| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi |
೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ
5. Lakkhaṇahāravibhaṅgo
೨೩. ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಲಕ್ಖಣೋ ಹಾರೋ? ‘‘ವುತ್ತಮ್ಹಿ ಏಕಧಮ್ಮೇ’’ತಿ, ಅಯಂ ಲಕ್ಖಣೋ ಹಾರೋ। ಕಿಂ ಲಕ್ಖಯತಿ? ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಏಕಲಕ್ಖಣಾ, ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ವುತ್ತೇ ಅವಸಿಟ್ಠಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭವನ್ತಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ ಭವೇ? ಯಥಾಹ ಭಗವಾ –
23. Tattha katamo lakkhaṇo hāro? ‘‘Vuttamhi ekadhamme’’ti, ayaṃ lakkhaṇo hāro. Kiṃ lakkhayati? Ye dhammā ekalakkhaṇā, tesaṃ dhammānaṃ ekasmiṃ dhamme vutte avasiṭṭhā dhammā vuttā bhavanti. Yathā kiṃ bhave? Yathāha bhagavā –
‘‘ಚಕ್ಖುಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನವಟ್ಠಿತಂ ಇತ್ತರಂ ಪರಿತ್ತಂ ಪಭಙ್ಗು ಪರತೋ ದುಕ್ಖಂ ಬ್ಯಸನಂ ಚಲನಂ 1 ಕುಕ್ಕುಳಂ ಸಙ್ಖಾರಂ 2 ವಧಕಂ ಅಮಿತ್ತಮಜ್ಝೇ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ವುತ್ತೇ ಅವಸಿಟ್ಠಾನಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ ಭವನ್ತಿ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನ? ಸಬ್ಬಾನಿ ಹಿ ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ವಧಕಟ್ಠೇನ ಏಕಲಕ್ಖಣಾನಿ। ಯಥಾ ಚಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘Cakkhuṃ , bhikkhave, anavaṭṭhitaṃ ittaraṃ parittaṃ pabhaṅgu parato dukkhaṃ byasanaṃ calanaṃ 3 kukkuḷaṃ saṅkhāraṃ 4 vadhakaṃ amittamajjhe. Imasmiṃ cakkhusmiṃ vutte avasiṭṭhāni ajjhattikāni āyatanāni vuttāni bhavanti. Kena kāraṇena? Sabbāni hi cha ajjhattikāni āyatanāni vadhakaṭṭhena ekalakkhaṇāni. Yathā cāha bhagavā –
‘‘ಅತೀತೇ , ರಾಧ, ರೂಪೇ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಹೋಹಿ, ಅನಾಗತಂ ರೂಪಂ ಮಾ ಅಭಿನನ್ದಿ 5, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ರೂಪಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಚಾಗಾಯ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇ ವುತ್ತೇ ಅವಸಿಟ್ಠಾ ಖನ್ಧಾ ವುತ್ತಾ ಭವನ್ತಿ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನ? ಸಬ್ಬೇ ಹಿ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಯಮಕೋವಾದಸುತ್ತೇ 6 ವಧಕಟ್ಠೇನ ಏಕಲಕ್ಖಣಾ ವುತ್ತಾ। ಯಥಾ ಚಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘Atīte , rādha, rūpe anapekkho hohi, anāgataṃ rūpaṃ mā abhinandi 7, paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya paṭipajja. Imasmiṃ rūpakkhandhe vutte avasiṭṭhā khandhā vuttā bhavanti. Kena kāraṇena? Sabbe hi pañcakkhandhā yamakovādasutte 8 vadhakaṭṭhena ekalakkhaṇā vuttā. Yathā cāha bhagavā –
ಅಕಿಚ್ಚಂ ತೇ ನ ಸೇವನ್ತಿ, ಕಿಚ್ಚೇ ಸಾತಚ್ಚಕಾರಿನೋ’’॥
Akiccaṃ te na sevanti, kicce sātaccakārino’’.
