಗತಿಯಾ ಚಿತ್ತಂ, ಧಮ್ಮಸಭಾವಾನವಬೋಧೇನ ಭಯಂ ಹೋತೀತಿ ಭಯಾಗತಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ವತ್ಥೂತಿ ಚತುಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಾಯ ಅಗತಿಗಮನಪ್ಪಹಾನಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಗತಿಗಮನೇಹಿ ಚ ನ ಅಗತಿಂ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ।
Tathā visesato kāye sāpekkhā chandāgatiṃ gacchatīti kāyo chandāgatiyā vatthu, vuttanayeneva vedanā byāpādassa nimittanti sā dosāgatiyā vatthu, santatighanaggahaṇavasena sarāgādicitte sammoho hotīti mohāgatiyā cittaṃ, dhammasabhāvānavabodhena bhayaṃ hotīti bhayāgatiyā dhammā vatthūti catusatipaṭṭhānabhāvanāya agatigamanappahānaṃ hotīti āha ‘‘agatigamanehi ca na agatiṃ gacchatī’’ti.
‘‘ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಸೋಮನಸ್ಸಸ್ಸ ವಸೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ಸಮ್ಭವತೀ’’ತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ರಾಗಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೫) ಪನ ವಚನತೋ ಸುಖವೇದನಾಗ್ಗಹಣೇನ ತತ್ಥಾನುಸಯನೇನ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ದೇಸಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ದೇಸಿತಂ ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖದುಕ್ಖಗ್ಗಹಣೇನ ಸಾತಿಸಯಂ ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ಪಕಾಸಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ದೇಸಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಹಚರಣಾದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ನಿದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೫ ಆದಯೋ) ವುತ್ತಂ।
‘‘Akusalassa somanassassa vasenā’’ti idaṃ ‘‘ayampi attho sambhavatī’’ti katvā vuttaṃ. ‘‘Sukhāya vedanāya rāgānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465) pana vacanato sukhavedanāggahaṇena tatthānusayanena samudayasaccaṃ desitanti veditabbaṃ. Desitaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti dukkhadukkhaggahaṇena sātisayaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pakāsitaṃ hotīti pāḷiyaṃ ‘‘dukkhaṃ ariyasaccaṃ desita’’nti vuttaṃ. Sahacaraṇādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā niddesavāravaṇṇanāyaṃ (netti. aṭṭha. 5 ādayo) vuttaṃ.
ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗವಿಭಾವನಾ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavibhāvanā
