| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विनयविनिच्छय-उत्तरविनिच्छय • Vinayavinicchaya-uttaravinicchaya |
लक्खणकथा
Lakkhaṇakathā
८३७.
837.
इतो परं पवक्खामि, लक्खणं पन सब्बगं।
Ito paraṃ pavakkhāmi, lakkhaṇaṃ pana sabbagaṃ;
सवने सादरं कत्वा, वदतो मे निबोधथ॥
Savane sādaraṃ katvā, vadato me nibodhatha.
८३८.
838.
निदानं पुग्गलो वत्थु, पञ्ञत्तिविधिमेव च।
Nidānaṃ puggalo vatthu, paññattividhimeva ca;
विपत्तापत्तनापत्ति, आणत्तङ्गकिरियापि च॥
Vipattāpattanāpatti, āṇattaṅgakiriyāpi ca.
८३९.
839.
सञ्ञाचित्तसमुट्ठानं, वज्जकम्मपभेदकं।
Saññācittasamuṭṭhānaṃ, vajjakammapabhedakaṃ;
तिकद्वयन्ति सब्बत्थ, योजेतब्बमिदं पन॥
Tikadvayanti sabbattha, yojetabbamidaṃ pana.
८४०.
840.
पुब्बे वुत्तनयं यञ्च, यञ्च उत्तानमेविध।
Pubbe vuttanayaṃ yañca, yañca uttānamevidha;
तं सब्बं पन वज्जेत्वा, करिस्सामत्थजोतनं॥
Taṃ sabbaṃ pana vajjetvā, karissāmatthajotanaṃ.
८४१.
841.
पुग्गलो नाम यं यं तु, भिक्खुमारब्भ भिक्खुनिं।
Puggalo nāma yaṃ yaṃ tu, bhikkhumārabbha bhikkhuniṃ;
सिक्खापदं तु पञ्ञत्तं, अयं वुच्चति पुग्गलो॥
Sikkhāpadaṃ tu paññattaṃ, ayaṃ vuccati puggalo.
८४२.
842.
तेवीसतिविधा ते च, सुदिन्नधनियादयो।
Tevīsatividhā te ca, sudinnadhaniyādayo;
भिक्खूनं पातिमोक्खस्मिं, आदिकम्मिकपुग्गला॥
Bhikkhūnaṃ pātimokkhasmiṃ, ādikammikapuggalā.
८४३.
843.
भिक्खुनीनं तथा पाति-मोक्खस्मिं आदिकम्मिका।
Bhikkhunīnaṃ tathā pāti-mokkhasmiṃ ādikammikā;
थुल्लनन्दादयो सत्त, सब्बे तिंस भवन्ति हि॥
Thullanandādayo satta, sabbe tiṃsa bhavanti hi.
८४४.
844.
वत्थूति पुग्गलस्सेव, तस्स तस्स च सब्बसो।
Vatthūti puggalasseva, tassa tassa ca sabbaso;
वत्थुनो तस्स तस्सेव, अज्झाचारो पवुच्चति॥
Vatthuno tassa tasseva, ajjhācāro pavuccati.
८४५.
845.
केवला पन पञ्ञत्ति, मूलभूता तथेव सा।
Kevalā pana paññatti, mūlabhūtā tatheva sā;
अन्वनुप्पन्नसब्बत्थ-पदेसपदपुब्बिका॥
Anvanuppannasabbattha-padesapadapubbikā.
८४६.
846.
साधारणा च पञ्ञत्ति, तथासाधारणापि च।
Sādhāraṇā ca paññatti, tathāsādhāraṇāpi ca;
एकतोउभतोपुब्बा, एवं नवविधा सिया॥
Ekatoubhatopubbā, evaṃ navavidhā siyā.
८४७.
847.
तत्थ ‘‘यो मेथुनं धम्मं, पटिसेवेय्य भिक्खु’’ति।
Tattha ‘‘yo methunaṃ dhammaṃ, paṭiseveyya bhikkhu’’ti;
‘‘अदिन्नं आदियेय्या’’ति, पञ्ञत्तिच्चेवमादिका॥
‘‘Adinnaṃ ādiyeyyā’’ti, paññatticcevamādikā.
८४८.
848.
होति ‘‘अन्तमसो भिक्खु, तिरच्छानगतायपि’’।
Hoti ‘‘antamaso bhikkhu, tiracchānagatāyapi’’;
इच्चेवमादिका सब्बा, अनुपञ्ञत्ति दीपिता॥
Iccevamādikā sabbā, anupaññatti dīpitā.
८४९.
849.
तथानुप्पन्नपञ्ञत्ति, अनुप्पन्ने तु वज्जके।
Tathānuppannapaññatti, anuppanne tu vajjake;
अट्ठन्नं गरुधम्मानं, वसेनेवागता हि सा॥
Aṭṭhannaṃ garudhammānaṃ, vasenevāgatā hi sā.
८५०.
850.
चम्मत्थरणकञ्चेव, सगुणङ्गुणुपाहनं।
Cammattharaṇakañceva, saguṇaṅguṇupāhanaṃ;
तथेव च धुवन्हानं, पञ्चवग्गूपसम्पदा॥
Tatheva ca dhuvanhānaṃ, pañcavaggūpasampadā.
८५१.
851.
एसा पदेसपञ्ञत्ति, नामाति हि चतुब्बिधा।
Esā padesapaññatti, nāmāti hi catubbidhā;
वुत्ता मज्झिमदेसस्मिं-येव होति, न अञ्ञतो॥
Vuttā majjhimadesasmiṃ-yeva hoti, na aññato.