ಇತಿ ಕಾಯಗತಾಯ ಸತಿಯಾ ವುತ್ತಾಯ ವುತ್ತಾ ಭವನ್ತಿ ವೇದನಾಗತಾ ಸತಿ ಚಿತ್ತಗತಾ ಧಮ್ಮಗತಾ ಚ। ತಥಾ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದಿಟ್ಠಂ ವಾ ಸುತಂ ವಾ ಮುತಂ ವಾತಿ ವುತ್ತೇ ವುತ್ತಂ ಭವತಿ ವಿಞ್ಞಾತಂ। ಯಥಾ ಚಾಹ ಭಗವಾ –
Iti kāyagatāya satiyā vuttāya vuttā bhavanti vedanāgatā sati cittagatā dhammagatā ca. Tathā yaṃ kiñci diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā mutaṃ vāti vutte vuttaṃ bhavati viññātaṃ. Yathā cāha bhagavā –
ತಸ್ಮಾತಿಹ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರಾಹಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ। ‘‘ಆತಾಪೀ’’ತಿ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ‘‘ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ‘‘ಸತಿಮಾ’’ತಿ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ‘‘ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಏವಂ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನ, ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಚತುನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ।
Tasmātiha tvaṃ bhikkhu kāye kāyānupassī viharāhi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. ‘‘Ātāpī’’ti vīriyindriyaṃ, ‘‘sampajāno’’ti paññindriyaṃ, ‘‘satimā’’ti satindriyaṃ, ‘‘vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti samādhindriyaṃ, evaṃ kāye kāyānupassino viharato cattāro satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Kena kāraṇena, ekalakkhaṇattā catunnaṃ indriyānaṃ.
೨೪. ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಚತೂಸು ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಚತೂಸು ಇದ್ಧಿಪಾದೇಸು ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಸು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಸು ಬಲೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಸತ್ತಸು ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಬ್ಬೇವ 11 ಬೋಧಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ । ಕೇನ ಕಾರಣೇನ, ಸಬ್ಬೇ ಹಿ ಬೋಧಙ್ಗಮಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ ನೇಯ್ಯಾನಿಕಲಕ್ಖಣೇನ ಏಕಲಕ್ಖಣಾ, ತೇ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
24. Catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu cattāro sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, catūsu sammappadhānesu bhāviyamānesu cattāro iddhipādā bhāviyamānesu pañcindriyāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, catūsu iddhipādesu bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcasu indriyesu bhāviyamānesu pañca balāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, pañcasu balesu bhāviyamānesu satta bojjhaṅgā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, sattasu bojjhaṅgesu bhāviyamānesu ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati, sabbeva 12 bodhaṅgamā dhammā bodhipakkhiyā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti . Kena kāraṇena, sabbe hi bodhaṅgamā bodhipakkhiyā neyyānikalakkhaṇena ekalakkhaṇā, te ekalakkhaṇattā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.
ಏವಂ ಅಕುಸಲಾಪಿ ಧಮ್ಮಾ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಪಹಾನಂ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಭಾವಿಯಮಾನೇಸು ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಆಹಾರಾ ಚಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಉಪಾದಾನೇಹಿ ಅನುಪಾದಾನೋ ಭವತಿ, ಯೋಗೇಹಿ ಚ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ಭವತಿ, ಗನ್ಥೇಹಿ ಚ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಭವತಿ, ಆಸವೇಹಿ ಚ ಅನಾಸವೋ ಭವತಿ, ಓಘೇಹಿ ಚ ನಿತ್ಥಿಣ್ಣೋ ಭವತಿ, ಸಲ್ಲೇಹಿ ಚ ವಿಸಲ್ಲೋ ಭವತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಚಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಗತಿಗಮನೇಹಿ ನ ಅಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ಅಕುಸಲಾಪಿ ಧಮ್ಮಾ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಪಹಾನಂ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
Evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchanti. Catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu vipallāsā pahīyanti, āhārā cassa pariññaṃ gacchanti, upādānehi anupādāno bhavati, yogehi ca visaṃyutto bhavati, ganthehi ca vippayutto bhavati, āsavehi ca anāsavo bhavati, oghehi ca nitthiṇṇo bhavati, sallehi ca visallo bhavati, viññāṇaṭṭhitiyo cassa pariññaṃ gacchanti, agatigamanehi na agatiṃ gacchati, evaṃ akusalāpi dhammā ekalakkhaṇattā pahānaṃ abbhatthaṃ gacchanti.
