| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi |
๔. จตุตฺถวโคฺค
4. Catutthavaggo
(๓๙) ๗. ลกฺขณกถา
(39) 7. Lakkhaṇakathā
๔๐๐. ลกฺขณสมนฺนาคโต โพธิสโตฺตติ? อามนฺตาฯ ปเทสลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต ปเทสโพธิสโตฺตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
400. Lakkhaṇasamannāgato bodhisattoti? Āmantā. Padesalakkhaṇehi samannāgato padesabodhisattoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ลกฺขณสมนฺนาคโต โพธิสโตฺตติ? อามนฺตา ฯ ติภาคลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต ติภาคโพธิสโตฺตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Lakkhaṇasamannāgato bodhisattoti? Āmantā . Tibhāgalakkhaṇehi samannāgato tibhāgabodhisattoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ลกฺขณสมนฺนาคโต โพธิสโตฺตติ? อามนฺตาฯ อุปฑฺฒลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต อุปฑฺฒโพธิสโตฺตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Lakkhaṇasamannāgato bodhisattoti? Āmantā. Upaḍḍhalakkhaṇehi samannāgato upaḍḍhabodhisattoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ลกฺขณสมนฺนาคโต โพธิสโตฺตติ? อามนฺตาฯ จกฺกวตฺติสโตฺต ลกฺขณสมนฺนาคโต, จกฺกวตฺติสโตฺต โพธิสโตฺตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Lakkhaṇasamannāgato bodhisattoti? Āmantā. Cakkavattisatto lakkhaṇasamannāgato, cakkavattisatto bodhisattoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
จกฺกวตฺติสโตฺต ลกฺขณสมนฺนาคโต, จกฺกวตฺติสโตฺต โพธิสโตฺตติ? อามนฺตาฯ ยาทิโส โพธิสตฺตสฺส ปุพฺพโยโค ปุพฺพจริยา ธมฺมกฺขานํ ธมฺมเทสนา, ตาทิโส จกฺกวตฺติสตฺตสฺส ปุพฺพโยโค ปุพฺพจริยา ธมฺมกฺขานํ ธมฺมเทสนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Cakkavattisatto lakkhaṇasamannāgato, cakkavattisatto bodhisattoti? Āmantā. Yādiso bodhisattassa pubbayogo pubbacariyā dhammakkhānaṃ dhammadesanā, tādiso cakkavattisattassa pubbayogo pubbacariyā dhammakkhānaṃ dhammadesanāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
๔๐๑. ยถา โพธิสตฺตสฺส ชายมานสฺส เทวา ปฐมํ ปฎิคฺคณฺหนฺติ ปจฺฉา มนุสฺสา 1, เอวเมวํ จกฺกวตฺติสตฺตสฺส ชายมานสฺส เทวา ปฐมํ ปฎิคฺคณฺหนฺติ ปจฺฉา มนุสฺสาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
401. Yathā bodhisattassa jāyamānassa devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti pacchā manussā 2, evamevaṃ cakkavattisattassa jāyamānassa devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti pacchā manussāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ยถา โพธิสตฺตสฺส ชายมานสฺส จตฺตาโร นํ เทวปุตฺตา ปฎิคฺคเหตฺวา มาตุ ปุรโต ฐเปนฺติ – ‘‘อตฺตมนา, เทวิ, โหหิ! มเหสโกฺข เต ปุโตฺต อุปฺปโนฺน’’ติ, เอวเมวํ จกฺกวตฺติสตฺตสฺส ชายมานสฺส จตฺตาโร นํ เทวปุตฺตา ปฎิคฺคเหตฺวา มาตุ ปุรโต ฐเปนฺติ – ‘‘อตฺตมนา, เทวิ, โหหิ! มเหสโกฺข เต ปุโตฺต อุปฺปโนฺน’’ติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Yathā bodhisattassa jāyamānassa cattāro naṃ devaputtā paṭiggahetvā mātu purato ṭhapenti – ‘‘attamanā, devi, hohi! Mahesakkho te putto uppanno’’ti, evamevaṃ cakkavattisattassa jāyamānassa cattāro naṃ devaputtā paṭiggahetvā mātu purato ṭhapenti – ‘‘attamanā, devi, hohi! Mahesakkho te putto uppanno’’ti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ยถา โพธิสตฺตสฺส ชายมานสฺส เทฺว อุทกสฺส ธารา อนฺตลิกฺขา ปาตุภวนฺติ – เอกา สีตสฺส, เอกา อุณฺหสฺส – เยน โพธิสตฺตสฺส อุทกกิจฺจํ กโรนฺติ มาตุ จ, เอวเมวํ จกฺกวตฺติสตฺตสฺส ชายมานสฺส เทฺว อุทกสฺส ธารา อนฺตลิกฺขา ปาตุภวนฺติ – เอกา สีตสฺส, เอกา อุณฺหสฺส – เยน จกฺกวตฺติสตฺตสฺส อุทกกิจฺจํ กโรนฺติ มาตุ จาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Yathā bodhisattassa jāyamānassa dve udakassa dhārā antalikkhā pātubhavanti – ekā sītassa, ekā uṇhassa – yena bodhisattassa udakakiccaṃ karonti mātu ca, evamevaṃ cakkavattisattassa jāyamānassa dve udakassa dhārā antalikkhā pātubhavanti – ekā sītassa, ekā uṇhassa – yena cakkavattisattassa udakakiccaṃ karonti mātu cāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ยถา สมฺปติชาโต โพธิสโตฺต สเมหิ ปาเทหิ ปติฎฺฐหิตฺวา อุตฺตเรน อภิมุโข