८५२.
852.
इतो सेसा हि सब्बत्थ-पञ्ञत्तीति पकासिता।
Ito sesā hi sabbattha-paññattīti pakāsitā;
अत्थतो एकमेवेत्थ, साधारणदुकादिकं॥
Atthato ekamevettha, sādhāraṇadukādikaṃ.
८५३.
853.
साणत्तिका पनापत्ति, होति नाणत्तिकापि च।
Sāṇattikā panāpatti, hoti nāṇattikāpi ca;
आणत्तीति च नामेसा, ञेय्या आणापना पन॥
Āṇattīti ca nāmesā, ñeyyā āṇāpanā pana.
८५४.
854.
आपत्तीनं तु सब्बासं, सब्बसिक्खापदेसुपि।
Āpattīnaṃ tu sabbāsaṃ, sabbasikkhāpadesupi;
सब्बो पनङ्गभेदो हि, विञ्ञातब्बो विभाविना॥
Sabbo panaṅgabhedo hi, viññātabbo vibhāvinā.
८५५.
855.
कायेनपि च वाचाय, या करोन्तस्स जायते।
Kāyenapi ca vācāya, yā karontassa jāyate;
अयं क्रियसमुट्ठाना, नाम पाराजिका विय॥
Ayaṃ kriyasamuṭṭhānā, nāma pārājikā viya.
८५६.
856.
कायवाचाहि कत्तब्बं, अकरोन्तस्स होति या।
Kāyavācāhi kattabbaṃ, akarontassa hoti yā;
सा चाक्रियसमुट्ठाना, पठमे कथिने विय॥
Sā cākriyasamuṭṭhānā, paṭhame kathine viya.
८५७.
857.
करोन्तस्साकरोन्तस्स, भिक्खुनो होति या पन।
Karontassākarontassa, bhikkhuno hoti yā pana;
सा क्रियाक्रियतो होति, चीवरग्गहणे विय॥
Sā kriyākriyato hoti, cīvaraggahaṇe viya.
८५८.
858.
सिया पन करोन्तस्स, अकरोन्तस्स या सिया।
Siyā pana karontassa, akarontassa yā siyā;
सा क्रियाक्रियतो होति, रूपियुग्गहणे विय॥
Sā kriyākriyato hoti, rūpiyuggahaṇe viya.
८५९.
859.
तथा सिया करोन्तस्स।
Tathā siyā karontassa;
या करोतो अकुब्बतो।
Yā karoto akubbato;
सिया किरियतो चेव।
Siyā kiriyato ceva;
सा क्रियाक्रियतोपि च॥
Sā kriyākriyatopi ca.
८६०.
860.
सब्बा चापत्तियो सञ्ञा-।
Sabbā cāpattiyo saññā-;
वसेन दुविधा सियुं।
Vasena duvidhā siyuṃ;
सञ्ञाविमोक्खा नोसञ्ञा-।
Saññāvimokkhā nosaññā-;
विमोक्खाति पकासिता॥
Vimokkhāti pakāsitā.
८६१.
861.
वीतिक्कमनसञ्ञाय, अभावेन यतो पन।
Vītikkamanasaññāya, abhāvena yato pana;
विमुच्चति अयं सञ्ञा-विमोक्खाति पकासिता॥
Vimuccati ayaṃ saññā-vimokkhāti pakāsitā.
८६२.
862.
इतरा पन नोसञ्ञा-विमोक्खाति पकासिता।
Itarā pana nosaññā-vimokkhāti pakāsitā;
पुन सब्बाव चित्तस्स, वसेन दुविधा सियुं॥
Puna sabbāva cittassa, vasena duvidhā siyuṃ.
८६३.
863.
सचित्तका अचित्ताति, सुचित्तेन पकासिता।
Sacittakā acittāti, sucittena pakāsitā;
सचित्तकसमुट्ठान-वसेन पन या सिया॥
Sacittakasamuṭṭhāna-vasena pana yā siyā.
८६४.
864.
अयं सचित्तका नाम, आपत्ति परिदीपिता।
Ayaṃ sacittakā nāma, āpatti paridīpitā;
सचित्तकेहि वा मिस्स-वसेनायमचित्तका॥
Sacittakehi vā missa-vasenāyamacittakā.
८६५.
865.
सब्बा चापत्तियो वज्ज-वसेन दुविधा रुता।
Sabbā cāpattiyo vajja-vasena duvidhā rutā;
सुविज्जेनानवज्जेन, लोकपण्णत्तिवज्जतो॥
Suvijjenānavajjena, lokapaṇṇattivajjato.
८६६.
866.
यस्सा सचित्तके पक्खे, चित्तं अकुसलं सिया।
Yassā sacittake pakkhe, cittaṃ akusalaṃ siyā;
लोकवज्जाति नामायं, सेसा पण्णत्तिवज्जका॥
Lokavajjāti nāmāyaṃ, sesā paṇṇattivajjakā.
८६७.
867.
सब्बा चापत्तियो कम्म-वसेन तिविधा सियुं।
Sabbā cāpattiyo kamma-vasena tividhā siyuṃ;
कायकम्मं वचीकम्मं, तथा तदुभयम्पि च॥
Kāyakammaṃ vacīkammaṃ, tathā tadubhayampi ca.
८६८.
868.
