Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi |
၅. လက္ခဏဟာရဝိဘင္ဂော
5. Lakkhaṇahāravibhaṅgo
၂၃. တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော ဟာရော? ‘‘ဝုတ္တမ္ဟိ ဧကဓမ္မေ’’တိ, အယံ လက္ခဏော ဟာရော။ ကိံ လက္ခယတိ? ယေ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏာ, တေသံ ဓမ္မာနံ ဧကသ္မိံ ဓမ္မေ ဝုတ္တေ အဝသိဋ္ဌာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ။ ယထာ ကိံ ဘဝေ? ယထာဟ ဘဂဝာ –
23. Tattha katamo lakkhaṇo hāro? ‘‘Vuttamhi ekadhamme’’ti, ayaṃ lakkhaṇo hāro. Kiṃ lakkhayati? Ye dhammā ekalakkhaṇā, tesaṃ dhammānaṃ ekasmiṃ dhamme vutte avasiṭṭhā dhammā vuttā bhavanti. Yathā kiṃ bhave? Yathāha bhagavā –
‘‘စက္ခုံ , ဘိက္ခဝေ, အနဝဋ္ဌိတံ ဣတ္တရံ ပရိတ္တံ ပဘင္ဂု ပရတော ဒုက္ခံ ဗ္ယသနံ စလနံ 1 ကုက္ကုဠံ သင္ခာရံ 2 ဝဓကံ အမိတ္တမဇ္ဈေ။ ဣမသ္မိံ စက္ခုသ္မိံ ဝုတ္တေ အဝသိဋ္ဌာနိ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဝန္တိ။ ကေန ကာရဏေန? သဗ္ဗာနိ ဟိ ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဝဓကဋ္ဌေန ဧကလက္ခဏာနိ။ ယထာ စာဟ ဘဂဝာ –
‘‘Cakkhuṃ , bhikkhave, anavaṭṭhitaṃ ittaraṃ parittaṃ pabhaṅgu parato dukkhaṃ byasanaṃ calanaṃ 3 kukkuḷaṃ saṅkhāraṃ 4 vadhakaṃ amittamajjhe. Imasmiṃ cakkhusmiṃ vutte avasiṭṭhāni ajjhattikāni āyatanāni vuttāni bhavanti. Kena kāraṇena? Sabbāni hi cha ajjhattikāni āyatanāni vadhakaṭṭhena ekalakkhaṇāni. Yathā cāha bhagavā –
‘‘အတီတေ , ရာဓ, ရူပေ အနပေက္ခော ဟောဟိ, အနာဂတံ ရူပံ မာ အဘိနန္ဒိ 5, ပစ္စုပ္ပန္နသ္သ ရူပသ္သ နိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ စာဂာယ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာယ ပဋိပဇ္ဇ။ ဣမသ္မိံ ရူပက္ခန္ဓေ ဝုတ္တေ အဝသိဋ္ဌာ ခန္ဓာ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ။ ကေန ကာရဏေန? သဗ္ဗေ ဟိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ယမကောဝာဒသုတ္တေ 6 ဝဓကဋ္ဌေန ဧကလက္ခဏာ ဝုတ္တာ။ ယထာ စာဟ ဘဂဝာ –
‘‘Atīte , rādha, rūpe anapekkho hohi, anāgataṃ rūpaṃ mā abhinandi 7, paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya paṭipajja. Imasmiṃ rūpakkhandhe vutte avasiṭṭhā khandhā vuttā bhavanti. Kena kāraṇena? Sabbe hi pañcakkhandhā yamakovādasutte 8 vadhakaṭṭhena ekalakkhaṇā vuttā. Yathā cāha bhagavā –
အကိစ္စံ တေ န သေဝန္တိ၊ ကိစ္စေ သာတစ္စကာရိနော’’။
Akiccaṃ te na sevanti, kicce sātaccakārino’’.