ಯತ್ಥ ವಾ ಪನ ರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದೇಸಿತಂ, ದೇಸಿತಾ ತತ್ಥೇವ ರೂಪಧಾತು ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ ರೂಪಞ್ಚಾಯತನಂ। ಯತ್ಥ ವಾ ಪನ ಸುಖಾ ವೇದನಾ ದೇಸಿತಾ, ದೇಸಿತಂ ತತ್ಥ ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ ಚ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ। ಯತ್ಥ ವಾ ಪನ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ ದೇಸಿತಾ, ದೇಸಿತಂ ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ। ಯತ್ಥ ವಾ ಪನ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ ದೇಸಿತಾ, ದೇಸಿತಂ ತತ್ಥ ಉಪೇಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಬ್ಬೋ ಚ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನ, ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಯ ಹಿ ವೇದನಾಯ ಅವಿಜ್ಜಾ ಅನುಸೇತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ, ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ, ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ, ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ, ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ, ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ, ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ, ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚ ಸರಾಗಸದೋಸಸಮೋಹಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖೇನ ಹಾತಬ್ಬೋ, ವೀತರಾಗವೀತದೋಸವೀತಮೋಹಅರಿಯಧಮ್ಮೇಹಿ ಹಾತಬ್ಬೋ।
Yattha vā pana rūpindriyaṃ desitaṃ, desitā tattheva rūpadhātu rūpakkhandho rūpañcāyatanaṃ. Yattha vā pana sukhā vedanā desitā, desitaṃ tattha sukhindriyaṃ somanassindriyaṃ dukkhasamudayo ca ariyasaccaṃ. Yattha vā pana dukkhā vedanā desitā, desitaṃ tattha dukkhindriyaṃ domanassindriyaṃ dukkhañca ariyasaccaṃ. Yattha vā pana adukkhamasukhā vedanā desitā, desitaṃ tattha upekkhindriyaṃ sabbo ca paṭiccasamuppādo. Kena kāraṇena, adukkhamasukhāya hi vedanāya avijjā anuseti. Avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. So ca sarāgasadosasamohasaṃkilesapakkhena hātabbo, vītarāgavītadosavītamohaariyadhammehi hātabbo.
ಏವಂ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಏಕಲಕ್ಖಣಾ ಕಿಚ್ಚತೋ ಚ ಲಕ್ಖಣತೋ ಚ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಚ ಚುತೂಪಪಾತತೋ ಚ, ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ವುತ್ತೇ ಅವಸಿಟ್ಠಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ಭವನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೋ ‘‘ವುತ್ತಮ್ಹಿ ಏಕಧಮ್ಮೇ’’ತಿ।
Evaṃ ye dhammā ekalakkhaṇā kiccato ca lakkhaṇato ca sāmaññato ca cutūpapātato ca, tesaṃ dhammānaṃ ekasmiṃ dhamme vutte avasiṭṭhā dhammā vuttā bhavanti. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘vuttamhi ekadhamme’’ti.
ನಿಯುತ್ತೋ ಲಕ್ಖಣೋ ಹಾರೋ।
Niyutto lakkhaṇo hāro.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ೫. ಲಕ್ಖಣಹಾರವಿಭಙ್ಗವಿಭಾವನಾ • 5. Lakkhaṇahāravibhaṅgavibhāvanā