तिकद्वयन्ति नामेतं, कुसलादितिकद्वयं।
Tikadvayanti nāmetaṃ, kusalāditikadvayaṃ;
कुसलाकुसलचित्तो वा, तथाब्याकतमानसो॥
Kusalākusalacitto vā, tathābyākatamānaso.
८६९.
869.
हुत्वा आपज्जतापत्तिं, आपज्जन्तो न अञ्ञथा।
Hutvā āpajjatāpattiṃ, āpajjanto na aññathā;
सुखवेदनासमङ्गी वा, तथा दुक्खादिसंयुतो॥
Sukhavedanāsamaṅgī vā, tathā dukkhādisaṃyuto.
८७०.
870.
इदं तु लक्खणं वुत्तं, सब्बसिक्खापदेसुपि।
Idaṃ tu lakkhaṇaṃ vuttaṃ, sabbasikkhāpadesupi;
योजेत्वा पन दस्सेय्य, विनयस्मिं विसारदो॥
Yojetvā pana dasseyya, vinayasmiṃ visārado.
८७१.
871.
तरुं तिमूलं नवपत्तमेनं।
Taruṃ timūlaṃ navapattamenaṃ;
चतुस्सिखं सत्तफलं छपुप्फं।
Catussikhaṃ sattaphalaṃ chapupphaṃ;
जानाति यो द्विप्पभवं द्विसाखं।
Jānāti yo dvippabhavaṃ dvisākhaṃ;
जानाति पञ्ञत्तिमसेसतो सो॥
Jānāti paññattimasesato so.
८७२.
872.
इममुत्तरं गतमनुत्तरतं।
Imamuttaraṃ gatamanuttarataṃ;
परियापुणाति परिपुच्छति यो।
Pariyāpuṇāti paripucchati yo;
उपयातनुत्तरतमुत्तरतो।
Upayātanuttaratamuttarato;
स च कायवाचविनये विनये॥
Sa ca kāyavācavinaye vinaye.
लक्खणकथा।
Lakkhaṇakathā.
८७३.
873.
सोळसपरिवारस्स, परिवारस्स सब्बसो।
Soḷasaparivārassa, parivārassa sabbaso;
इतो परं पवक्खामि, सब्बसङ्कलनं नयं॥
Ito paraṃ pavakkhāmi, sabbasaṅkalanaṃ nayaṃ.
८७४.
874.
कति आपत्तियो वुत्ता।
Kati āpattiyo vuttā;
कायिका, वाचसिका कति?
Kāyikā, vācasikā kati?
छादेन्तस्स कतापत्ती।
Chādentassa katāpattī;
कति संसग्गपच्चया?
Kati saṃsaggapaccayā?
८७५.
875.
कायिका छब्बिधापत्ति, तथा वाचसिकापि च।
Kāyikā chabbidhāpatti, tathā vācasikāpi ca;
छादेन्तस्स च तिस्सोव, पञ्च संसग्गपच्चया॥
Chādentassa ca tissova, pañca saṃsaggapaccayā.
८७६.
876.
कति आपत्तिमूलानि, पञ्ञत्तानि महेसिना?
Kati āpattimūlāni, paññattāni mahesinā?
कति आपत्तियो वुत्ता, दुट्ठुल्लच्छादने पन?
Kati āpattiyo vuttā, duṭṭhullacchādane pana?
८७७.
877.
द्वे पनापत्तिमूलानि, कायो वाचा भवन्ति हि।
Dve panāpattimūlāni, kāyo vācā bhavanti hi;
पाराजिका च पाचित्ति, दुट्ठुल्लच्छादने सियुं॥
Pārājikā ca pācitti, duṭṭhullacchādane siyuṃ.
८७८.
878.
कति गामन्तरे वुत्ता, नदीपारे तथा कति?
Kati gāmantare vuttā, nadīpāre tathā kati?
कति थुल्लच्चयं मंसे, कति मंसेसु दुक्कटं?
Kati thullaccayaṃ maṃse, kati maṃsesu dukkaṭaṃ?
८७९.
879.
गामन्तरे चतस्सोव, नदीपारेपि तत्तका।
Gāmantare catassova, nadīpārepi tattakā;
थुल्लच्चयं मनुस्सानं, मंसे, नवसु दुक्कटं॥
Thullaccayaṃ manussānaṃ, maṃse, navasu dukkaṭaṃ.
८८०.
880.
भिक्खु भिक्खुनिया सद्धिं, संविधाति च दुक्कटं।
Bhikkhu bhikkhuniyā saddhiṃ, saṃvidhāti ca dukkaṭaṃ;
पाचित्तञ्ञस्स गामस्स, उपचारोक्कमे सिया॥
Pācittaññassa gāmassa, upacārokkame siyā.
८८१.
881.
थुल्लच्चयं परिक्खित्ते, गामस्मिं पठमे पदे।
Thullaccayaṃ parikkhitte, gāmasmiṃ paṭhame pade;
गरुकं दुतिये तस्सा, गामन्तरं वजन्तिया॥
Garukaṃ dutiye tassā, gāmantaraṃ vajantiyā.
८८२.
882.
तथा भिक्खुनिया सद्धिं, संविधाने तु दुक्कटं।
Tathā bhikkhuniyā saddhiṃ, saṃvidhāne tu dukkaṭaṃ;
अभिरूहति नावं चे, होति पाचित्ति भिक्खुनो॥
Abhirūhati nāvaṃ ce, hoti pācitti bhikkhuno.
८८३.
883.