ဣတိ ကာယဂတာယ သတိယာ ဝုတ္တာယ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ ဝေဒနာဂတာ သတိ စိတ္တဂတာ ဓမ္မဂတာ စ။ တထာ ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံ ဝာ သုတံ ဝာ မုတံ ဝာတိ ဝုတ္တေ ဝုတ္တံ ဘဝတိ ဝိညာတံ။ ယထာ စာဟ ဘဂဝာ –
Iti kāyagatāya satiyā vuttāya vuttā bhavanti vedanāgatā sati cittagatā dhammagatā ca. Tathā yaṃ kiñci diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā mutaṃ vāti vutte vuttaṃ bhavati viññātaṃ. Yathā cāha bhagavā –
တသ္မာတိဟ တ္ဝံ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ‘‘အာတာပီ’’တိ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, ‘‘သမ္ပဇာနော’’တိ ပညိန္ဒ္ရိယံ, ‘‘သတိမာ’’တိ သတိန္ဒ္ရိယံ, ‘‘ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သ’’န္တိ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ဧဝံ ကာယေ ကာယာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ကေန ကာရဏေန, ဧကလက္ခဏတ္တာ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။
Tasmātiha tvaṃ bhikkhu kāye kāyānupassī viharāhi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. ‘‘Ātāpī’’ti vīriyindriyaṃ, ‘‘sampajāno’’ti paññindriyaṃ, ‘‘satimā’’ti satindriyaṃ, ‘‘vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti samādhindriyaṃ, evaṃ kāye kāyānupassino viharato cattāro satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Kena kāraṇena, ekalakkhaṇattā catunnaṃ indriyānaṃ.
၂၄. စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု ဘာဝိယမာနေသု စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, စတူသု သမ္မပ္ပဓာနေသု ဘာဝိယမာနေသု စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ဘာဝိယမာနေသု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, စတူသု ဣဒ္ဓိပာဒေသု ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, ပဉ္စသု ဣန္ဒ္ရိယေသု ဘာဝိယမာနေသု ပဉ္စ ဗလာနိ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, ပဉ္စသု ဗလေသု ဘာဝိယမာနေသု သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, သတ္တသု ဗောဇ္ဈင္ဂေသု ဘာဝိယမာနေသု အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, သဗ္ဗေဝ 11 ဗောဓင္ဂမာ ဓမ္မာ ဗောဓိပက္ခိယာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ ။ ကေန ကာရဏေန, သဗ္ဗေ ဟိ ဗောဓင္ဂမာ ဗောဓိပက္ခိယာ နေယ္ယာနိကလက္ခဏေန ဧကလက္ခဏာ, တေ ဧကလက္ခဏတ္တာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။
24. Catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu cattāro sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, catūsu sammappadhānesu bhāviyamānesu cattāro iddhipādā bhāviyamānesu pañcindriyāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, catūsu iddhipādesu bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcasu indriyesu bhāviyamānesu pañca balāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcasu balesu bhāviyamānesu satta bojjhaṅgā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, sattasu bojjhaṅgesu bhāviyamānesu ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati, sabbeva 12 bodhaṅgamā dhammā bodhipakkhiyā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti . Kena kāraṇena, sabbe hi bodhaṅgamā bodhipakkhiyā neyyānikalakkhaṇena ekalakkhaṇā, te ekalakkhaṇattā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
ဧဝံ အကုသလာပိ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏတ္တာ ပဟာနံ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု ဘာဝိယမာနေသု ဝိပလ္လာသာ ပဟီယန္တိ, အာဟာရာ စသ္သ ပရိညံ ဂစ္ဆန္တိ, ဥပာဒာနေဟိ အနုပာဒာနော ဘဝတိ, ယောဂေဟိ စ ဝိသံယုတ္တော ဘဝတိ, ဂန္ထေဟိ စ ဝိပ္ပယုတ္တော ဘဝတိ, အာသဝေဟိ စ အနာသဝော ဘဝတိ, ဩဃေဟိ စ နိတ္ထိဏ္ဏော ဘဝတိ, သလ္လေဟိ စ ဝိသလ္လော ဘဝတိ, ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော စသ္သ ပရိညံ ဂစ္ဆန္တိ, အဂတိဂမနေဟိ န အဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဧဝံ အကုသလာပိ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏတ္တာ ပဟာနံ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။
Evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchanti. Catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu vipallāsā pahīyanti, āhārā cassa pariññaṃ gacchanti, upādānehi anupādāno bhavati, yogehi ca visaṃyutto bhavati, ganthehi ca vippayutto bhavati, āsavehi ca anāsavo bhavati, oghehi ca nitthiṇṇo bhavati, sallehi ca visallo bhavati, viññāṇaṭṭhitiyo cassa pariññaṃ gacchanti, agatigamanehi na agatiṃ gacchati, evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchanti.