สตฺตปทวีติหาเรน คจฺฉติ เสตมฺหิ ฉเตฺต อนุธาริยมาเน, สพฺพา จ ทิสา วิโลเกติ, อาสภิญฺจ วาจํ ภาสติ – ‘‘อโคฺคหมสฺมิ โลกสฺส, เชโฎฺฐหมสฺมิ โลกสฺส, เสโฎฺฐหมสฺมิ โลกสฺส, อยมนฺติมา ชาติ, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติ, เอวเมวํ สมฺปติชาโต จกฺกวตฺติสโตฺต สเมหิ ปาเทหิ ปติฎฺฐหิตฺวา อุตฺตเรน อภิมุโข สตฺตปทวีติหาเรน คจฺฉติ เสตมฺหิ ฉเตฺต อนุธาริยมาเน, สพฺพา จ ทิสา วิโลเกติ, อาสภิญฺจ วาจํ ภาสติ – ‘‘อโคฺคหมสฺมิ โลกสฺส, เชโฎฺฐหมสฺมิ โลกสฺส, เสโฎฺฐหมสฺมิ โลกสฺส, อยมนฺติมา ชาติ, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Yathā sampatijāto bodhisatto samehi pādehi patiṭṭhahitvā uttarena abhimukho sattapadavītihārena gacchati setamhi chatte anudhāriyamāne, sabbā ca disā viloketi, āsabhiñca vācaṃ bhāsati – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassa, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’ti, evamevaṃ sampatijāto cakkavattisatto samehi pādehi patiṭṭhahitvā uttarena abhimukho sattapadavītihārena gacchati setamhi chatte anudhāriyamāne, sabbā ca disā viloketi, āsabhiñca vācaṃ bhāsati – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassa, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’ti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ยถา โพธิสตฺตสฺส ชายมานสฺส มหโต อาโลกสฺส มหโต โอภาสสฺส มหโต ภูมิจาลสฺส ปาตุภาโว โหติ, เอวเมวํ จกฺกวตฺติสตฺตสฺส ชายมานสฺส มหโต อาโลกสฺส มหโต โอภาสสฺส มหโต ภูมิจาลสฺส ปาตุภาโว โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Yathā bodhisattassa jāyamānassa mahato ālokassa mahato obhāsassa mahato bhūmicālassa pātubhāvo hoti, evamevaṃ cakkavattisattassa jāyamānassa mahato ālokassa mahato obhāsassa mahato bhūmicālassa pātubhāvo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ยถา โพธิสตฺตสฺส ปกติกาโย สมนฺตา พฺยามํ โอภาสติ, เอวเมวํ จกฺกวตฺติสตฺตสฺส ปกติกาโย สมนฺตา พฺยามํ โอภาสตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Yathā bodhisattassa pakatikāyo samantā byāmaṃ obhāsati, evamevaṃ cakkavattisattassa pakatikāyo samantā byāmaṃ obhāsatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ยถา โพธิสโตฺต มหาสุปินํ ปสฺสติ, เอวเมวํ จกฺกวตฺติสโตฺต มหาสุปินํ ปสฺสตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Yathā bodhisatto mahāsupinaṃ passati, evamevaṃ cakkavattisatto mahāsupinaṃ passatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
๔๐๒. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ลกฺขณสมนฺนาคโต โพธิสโตฺต’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ทฺวตฺติํสิมานิ, ภิกฺขเว, มหาปุริสสฺส มหาปุริสลกฺขณานิ, เยหิ สมนฺนาคตสฺส มหาปุริสสฺส เทฺวว คติโย ภวนฺติ อนญฺญา 3! สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี ธมฺมิโก ธมฺมราชา จาตุรโนฺต วิชิตาวี ชนปทตฺถาวริยปฺปโตฺต สตฺตรตนสมนฺนาคโตฯ ตสฺสิมานิ สตฺต รตนานิ ภวนฺติ, เสยฺยถิทํ – จกฺกรตนํ, หตฺถิรตนํ, อสฺสรตนํ , มณิรตนํ, อิตฺถิรตนํ, คหปติรตนํ, ปริณายกรตนเมว สตฺตมํฯ ปโรสหสฺสํ โข ปนสฺส ปุตฺตา ภวนฺติ สูรา วีรงฺครูปา ปรเสนปฺปมทฺทนาฯ โส อิมํ ปถวิํ สาครปริยนฺตํ อทเณฺฑน อสเตฺถน ธเมฺมน อภิวิชิย อชฺฌาวสติฯ สเจ โข ปน อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติ, อรหํ โหติ สมฺมาสมฺพุโทฺธ โลเก วิวฎฺฎจฺฉโท’’ติ 4ฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ลกฺขณสมนฺนาคโต โพธิสโตฺตติฯ
402. Na vattabbaṃ – ‘‘lakkhaṇasamannāgato bodhisatto’’ti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘dvattiṃsimāni, bhikkhave, mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā 5! Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ , maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado’’ti 6. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi lakkhaṇasamannāgato bodhisattoti.
ลกฺขณกถา นิฎฺฐิตาฯ
Lakkhaṇakathā niṭṭhitā.
๔. จตุตฺถวโคฺค
4. Catutthavaggo
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๗. ลกฺขณกถาวณฺณนา • 7. Lakkhaṇakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๗. ลกฺขณกถาวณฺณนา • 7. Lakkhaṇakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๗. ลกฺขณกถาวณฺณนา • 7. Lakkhaṇakathāvaṇṇanā