नदियुत्तरणे काले, पादे थुल्लच्चयं फुसे।
Nadiyuttaraṇe kāle, pāde thullaccayaṃ phuse;
पठमे, दुतिये तस्सा, होति भिक्खुनिया गरुं॥
Paṭhame, dutiye tassā, hoti bhikkhuniyā garuṃ.
८८४.
884.
कति वाचसिका रत्तिं, कति वाचसिका दिवा?
Kati vācasikā rattiṃ, kati vācasikā divā?
दुवे वाचसिका रत्तिं, दुवे वाचसिका दिवा॥
Duve vācasikā rattiṃ, duve vācasikā divā.
८८५.
885.
रत्तन्धकारे पुरिसेन सद्धिं।
Rattandhakāre purisena saddhiṃ;
ठिता अदीपे पन हत्थपासे।
Ṭhitā adīpe pana hatthapāse;
पाचित्ति तस्सा यदि सल्लपेय्य।
Pācitti tassā yadi sallapeyya;
वदेय्य चे दुक्कटमेव दूरे॥
Vadeyya ce dukkaṭameva dūre.
८८६.
886.
छन्ने दिवा या पुरिसेन सद्धिं।
Channe divā yā purisena saddhiṃ;
ठिता वदेय्यस्स च हत्थपासे।
Ṭhitā vadeyyassa ca hatthapāse;
पाचित्ति, हित्वा पन हत्थपासं।
Pācitti, hitvā pana hatthapāsaṃ;
वदेय्य चे दुक्कटमेव तस्सा॥
Vadeyya ce dukkaṭameva tassā.
८८७.
887.
कति वा ददमानस्स, कति वा पटिगण्हतो?
Kati vā dadamānassa, kati vā paṭigaṇhato?
ददमानस्स तिस्सोव, चतस्सोव पटिग्गहे॥
Dadamānassa tissova, catassova paṭiggahe.
८८८.
888.
मनुस्सस्स विसं देति, सचे मरति तेन सो।
Manussassa visaṃ deti, sace marati tena so;
होति पाराजिकं, यक्खे, पेते थुल्लच्चयं मतं॥
Hoti pārājikaṃ, yakkhe, pete thullaccayaṃ mataṃ.
८८९.
889.
तिरच्छानगते तेन, मते पाचित्तियं सिया।
Tiracchānagate tena, mate pācittiyaṃ siyā;
तथा पाचित्ति अञ्ञाति-काय चे देति चीवरं॥
Tathā pācitti aññāti-kāya ce deti cīvaraṃ.
८९०.
890.
हत्थगाहे तथा वेणि-गाहे सङ्घादिसेसता।
Hatthagāhe tathā veṇi-gāhe saṅghādisesatā;
मुखेन अङ्गजातस्स, गहणे तु पराजयो॥
Mukhena aṅgajātassa, gahaṇe tu parājayo.
८९१.
891.
अञ्ञातिकाय हत्थम्हा, चीवरस्स पटिग्गहे।
Aññātikāya hatthamhā, cīvarassa paṭiggahe;
सनिस्सग्गा च पाचित्ति, होतीति परियापुता॥
Sanissaggā ca pācitti, hotīti pariyāputā.
८९२.
892.
अवस्सुतस्स हत्थम्हा, सयं वापि अवस्सुता।
Avassutassa hatthamhā, sayaṃ vāpi avassutā;
होति थुल्लच्चयं तस्सा, भोजनं पटिगण्हतो॥
Hoti thullaccayaṃ tassā, bhojanaṃ paṭigaṇhato.
८९३.
893.
कति ञत्तिचतुत्थेन, वुत्ता सम्मुतियो इध?
Kati ñatticatutthena, vuttā sammutiyo idha?
एका एव पनुद्दिट्ठा, भिक्खुनोवादसम्मुति॥
Ekā eva panuddiṭṭhā, bhikkhunovādasammuti.
८९४.
894.
कति धञ्ञरसा वुत्ता, विकाले कप्पिया पन?
Kati dhaññarasā vuttā, vikāle kappiyā pana?
लोणसोवीरकं एकं, विकाले कप्पियं मतं॥
Loṇasovīrakaṃ ekaṃ, vikāle kappiyaṃ mataṃ.
८९५.
895.
कति पाराजिका काया, कति संवासभूमियो?
Kati pārājikā kāyā, kati saṃvāsabhūmiyo?
रत्तिच्छेदो कतीनं तु, पञ्ञत्ता द्वङ्गुला कति?
Ratticchedo katīnaṃ tu, paññattā dvaṅgulā kati?
८९६.
896.
पाराजिकानि कायम्हा, द्वे द्वे संवासभूमियो।
Pārājikāni kāyamhā, dve dve saṃvāsabhūmiyo;
रत्तिच्छेदो दुविन्नं तु, पञ्ञत्ता द्वङ्गुला दुवे॥
Ratticchedo duvinnaṃ tu, paññattā dvaṅgulā duve.
८९७.
897.
पठमन्तिमवत्थुञ्च, कायसंसग्गजम्पि च।
Paṭhamantimavatthuñca, kāyasaṃsaggajampi ca;
पाराजिकानि कायम्हा, इमे द्वे पन जायरे॥
Pārājikāni kāyamhā, ime dve pana jāyare.
८९८.
898.
समानसंवासकभूमि एका।
Samānasaṃvāsakabhūmi ekā;
तथेव नानापदपुब्बिका च।
Tatheva nānāpadapubbikā ca;
द्वे एव संवासकभूमियो हि।
Dve eva saṃvāsakabhūmiyo hi;
महेसिना कारुणिकेन वुत्ता॥
Mahesinā kāruṇikena vuttā.
८९९.
899.
पारिवासिकभिक्खुस्स , तथा मानत्तचारिनो।
Pārivāsikabhikkhussa , tathā mānattacārino;
रत्तिच्छेदो दुविन्नं तु, द्वयातीतेन दीपितो॥
Ratticchedo duvinnaṃ tu, dvayātītena dīpito.
९००.
900.
द्वङ्गुलपब्बपरमं, आदातब्बं, तथेव च।
Dvaṅgulapabbaparamaṃ, ādātabbaṃ, tatheva ca;
द्वङ्गुलं वा दुमासं वा, पञ्ञत्ता द्वङ्गुला दुवे॥
Dvaṅgulaṃ vā dumāsaṃ vā, paññattā dvaṅgulā duve.
९०१.
901.
कति पाणातिपातस्मिं, वाचा पाराजिका कति?
Kati pāṇātipātasmiṃ, vācā pārājikā kati?
कति ओभासने वुत्ता, सञ्चरित्ते तथा कति?
Kati obhāsane vuttā, sañcaritte tathā kati?
९०२.
902.
तिस्सो पाणातिपातस्मिं।
Tisso pāṇātipātasmiṃ;
वाचा पाराजिका तयो।
Vācā pārājikā tayo;
ओभासने तयो वुत्ता।
Obhāsane tayo vuttā;
सञ्चरित्ते तथा तयो॥
Sañcaritte tathā tayo.
९०३.
903.
अनोदिस्सकमोपाते, खते मरति मानुसो।
Anodissakamopāte, khate marati mānuso;
पाराजिकं सिया, यक्खे, पेते थुल्लच्चयं मते॥
Pārājikaṃ siyā, yakkhe, pete thullaccayaṃ mate.
९०४.
904.
तिरच्छानगते तत्थ, मते पाचित्तियं वदे।
Tiracchānagate tattha, mate pācittiyaṃ vade;
इमा पाणातिपातस्मिं, तिस्सो आपत्तियो सियुं॥
Imā pāṇātipātasmiṃ, tisso āpattiyo siyuṃ.
९०५.
905.
मनुस्समारणादिन्ना-दानमाणत्तियापि च।
Manussamāraṇādinnā-dānamāṇattiyāpi ca;
मनुस्सुत्तरिधम्मञ्च, वदतो वाचिका तयो॥
Manussuttaridhammañca, vadato vācikā tayo.
९०६.
906.
मग्गद्वयं पनोदिस्स, वण्णादिभणने गरुं।
Maggadvayaṃ panodissa, vaṇṇādibhaṇane garuṃ;
थुल्लच्चयं पनोदिस्स, उब्भजाणुमधक्खकं॥
Thullaccayaṃ panodissa, ubbhajāṇumadhakkhakaṃ.
९०७.
907.
उब्भक्खकमधोजाणु-मादिस्स भणतो पन।
Ubbhakkhakamadhojāṇu-mādissa bhaṇato pana;
दुक्कटं पन निद्दिट्ठं, तिस्सो ओभासना यिमा॥
Dukkaṭaṃ pana niddiṭṭhaṃ, tisso obhāsanā yimā.
९०८.
908.
पटिग्गण्हनतादीहि, तीहि सङ्घादिसेसता।
Paṭiggaṇhanatādīhi, tīhi saṅghādisesatā;
द्वीहि थुल्लच्चयं वुत्तं, एकेन पन दुक्कटं॥
Dvīhi thullaccayaṃ vuttaṃ, ekena pana dukkaṭaṃ.
९०९.
909.
छिन्दतो कति आपत्ति, छड्डितप्पच्चया कति?
Chindato kati āpatti, chaḍḍitappaccayā kati?
छिन्दन्तस्स तु तिस्सोव, पञ्च छड्डितपच्चया॥
Chindantassa tu tissova, pañca chaḍḍitapaccayā.
९१०.
910.
होति पाराजिकं तस्स, छिन्दन्तस्स वनप्पतिं।
Hoti pārājikaṃ tassa, chindantassa vanappatiṃ;
भूतगामं तु पाचित्ति, अङ्गजातं तु थुल्लता॥
Bhūtagāmaṃ tu pācitti, aṅgajātaṃ tu thullatā.
९११.
911.
विसं छड्डेत्यनोदिस्स, मनुस्सो मरति तेन चे।
Visaṃ chaḍḍetyanodissa, manusso marati tena ce;
पाराजिकं, मते यक्खे, पेते थुल्लच्चयं सिया॥
Pārājikaṃ, mate yakkhe, pete thullaccayaṃ siyā.
९१२.
912.
तिरच्छाने तु पाचित्ति, विसट्ठिछड्डने गरुं।
Tiracchāne tu pācitti, visaṭṭhichaḍḍane garuṃ;
हरितुच्चारपस्साव-छड्डने दुक्कटं मतं॥
Harituccārapassāva-chaḍḍane dukkaṭaṃ mataṃ.
९१३.
913.
गच्छतो कतिधापत्ति, ठितस्स कति मे वद?
Gacchato katidhāpatti, ṭhitassa kati me vada?
कति होन्ति निसिन्नस्स, निपन्नस्सापि कित्तका?
Kati honti nisinnassa, nipannassāpi kittakā?
९१४.
914.
गच्छन्तस्स चतस्सोव, ठितस्सापि च तत्तका।
Gacchantassa catassova, ṭhitassāpi ca tattakā;
निसिन्नस्स चतस्सोव, निपन्नस्सापि तत्तका॥
Nisinnassa catassova, nipannassāpi tattakā.
९१५.
915.
भिक्खु भिक्खुनिया सद्धिं, संविधाने तु दुक्कटं।
Bhikkhu bhikkhuniyā saddhiṃ, saṃvidhāne tu dukkaṭaṃ;
पाचित्तञ्ञस्स गामस्स, उपचारोक्कमे सिया॥
Pācittaññassa gāmassa, upacārokkame siyā.
९१६.
916.
थुल्लच्चयं परिक्खित्ते, गामस्मिं पठमे पदे।
Thullaccayaṃ parikkhitte, gāmasmiṃ paṭhame pade;
गरुकं दुतिये होति, गामन्तरं वजन्तिया॥
Garukaṃ dutiye hoti, gāmantaraṃ vajantiyā.
९१७.
917.
पटिच्छन्ने पनोकासे, भिक्खुनी मित्तसन्थवा।
Paṭicchanne panokāse, bhikkhunī mittasanthavā;
पोसस्स हत्थपासे तु, पाचित्ति यदि तिट्ठति॥
Posassa hatthapāse tu, pācitti yadi tiṭṭhati.
९१८.
918.
हत्थपासं जहित्वान, सचे तिट्ठति दुक्कटं।
Hatthapāsaṃ jahitvāna, sace tiṭṭhati dukkaṭaṃ;
अरुणुग्गमने काले, दुतिया हत्थपासकं॥
Aruṇuggamane kāle, dutiyā hatthapāsakaṃ.
९१९.
919.
हित्वा तिट्ठन्तिया तस्सा, थुल्लच्चयमुदीरितं।
Hitvā tiṭṭhantiyā tassā, thullaccayamudīritaṃ;
हित्वा तिट्ठति चे तस्सा, होति सङ्घादिसेसता॥
Hitvā tiṭṭhati ce tassā, hoti saṅghādisesatā.
९२०.
920.
निसिन्नाय चतस्सोव, निपन्नायापि तत्तका।
Nisinnāya catassova, nipannāyāpi tattakā;
होन्ति वुत्तप्पकाराव, विञ्ञेय्या विनयञ्ञुना॥
Honti vuttappakārāva, viññeyyā vinayaññunā.
९२१.
921.
यावततियके वुत्ता, कति आपत्तियो वद?
Yāvatatiyake vuttā, kati āpattiyo vada?
यावततियके वुत्ता, तिस्सो आपत्तियो सुण॥
Yāvatatiyake vuttā, tisso āpattiyo suṇa.
९२२.
922.
फुसे पाराजिकापत्तिं, उक्खित्तस्सानुवत्तिका।
Phuse pārājikāpattiṃ, ukkhittassānuvattikā;
सङ्घादिसेसता सङ्घ-भेदकस्सानुवत्तिनो॥
Saṅghādisesatā saṅgha-bhedakassānuvattino.
९२३.
923.
अनिस्सग्गे तु पाचित्ति, पापिकाय च दिट्ठिया।
Anissagge tu pācitti, pāpikāya ca diṭṭhiyā;
यावततियके तिस्सो, होन्ति आपत्तियो इमा॥
Yāvatatiyake tisso, honti āpattiyo imā.
९२४.
924.
खादतो कति निद्दिट्ठा, भोजनप्पच्चया कति?
Khādato kati niddiṭṭhā, bhojanappaccayā kati?
खादतो पन तिस्सोव, पञ्च भोजनकारणा॥
Khādato pana tissova, pañca bhojanakāraṇā.
९२५.
925.
थुल्लच्चयं मनुस्सानं, मंसं खादति, दुक्कटं।
Thullaccayaṃ manussānaṃ, maṃsaṃ khādati, dukkaṭaṃ;
सेसकानं तु, पाचित्ति, लसुणं भक्खयन्तिया॥
Sesakānaṃ tu, pācitti, lasuṇaṃ bhakkhayantiyā.
९२६.
926.
अवस्सुतस्स पोसस्स, हत्थतो हि अवस्सुता।
Avassutassa posassa, hatthato hi avassutā;
गहेत्वा भोजनं किञ्चि, सब्बं मंसं अकप्पियं॥
Gahetvā bhojanaṃ kiñci, sabbaṃ maṃsaṃ akappiyaṃ.
९२७.
927.
विञ्ञापेत्वान अत्तत्थं, गहेत्वा भोजनम्पि च।
Viññāpetvāna attatthaṃ, gahetvā bhojanampi ca;
लसुणम्पि च मिस्सेत्वा, एकतज्झोहरन्तिया॥
Lasuṇampi ca missetvā, ekatajjhoharantiyā.
९२८.
928.
थुल्लच्चयञ्च पाचित्ति, पाटिदेसनियम्पि च।
Thullaccayañca pācitti, pāṭidesaniyampi ca;
दुक्कटं गरुकञ्चाति, पञ्च आपत्तियो सियुं॥
Dukkaṭaṃ garukañcāti, pañca āpattiyo siyuṃ.
९२९.
929.
ओलोकेन्तस्स निद्दिट्ठा, कति आपत्तियो वद?
Olokentassa niddiṭṭhā, kati āpattiyo vada?
ओलोकेन्तस्स निद्दिट्ठा, एकापत्ति महेसिना॥
Olokentassa niddiṭṭhā, ekāpatti mahesinā.
९३०.
930.
दुक्कटं रत्तचित्तेन, अङ्गजातं पनित्थिया।
Dukkaṭaṃ rattacittena, aṅgajātaṃ panitthiyā;
ओलोकेन्तस्स वा वुत्तं, मुखं भिक्खं ददन्तिया॥
Olokentassa vā vuttaṃ, mukhaṃ bhikkhaṃ dadantiyā.
९३१.
931.
कति उक्खित्तका वुत्ता, सम्मावत्तनका कति?
Kati ukkhittakā vuttā, sammāvattanakā kati?
तयो उक्खित्तका वुत्ता, तेचत्तालीस वत्तना॥
Tayo ukkhittakā vuttā, tecattālīsa vattanā.
९३२.
932.
अदस्सनप्पटीकम्मे, आपन्नापत्तिया दुवे।
Adassanappaṭīkamme, āpannāpattiyā duve;
एको अप्पटिनिस्सग्गे, पापिकाय च दिट्ठिया॥
Eko appaṭinissagge, pāpikāya ca diṭṭhiyā.
९३३.
933.
कति नासितका वुत्ता, कतीनं एकवाचिका?
Kati nāsitakā vuttā, katīnaṃ ekavācikā?
तयो नासितका वुत्ता, तिण्णन्नं एकवाचिका॥
Tayo nāsitakā vuttā, tiṇṇannaṃ ekavācikā.
९३४.
934.
मेत्तिया दूसको चेव, कण्टकोति तयो इमे।
Mettiyā dūsako ceva, kaṇṭakoti tayo ime;
लिङ्गसंवासदण्डेहि, नासिता हि यथाक्कमं॥
Liṅgasaṃvāsadaṇḍehi, nāsitā hi yathākkamaṃ.
९३५.
935.
एकुपज्झायकेनेव, एकेनाचरियेन च।
Ekupajjhāyakeneva, ekenācariyena ca;
द्वे तयो अनुसावेतुं, वट्टतीति च निद्दिसे॥
Dve tayo anusāvetuṃ, vaṭṭatīti ca niddise.
९३६.
936.
ञत्तिया कप्पना चेव, तथा विप्पकतम्पि च।
Ñattiyā kappanā ceva, tathā vippakatampi ca;
अतीतकरणञ्चेति, तयो कम्मस्स सङ्गहा॥
Atītakaraṇañceti, tayo kammassa saṅgahā.
९३७.
937.
ञत्तिया कप्पना नाम, ‘‘ददेय्य’’च्चेवमादिका।
Ñattiyākappanā nāma, ‘‘dadeyya’’ccevamādikā;
‘‘देति सङ्घो, करोती’’ति, आदि विप्पकतं सिया॥
‘‘Deti saṅgho, karotī’’ti, ādi vippakataṃ siyā.
९३८.
938.
‘‘दिन्नं, कतं’’ पनिच्चादि, अतीतकरणं सिया।
‘‘Dinnaṃ, kataṃ’’ paniccādi, atītakaraṇaṃ siyā;
सङ्गय्हन्ति हि सब्बानि, कम्मानेतेहि तीहिपि॥
Saṅgayhanti hi sabbāni, kammānetehi tīhipi.
९३९.
939.
सङ्घे सलाकगाहेन, कम्मेनपि च केवलं।
Saṅghe salākagāhena, kammenapi ca kevalaṃ;
कारणेहि पन द्वीहि, सङ्घो भिज्जति, नञ्ञथा॥
Kāraṇehi pana dvīhi, saṅgho bhijjati, naññathā.
९४०.
940.
सङ्घभेदकभिक्खुस्स, तस्स पाराजिकं सिया।
Saṅghabhedakabhikkhussa, tassa pārājikaṃ siyā;
अनुवत्तकभिक्खूनं, थुल्लच्चयमुदीरितं॥
Anuvattakabhikkhūnaṃ, thullaccayamudīritaṃ.
९४१.
941.
पयुत्तायुत्तवाचाय, कति आपत्तियो फुसे?
Payuttāyuttavācāya, kati āpattiyo phuse?
पयुत्तायुत्तवाचाय, छ पनापत्तियो फुसे॥
Payuttāyuttavācāya, cha panāpattiyo phuse.
९४२.
942.
आजीवहेतु पापिच्छो, इच्छापकतमानसो।
Ājīvahetu pāpiccho, icchāpakatamānaso;
असन्तं उत्तरिं धम्मं, उल्लपन्तो पराजितो॥
Asantaṃ uttariṃ dhammaṃ, ullapanto parājito.
९४३.
943.
सञ्चरित्तं समापन्ने, तथा सङ्घादिसेसता।
Sañcarittaṃ samāpanne, tathā saṅghādisesatā;
यो ते वसति आरामे, वदं थुल्लच्चयं फुसे॥
Yo te vasati ārāme, vadaṃ thullaccayaṃ phuse.
९४४.
944.
विञ्ञापेत्वा पणीतं तु, भोजनं भिक्खु भुञ्जति।
Viññāpetvā paṇītaṃ tu, bhojanaṃ bhikkhu bhuñjati;
पाचित्ति भिक्खुनिया चे, पाटिदेसनियं सिया॥
Pācitti bhikkhuniyā ce, pāṭidesaniyaṃ siyā.
९४५.
945.
विञ्ञापेत्वान सूपं वा, ओदनं वा अनामयो।
Viññāpetvāna sūpaṃ vā, odanaṃ vā anāmayo;
भिक्खु भुञ्जति चे तस्स, होति आपत्ति दुक्कटं॥
Bhikkhu bhuñjati ce tassa, hoti āpatti dukkaṭaṃ.
९४६.
946.
दससतानि रत्तीनं, छादेत्वापत्तियो पन।
Dasasatāni rattīnaṃ, chādetvāpattiyo pana;
दस रत्तियो वसित्वान, मुच्चेय्य पारिवासिको॥
Dasa rattiyo vasitvāna, mucceyya pārivāsiko.
९४७.
947.
पाराजिकानि अट्ठेव, तेवीस गरुका पन।
Pārājikāni aṭṭheva, tevīsa garukā pana;
द्वेयेवानियता वुत्ता, बुद्धेनादिच्चबन्धुना॥
Dveyevāniyatā vuttā, buddhenādiccabandhunā.
९४८.
948.
निस्सग्गियानि वुत्तानि, द्वेचत्तालीस होन्ति हि।
Nissaggiyāni vuttāni, dvecattālīsa honti hi;
होन्ति पाचित्तिया सब्बा, अट्ठासीतिसतं पन॥
Honti pācittiyā sabbā, aṭṭhāsītisataṃ pana.
९४९.
949.
पाटिदेसनिया वुत्ता, द्वादसेव महेसिना।
Pāṭidesaniyā vuttā, dvādaseva mahesinā;
वुत्ता पन सुसिक्खेन, पञ्चसत्तति सेखिया॥
Vuttā pana susikkhena, pañcasattati sekhiyā.
९५०.
950.
पञ्ञत्तानि सुपञ्ञेन, गोतमेन यसस्सिना।
Paññattāni supaññena, gotamena yasassinā;
भवन्ति पन सब्बानि, अड्ढुड्ढानि सतानि हि॥
Bhavanti pana sabbāni, aḍḍhuḍḍhāni satāni hi.
९५१.
951.
यो पनेतेसु वत्तब्बो।
Yo panetesu vattabbo;
सारभूतो विनिच्छयो।
Sārabhūto vinicchayo;
सो मया सकलो वुत्तो।
So mayā sakalo vutto;
समासेनेव सब्बथा॥
Samāseneva sabbathā.
९५२.
952.
मया सुट्ठु विचारेत्वा, पाळिअट्ठकथानयं।
Mayā suṭṭhu vicāretvā, pāḷiaṭṭhakathānayaṃ;
कतत्ता आदरं कत्वा, उग्गहेतब्बमेविदं॥
Katattā ādaraṃ katvā, uggahetabbamevidaṃ.
९५३.
953.
अत्थे अक्खरबन्धे वा, विञ्ञासस्स कमेपि वा।
Atthe akkharabandhe vā, viññāsassa kamepi vā;
कङ्खा तस्मा न कातब्बा, कातब्बा बहुमानता॥
Kaṅkhā tasmā na kātabbā, kātabbā bahumānatā.
९५४.
954.
सउत्तरं यो जानाति।
Sauttaraṃ yo jānāti;
विनयस्स विनिच्छयं।
Vinayassa vinicchayaṃ;
निस्सयं सो विमुञ्चित्वा।
Nissayaṃ so vimuñcitvā;
यथाकामङ्गमो सिया॥
Yathākāmaṅgamo siyā.
९५५.
955.
निस्सयं दातुकामेन, सविभङ्गं समातिकं।
Nissayaṃ dātukāmena, savibhaṅgaṃ samātikaṃ;
सुट्ठु वाचुग्गतं कत्वा, ञत्वा दातब्बमेविदं॥
Suṭṭhu vācuggataṃ katvā, ñatvā dātabbamevidaṃ.
९५६.
956.
इमं पठति चिन्तेति, सुणाति परिपुच्छति।
Imaṃ paṭhati cinteti, suṇāti paripucchati;
वाचेति च परं निच्चं, अत्थं उपपरिक्खति॥
Vāceti ca paraṃ niccaṃ, atthaṃ upaparikkhati.
९५७.
957.
यो तस्स पन भिक्खुस्स, अत्था विनयनिस्सिता।
Yo tassa pana bhikkhussa, atthā vinayanissitā;
उपट्ठहन्ति सब्बेव, हत्थे आमलकं विय॥
Upaṭṭhahanti sabbeva, hatthe āmalakaṃ viya.
९५८.
958.
इमं परममुत्तरं उत्तरं।
Imaṃ paramamuttaraṃ uttaraṃ;
नरो हमतसागरं सागरं।
Naro hamatasāgaraṃ sāgaraṃ;
अबुद्धिजनसारदं सारदं।
Abuddhijanasāradaṃ sāradaṃ;
सिया विनयपारगो पारगो॥
Siyā vinayapārago pārago.
९५९.
959.
अतो हि निच्चं इममुत्तमं तमं।
Ato hi niccaṃ imamuttamaṃ tamaṃ;
विधूय सिक्खे गुणसंहितं हितं।
Vidhūya sikkhe guṇasaṃhitaṃ hitaṃ;
नरो हि सक्कच्चवपूरतो रतो।
Naro hi sakkaccavapūrato rato;
सुखस्स सब्बङ्गणकम्मदं पदं॥
Sukhassa sabbaṅgaṇakammadaṃ padaṃ.
९६०.
960.
विनये पटुभावकरे परमे।
Vinaye paṭubhāvakare parame;
पिटके पटुतं अभिपत्थयता।
Piṭake paṭutaṃ abhipatthayatā;
विधिना पटुना पटुना यतिना।
Vidhinā paṭunā paṭunā yatinā;
परियापुणितब्बमिदं सततं॥
Pariyāpuṇitabbamidaṃ satataṃ.