ယတ္ထ ဝာ ပန ရူပိန္ဒ္ရိယံ ဒေသိတံ, ဒေသိတာ တတ္ထေဝ ရူပဓာတု ရူပက္ခန္ဓော ရူပဉ္စာယတနံ။ ယတ္ထ ဝာ ပန သုခာ ဝေဒနာ ဒေသိတာ, ဒေသိတံ တတ္ထ သုခိန္ဒ္ရိယံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ ဒုက္ခသမုဒယော စ အရိယသစ္စံ။ ယတ္ထ ဝာ ပန ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဒေသိတာ, ဒေသိတံ တတ္ထ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ ဒုက္ခဉ္စ အရိယသစ္စံ။ ယတ္ထ ဝာ ပန အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ ဒေသိတာ, ဒေသိတံ တတ္ထ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ သဗ္ဗော စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော။ ကေန ကာရဏေန, အဒုက္ခမသုခာယ ဟိ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာ အနုသေတိ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ, သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ, တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနံ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ, ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ သော စ သရာဂသဒောသသမောဟသံကိလေသပက္ခေန ဟာတဗ္ဗော, ဝီတရာဂဝီတဒောသဝီတမောဟအရိယဓမ္မေဟိ ဟာတဗ္ဗော။
Yattha vā pana rūpindriyaṃ desitaṃ, desitā tattheva rūpadhātu rūpakkhandho rūpañcāyatanaṃ. Yattha vā pana sukhā vedanā desitā, desitaṃ tattha sukhindriyaṃ somanassindriyaṃ dukkhasamudayo ca ariyasaccaṃ. Yattha vā pana dukkhā vedanā desitā, desitaṃ tattha dukkhindriyaṃ domanassindriyaṃ dukkhañca ariyasaccaṃ. Yattha vā pana adukkhamasukhā vedanā desitā, desitaṃ tattha upekkhindriyaṃ sabbo ca paṭiccasamuppādo. Kena kāraṇena, adukkhamasukhāya hi vedanāya avijjā anuseti. Avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. So ca sarāgasadosasamohasaṃkilesapakkhena hātabbo, vītarāgavītadosavītamohaariyadhammehi hātabbo.
ဧဝံ ယေ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏာ ကိစ္စတော စ လက္ခဏတော စ သာမညတော စ စုတူပပာတတော စ, တေသံ ဓမ္မာနံ ဧကသ္မိံ ဓမ္မေ ဝုတ္တေ အဝသိဋ္ဌာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ။ တေနာဟ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာယနော ‘‘ဝုတ္တမ္ဟိ ဧကဓမ္မေ’’တိ။
Evaṃ ye dhammā ekalakkhaṇā kiccato ca lakkhaṇato ca sāmaññato ca cutūpapātato ca, tesaṃ dhammānaṃ ekasmiṃ dhamme vutte avasiṭṭhā dhammā vuttā bhavanti. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘vuttamhi ekadhamme’’ti.
နိယုတ္တော လက္ခဏော ဟာရော။
Niyutto lakkhaṇo hāro.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ၅. လက္ခဏဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-ဋီကာ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ၅. လက္ခဏဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī / ၅. လက္ခဏဟာရဝိဘင္ဂဝိဘာဝနာ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavibhāvanā